3 December 2003 Susanne Mussmann
new TEI header


page 1, image: s013

NICOLAI AVANCINI E SOCIETATE IESV LYRICORVM LIBER PRIMVS.

AD FERDINANDVM III. IMPERATOREM. ODE I.

Eius animi magnitudinem in rebus desperatis memoria Nordlinganae victoriae excitat.

ESt cura caelo digna, regentium
Fovere Sceptrum; quosque ferocia
Hostilis ambit, vel protervus
Sollicitat calor imperandi,
Fasces tueri. Sunt tua Numini
FERNANDE, cordi regna; nec arduo
Minora bellorum tumultu,
Ludibrium mele pressa Sueco
Marti iacebunt. Providus aetheris
Sic ordo sanxit: Cum furor Austriam
Lassavit, et Bellona saevis
Imperium cinerare flammis
iam iam paravit, protinus advolant
Portenta caelo: Praelia Balthicis
Utcumque saevitura ab antris
Conglomerent inimica tela;
In te minantis turbinis impetum
Retusa frangent; seque tumentium


page 2, image: s014

Fervor procellarum quieti
Restituet, generosiore
Ferro repertae. Si tua te iuvat
Periculorum saepe ruentium.
Exempla, Bellonaeque nisus,
Et furias revacare menti;
Ister loquetur saepius hostium
Insanientum sanguine decolor,
Lycusque, calcatisque late
Rhenus aquis, trepidusque pressa
Ripa Visurgis. Qua patet Imperi
Circus, tuorum linea ducitur
Constans triumphorum: ultimoque
Materies numerosa laudum
Narraris orbi. Sed mihi vellicat
Noerlinga mentem, qua stetit Austriae
Arena virtutis, salusque
Imperii. Meminisse fas sit.
Bellona, saevae Balthidos arduum
Emensa pontum, fata Quiritibus
Suprema Germanis parabat
Vandalico properare ferro.
Late minaci surgere vidimus
Campos arista, et Marte sub aereo
Messem Gradivi impune passim
Barbarico fluitare motu.
Licentiosis ante volatibus
Grando fremebat plumbea, missili
Armata letho; quam ruinae
Imperii, gemitusque retro, et
Mentis Tyrannus magnanimae timor
Pallente vultu, vulnera, funera,


page 3, image: s015

Caedesque, stragesque, et dehausti
Excidium populi subibant.
Quis tunc, timendum pectus aheneis
Aeratus armis, depopulantibus
Obiecit hastis? quae paratum
Funeribus meditata - campum
Virtus ferocis fulmina Vandali
Victrix subegit? quae domuit manus
Belli procellas? quod volantem
Circum equitum peditumque nubem
Robur paternis finibus arcuit?
Eheu! pudendi Martis acinace,
Et indecora caede fusus
Imperii iacuisset orbis;
Ni FERDINANDUs dira minantium
Vexare turmas impiger hostium,
Vastis fatigato ruinis
Imperio decus arrogasses [Reg: arrogavisses] .
Pro! quae iacentum [Reg: iacentium] strata cadaverum
Noerlinga vidit! quem tibi Vandalus
Campum retexit! cum fugaci
Anteiit sua fata cursu.
Quantis Gothorum sanguine decolor
Istri procellis infremuit Thetis!
Quanto flagellavit tumultu
Rhenus aquas, geminumque littus;
Cum fusa duro Marte cadavera
Misceret armis, signaque volveret;
Et scuta scutis, tela telis,
Et galeas galeis feriret.
Tempestuosi sic male concidit
Procella ferri, quidlibet impotens


page 4, image: s016

Sperare; ni praesens favori
Austriadum sua tela Numen
Oppignerasset. Quae tibi Martium
Tunc dextra robur pectoris indidit,
Stat usque constans, et Gradivi
Austriaci comitata bellum,
Metit triumphos. Indue pristinas
AUGUSTE vires, insuperabili
Tonante fultus: quo Gradivi
Signa feres, trepidabit orbis.

AD FERDINANDUM III. IMPERATOREM,

Cum adhuc Hungariae Bohemiaeque Rex bellicam expeditionem susciperet. ODE II. Vaticinium Victoriarum eius.

VEntura lustris posterioribus
Edico vates. Huc age marmora,
Huc aera civis: FERDINANDO
Hic memorem strue fama pilam.
Nam quis superbae dignior arduum
Subire molis pegma, vel aureo
Spectari in arcu, sive ahena
Claustra. Semiramiosve muros
Mavortiali straverit impetu,
Seu Sarmatarum cornua fregerit,
Thracumque Lunas, presseritque
Uno Asiam Lybiamque Marte;


page 5, image: s017

Quam tu, Austriorum maxima Caesarum
FERNANDE proles? Te puerilibus
Cunis reclinem barbarorum
Fusa super posuisse castra
Avita Virtus Austria dicitur;
iam tum decoro pulvere Martios
Foedare vultus ambientem,
Et teneram solidare ferro
In bella dextram: Tum quoque basiis
Ad arma natas per galeam genas
Libasse, Sol gentis, Rudolphus,
Et gladio clypeoque parvas
Aptasse vires. Cresce rebellibus,
FERNANDE, dixit, cresce Proponticis
Terror procellis, et tenella
Excidium meditare dextra,
Exercitata pectoris aegide
Olim movendum, cum gravior manus
Incumbet armis, et tiaras
Fronte super radiabit auro.
Tunc belluosus Xanthus, et avii
Ripae Scamandri, Thermodoontii
Hebri tumultus, Bosphorusque, et
Argolicis Achelous undis,
Thressusque, et audax Bistonius tuos
Mordere fraenos [Reg: frenos] discet, Achaica
Servire Tethys, Caspiumque
Austriacam trepidare dextram.
Tunc et nivali prodita Caucaso,
Aut fusa saxis de Borealibus
Arma edomabis praelioque
Concuties Rhodopes sub antris


page 6, image: s018

Pudenda Martis signa Othomannici;
Lateque prae te castra fugacium
Agens Getarum, non decoris
Tergora vulneribus notabis.
Tu fulminantem sub Mareotico
Fulgore Bessum non reparabili
Damno fatigabis, premesque
Indecores Mahometis aras.
Sed ante stragi Bistoniae tuus
Praeludet ardor, pro patriae focis
Per pila et hastas, perque scuta
Austriaco superanda Marte.
Tumultuosi turbine sulphuris
Obiecta franges castra rebellium; et
Vinci reluctantis Lutheri
Posteritas male fida discet,
Quid Marte possis. Milite nam tuo
Insanientis Pergama Taenari
Demolieris, perfidisque
Templa diu famulata sacris.
Haec ille. Sed iam temporis orbita
Evolvit aevum, quo tua fervido
FERNANDE ferro dextra terret
Suppositos pedibus Tyrannos.
Pavete vinctae compede Cyclades,
Thracesque, et audax Brennus, et insolens
Armis Gelonus, Vandalique, et
Quidquid habet furiarum apertus
In bella Avernus. iam manus ignea
Se FERDINANDI in fulmina concitat.
Haustura gentes, iam solutus
Hinnit equus, violansque freni


page 7, image: s019

Leges, in hostem praecipitat gradus.
Pavete: quo se volverit impetus
Calentis aestus, in ruinas
Fulmen aget, sonitumque ferri.

AD ALEXANDRUM VII. PONT. MAX. ODE III.

Ut decernat Immaculatam Conceptionem Beatae MARIAE Virginis.

QUi Vaticano, Maximus Arbiter,
E colle terras imperio regis
Caelumque, ALEXANDER, caducae
Praesidium pietatis; audi
Vocem [(reading uncertain: reading uncertain)] tuorum. Qua iuvenem vehit
ora Phoebum, Turca frementibus
Insultat armis; qua senex Sol
Hesperium cadit in cubile,
Molitur Anglus funera: qua dies
Utrinque spectat dissidio pari
Orbem diremptum, busta mundi
Afer agit, cineresque densat:
Qua se Bootes torquet, et Arcades
Lentas adurget, Moschus et insolens
Scythes, Gelonorumque Mavors
Sarmaticum lacerant vigorem.
Quemcumque mundi Sol videt angulum,
Illo laborat navigium Petri
Fessum procellis, ultimamque
Bella fremunt minitata cladem.


page 8, image: s020

Quisquamne tandem terminus impium
Aestum Gradivi sistet, et indito
Frangens reluctantem lupato,
Excidium prohibebit orbis?
Vocanda caelo est, iam toties solo
Fugata Pax. Decerne, quod alliget
Iratum, ALEXANDER, Tonantem, et
Detineat grave fulmen irae.
Decerne sancta lege: DEI Parens
Vixit veneno libera patrio;
Labisque primaevae parentum
Innocua, in geniale crimen
Non venit. Hoc te vilior aspici
Plebs orat: hoc te, qui propior DEI
Aris Sacerdos adstat; hoc te
Imperium rogat; hoc paterni
FERNANDUS haeres nominis; hoc Pa [(reading uncertain: reading uncertain)]
Hoc Gallus; hoc et quos Sapientia
Lauris coronat; queis [Reg: quibus] Tiarae
Fronte micant, celebresque mithrae:
Ecclesia omnis supplice, popliti
Affusa sacro, te prece postulat:
Dic: Gurges haeredum, nepotes
Cum traheret pater in ruinam.
Mundi cadentis vulnera VIRGINEM
Non sauciarunt. O quis honor DEO
Hinc exprimetur! quanta MATRI
Gloria Virgineae, Tibique
Cantanda seris fama nepotibus
Nascetur olim! quanta fidelibus
Toto orbe sparsis, quanta Romae
Laetitiae seges emicabit!


page 9, image: s021

Sed (quod bonorum summa) Propontidem
Qui turbat hastis, quique Aquilonibus
Movet tumultus, qui cadentis
Solis ab Hesperio cubili,
Aut primo ab ortu praelia disserit
Mars inquietus, praelia sopiet.
Sic auguramur! cum Draconem
Virgineo pede subiugatum
Pronunciaris [Reg: Pronuntiaris] , nil poterit Draco
Enervis Orci, qui hactenus impias
Flammas Avernali caverna
Orbis in excidium profudit.
Exinde puro Pax niveis polo
Invecta bigis gemmea saecula
Reponet, et mundo redibit
Cana fides, niveique mores.

AD B. V. MARIAM DEI MATREM, ODE IV.

Cum Augustissimus Romanorum Imperator FERDINANDUS III. Eius Immaculatae Conceptioni Statuam in summo Urbis foro Viennae poneret, eique sese devoveret.

MATER, augusto redimita Sole,
Cui verecundo pudibunda cornu
Luna se flectit, famulumque plantis
Subicit ignem:


page 10, image: s022

Cernis, ut vasti dominator orbis
Poplite affuso tibi FERDINANDUS
Supplicat voti reus, et perennem
Dedicat Aram?
Hic perennanti rediviva saxo
Colla, serpentis grave pondus atri,
DIVA conculcas, onus et Draconis
Grande minaris.
Hic Leo tritus gemit, et colosso
Atterit dentes, Basiliscus atro
Tortilis giro [Reg: gyro] sua sponte subdit
Toxica plantis.
Ante communi temerata culpa,
Exulis [Reg: Exsulis] primi vitiata pomo
Credita es paucis, Erebique sceptris
Colla dedisse.
Nunc vetat Caesar male fluctuantem
Inter undantes pereuntis orbis
Dicere ardores iacuisse, et ulla
Labe profanam.
Scilicet nondum per inane Caeli
Cynthiae pernox vigilabat ignis,
Cynthius nondum sua vestiebat
Sidera flammis:
Nec suos Adam temerarat ausu
Impio dentes; tibi quando Numen
Subdidit mundum, genitrixque visa es
Digna vocari.
Scilicet magni solium Tonantis
Dedecet primae geniale noxae
Crimen, et tantam rigida gravari
Lege parentem.


page 11, image: s023

Egit hoc Caesar tibi FERDINANDUS
Fusus ad saxum, positaque lauru
Verticem acclinans: Mihi, Virgo, dixit,
Criminis expers
Audies semper: tibi regna subdo,
Sceptra, fortunas, populos, coronas,
Filios, memet; tibi dedicatum
Accipe munus.
Hactenus genti populisque Caesar
Vixerim; posthac tibi militabo
Servus. hic sceptrum, hic diadema pono, et
Frontis honores.
Audiant gentes: meus ille dici
Desinet, quisquis crepitante flamma
Vel Rubum credit potuisse cingi,
Nec tamen uri:
Vel sacro extensum Gedeonis agro
Vellus haud ullo violari ab imbre,
Tota cum circum pluviis maderet
Area stillis:
Nec tamen nullo temeratam ab igne
VIRGINEM credit potuisse flammis
Eripi Inferni, solidamque mundo
Stare ruente:
Vel putat mersam pelagi procellis,
Quando communi tumulatus unda
Nerei toto latuit profundo
Naufragus orbis.
Austrius quisquis cupiet vocari,
VIRGINEM dicat sine labe puram,
Quae malum prime geniale noxae
Sola triumphat.


page 12, image: s024

Sic vovet Caesar, vovet et Vienna
Caesarum nutrix, famulumque quidquid
Austriae subdit caput, et verendum
Nomen adorat,
Ergo te VIRGO, meliore quisquis
Spiritu vivit, veneretur expers
Lilium spinis, foliisque puram in
Irida sparsis.
Te puer molli labio, et puella
Gratia plenam canat, ante primas
Temporum cunas, refluique caeli
Ante recursus.
Sacra dicaris Domus, hospitalis
Numini, puris laqueata gemmis
Quam profanati genialis orbis
Nesciat ira.
VIRGA Iessaeo generosa flore
Audias; magni Solium Tonantis,
Et Thronus puro Salomonis auro
Semper amoenus.
Terra dicaris benedicta, flore
Fertilis campi; cui Virginales
Anguis in sulcos fugiat venena
Spargere culpae.
Innocens VIRGO Speculum canaris,
Cui suam Numen speciem sub umbra
Carnis impressit, speculumque toto
Pinxit amore.
Celsior sed dum supereminente
Cernis, o VIRGO, famulam Viennam
Marmore, et pressae pudibunda calcas
Cornua lunae;


page 13, image: s025

Austriam prona, bona VIRGO, fronte
Aspice, et magni pia FERDINANDI
Aure materna, facilique vultu
Suscipe vota.

AD SERENISSIMUM LEOPOLDUM HVNGARIAE BOHEMIAEQVE REGEM. ODE. V.

De optima regnandi forma.

NOn legum cumulus, non rigor, aut metus,
Non frontis species semper amabilis,
Non ridens labium, non NUma, non Solon,
Non praecepta Lycurgica,
Non sceptrum Assyrium, non dominantium
Persarum cydares, non fremitus Scythae
Servant Imperium. Non nimis acria,
Sed nec mollia Principum
Sint praecepta nimis. Molliter impera,
Qui flectis populos: acriter increpa,
Si vis imperiis addere vim tuis.
Regnum molle nimis, perit;
Et crudele nimis, seditionibus
Internis agitur. Nolo Neronico
Torqueri populos imperii iugo.
Civis lege sub aerea
Oppressus, genium contrahit asperum,
Et mores rigidos. Ut violentius,


page 14, image: s026

Excussoque solo erumpit in aera
Ignis, qui premitur nimis:
Sic quamvis genii nobilis, indoles
Arctari impatiens, cum premitur, dolet;
Tum fervet rabie; denique, quam diu
Molem gesserat, excutit.
Aurati radius vel diadematis,
Vel sceptri species, vel lateris color,
Vel fulgor Solii non bene convenit
Cum dura in populos manu,
Quae labente magis fulmine saeviat,
Et ferro et facibus; quae iugulis neces
Semper parturiat; quae tonet horrido
Semper supplicio, et reos
Aeque ac innocuos morte remuneret,
Et consanguineo funere misceat.
Cui fulget solium, mens quoque fulgeat;
Et clari diadematis
In vultum veniat pulchra serenitas.
Immites animos, vulgus inaestuans,
Plebisque indomitae pectus, amoenior
Frontis mitigat area,
Et risus facilis. Sic Leo ferreos
Clathros dilacerat, seque benignior
Cedit blanditiis. Quod nequiit furor,
Hoc clementia comparat.
Sed nolo residem dexterae inertiam,
Nolo mollitiem. Saepe ferocibus
Luctandum ingeniis est, quibus aestuat
Mens in civica praelia
Plebeiusque furor: quae melioribus
Si tentes studiis fingere, vinceris


page 15, image: s027

Cordis duritie, et ludibriis probos
Vulgi mobilis objicis:
queis [Reg: quibus] quo plus studeas, plus noceas quoque.
Ergo sit facili in fronte severitas,
In risu gravitas, emphasis in iocis,
Et. constans animi tenor.
Hac RUDOLPHUS iit: Non mihi, dixerat,
Uni nascor iners, sed populi bono:
Nec claudi patiar: me sinite obvios
Amplexus dare civibus,
Hac ALBERTUS iit, fortis aheneos
Unes per cuneos rumpere semitam,
Et ferrum manibus vulneris arbitrum
Exercere per aemulam
Obstantum [Reg: Obstantium] rabiem; nec minus Austriis
Promptus sanguineos tergere Solibus
Armorum fremitus, et rigidos trucis
Vultus ponere Achillei.
Hac se belligerae Mars Alemanniae
Et mundi domitor CAROLUS orbita
Devolvit, Phrygio non minor Austrius
Bellator Telamonide.
Seu vectus pelago Gadibus Africam,
Europenque Asrae iungeret, et mare
Calcaret dominus, Bistonis improbum
Audax fundere sanguinem:
Seu Victor saturum Myrmidonum nece
In pace ablueret fulmen acinacis
Refractis furiis, seque amethystino
Soli fingeret aemulum,
Largus blanditiae, parcus acinacis,
Parcus militiae, pacis amantior,


page 16, image: s028

Orbis praesidium, gratia civium,
ianus nominis Austrii.
Hac FERNANDUS iit (semper amabile
O nomen superis!) aeque AVUS ac PATER,
queis [Reg: quibus] mitis facili in fronte severitas,
Et clementia serio
In vultu micuit: seu temeraria
Arcerent Stygiae iura superbiae,
Et belli fremitus, et miserabiles
Casus Marte retunderent;
Quos vel Parrhasiis Ursa Trionibus,
Vel Danis vomuit terra paludibus,
Aut ignobilibus rusticus insolens
Armis duxit in Austriam.
Seu pulchra cilium lege serenitas
Utrique opprimeret, regnaque pectoris
Occulta regerent arte, benignitas,
Pax, clementia, gratia.
Hac ibis LEOPOLDE: huc patrii trahit
Exemplum generis. Non reses indoles,
Vel torpens animus, vel decorum tibi
Est ignara ferocia.
Vix natus, patrium dicere sanguinem
Ebullisse puer, seque tibi graves
Inclinasse mitras, et facilem sui
Virtutem puerilibus
Inserpsisse togis. iam tibi Pannones
Inflexere genu, seque Bohemica
Augusto capiti Laurea miscuit;
Et se purpura Regio
Affixit lateri; iam diadema te
Germani Imperii postulat, et suis


page 17, image: s029

Arridet radiis, iam sapientiam
Et mentem Austriacam stupent,
Qui te conspiciunt. Sic LEOPOLDE te
Exemplis patriis indue, et exere
Virtutis specimen, mitia fulmina,
Clementemque ferociam.

AD SERENISSIMUM LEOPOLDUM HUNGARIAE ET BOHEMIAE REGEM. ODE VI.

Ut imperet suaviter et fortiter.

Quisquis secundis Imperii ratim
Dynasta felix ire Favoniis,
Fluctusque tranquillos iacere.
Et placida populi quiete
Gaudere gestit; queis [Reg: quibus] DEUS imperat,
His ille terrae legibus imperat.
Cui norma regnandi est ab astris,
Sorte reget meliore gentes.
At numen una fronte serenius
Indulget orbi lumen, et imbribus
Terras superfusas inundat:
Fronte pari recreat, feritque.
Non ille, quamvis caeca licentia
Mortalium sese inferat aetheri
Tu mens, Gigantaeoque bello
Innocuis violenta pubes


page 18, image: s030

Insultet astris, semper acinace
Ultore saevit, nec nocua manu
Elidit ignes, flammeumque
Ore vomit iaculante fulmen:
Non ille semper stat gravida super
iudex severus nube, nec ardua
In funera et clades acuto
Dextra riget metuenda telo.
Sed parcus irae fulmina comprimit,
Lentusque flammas volvere, vindicem
Suspendit ignem; ac ultionis
Lora manu breviore tractat.
Crudele regnum mole ruit sua;
Constat paternum: quoque suavior
Et vultus et sceptrum gubernat,
Hoc niveo magis exiguntur
Phoebo Calendä, depluaque aureo
Felicitatis sidera munere
Pacem reducunt, pulveremque
Euboicum revocant in annos.
Nil subditorum exulcerat acrius
In bella mentes, quam Ducis asperi
Immitte sceptrum, civiumque
In iugulos grave fulgur ensis.
Oppressa libertas fera suscitat
In arma dextras, qui minus imperat,
Plus impetrabit; quique cogit,
Ille minus populum movebit.
At nec remissis legibus addecet
Fraenare [Reg: Frenare] gentes. Nec nimis aspera
Sint sceptra Regum; temperato
Nec pietas careat rigore.


page 19, image: s031

Impune crimen crimina germinat,
Serpitque labes, cui tenerae nimis
Manus medentur: fons futuri est,
Praeteriti sceleris medela
Neglecta. Vires tempora noxiis
Herbis ministrant. sit rigidus favor,
Rigorque clemens, cum veneni
Damna sequens nihil auget hora.
Cum perpetratum flagitium novae
Est causa noxae, supplicium manus
Ne lenta tardet. Qui nocentem
Non perimit, nocet innocenti.
Terrere, non est semper atrocitas;
Nec semper est clementia parcere.
Utrumque miscendum est. Machaon
Quale ferit, simul / medetur.
Hac arte Reges saecula prorogant:
Hac FERDINANDUS sustinuit Pater
Caesarque mundum, quando regna
iustitia et Pietate flexit.
Hac tu, paternis non minor artibus
LUIDPOLDE regna; votaque patriae
Virtute adimple, dum reponis
iustitia et Pietate Patrem.

AD SERENISSIMUM ARCHIDUCEM LEOPOLDUM GUILIELMUM. ODE. VII. PANEGYRIS.

DIceris olim Mars Alemanniae,
Et Galliarum terror, et Urbium


page 20, image: s032

Victor rebellantum [Reg: rebellantium] , et Visurgin,
Et Rhodanum, Legerimque magnis
Lassasse bellis, atque Ararin metu
Turbasse ferri: Sequana te canet,
Et Rhenus, et Mosella, et Ister,
Teque Lycus LEOPOLDE sero
Transcribet aevo, non superabilem
Armis Achillen, et memorabili
Loquetur auro; te tuorum
Fama canet senior Nepotum.
Dicere, quantus moenia ruperis
Mavors ad Ipras; quantus in obvium
Harcourtium fulmen rotaris,
Et rigido Cameracum in aere
Evisceraris: quam tulerit tibi
Donkercha palmam; quo Lielerium
Sudore victum; quo Menenae
Quo steterit Gravelinga bello.
Nec te silebit grande opus Austrii
Mardika Martis; nec famularia
Rocroya subiecisse quondam
Colla tuis, LEOPOLDE, signis
Nimis dolebit; Quin sua pronius
Cessisse Brugae moenia, et arduas
Dixmuda turres, et Capella
Austriacam timuisse dextram
Gaudebit olim: nec sibi Gallicum
Fraenum Bogurgum, nec sibi Lilia
Rhetelium desiderabit
Magne tuo, LEOPOLOE, ferro
Nuper subactum: quin tua Symbola
Cortracum amabit; sub tua procidet


page 21, image: s033

Vexilla Flander, deprimetque
Belga suos tibi sponte muros.
Sed illa laus est maxima Principis,
Cum Marte possis plurima, plurima
Clementia servare, et aequi
Nutu animi studioque pacis
Cives tueri. Sic geris impetum
Mavortialem fortis acinace;
Ut non remittas lora mentis,
Nec rigido nimis ore fulmen
Stringas severus: Nec violentia,
Nec ardor irae estinguit amabile
Frontis serenum; nec superba
Nube tumet cilii theatrum.
Vultus amicis vocibus assonant,
Vocesque caeli risibus auream
Beatitatem proloquuntur,
Et genii moderatioris
Testantur aulam. Sic Patris indoles
Augusta natos occupat, et suos
Mores refingit; sic Leones
In soboles animos refundunt.
Talis serenis Solibus aemulus
FERNANDUS olim melle beatius
Spirabat aevum; sic rigebat
iustitiae metuendus ense,
Ut lenitatis semper amantior
Per ipsa sonti vulnera parceret;
Magis verecundi pudoris,
Quam rigui cupidus cruoris.
Hinc consonantum gratia temporum,
Amica pacis saecula melleos


page 22, image: s034

Annos trahebant; hinc olivae,
Hinc placidi micuere Soles.
Sic tu frementes ingenuo minas
Extinguis [Reg: Exstinguis] ausu. nam melius iubet,
Qui melle iussa, et liberali
Imperium comitatur auro.
Hinc te sagatis miles amoribus
Ultro est secutus. Nempe fides Ducum,
Et ira constans, impetusque
Hoc precio [Reg: pretio] bene comparatur.
Hac arte ductae in magna pericula
Ivere turmae: hac miles in obvios
Furoris ignes, hosticamque
Impavidus ruit in procellam.
Te teste quivis vincere, vel mori,
Per asperati fulmina praelii,
Martisque ferventis tumultus,
Per proprii pluviam cruoris
Amavit ultro, nec puduit tui
Perire causa. At tu quoque cum tuis
Ardore eodem vel perire,
Vel furias penetrare Martis
Victor fremebas. Nam quoties equo
In arma primus, primus in aereum
Campum irruisti; nec cruenti
Ferrea diluvies Gradivi
Stitit volantem? nec rigidum gelu
Strinxit tuorum pectora, queis [Reg: quibus] faces
Facto ingerebas, aemulumque
In studium facilis trahebas.
Hac miles urget praelia; qua praeit
Vis imperantis. Praecipientium


page 23, image: s035

Exempla plus urgent in ausus;
Quam tubicen, tonitruque vocis.
Novere Belgae. Cetera supprimo
Momenta laudum, posterioribus
Narranda saeclis, queis [Reg: quibus] caneris
Praesidium LEOPOLDE Flandri,
Columna Regum, gloria Caesarum,
Corona stirpis, gentis et Austriae
Firmamen, et Martis propago,
Et fidei, patriaeque fulcrum.

AD PRINCIPES GERMANOS. ODE VIII.

De bello Germanico, pro pace.

EHeu, pudendi fabula saeculi,
Sero Nepoti non sine lacrimis
Cantanda quondam! quo furentum [Reg: furentium]
Theutonidum rapit ira ferrum?
Non est honesti haec prodiga sanguinis,
Nec digna vestro nomine Theutones
Virtus, sarissarum calores
In proprias animare caedes.
Utcumque Turcas, aut Scythiae vagas
Gentes subactas, signaque Achaico
Illata ponto, et funerati
Castra Getae labefacta Marte
Audire mallem; nec Marathoniam
Laurum inviderem, nec Mareotida, et
Hebrum, Methoneosque saltus
Theutonico cecidisse ferro


page 24, image: s036

Vates tacerem. Nam procul Artacen
Fumasse busto, et sanguine Bosphorum
Manasse, Bizantique turres
Fulminea occubuisse dextra,
Pridem decembres diceret ad focos
Victor Geloni miles, et aufugam
Scythen, reluctantemque Bessum
Theutonicos tolerare fraenos [Reg: frenos] .
Sed heu! nocenti parcitur; innocens
Sanguis sititur. Barbara Norici
Nil tela mucrones fatigant:
Et gladios, toties cruore
Tinctos cytharum, Thyssagetum pudet
Pulchris phalanges rumpere nisibus,
Cretamque raptam, Cycladasque
Non humili reparare bello.
At insecundo Marte Alemannicos
Enses suorum in viscera civium
Aut caeca regnandi libido,
Aut aliis supereminendi
Cupido mersit. Parcite, PRINCIPES,
De subditorum vulneribus sitim
Potare vestram, et parciore
Excidium prohibete ferro.
Utcumque vilis verticis est cruor,
Est indecorum fundere. Gloriae
Si tangit ardor, appetitum
Temperies moderata frenet,
In inquieto fulgura gloriae,
Non in sereno, quaeritis aequore.
Ipse appetitus eminendi
Nocte viam tegit ad coronas.


page 25, image: s037

Ferrum in suorum mergere viscera,
In innocentes vertere fulmina,
Natare tabo, civiumque
Rura cadaveribus replere;
Evertere urbes, busta coloniis
Inferre, caedes irreparabili
Densare damno, patriosque
Sternere agros, segetemque agrorum,
Hoc Regiumne est? scilicet edito
Magnus locavit vos solio DEUS,
Libidini ut vestrae litetur
Vulneribus, necibus, ruinis,
Bustisque Regnorum? Ah melius nitet
Augusta caeli forma, serenior
Cum fulget aether, ac amoena
Luce dies radiatus intrat:
Quam cum fragores fulminis intonat
Tonitruorum murmure saevior;
Et convolutum nube caelum
Fulminea strepit a procella.
Timenda Regnis iam satis hactenus
Est imperantum [Reg: imperantium] visa potentia:
Amoenitate enubilate
Tandem animos, ciliumque frontis.
Scissam tot armis inviolabili
Firmate rursus nexu Alemanniam;
Metuque bellorum repulso
Rursus amor pietasque regnet.
Non ista Regum est gloria, purpuram
Fuso suorum tingere sanguine,
Aut apparatu praeliorum-
-Absumere opes, animamque regni.


page 26, image: s038

Non ista Regum est gloria, purpuram
Cometae adinstar spargere, caedibus
Replere passim urbes, suisque
Cum populis sepelire regna.
Non ista Regum est gloria, scribere
Leges sepulchris, aut morientibus
Male imperare, aut aestuantes
In gladios rigidare sceptra.
Haec vera Regum est gloria, siderum
Feliciorum more, potentia
Mundum tueri, labilemque
Temperiem solidare rerum:
Res dissipatas nectere vinculo
Constante amoris; seditionibus
Urbes laborantes levare, et
Pacifera redimire oliva.
Haec est Virorum nobilium indoles,
Vitare bellum, quando necessitas
Non urget instans, et quietis
Lege suam stabilire sortem.
Nam, quale sidus non sibi luminis
Pendit tributum, non sibi Principes
Inaugurantur, sed suorum
Utilitas diadema primum
Excogitavit. Quem lateri gerit
Fixum, saluti impendat acinacem
Princeps suorum; nec severum
Fulmen agat, nisi cum rebellis
Arcendus hostis finibus imperi,
Et innocentum patria Civium
Tegenda ferro est. Quod revinctae
Frontis ebur diadema cingit,


page 27, image: s039

Idem salubres in populos agat
Umbras: quod auro fulgurat, et solum
Lambit paludamentum, aperto
Regna sinu populosque cingat.
Quae sceptra torquet regia, nesciant
Ferri rigorem, vel violentiam
Severitatis, sed modesto
Auro animos populorum inescent.
Hac arte caeli prodigium, Austria,
Regina mundi, qua iuvenis venit
Dies, fatigatosque currus
Hesperio tumulat cubili,
Per foederatum non moderabili
Mavorte ferrum in saecula protulit
Quaterna sceptrum, dum procellas
Pacifica recreavit aura.
Hac arte sceptrum proferet Austria,
Si vota caelum pronius audiat,
Ad usque fines, et supremam
Canitiem morientis orbis.
Hanc vos precatur maesta Alemannia
Heroes artem, iam specie minor,
Cadaverosa fronte, adeso
Pene alia, at tamen ipsa, vultu;
Heu! tristis, inquit, nec lacrimabili
Sat eluendus diluvio dolor,
Donec cruentatis sepultus
Visceribus retrahatur ensis.
Quot lustra vidi, peneque saeculum,
Ex quo Gradivus Civica praelia
Exercet in me, nec cruenti
Finis adhuc patet usque belli.


page 28, image: s040

Quot Albis amnes sanguine polluit?
Quot Ister egit valla cadaverum?
Quot scuta Rhenus, quot sarissas,
Quot clypeos, galeasque volvit?
O Christiano parcite sanguini,
Vestrisque sceptris parcite PRINCIPES,
Quae iam Gigantaeo furore
IN solidum riguere ferrum:
Non arma dextris excutio: unicum
Precor: proquinquum parcite PRINCIPES
Lassare regnum; et militare
Odryssiis date robur oris
Bene elocandum. Hic Strymona misceat,
At hic patentem ponte Propontidem
Insternat, hic ducat calentem
Bistonios segetem per agros.
Hic Nessum inundet classe; Corinthiam
Hic claudat Isthmum; hic aequore Cycladas
Vetet natare; hic iura Naxo,
Ille Paro, Scythiaeque dicat.
Sic ite magni in praelia PRINCIPES.
Sic vestra quondam bella Alemanniam
iungent Achaeis, et Pelasgi
Theutonicas patientur aras.


page 29, image: s041

Ad Illustrissimum et Excellentissimum D. COMITEM FERDINANDUM DE PORZIA, etc. ODE IX

Cum ab Augustissimo Imperatore FERDINANDO III. ex Legatione ad Sereniss. Remp. Venetam revocaretur, et Serenissimo Archiduci LEOPOLDO IGNATIO praeficeretur.

Legationis functe laboribus
FERDINANDE, pulchras Adriaci maris
Dimitte sedes, et Senatum
Ac populum Venetum relinque.
Secundioris carbasa flatibus
Feruntur aurae. iam tibi faustior
Recluditur portus, ratisque
Austriacae properat subire
Theatra laudis. Perge volentibus
FERNANDE Divis, Imperialium
Qua se coronarum Vienna
Puchra parens, imitata Solem,
In luce iactat. iam tibi Maximi
Blandum favores Caesaris annuunt,
Te vultus arridet, iubarque
Caesareae pietatis optat.
Hic Patris ingens gloria Caesaris,
Magnaeque stirpis gemma sequentibus
Aptatur annis; ut Coronis
A tenero LEOPOLDUS ungue


page 30, image: s042

Assuescat, Illum fors sibi destinat
Olim Bohemus, fors quoque Pannones
Illi laborant, ominosum
Ut Stephani stephanoma sacrae
Fronti maritent. Non ego saecula
Magno parenti Nestoris ultima,
Non pulverem fratri Sybillae
Invideo, decimaeque cursum
Felicitatis. Sed tamen indoles
Erecta cordis, spiritus igneus,
Mens feta prudenti vigore,
iudicii generosa virtus,
Augusta spirant. Fors Othomannica
Huic Luna flectet cornua. Dextera
Sic apta bellis pollicetur,
Sic pietas animosa spondet.
Quid si (futuri nescio quis mihi
Apollo vates omina praecinit)
Cum sidus aeternum cadente-
Aetate parens, vetulusque frater
Addetur astris, ipse serenior
Succedat orbi Phoebus, et aureo
Frontem coronatus tiara
Imperio moderetur orbem?
Quodcumque tandem sidera destinent,
Nil vile credo. At, quamlibet edita
Natura, praeceptis iuvanda est.
Dum teneris adolescit annis
Ad sceptra virtus et diademata;
Opus Magistro est. Ingenuae idoles
Habent favillas acrioris
Ingenii, vegetaeque mentis:


page 31, image: s043

Sed publicarum in magna pericula
Crevere rerum, cum sine Praeside
Virtutis, et cura Magistri
Interiit iuvenilis aetas.
At quanta moles, fingere publicae
Ducem saluti! qui excidium piis
Avertat aris, Haeresesque
Ultor agat, scelerumque larvas
Ad impiatae regna Proserpinae
Retrudat audax; qui solium occupet
Virtute; qui pacis quietem, et
Consilio moderetur arma!
Non unus uno in Principe fingitur.
Unus paratur pluribus. Instruit
Plebemque, Civesque, et Senatum, et
Militiae famularis agmen,
Quicumque vitam Principis erudit.
Nam lege Cives Principis ambulant,
Seseque ad exemplum regentis
Tota student revocare regna.
Prudentioris consilii est opus,
Necessitati pectora publicae
Aptare Regum, Principemque
Egregiis animare curis.
natura primos igniculos dedit
Ad sceptra; virtus excoluit manum
Pectusque; virtutem Magistri
Cura vigil studiumque format.
Olim quaternos Persia Regibus
Dedit Magistros: vim sapientiae
Ut primus afflaret, rudemque
Ingenii tabulam novenis


page 32, image: s044

Scientiarum pingeret artibus:
Alter doceret pectoris impetum
Fraenare [Reg: Frenare] , et ardentem severis
Imperiis regere appetitum:
Ad aequitatis tertius ordinem,
Morumque normam, iuraque Caesarum,
Decreta, leges, et statuta
iustitiae, Themidisque lancem
REgem erudiret: Quartus ut igneam
Ad bella mentem, ad praelia dexteram
Exsuscitaret, et probrosos
Corde metus, pavidumque frigus
Procul fugaret. Tu unicus ommum
Supplebis artes: tu Sapientiam,
Tu fraena mentis, tu aequitatis
iura dabis, calidumque pectus
Ad Martis ignem Principis excoles,
FERNANDE. Sic te consilii tui,
Prudentiae, excelsaeque mentis,
Et genii moderatioris,
Morumque Caesar conscius eligit.
Ades tenelli regula Principis,
Et norma vitae, Caesarique
Consimilem sobolem parenti
Effinge. Non est difficilis manum
Sequi magistram materia. Indoles
Augusta primo prodit aeve,
Quod senibus cumulabit annis.
Quod vir patrabit, iam puer indicat.
Natura magnae semina gloriae
Ostendit ultro; seque parvus
A tenero Leo prodit ungue.


page 33, image: s045

Pro! quantus olim, quantus in aureae
Momenta pacis proferet Austriam
Prudentiam, clementiamque
Et placidos LEOPOLDUS oris
Risus modesti! quantus in aereas
Maturiori fortior impetu
Assurget iras, si furores
Odrysium minitetur astrum!
Sed te Magistro. Te Venetis procul
FERNANDE iam nunc fluctibus eripe:
Te CAESAR optat; erudiri
Lege tua LEOPOLDUS orat.

AD RR. PP. CHRISTIANUM HERTRICH, et FRANCISCUM SCHEFFELMAYR, SOCIETATIS IESU; PED X.

Cum ex Austria in Indias abirent.

ERgo posthabitae finibus Austriae
Abscissos patrio climate, fratribus
Avulsos, violens vos amor Indiae,
Nil fati trepidos, rapit?
Heu, quantis pelagus seditionibus
Tempestas lacerat! quanta minacium
Sese conglomerant praelia fluctuum!
Quanto murmure Nereus


page 34, image: s046

Luctatur Boreae, et torva licentia
Turbatae Aeoliae miscet atrocibus
Pontum turbinibus! stant scopulis pares
Undae, et sidera montibus
Aggestis violant; moxque cadentibus
In valles scopulis Tartara detegunt,
Absorbentque animos iam prope naufragos
Solo naufragii metu.
Quid Scyllas memorem colla trifaucibus
Succinctas canibus, mille latratibus
Terrentes mare, Symplegadas obvia
Urgentes sola murmure?
Non est res modicis septa periculis,
Rixantis Thetidos tam fragili rate
Explorare fidem, perque Aquilonibus
Convulsum mare credulam
Hortari tabulam. Quis rabiem Noti,
Quis tristes Hyadas, monstra natantia,
Infames scopulos, Acroceraunia
Constanti videat gena?
Quod si in nocte iacens vos populus movet,
Caelestum [Reg: Caelestium] que rudes, et sine Numine
Indi sollicitant; est sua proximo
Vicinis nimia est nox Luneburgicis,
Hassis umbra sua est, umbraque Saxoni,
Et Danis tenebrae: huc feta laboribus
Gnavi pectora vertite.
Sed vos Memnonidum devia sedibus
Astrorum patriis gens vocat. Ibitis:
Nec ponti rabies dissociabili
Fluctu dilacerans mare,


page 35, image: s047

Nec telis pharetrae lethiferis graves;
Sed nec Thessalici pocula toxici
Terrent, nec populi barbaries feri,
Quidvis et facere et pati
Aeque magnanimos. Ibitis efferum
Calare Oceanum seduli, et invias
Mundi sepositi quaerere semitas.
Talis per mare turbidum
Ivit XAVERIUS, signa nocentium
Impermissa DEVM cedere pertinax,
Nec fervor pelagi, nec Boreae gelu,
Aestu nec sola Sirio
Avertere animum Numinis igneis
Impulsum iaculis; quin avidus mori.
Arces Memnonias foedere Romulo
In caelis traheret vias.
Huic sese famulis obsequiosius
Subiecit pelagus fluctibus, et gravem
Cervicem didicit flectere, et Aeolus
Inservire Favoniis.
Talis Silveria, et Nunnius, et Sosa
Invasere freti marmor inhospitum,
Et Bungi populos, et mare Sinicum,
Et nuper patriae Austriae
Andreas Xavier raptus in ultimas
Oras Gangaridum. Scilicet impigris
Addunt hi stimulos mentibus, et procul
Adspirantibus annuunt.
Sic vos compositis Oceanus ferat
Undae litigiis! Sic bona sidera,
Mites Tyndaridae carbasa dirigant!
Sic blandae Zephyritidos


page 36, image: s048

Spirent obsequiis flamina; nec ratem
Decertantem odiis praecipitis Noti
Tempestas rapiat; sed cicurabili
Somno indormiat Aeolus.
Et pigris iaceant aequora fluctibus.
Audimur! teneris vela modestior
Impraegnat Zephyris aura, et Etesiae
Circum suppara fluctuant.
Ite, ite, o animi dimidium mei,
Dum ludit placidis aura Favoniis,
Et velum modico turgidum anhelitu
Insultat famulo freto:
Ite, ite; et populos Deucalionio
Partu progenitos, fragmina rupium,
Et Pyrrhae sobolem, moribus Austriae
Informate modestiae.
Olim forte canam, saevitiae memor,
Elisos iugulos funibus, aut Crucis
Impletum gremium, aut barbarum acinacem
Vestro sanguine lividum;
Aut emptam iaculis Aethyopum necem,
Aut divulsa truci membra ferocia,
Aut vivos cineres post sua funera
Vates non humilis colam.
Ite, ite: at socius pergere dum vetor
Detentus patria, mens comitabitur.
Si tolli ex oculis forte valebitis,
At non eripi amoribus.


page 37, image: s049

AD QUIRITES. ODE XI.

De otio vitando.

VIdes, ut astris aemula pegmata,
Regumque turres, non superabili
Fastu tumentes, in ruinam
Mole sua trepidae fatiscant,
Rimisque passim immane patentibus
Tectum oscitantes vix bene pendulum
Muros fatiget, perviisque
Grande Notis pateat theatrum?
Vides, opimi ut iugera praedii
Urtica damni fertilis obsidet,
Et permeantis lene vitri
Triste bibit lolium fluent?
Primus pudendae hic fructus inertiae est.
Perirer somnis: haec sine bellico
Furore Martis vastitatem
Immittit agris, laribus ruinas,
Pestemque menti. Dextera ubi reses
Pendet; nec agri nobile villico
Reddunt tributum, nec corona
Ulla venit redimere frontem
Victrice in umbra. Quid male Pergama in
Bustum voravit? quid Sybarim eruit,
Vertitque Cannas? cur cruento
Mixtus iit Thrasymenus amne?
Delicta turpis dicimus otii,
Vitaeque inertis crimina pandimus.


page 38, image: s050

Starent adhuc turres Gomorrhae,
Nec Sodomam iaculata caelo
Flamma ustulasset; ni reses otium
Squalensque inerti segnities situ
Gentem obruisset. Sic perimus,
Dum terimus male tempus alto
Situ otiosi. Tollite desidem
Pacem Quirites prolibus; ut gravi
Negotiorum mole pressas
A teneris acuatis annis
Ad publicorum pondera munerum,
Urbisque fasces. Nempe sequentibus
Annis Magistratus tenebunt,
iura dabunt, populosque flectent,
Martem movebunt, praelia digerent,
Pacemque condent. Est, qui Agamemnonem,
Est, qui Catonem, Tulliumque,
Quique Numam simulabit olim.
Hunc cura legum, hunc dextra securibus
Aptata Romae, hunc consilium togae,
Pacisque mores, hunc iuvabit
Matris amor, strepitusque belli.
Sed non, si avorum moribus avii
Vitent laborem, turpis inertiae
Molles Alumni; non Caleno
Si madeant, veterumque pugnas
Scribant Falerno regificis super
Deducta mensis, horrida praelia
Narrasse contenti; nec ultra
Facta patrum revocare avari.
Elumbe vitae desidis otium,
Et dissolutus torpor adulterat


page 39, image: s051

Molles nepotes, spiritusque
magnanimi generis sepulchro
Vivo recondit, fataque praevolo
Fato antecurrit. Quisquis in otio
Transegit annos, ille vixit.
Imo diu, sed inerte somno,
Vitam est moratus. Qualis inhospita
Palus putrescit; dum negat exitum
Motumque lymphis, et veneno
Viperei generis redundat:
Talis laboris nescia congregat
Angues iuventus, qui male devium
Pectus flagellant, et nocentes
Mille replent vitiis medullas.
Ferax malorum deses inertia
In mille mentem damna reciprocat,
Enutrit insanos amores,
Inque animum vocat omne crimen:
Quem nec decori laeta periculi
Cupido pungat, nec stimulet decus
Lauri virentis, nec paternae
Effigies, memoresque avorum
Postes honestis ignibus urgeant
In facta Patrum. Surge Quiritium
Heroa proles; hinc Minerva,
Hinc lituus vocat in labores.

AD AUSTRIACAM NOBILITATEM. ODE XII.

De non mittendis in exteras regiones filiis.

O Felix Alemannia!
Sed quondam: patriis cum bene legibus


page 40, image: s052

Theuto viveret, exteri
Ignarus vitii. Ex quo sobolem procul
Nostram misimus Italas
Perlustrare plagas, visere Gallicos
Mores; desiimus Patrum
Nostrorum innocuam currere semitam.
Funduntur patrimonia.
Aggestaeque, patrum non sine sanguine,
Transmittuntur in Angliam,
Aut in Galliam opes; ut vitia Angliae
Proles Theutonis induat,
Et Gallis violet moribus Austriam.
Tanti est, Austria Gallicas
Mercari ligulas, aut pedibus graves
Naves indere, vel brevi
Ensi aptare latus, vel male pendulum
Laevae affigere frustulum
Panni, quod media vix spithama arceat
A tergo pluvium iovem?
Nimirum hoc patriae merce pecuniae
Nostrae progenies emunt;
Quod Matres pudeat, quod pudeat Patres,
Quod nescire velint. Tamen
Exemplis toties docti, opulentiam
Patrum effundimus, exteros
Ut ritus soboles discat, et interim
Ignoret patrios, togae
Mavortisque rudis. Quid memorem exteros
Nostris crescere viribus,
Et nostra toties saeva pecunia
In nos arma recudere?
Nos nervum facimus continuantibus


page 41, image: s053

Nostra in viscera praeliis.
Nos nos Imperio adsciscimus hosticam
Bellonae violentiam,
Vicinique truces Martis acinaces.
Nam nostro sobolem foris
Auro dum sequimur, grande frementibus
Bellis auxilium damus.
Et, quae nos stolidi mittimus exteris,
Produnt aera domesticas.
Germanorum abacos, et veteres scyphos,
Argentumque superfluens.
Auri hinc sacra fames, hinc sitis aestuans
IN Germana cupidinem
Externam furiat pabula. Filios,
Externorum avidos, domi
Servate innocuos: occidet hostium
In tot praelia fervor, et
Nervus dissiliet, quo male floridam
Infestant Alemanniam.
Quod prosit patriae, non bene discitur
Externis regionibus:
Detrimenta foris patria pullulant.

AD M. ERISIUM. ODE XIII.

ADMONITIO, Cum ad Aulae obsequia accederet.

SI nescis Erisi, quam petis, improbus
Est aula Oceanus. Littore solvere
Multis Sole secundo.
Sed paucis regredi datum est.


page 42, image: s054

Ingressum facilis prosperat Aeolus,
Egressum rabies assiliens vetat:
Et si exire labores,
Te fracta in medio ratis
Fluctu destituet. Sic rege carbasa,
Ut nec lenta nimis detineant vada,
Nec te praecipitati
Allidant scopulis Noti.
Ut felix remees, haec moneo: ambitum
Mentis dissimula. Plurima qui petit,
Votis amputat alas,
Si vota exerit ignea.
Sortis delicio parcius utere:
Transit dum frueris. Tela calumniae
Non adverte. retundis
Caute, si minus aestimas.
Rideris? faciles excipe risibus
Risus. Opprobrio semita clauditur
Dura ad vulnera cordis,
Si constans animo feras.
Infestos pateris nominis aemulos?
Non agnosce: iubar pande serenius
Vultus, atque ut amicos
Tracta, qui tibi vulnera,
Et mortem fabricant. Machina machinam
Haec illam iugulat. Tragula te implicat,
Dispostaeque parantur
Adverso insidiae dolo?
Insultare; magis sed cave spernere.
Qui iactat, furias excitat aemuli:
Qui spernit, decumanam
In se Principis attrahit


page 43, image: s055

Commoti rabiem. Cede minoribus;
Nec primis inhia partibus. Ultimam
Retrudetur ad oram,
Qui primam nimis ambiit.
Quae damnanda vides, claude silentio;
Quae audis, dissimula scire. Parum sapit,
Qui quidquid sapit intus,
Ipsis in labiis gerit.
Quae laudanda vides, laudibus evehe.
Si laudanda taces, invidiae te arguis.
Laus impensa lucratur
Impensum obsequium omnium.
De te, de patribus, deque atavis tuis,
De stirpis meritis, aut nihil, aut parum
Te iactare memento.
Plumis se probat exteris
Niti, qui generis stemmata iactitat.
Extincta [Reg: Exstincta] est veteris gloria sanguinis
Ipso in funere patrum,
Ni factis redeat tuis.
Si te multa levat gratia Principis,
Tu fastum gravius deprime pectoris.
Mens depressa meretur
Rursus celsius evehi.
Si te non sequitur gratia Principis,
Nec dulce alloquium, aut frontis amoenitas;
Non advertere finge,
Nec te subtrahe Regiae.
Sponte hic turbo cadet; vel melioribus
Princeps servitiis captus, amoribus
Te amplectetur avitis,
Extincta veteri nota.


page 44, image: s056

Si te muneribus vix modicis beet,
Accepisse puta maxima. per minus
Donum magna futuris
Donis semita panditur:
Nec dignus modico est, qui minima abnuit.
Nec maiora feret. Quod tribuit manus
Magni Principis, aut est
Ingens, aut manus efficit.
In nullum satyras sparge; calumnias
In nullum exonera. Debilior canis
Maiorem allatrat,alta
Mens haec vilia despicit.
Nulli non hilari frons iubare obviet;
In nullum cilium surrige. Proditur
Mens in fronte: reducta
In nubes, animum arguit
Obscurum et tumidum suspicionibus:
At laeta, et facili lege modestiae
Frons extersa serenam
Signat pectoris aream.
Prudens obsequii tempora dilige,
Horaeque invigila. Perditur unius
Neglectu obsequii plus,
Quam mille officiis lucri
Accedat. Cave, ne principis arguas
Dicta, aut facta. licet crimina publica
Sese in compita trudant,
Verbis extenua tamen;
Aut laudes alias Principis ingere.
Nemo est tam sterilis laudis, et improbus,
Ut nullam mereatur.
Quod si liberius notent


page 45, image: s057

Regis facta alii; crede animi sinus
Explorare tui, ac retia tendere:
Tu prudentior escam
Ne captes labiis, cave.
Non te detineo pluribus. Unico
Complector monitu plurima. Ut arduum
Aulae per mare ducas
Liber naufragio ratem,
Et vites scopulos mille periculis
Infames; animum purior occupet
Virtus. Sola secundos
Virtus suggeret Aeolos.

AD L. VARRUM. ODE XIV.

De Fortuna non querendum.

PArce Fortunam lacerare, Varre;
Si, quod humana dedit ante dextra,
Rursus infida rapiat; nihilque
Proroget aevum.
Inde laudanda est magis, unde damnas.
Omnibus debet: rapit isti, ut illi
Porrigat partem, pia, liberalis,
Optima Mater.
Sic dat, ut semper dare possit. Uni
Larga, dum summa nive canet aetas;
Parca, dum primo viguit venusta
Flore iuventa.
Alteri prima nive liberalis,
Parca postrema. Quod heri negavit,


page 46, image: s058

Crastino servat. Tibi destinata
Adfluet hora.
Abstine probris, nocitura quando
Vota non audit Dea. Largitatis
Est genus quoddam, nocitura amico
Vote negare.
Quod satis cuique est, Dea liberalis
Commodat: nulli ligat aeviternum.
Si suum tandem repetat, molestis
Parce querelis.

AD CLARISSIMUM VIRUM D. FRIDERICUM GRUNER, ODE XV.

Cum i. V. Doctor crearetur.

NOn, cui laevibus implicat
Auro cusa diem gloria crinibus,
Gemmarumque frequentia
Accendit mediis imperium comis,
Exemptus popularibus
Undis, Daedaliis nisibus aetheris
Invadet Capitolia:
Non, cui barbaricis infula nexibus,
Innubique micans face
Obsedit tumidum gratia verticem;
Non, cui fama Agamemnonis,
Aut Pyrrhi tubicen Rumor, eburneis
Circum tecta sonat rotis,
Et laudum series hoc lituo canit,


page 47, image: s059

Quo nuper Nasamoniae
Virtutis dominas intonuit togas,
Cantatumque Decembribus,
Martis delicias, ignibus Hectora,
Aut famam Amphytrioniam
Notam sideribus miscuit hospitam.
Ignotum spolium maris,
Et Tartessiaci progeniem freti
Fictis demite crinibus;
Si quos sollicitat Fama Corinthiis
Mensurata decempedis;
Laudataeque movet scena superbiae.
Auratas Siculis honor
Procudisse notas dicitur ignibus,
queis [Reg: quibus] Regum tegitur caput,
Et famae tenuis pingitur orbita.
At quos eruerit sibi
Vulgi incompositis turbinibus Themis,
Veri lucida Numinis
Immiscere comis fulgura dicitur.
Hinc qualis ruit arduo
Parnasso vitreus filius ungulae,
Et circum placidis natat
Undarum choreis Numen amabile;
Talis mentis ab edito
Clivo devehitur ripa scientiae,
Et circum latus obsidet,
Omnemque irriguis pectoris aream
Rivis suave perambulat.
Hoc, ceu Sidonio flumine, purpuram
Divum progenies Honor
Tingit nobilium signa Quiritium.


page 48, image: s060

Quisquis consiliis eget,
Cui sub cynnameo pondere crinium
Nullus Consul olet, tuis
Nomen non meritum deme securibus.
Regem non facit aureus
Imber, non rutilo cincta satellite,
Pactolique die coma;
Aut arguta suo frons diademate.
Rex est, cui Themidos memor
Ardet conspicuo frons diademate.
Hac tu nominis aurei
FRIDERICE nota pulchrior aspici,
Turbis iura minoribus
Dictas; nec sterilis consilii, tuae
Ipse es Concilium domi:
Non extra rutilam verticis infulam
Diviamque superbiam
Praetextata tibi Curia quaeritur;
Sed tu ipse in medio tibi
Laudum iudicio Consul inambulas.

AD NORONIUM. ODE XVI.

Exemplo et mores parentum plurimum posse ad prolis educationem.

MOres parentum non tenui fluunt
Amne in Nepotes: fingitur ad patris
Exempla natus. Sic propinqui
Herba soli vitium, bonamve
Radice prima combibit indolem:


page 49, image: s061

Aeternitati si sobolem voles
Vixisse, NORONI, vel ire
Laudis iter, niveaeque callem
Calcare famae tu prior integer
Inter procellas temporis, aufugos
Lucrare Soles, et labore
Non timido vegetare famam
Cura Nepoti. Si tibi comitas
In fronte suavis, fi Charis in labris,
Gestusque mansuetus, tenorque
Idem animi, placidumque pectus;
Non tu Neronem, non patriae dabis
In prole Galbam. Pura serenitas
Vultus, et affatus benignus
Congenerem fluet in iuventam
Prolis tenellae. Te super arduas
Strages iacentum [Reg: iacentium] impulsa cadaverum
Cruore sparsum fortitudo,
Te decorum generosus ardor
Per arma ducat; iam patriae dabis
In prole Achillem. Patris adoreae
Natum excitabunt; nec iacere
Muta tuae monumenta laudis
Piger videbit. Frustra alias bonas
Suadebis artes, si tibi Caecubo
Mensae fatigentur, diemque
Segis agas, patriasque mergas
Opes Falerno. Qua cupis insequi
Via Nepotes, hac pater antei:
Exempla sunt leges; parentes
Quod faciunt, fieri requirunt.


page 50, image: s062

AD UNIVERSITATEM VIENNENSEM. ODE XVII.

Ut iuramento asser at Immaculatam Conceptionem B. V. MARIAE

IAm stat capaci erectus in area
Colossus, artis Phidiacae labor;
Piique testis FERDINANDI
Primigeni sceleris carentem
Dicit MARIAM. Quin,Academici,
Opinioni Caesaris addimus
Votum, aut Sacramentum? Meretur
Magna PARENS sine labe dici
Concepta. Qualis marmoreas super
Cum navigaret Lamechides domos,
Late et superfusus superbas
Oceanus sepeliret urbes;
Labantis aevi diluvio obruti
Cessere cuncti: sola fluentium
Exempta tempestate aquarum
Funereas pereuntis orbis
Non sensit iras Arca, super graves
Invecta fluctus: talis in omnium
VIRGO ruina contumacis
Naufragium superavit undae,
Quam nescienti crimina patria-
Infudere mundo. Scilicet hac decet
Nitere Matrem puritate,
Qua nequeat melior creata


page 51, image: s063

A mente pingi. An non potuit DEUS
Servare Matrem? an noluit, Angelis
Olim imperaturam, paterna
Eximiam generare noxa?
O impotentis dextera Numinis,
Si quod volebat, non valuit! reum
O filium; si, quod valebat?,
Non voluit, geniale crimen
Abesse Matri! Nempe gregaria
Nos (si daretur mentibus optio)
Nasci precaremur parente?
Non decorum patriorum avitum
Quam stemma et altae frontis amoenius
Clararet aequor? cuius in exterum
Et intimum vultum erogarent
Munificae Charites decorem?
Ite, ite: voto supplice dicite
Affusi ad aras: Quam sibi Filiam
Elegit, et sponsam, et Parentem,
Hanc patrio DEUS a veneno
Servavit. Olim sic Dola Sanciit,
Sic Mussipontum, sic Salamanticae
Dixere Musae; FERDINANDI
Sic pietas praeeuntis urget.

AD MACRINUM. ODE XVIII.

Honor virtutem sequitur.

VMbra virtuti sua semper instat,
Laus, honor, famae popularis oda,


page 52, image: s064

Gloriae affluxus, memorique fusae in
Aere columnae.
Ureris laudum studio, ac honoris
Igne? virtuti facilem molestae
Applica mentem: dabit illa famae
Grande tributum.
Et licet densis nitidam tenebris
Livor infestet; nebulaque Soli
Obvia famae meritos triumphos
Invidus abdat;
Sed tamen puris aliquando cedet
Gratiis nubes, facilemque vultum
Exeret [Reg: Exseret] virtus; et amiciore
Luce Placebit.
Impari semper iaculo duellant
Livor et Virtus; minor ille cedit,
Maior haec surgit, validaque palmas
Involat hasta.
Sic ubi nubem toleravit infans
Cinthius, tandem violentia adultus
Increpat flamma, medioque vultum
Explicat axe.
Sed negat laudes hodie: diem tu
Crastinum expecta. Brevis est sagittis
Vita livoris: venit, aufugitque,
Fulminis instar.
Impetus primos habet insolentes.
Sustines? frangis. trepidas? triumphat.
Pectus armati fugit, at iacentis
Fortius urget.
At per aetatem tibi semper instat?
Alteram expecta. Moriere? vivent


page 53, image: s065

Posteri, et famam veniens sepulchro
Eruet aetas.
Saeculi nolim breviore meta
Vota concludas. Erit ordo quondam
Alter annorum, venietque gens Vir-
-tutis amatrix.
Illa, si praesens sileat palaestra,
Illa virtutem tumulo evocabit;
Quaeque in aetatem latuit, secunda-
Aetate patebit.
Vera, vel praesens retulit, vel absens
Gloriam virtus. Negat haec honores
Debitos aetas? dabit hos sepulto
Posthuma fama.
Semper a tergo prope vel remote
Umbra Virtutem haec sequitur. Negatus
Quin honor laudi est, emiturque ab ipsis
Fama tenebris.

AD CAIUM SENNIUM. ODE XIX.

Detestat ut nostri temporis bella. Ex Harat. Epod. od. 7.

QUo belli rabies, quo furor incitus
Mentes praecipitat? quo male Theutonum
Mucrones saturi sanguine caedibus
Nostris assidue tepent?
An fors Austriacis Danubius parum
Bellis erubuit? non satis aut Lycus,


page 54, image: s066

Aut Albis gemuit? Moldava non satis
Pressus Marte Bohemico
Ripas Theutonico sanguine polluit?
At non Threiicii ut cornua sideris,
Non ut Bistonidum bella retunderet,
Devictaeque Propontidos
Littus littoribus iungeret Austriis,
Invisumque genus fulmine ferreo
Sectatus premeret Theuto, vel Africas.
Arces in cinerem daret.
O probrum generis Theutonici! o pudor!
Cur non Bistoniis fraena furoribus,
Aut Thressae remoram iniecimus aspidi?
Aut cur non Othomanicas
Iras sanguineo extinximus aequore?
Ipsi (quo voveat nil truculentius
Germanis Selimus) funera patriis
Scrutari ruimus fibris.
Ipsi funereis sternimus ossibus
Campos, et putrido rura cadavere;
Ipsi diruimus moenia et oppida,
Et bustum patriae damus.
Quae tigris tigridi, quisve lupus lupo
Infestus, rabiem dentibus exerit,
Crudelemque animum in congenerem sibi
Exercet tigridem aut lupum?
In non consimilem bellua belluam
Ungues exacuit; dentibus irruit
In non consimilem: sed sibi compari
Parcit bellua belluae.
Nos, nos degeneres indole, sanguinem
Humanum bibimus; nec saturi tamen


page 55, image: s067

Uno haustu, extrahimus quidquid in ultima
Sede est pectoris abditum.
Caecusne est furor hic? an rapit acrior
Vis consanguineos? dicite. Pallidum
Invadit labia ac ora silentium,
Et fibrae attonitae stupent.
Sic est: dissidiis, non sine crimine,
Germani scidimus viscera patriae.
Haec seris meritam culpa Nepotibus
Poenam, funera, destinat.

AD MARCUM TALIONIUM. ODE XX.

Fatua vestium gloriatio.

Non chlamydis sonantis
Aureae bullae, neque Sidon celebrata ab ostro,
Non Asiae volucrum
Texta, nec filis operosum Phrygii laboris
Te studium elevabit
Altius vulgo. Tibi quod nunc latus ambit ostrum,
Quaeque pedes flagellat
Purpura, et vestis radians Oebalio apparatu,
Et Sinicos colores
Exues tandem TALIONI. Cecinisse quondam
Audiimus Poetam:
Fabula est vita. Hanc agimus nos fragili in theatro.
Cum fuerit peracta;
Qualis intravit vacuus, talis abibit Actor;


page 56, image: s068

Veraque restituto
Ore sumetur facies, dissimulata cedet.
Quod quis erat, resumet.
Qui fuit Princeps, phaleras ponet, et induetur
Vix bene tecta villo
Membra. Cedendum est. Phrygionum labor in lacernam
Desinet. O togate
Tinnulo miles tonitru. Mygdoniae palaestrae!
Quid tibi fert avarus
Indus, aut Hermus? locuples quid Genoessa in auro?
Quod gladio pyropus,
Sella quod confert asino. Nec vegetat remissum
Ingenium, aut decorem
Mentis exornat, neque fibras animat vigore.
Mollia, nec peritum
Militem armorum faciunt, nec capiti Minervam
Ingenerant; nec auro
Maior est mentis calor. Indigna animo virili est
Cura, tumere veste;
Dignior sexu leviori. Mediocritatem
Si nitor, elegansque
Cultus excedunt, rapiunt ingenium, occupantque
Mole negotiorum
Vestium curae: capiti nil reliquum reservant.
Vis sapiens haberi?
Occupa mentem meliori studio, Tyrumque
Exue: fortiores
Milites villo veniunt, et sapientiores
Philosophos lacerna,
Quam Canopaei precium [Reg: pretium] muricis educavit.


page 57, image: s069

AD TITUM CANDIDUM. ODE XXI.

Adversa non sunt mala, si bene utaris.

Institor pacis, placidaeque mentis
Emptor, in rerum penetra medullas:
Nucleum pensa; rigidamque deme,
CANDIDE crustam.
Exteri fallunt nimium colores;
Veritas imo latet in recessu:
Deme, quod circum tegit, et latentis
Erue frontem.
Error in rerum specie laborat:
Veritas intus tegitur. Colores
Sensui illudunt: ratione verum
Nititur omne.
Quidquid his mundi pateris procellis,
Nil malum dicas. Malus usus aufert
Optimis famam, minuitque sanctis
Rebus honorem.
Pestis et morbi, cruciatus, ensis,
Mille tormentis animatus horror
Nil trahunt secum vitii; sed umbram
Adiicit usus.
Ferrum idem servit patriae saluti,
Servit et caedi propriae; sed usus
Praestat, ut caedem potius minanti
Obviet irae.
Ensis aspectu mulier fatiscit,
Miles exultat [Reg: exsultat] : timet illa mortem,


page 58, image: s070

Sperat hic famam, decimoque nomen
Ferre nepoti.
Abstine affectu: neque fulminantes
Femina horrebit chalybis furores;
Nec manus ferro nimis implicare
Miles amabit.
Quae putat vulgus cruciare, possunt
Gaudii messem dare; si timores
Mentis expungas, et opinionem
Corrigat usus.
Quaeque decepti segetem putamus
Pacis, haec torquent. Malus usus ista
Flectit in noxam; bonus usus illis
Fundat honorem.
Utere adversis patienter: inter
Laeta constantem retine tenorem.
Hinc et hinc victor referes quietae
Gaudia menti.

AD AUFIDUM. ODE XXII.

Educatio plurimum potest ad virtutem

PRincipium natura boni est: tamen illa remittit,
Si desit institutio,
Et documenta boni.

Plures naturae durum vicere rigorem
Prudente vitae regula,
Quam tenuere probam

Vivendi normam sine recti lege magistra.
Plures Magister improbus
A probitate trahit


page 59, image: s071

In comitem vitii; quam consuetudo proborum
Patiatur ire semitam
Indolis indomitae.

Non nego naturam ad virtutem plurima posse:
Sed forte si quis indolis.
Nobilitare caret,

Naturae vitio, normamque exhorret honesti;
Urgente lege dirigi
Durities animi

Ad rigidum virtutis iter valet. Ista frequenti
Mollitur assuetudine.
Et monitoris ope.

Nulla malignantis tanta est audacia vitae,
Doctrina quam non atterat,
Instituatque manus

Cote magisterii. Patitur vel Caspia tigris
Legem, vel ursa Thracia,
Armeniusque Leo.

Non minus ingeniis flectendis improba cura
Potest, vel institutio,
Assiduusque labor.

iam nemus humanas densum transivit in urbes,
Et scopulus in palatia;
Regia statque domus,

Hic ubi arena fuit; ridet Flora aemula Paesto
Hymetiisque Gratiis,
Hic ubi se sterili

Terra dabat lolio: rupes ubi celsa superbum
Miscebat astris verticem,
Hortus alit Charites.

Saxa cavantur aquis, non vi, neq [Reg: neque] ; turbine nimbi,
Sed guttulis cadentibus,


page 60, image: s072

Et patiente mora.

Ipse chalybs domitus Liparaea incude, remittit,
Sequiturque ductum mallei,
Imperiumque fabri.

Cui rigidum natura dedit sub pectore ferrum?
Vel cui medullas marmoris,
Duritiemque petrae?

Cui rigidam infudit, genus intractabile, tigrin?
Vel cui Leonis viscera
Cruda noverca dedit?

Si tamen illa dedit ferrum, tigridemque, Leonemque
Aut marmor; educatio
Corriget ingenitam

Barbariem mentis. Doctoris legibus omnis
Feritas potest mitescere,
Ingeniumque premi.

AD CONDYLUM. ODE XXIII.

Discrimen veri et falsi amici.

DIstingue amicos CONDYLE. Non potes.
Omni carere? at selige, dum potes.
Multis amaris? sed fideles
Vix poteris numerare paucos.
Est, quem catenat pectoris integri
Amor virilis, nec dubio fides
Colore picta: est, qui verendum
Nomen amat, caret arte, amici.
Uterque vultus exerit aream
Serenitatis sidere lucidam;


page 61, image: s073

Uterque comit verba: uterque
Mella oculis fluit, ore mella,
Uterque crebris limina basiis.
Exosculatur, vel lateri comes
Haerere gaudet; quaque tendis
Insequitur praeeuntem uterque.
Sed dum pares sunt moribus, impares
Discerne factis.Hic sibi consulit,
Tuamque sortem, non te, adorat,
Atque tuo magis aere gaudet
Suum ampliare, aut tecta domestica
Ornare donis; atque superstitis
Haereditatem [Reg: Hereditatem] vastam adire, et
Sorte tua sibi arare sortem.
At ille census non memor aurei,
Et affluentis conditionibus
Lydi Superbis, Dauniaeque
Messis, et auriflui tributi,
Quod pendit Indus divite copia,
Hermusque vena fervidus aurea,
Urnaque Ganges bracteata,
Quod gremio Genoessa fundit;
Si poscat anceps rebus in arduis:
Fortuna dextram, subsidio dabit:
Vel si novercali furore
Impulerit male sana fatum,
Opponit altam pectoris aegidem,
Arcemque mentis: quaeque periculis
Infida te Fortuna vexat,
Illa prius sua tela amici
Exercet in cor: quaeque tuas petunt
Tormenta fibras, non prius increpant;


page 62, image: s074

Quam sese amici per medullas
Oppositas violenta trudant.
Non est amicus, qui cumulat sibi:
Qui, quando fervent limina gaudiis,
Assistit humanus; fugitque,
Cum tragicam quatit ira scenam.
Non est amicus, quem magis alligat
Auri cupido, quam studium tui:
Cui commodorum propriorum
Utilitas faber est amoris.
Amor profundo res animo abdita est
Factis probatur, Qui sua negligit,
Tuasque res curat; nec atra
Tela timet furiata caede,
Rebusque pandit depositis sinus:
Hunc crede amicum; quem Pyladen potes
Complecti Orestes, quemque Achillen
Automedon potes arbitrari.

AD IUVENTUTEM. ODE XXIV.

A teneris duris assuescendum.

LOngum supino non bene ab otio
Ordiris aevum, fulgura gloriae
Quicumque poscis, quem loquacis
Urit amor, sonitusque famae.
Pulchris honestam laeta periculis
Impubis aetas gaudeat orbitam
Legisse, nec molli reclinet
Colla rosa, placidoque membra
Componat ostro. Turpis enertium


page 63, image: s075

Vitae senectus excipit otium.
Quieta vis parum sepulta
Desidia, tumulove distat.
Maeret severa nube meridies
Sepultus ignem, quem male desides
Duxere flammae; vesperaque
Ipse suum lacrimatus aevum
Ignava maesto sarcina Nereo
Condetur. Altae semina gloriae
In flore spirant: magna parvas
Bella iuvat simulasse Tigres,
Adulterinae tollite marcida
Unguenta Cypri: tollite crinibus
Aurumque cristasque, et iubata
Ludibrium petulantis aurae
Theatra ficti ponite verticis:
Caliginosum vivere sanguinem
Si quos pudebit, vel iacentis
Desidia recubare vulgi.
Virtus honestam sanguine Martio
Lectura famam, praelia, funera,
Martemque, Cadmaeasque messes
A teneris meditetur annis.

AD STUDIOSAM IUVENTUTEM. ODE XXV.

Virtus Sapientiae iungenda.

SI quem iuvabit saecula postera
Fecunda fama vi sapientiae


page 64, image: s076

Emisse, et altam oblivionem
Ingenii sepelisse laude:
Non ille caeco tecta silentio
In iura mundi, certaque foedera,
Formasque rerum, conditosque
Mente sagax penetret recessus.
Quid noctiluco pulchra satellite
Illustriorum incendia siderum,
Quid mutuato Solis igne
Concilium vigilantis aethrae,
Ipsamque Phoebi proderit auream
Lustrasse clara in luce superbiam,
Geluque torpentem Bootem, et
Segnitiem glacialis ursae?
Aut quid tenebris tecta fidelibus
Arcana magni evolvere Numinis!
Scientiarum mole fetum
Ingenium Sapientis, aegrae
Est larva mentis, si melioribus
Illustre pectus non coquat ignibus
Marita virtus: nec iuvabit
Palladiam caluisse frontem;
Si mentis absit flammeus integrae
Vigor. Doloris magna fuit seges
Scivisse multa, dum reperta
Saepe labor face, vanitatis
Se damnat ipsum. non ego mentium
Tormenta veram dico scientiam,
Adulta virtus ni Minervam,
Praesidio meliore firmet.


page 65, image: s077

AD MICHAELEM DEVIUM. ODE XXVI.

Mala conscientia numquam quieta.

COnscium pectus sceleris patrati
Non satis Medis tegitur lacertis,
Nec pharetrati satis insolenti
Tegmine Mauri.
Sive se pulchro radiatus ostro
Explicet Phoebus, medioque caelo
Pendulus frontis cilium sereno
Comat in auro:
Sive Fortunae melioris aura
Lenis aspiret, famulumque mensis
Influat nectar, Phrygioque lectus
Turgeat ostro;
Semper instantis metuit Megaerae
Flagra, et internis agitatus umbris
Parte non ulla reperit serenae
Munera pacis.
Namque fatalis sequitur scelestum
Ultio: et quamvis fugiat volantis
Fulminis taedas, tamen ipse sese
Non fugit ipsum.
Quale portentum, rea mens! nec imo
Aeacus tantum metuendus orco,
Aut Avernali Rhadamantus urna, aut
Eumenis atra.
Pone eum, motis ubi fluctuantes
Arborum ramis recreantur aurae;


page 66, image: s078

Quilibet motus folii tremendum
Fulmen in aure est.
Pone, securas ubi molliore
Nereus vento recreat carinas:
Quilibet fluctus necis imminentis
Nuntiat horam.
Sic reum pectus sibi tortor ipsum est,
Seque poenarum cruciat timore,
Tela dum differt, sequiturque pigro
Vitia passu.

AD PHILOSOPHOS. ODE XXVII.

Sapiens in utraque fortuna constans.

NIl est, quod Sapientiae
Munitas animi concutiat fores,
Seu prima iuvenem face
Vultum Memnoniis fluctibus exerat,
Seu fessam tumulet mari
Sol Tartessiaco lucis inertiam:
Nec mersus tenebris dies
Nativis animum noctibus obruit;
Nec gemmis radians dies
Constantes animos altius extulit.
Quod si dissociantium
Ventorum pelagus seditionibus
Pacem rupit; Etesiae
Lambentes iterum Nerea blandius
Sternent. et levibus iocis
Ibunt Imperii flabilis arbitri.
Si fortuna rotatilis


page 67, image: s079

Fatum difficili verterit alea,
Spem non proiicit invidi
Secura exitii, non penetrabili
Munita auxilio latus.
Quae casus gravior tela rotaverit,
Infra consilium cadent.
Ingentes animos, quos adamantina
Subtexit sapientia,
Fortunae iaculum mitius impetit.
Illi fama quatit fores,
Ruptura indecoris lora silentii,
Cui somnum invidet, et pigrae
Indormire vetat pectus inertiae, ac
Lentum ducere sanguinem.
Illum sors placidis Solibus invidet,
In quem culta Favoniis
Tempestas facili lege proterviae
Formosas Charites pluit.
Quem numquam pavidis arma volantium
Tempestatibus ignium,
Numquam fulmineo turbine terruit:
Census ipse domesticos,
Et vires animi nesciit. Heu miser!
Qui numquam miser est! calor
Mentis carnifices inter inaestuat.
Virtus fortior emicat,
Quam duris agitant fata periculis.
Radices agit altius
Arbor, cum vario tunditur Aeolo.
Tunc quid quisque queat, scies:
Cum vultu intrepidus constiterit suo.


page 68, image: s080

ODE XXVIII.

A terris ad spirit valem vitam conversio.

ASSurgo. Sanctum mutor in alitem
Valete montes, et iuga nubibus
Minata, frondentesque terrae,
Et vitreae regionis orae
Valete. iam me luce superbior
Origo lucis Spiritus evocat,
Verbumque proles aeviterni
Ingenii, regerensque amorem
Nati perennem Spiritus, et Patris,
Assurgo. nubes me famulantibus
Portate ventis, et volantem
Caeruleo vegetate campo.
Quod serpit infra, mens pede nobili
Excelsa calcat: quod radiat supra,
Hoc mentis accendit laborem,
Meque suos rapit in calores.
Valere terrae: iam feror alite
Sub astra penna: iam mihi siderum
Theatra panduntur: valete:
Pulchra sacri iuga Olympi avete.

AD LIVIUM CORDUBAM. ODE XXIX.

Quis Beatus

Quid scissum Myniis per mare, CORDUBA,
Pinum praecipitas, aut Acheloio
Pandis vela furori, et
Calpes littora transvolas?


page 69, image: s081

Non Tartessiaci visceribus freti,
Non Ditis Perues abdita montibus,
Non Indis latet alma
Conchis mersa beatitas.
Non hanc Mygdoniis Regnum Alyattici
Campis continuam, non alit Appulus,
Non sudans laqueari
Aurum sub Mareotico.
Felix qui potuit Pigmalionios
Census, vel Cererem spernere Dauniam;
Qui calcare superba
Maiorum patrimonia.
Cui non vel Calabri nectaris artifex.
Vel Laestrygonia sub nive frigidi
Bacchi sudat amystis
Vectigalia Caecuba.
Hic tuta positus sede rapacium
Fatorum rabiem despicit, et latens
Occurrit Libitinae
Telo, nec refugit mori.
Illi saeva dies, mors gravis incubat;
Cui mens Tantaleis ignibus aestuat,
Quem selecta Lucrino
Inflant ostrea gurgite:
Fumosasque Patrum censet imagines,
Et gaudet famuli fascibus Imperi,
Qui notus nimis orbi,
Ignotus moritur sibi.


page 70, image: s082

ODE XXX.

Aspiratio ad caelestem Patriam.

QUaenam stelligero labilis aethere
Lux mi pectora corripit?
Quae fax sidereae filia flammulae
Me sacris cremat ignibus?
Mens desiderii fertur ab aestibus
Supra blanda pericula:
Sirenumque modos, et Siculi freti
Praedones Acheloidas.
Uror conspicuis aetheris orbibus
Extorris patrio solo:
Caeli sidereis uror amoribus.
O lucens facies poli!
O flammae vigiles! O Hyacinthina
Stellati domus aetheris!
Cur me Daedaleis, heu nimium diu!
Mundi erroribus implicas?
Cur me sepositum terra tenes polo?
Mendacique bono exsulem
Irrides, solidis dum vacuus bonis
Uror Tantalea fame?
Ah sortis fluidae! lubrica somnia!
Mentem solvite compede.
iam caeli excubiae, iam vigiles chori
Arcem pectoris occupant.
Extremum valeas terra, micantibus
Caelorum inferor atriis.


page 71, image: s083

AD D. PATRITIUM MOLEDAEUM. ODE XXXI.

Sapiens in omni fortuna constans.

SEu Symplegades aetheri
Spumosae rabiem Tethios inferant;
Seu lambant mare Etesiae,
Et mollis pelagus somnus inambulet:
Aequa fronte Favonios
Et tristes sapiens excipit Africos.
Vidi tergemina face
Prostratos scopulos, Acroceraunia,
Arctoosque Hyadum lares,
Census Maenalios, quaeque puerpera
Septem Luna Trionibus
Suevit Parrhasia sub nivium domo
Vectigalia pendere:
Vidi nata iovis terrifica manu
Scissis fulmina nubibus
Circum sulphureis ire volatibus:
Vidi depopulantium
Turmas Thyssagetum, Sithonia agmina,
Medi fulgur acinacis.
Telorum pluvias fervere grandines,
Vano scilicet impetu.
Quin si Dardanio fama Quiritium.
Ostentet Capitolio;
Si per Memnonidum regna, per invium
Cano frigore Caspium,
Nascentisque domos Solis, et Hesperi


page 72, image: s084

Pandat limina gloriae,
Fortunae impavidus munera despicit.
Ac qualis Siculo vaga
Ponto praeteriit cantum Achelodum
Regis Neritii ratis;
Talis praecipiti haud credulus aleae
Nomen calcat inutile
Prudens, nec precium [Reg: pretium] ponit honoribus.
Qui numquam stabili sedent.
Defixi solio. Sollicitudines
Ostro sub Tyrio iacent,
Pallentesque metus: Pergama Mempheos
Riphaeaeque eboris nives,
Et quidquid Phariis, aut Mareoticis
Vivit postibus illitum,
Fortunae ambiguis casibus obiacet.
Quidquid mole supercili
In pulchram invidiam sidera provocat,
Claudent fata catastrophe.
Nempe et marmoribus funeris ultimum
Dixit tempus edax diem,
Annosasque patrum rodit imagines,
Et fumo nigra stemmata.
Iunctas invidiae tempus habet faces,
Praeclarisque laboribus
Restant interitus: forte nec Hesperum
Cernent, quae iuvenis stupet
Titan sidereis mixta penatibus.
Unus funeris ultimi
Liber Patricius fraena rotatili
Fortunae iniicis, arbitrae
Ludentis dominus non humilis Deae.


page 73, image: s085

Et qua fronte Favoniis
Hac prodis decimis fluctibus obvius!
Par semper tibi, seu tegat
Caelos imbricitor, sive Diespiter.

AD EUNDEM. ODE XXXII.

Vera Beatitas in Sapientia.

TRibuta Nili tollite, tollite
Auri cavernas nobilis obsides,
Tyrumque, divitemque Cretam,
Tolle tuos Genoessa census.
Tolle invidendos Caelitibus lares,
Iniurioso quos pede dirutos
Fortuna calcat, dum severa
Fronte minax caperavit ora.
Plerumque magnis casibus obiacet,
Quidquid tumentis nube supercili
Despectat orbes, vel Deorum
Concilio sua colla miscet.
Caelo minantis tecta Numantiae
Sensere versis turribus impetus
Rhamnusianos, cum tonitru
Moenia dissiliere Martis.
Carthaginenses, heu! male moenia
Tutata cives; et Babilonii
Ruere muri, cum trisulcae
More volans Macedo procellae
Grassatus armis, dissociabiles
Exasperatae, mentis Erinnides
Spiraret, et maiore nimbo


page 74, image: s086

Fulmineum daret ire Martem.
Ardente Troia depopulantibus
Fit praeda flammis Laomedontiae:
Pompae lacunar, et corona
Oebalio male fulta saxo.
Sic alta clades exitiabili
Torrente inundat Pergama: turgidos
Quos attulit Mater, noverca
Sors eadem rapiet cothurnos.
Quid densa circum turba clientium,
Aut flexa pronis Roma securibus
Felicitatis addet? aequa
Lege movet gravis urna Craesi,
Irique casus. Et timor, et minae
Sedent eodem, quo Dominus loco.
Seu praeda odoris, seu tumescat
Lectus Achaemenio apparatu;
Altis Quiritum pervigil incubat
Fortuna stratis: cespite durior
Est pluma Regi, quam canino
Cura vigil laniat remorsu.
Quid sculpta vivo nomina marmore,
Aut fama vivens sub Libanitide
Cedro beabit? quid Myronis
Dextra tuos fabricata vultus?
Exesto luxus; non bene nominis
Avarus emptor; non bene honoribus
Felicitatis nundinator
Inveniet requiem paratis.
Hac ite, qua se Palladis artibus
Nixus, volatu non humili rotat,
Ventisque fractis intrat hospes


page 75, image: s087

Sideream MOLEDAEVS aulam.
Hoc vera manat fonte beatitas
Maior sepulchro, funeris ultimae
Ignara flammae; quam nec aetas
In cineres, neque sors resolvet.

AD EUNDEM. ODE XXXIII.

Eiusdem Argumenti.

SOrtem deficientibus
Annis praecipitem pulvere Olympicae
Immutas sapientiae.
Quae possunt adimi seditionibus
Fortunae, melius cares.
Non mentem Libyci fenoris horreo
Condis, non Alyatticis
Aut fulvis Arabum conditionibus.
Quid cerae memores Patrum?
Quid moles Tyriae? caedua quid Paros,
Aut arces Babiloniae?
Quid Regum trabeae? vellera Colchidos,
Quid vasa Antipodum iuvent,
Mittis sollicitus quaerere. Non beat
Aurum Tantaleam sitim,
Nec terris alio Sole calentibus
Adductae spolium Rheae
Auratum sequitur cura periculum.
Quo sors altius evehit
Fultum divitiis; hoc gravioribus
Curis dilaniat fibras.
Qualis lethiferis vipera mortibus


page 76, image: s088

Maternos laniat sinus.
Nec quaerit tiliis vivere posthumis,
Aut afflare Corinthiis
Vitam marmoribus, quem sapientia
Terrae nubibus eximit,
Ac per siderei Daedala balthei
Donat moenia, et igneas
Arces emeritis ire volatibus.
Hic et Terrigenum probra,
Sortis ludibrium, et vana crepundia,
Fucatasque negotiis
Fraudes, et miseris non medicabilem
Fortunae rabiem vides,
Ac qualis rosei fax hyperionis
Ridentes Acheloides,
Et motum pavido turbine Nerea,
Blandis Tyndaridas genis,
Spirantisque minas fulgur Orionis,
Et tristes Hyades videt;
Nec fusam rosei muricis ignea
Frons terra maculam trahit.
Talis Pyramidum Mempheos ardua,
Mausolique tumentia.
Rides non humili pegmata lumine,
Sceptrorumque potentiam,
Paesti luxuriam, semivirum decus,
Medi vulnera corticis,
Et mersum Phario pectus in unguine,
Illusosque vaporibus
Sponsos Penelopes, Alcinoi genus;
queis [Reg: quibus] cervix Bromio madet,
Et cirrus pluvia stillat amaraco.


page 77, image: s089

Hic Soles niveos trabis,
Dum servans oculis astra sequacibus
Aeternis animam bonis
Ardentem satias, quae sapientia
Pleno suggerit alveo;
Quae vel post cineres fata nepotibus
Transcribent imitantibus;
Vel Dii sidereis sedibus inferent.

AD FLAVIUM DORIUM. ODE XXXIV.

Aetati iuvenili non fidendum.

FLAVI, iuventae desine credere.
Ut aestuosi Solis ab ignibus
Roseta, lilieta, et omnis
Forma cadit morientis horti;
Sic illa vultus purpura, lacteus
Color genarum, blanda supercili
Iris, labelli purpurissum,
Gemma oculi gemina interibit.
Parcus colori crede: mero ligat
Errore mentem. spondet amabilis
Aurae duellum; sed protervos
Forte dabit Boreae furores.
Risum propinat, sed lacrimabiles
Sequentur imbres, saecula supputat;
Sed raptat aetates, et annos
Praecipitat fugiente passu.
Parcus iuventae crede. Volantia
Ruunt citato tempora Pegaso
Avara mortis, nec cadentem


page 78, image: s090

Ulla diem tenuere lora.
Praeoccupantem tempora sedula
Virtute laudo. Non tibi saecula.
Promitte ab annis. Si in senectam
iudicium puerile trudas,
Virum negabo. Non faciunt virum
Devexus anni transitus, aut gena
Vestita barba, non senilis
Canities in honora menti.
Matura virtus, neseia temporis,
Aetatem honestat, sit iuvenilior
Lanugo in ore; dum senectae
Eripias grave pondus oris;
Senem fatebor. Vincere moribus
Ipsos Catones, fingere pectora
Prudentiae ad normam; modestum
Alloquium, placidique gestus.
Linguae disertum flumen, et eloqui.
Et mens amici conscia Numinis.
Innube per frontem serenum,
Intrepidi generosa cordis
Scintilla, frontis tersa modestia,
Et sola virtus: haec faciunt senem.
Vixisse vis diu? iuventae
Ingenium moderare presso
Victor lupato. Non fugientibus
Aetatem ab annis, sed meritoria
Virtute pensa: ad huius acta,
Ac numerum numeremus annos.


page 79, image: s091

AD LAEVINIUM. ODE XXXV.

Gaduca bona despicienda.

VIdes, ut anni volvitur orbita,
Diesque noctem, noxque fugat diem?
Mensesque vernantis iuventae
Pegaseis rapiuntur alis?
Undae recedunt praetereuntibus
Lapsae susurris. Ver hyemem fugat,
Autumnus aestatem, fugaces
Nulla dies remoratur annos.
Nihil perenne est. Aeacus omnium
Concussit urnam: purpura Caesarum, et
Irus lacernosus quadrigis
Proteritur fugientis horae.
Sic quidquid ortum est, exitus occupat,
Premitque finis: tendit ad Hesperum,
Titan Eous: in senectam
Praecipiti ruimus volatu.
Felix, dolosis qui potuit Mydae
Mentem implicatam solvere censibus,
Et cui superbum dente Lydo
Pectora non rapuit lacunar.
Non ille, quamvis infima misceat
Fortuna summis, et trabeam levi
Mutet lacerna, mentis altae
Abiiciet timidus secures.
Non ille curru temporis aufugi
Tritus gemiscet; fronte sed ultimam
Horam serena, celsiore


page 80, image: s092

Ex animi specula videbit
Interritus: seu venerit hoc die,
Seu cras, paratus cedere, cum volet
Tonans, nec annos longioris
In precio [Reg: pretio] numerabit aevi.
Volantis ergo ne pede temporis
Premare, lapsum temporis occupa [(reading uncertain: reading uncertain)]
Virtute. Virtus sola, mundi
Interitu nequit interire.

AD FORTUNAM. ODE XXXVI.

Vale Fortunae.

SAtis cachinni est: cede volatilis
Regina, fluctus quae regis Antii.
Quid avolantem me caducis
Deliciis male fida tentas?
Afflabis auro? iam melioribus
Votis benignus me cumulat DEUS,
Et largius veris capacem
Divitiis animum beavit.
Non impotentis fraena libidinis
Mordebo avarus lucis, et Imperi
Procus, nec aggestum Phraatae
Oceani precium [Reg: pretium] aestimabo.
Inefficaci parco pecuniae
Litare, matri sollicitudinum:
Congesta torquet ambulantem:
Vita brevis breve poscit aurum.
Regum propinas ostra, et eburneum
Pulvinar? ostrum quod dominus premit,


page 81, image: s093

Premunt timores: quamque cingit.
Torquet idem diadema frontem.
Quid tecta caelis Daedala porrigis?
Non laevigato gloria marmore
Sincera crescit, sed nigrantes
Ipsa suo domat igne noctes.
Quid mi voluptas? Dulichii Ducis
Me prora terret: blanda pericula
iocosa Siren mentietur,
Ut pelagi tumulem urunda.
Par est Hyaenae: instillat amabiles
Laeva sopores, sed necat altera,
Brevemque somnum, mortis atrae
Continuat graviore somno.
Non serviemus. cedite pondera
Onusta curis, me super auream
Sortem metallorum sub astra
Certa vehet sine nube virtus.

AD R. D. SEBALDUM SOLDNER, CANONICUM HERBIPOL. ODE XXXVII.

Cum Theologia Doctor inauguraretur.

QUem vestigia vitrei
Collegisse iuvat fontis, et aemulis
Ripas passibus insequi;
Ad magni socius fluminis ostia
Certo perveniet pede.
Qui ponti satagit cursibus obsequi,


page 82, image: s094

Atque ut Typhis euntia
Observat ratibus vitra sequacibus,
Illum fida natantium.
Inducent pelago somnia fluminum,
Qua se littoris immemor
Immenso cumulat Nereus aequore.
Talem nuper amabili,
SEBALDE, imperio te Sapientiae
Torrens vexit in aequora.
Vix casto genitum sustulerat sinu.
Cum ripae stetit ad vitrum,
I, dixit, tenues unda scientiae
Qua se fundit in alveos,
Mentem solve iugo mollis inertiae, et
Dulces illecebras fuge,
Aetatis Zephyrus dum facet, auraque
Vernis Solibus intepet,
Rivorum strepitum praetereuntium
Undosam sequere orbitam.
Post mentem ingenuis auctus honoribus
Exemptus popularibus
Undis, Philosophi fluminis accola
Vestigabis euntium
Stellarum choreas, nomina siderum,
Sudantemque laboribus
Solem perpetuis, atque paventium
Inter fulgura nubium
Horrendos tonitrus, ebria condito
Auro viscera montium,
Et quidquid cupidum nominis, abditum
Naturae latet in sinu.
Tunc crispabilibus pulsus Etesiis


page 83, image: s095

Arcani mare Numinis
Intrabis, tacito tecta silentio
Divinae Sapientiae
Consultus reteges. Quae Dea dixerat,
Nos spectavimus. aequore
SEBALDE, in medio, nil timidus rati.
Cedis lina Favoniis.
Et mirum! medio portus in aequore est:
Hic seu carbasa turgeant,
Ventis ludibrium, seu pigra pendeant
Transtris, semper amabili
Navim pace quies tuta perambulat.
Quin si hoc mergeris aequore,
Emergis pariter, mergere; poscimus:
Ne tingare scientia,
Mergaris, voveo! portus hic ultimus
Mergi hoc posse sub aequore,
Absorptumque mari condere spiritum.

AD MORINONIUM. ODE XXXVIII.

Contra vanam et saecularem scientiam.

QVid diu vanis agitatus umbris,
Occupas fictis animum figuris,
Teque fallaci, cupidus sciendi, -
-Errore fatigas?
Quaeris, errantes ubi Dux Ulysses
Egerit naves? dubiae an Charybdis
Turbine implexus, Siculaeve Syrtis
Senserit aestum?
Hoc MORINGNI potius require.


page 84, image: s096

Parte qua sistas stabilis, nec erres
Ipse, iactatus male turbinante
Mentis amore.
Consonos vocis gravis ac acutae
Me doces flexus: doceas nocentes
Cordis affectus, animique concor-
-dare tumultus.
Flebiles vocis mihi congementis
Ingeris ductus: retinere fletum
Inter adversas potius procellas
Discere malim.
Mox Geometres inaranda campo
Puncta distinguis; spacium [Reg: spatium] que vasti
Ruris in parvam graphicis tabellam
Ductibus aptas:
Scire sed malim, quibus expleatur
Ambitus mentis, patulique vastus
Cordis excursus, sitiensque avari
Pectoris hydrops.
Curta distendis, sinuasque longa,
Ampla condensas, trahis in rotundum
Quadra, discindis bene copulata,
Dissita iungis:
Mitte curarum vacuos labores;
Hoc age, ut discas hominem aestimare.
Nosse, quam magni tibi, quam sit arcti
Area cordis:
Scire quid supra mediocritatem
Spumet, aut infra iaceat supinum,
Quave se duci patiatur arte
Linea recti.
Quid fatigantem iuvat in Stagyrae


page 85, image: s097

iurgiis tussim sibi procreare,
Perque digestas vacui latebras
Arma rotare?
Otium impulsae magis ambiamus
Mentis, et tristi vacuum duello
Pectus, et purae miseris negata
Gaudia mentis.
Scire quid prodest, an Olympus ala
Unius muscae valeat ligari?
An repercussus lapis in reflexus
Axe quiescat?
An pulex possit bibere Amphitriten
Ariae? an totam lacerare terram
Tusse, vel mundum saliendo ab ima
Sede movere?
Mitte sectari leviora, quorum
Fructus est risus: superasque temet
Arrige in curas, ubi vis bonorum, et
Copia manat.

AD R.D. MAXIMILIANUM ENGELHARDT. ODE XXXIX.

Cum Sacerdotio initiaretur.

QUemcumque mendax fama Quiritium
Per regna mundi, per Libycas plagas,
Canique frigus per Bootae,
Et rigidas Aquilone gentes
Inusitatis vecta volatibus
Perennitati dedicat aureae,


page 86, image: s098

Olim loquaci nominandum
Praxitelis simulantis arte:
Quamvis cruentos miles acinaces
Laetetur inter, fortior arduas
Obire turmas praeliantum [Reg: proeliantium] ,
Et galeis, clypeisque longe
Clarus videri, et celsus aheneis
Horrere squammis Marte sub aereo,
Victorque proculcare fasces
Suppositi pedibus Tyranni:
Non ille certus dissociabiles
Exulcerati Martis Erynnides
Vitabit, aut circumstrepentum [Reg: circumstrepentium]
Ludibrium fugiet dolorum.
Nec Daedaleo pectoris impetu
Effulgurantum [Reg: Effulgurantium] moenia siderum,
Arcesque stellarum coruscas
Icario penetrabit ausu.
At quem beatis dives odoribus
Delapsa caelo Relligio potens
Furata telluri profanae
Malobathro meliore tinxit:
Quo concitato remigio meus
MAXIMILIANUS sub pedibus pigram
Temnens volatu terram, et urbes
Sidereae novus hospes aulae
Exerrat? Illum per liquidum aethera
Tranare nubes, et levibus super
Pendere ventis, et sereno
Relligio dedit ire caelo.
Illi curules flammeus aetheris
Dictator ignes cessit. et aureum


page 87, image: s099

iubar, quadrigarumque lora
Cynthiaca moderanda dextra.
Quae Bosphorana terra Propontide
Divisa, vel quae dissociabili
Secreta Tethi, decolorve
Aethiopum plaga barbarorum
Caelo refusi Solis imagines
Non vidit? o qua gemmea Nereo
Tributa dives solvit Indus,
Qua famulo Tagus amne vectus
Ludit smaragdis praetereuntibus,
Spectate Titan! te tumidus procul
Ganges salutat, ultimumque
Memnonii penetrale mundi.
Te bellicosis edita partubus
Caliginosi filia Taenari
Perculsa febrili pavore
Umbra fugit trepidante passu.
Testes mearum prodigialia
Sententiarum monstra, Acherontici
Partus, triumphandusque quondam
Marmaricis leo pastus umbris,
Quem fulminatis Acroceraunia
Deiecta telis, vel Rhodopes iuga,
Caelove quassae fulminante
Aemathiae perperere rupes,
Immanis anguis, quem Tigris Armenis
Effudit oris, quem maris expuit [Reg: exspuit]
Iratus ardor, quem Megaera
Eumenicis animavit antris.
Frustra ille saevae dux sapientiae
Exaestuanti fraena licentiae


page 88, image: s100

Fremens remittet, et venena!
Cerberiis animata spumis.
Umbramque Lethes progenitam satu
Tentabit audax immiserabili
Inducere orbi, viperinum
Concilium scelerumque noctes.
Novo reductus cynthius essedo
Fugabit Orco nata volumina,
Stygemque, flammatumque in iras
Tartareis Acheronta taedis.

Ad Reverendissimum D. ANTONIUM MARENZIUM, PETENAE EPISCOPUM. ODE XL.

Cum vitam SS. Nicephori M. et alterius Episcopi scriberet.

MARENTIORUM Phoebus, amabile
Sidus tuorum, cui charis eloqui
Nectar propinavit, gravique
Suada dedit fluitare motu
Sententiarum; sive volubili
Exaestuantis fonte opulentiae
Bacchatus acres efferatis
Iniicias animis lupatos;
Seu copioso fusilis alveo
Damnata somno pectora suscites
Torrente, mirantumque secum
Lingua oculos animosque volvat.


page 89, image: s101

Quin temperatu fonte opulentiae
Gratum Quirinis auribus influis,
Facundiaeque Barberinis
Mella apibus riguae propinas.
Romana testis ter gemino potens
Honore Mater; testis Hymettia
Sonans volucre Vaticanum, et
Virgineae Ambrosiae parentes,
Quae, Circiorum luxuriantibus
Tumultuosa fronte Decembribus,
Vectigal Hyblae, dona Paesti,
Mella tuis reperere labris.
Non tum curuli nube Favonius
Nimbos pluebat Chloridos in sinum;
Nec liliato grandinabat
Praeteriens Zephyrus tributo;
Non temperato Veris anhelitu
Brumae evolutus Maius inertia
Crispabat hortos, nec tepenti
Ambrosiam pariebat aura.
Sed eloquentem Suada coloribus
Ornata frontem, et pulchrior aspici
Facunda Mater eruditum
Eloquii reseravit hortum;
Quem Romulaei Principis atria,
Et Vaticanae sidera gloriae,
Mirata, quem centum Quirites
Attonito stupuere vultu.
At dum sepultum Nicephorum eruis
Obliviosi pulveris angulo,
Placet vetustas, veritatis
Sim plicior genitrix latentis;


page 90, image: s102

Quae dum maligna Nicephoros iubet
Blattae vorantis nube superstites,
Tergitque adesis incubantem
Canitiem, cariemque libris.
Tuis novato nomine laudibus
Virtus laborat, quam notat aemulo
Honore fama, dum tuorum
Nicephorus redivivus audis.
Te grandiorum munera frontium
Lambunt coronae, te nivei tegunt
Mores avorum, quos acerbo
Dente pavet temerare livor.
Te mille circum spes Petenae volant,
Pronoque sacras Istria pectore
Vittas veretur, subditumque
Gaudet humi posuisse vultum,
Secura laeto pacis in otio
Promissa pro te vota fidelibus
Aris rependens, et parenti
Canitiem Superos precata.

AD S. NICEPHORUM MARTYREM. ODE XLI.

Cum huius vita a Reverendissimo D. Antonio Marenzio scriberetur.

VIctoriosi nominis omine,
Puroque fusi murice sanguinis
Decore Martyr, dum Deorum
Sidereo bibis ore nectar,


page 91, image: s103

Avara famae, lucus et appetens
Membrana denso pulvere condita
Pascit vetustatem, et voraci
Charta putris iacet esca blattae;
Obliviosis squallida nubibus
Aevi invidentis pagina saepiam
Extinguit [Reg: Exstinguit] omnem, dum vetusta
Tempus edax monumenta rodit.
At non inulte? iam tacitis cadet
Senecta libris, iam nitor eximet
Oblivioni, iam sepultae
Pulverea male nocte laudes
Diu negatam desidia diem
Tandem videbunt; famaque eburneo
Superba curru posterorum
Nicephorum memorabit aevo.
Quin et vetustas ambitiosius
Ornata cristam dum simulat novae
Florem iuventae, FERDINANDI
Caesareis oculis legetur.
Tantum vel atri nocte silentii
iuvat profundum nominis aurei
Dormisse famam, vel sepultas
Pulveribus iacuisse laudes.

AD SS. NICEPHORUM MART. et EPISCOPVM PETENAE PATRONOS. ODE XLII.

DIVI serenis Indigetum choris
Inaugurati, quos genibus minor


page 92, image: s104

Flavona adorat, quos Sabaeo
Nympha colit Petenaea thure:
Vobis calentes Arsia limpido
Cursu procellas volvit, et arduo
Sub monte pronus blandiente
Exuvias veneratur ore;
Vobis dicatis templa vaporibus
Gallinianum fumat, et Indicas
Albona conflat, sumptuosa
Messe Arabum, Cilicumque, nubes.
Cunis reclines vos puerilibus
Bene ominati nominis aureo
Virtus coronavit decore:
Nam teneras animabat ardor
iam tum medullas, et vagus igneo
Pectus cremabat spiritus impete,
Laudesque maturas tenello
Prima dies simulabat ore.
Hinc turpe factum vivida nominis
Exosa virtus, vertice pendulas
Laudes precatur, Laureisque
Gestit ovans caput impedire.
Alter, Tiara iam popularibus
Exemptus undis pervigiles agit
Curas suorum, datque Asylo
Grande pedum, Tyriasque vittas.
Adusque famae dedecus invidae;
Quae viperino dente momorderat
Vitam innocentis, ad tribunal
Ausa reum sceleris notare.
Sed nempe virtus invidia altior
Tutata sese est, quando reconditas


page 93, image: s105

Citavit undas, aut volantes
Flexit ad arbitrium columbas:
Aut cum perempti prodigialia
Luens aselli funera, sarcinam
Suscepit ursus, nec reluctans
Sollicita tulit arte pondus.
Alter severis meta furoribus
Invicta perstat, fulmina verberum
iocis honestans, et cruorem
Vulneribus fluitare gaudet.
An et decorae prostituit caput
Venale morti, sanguine posthumae
Empturus umbellam coronae,
Quam superae parat orbis aulae?
Sic est, Olympus NICEPHORO excitus
Spectator almi funeris advolat,
DEOQUE scenam, Caelitumque
Grande choris aperit theatrum.
Haec terra vidit: cetera patriis
Virtus Deorum sedibus intulit.
Quamvis nec indignata caelo
Saepe suam Petenam benigno
Vultu tueri, quem bona siderum
Iris notaret, longaque frugibus
Ceres praeiret, belluosi
Terga premens peregrina monstri
Quod de Pelasgis tractibus aufugum,
Ubi tumentis terruit Istriae
Lacus, agris desideratam
Temperiem revocat boatu.
At vis, et atrae diffugiunt neces,
Horrorque tortor iam morientium,


page 94, image: s106

Livensque, qui per membra fusus
Antevola sua fata, pallor.
Uterque amici numine pallii
Custos clientem protegit Istriam;
Seu Mars minetur, Arsiamque
Turbet equis, galeaque potet;
Seu cincta morbis pestis anhelitu
Incestet auras, et morientium
Tumens acervis in propinquas
Excidium meditetur oras.
Sic vos sub umbra nominis inclitam,
Tutamque, Divi, protegite Istriam,
Sic illa semper fundet aris
Thura piis cumulata votis.

AD S. NICEPHORUM EPISCOPVM. ODE XLIII.

Cum Reverendissimus D. Antonius Marenzius eius vitam scriberet.

NIvens verenda canitie Senex,
Ligustra vultum, lilia verticem
Indute PRAESUL, cui fidele
Diva genu Petenaea lunat:
Quem lapsa caelo gloria patrio
Terris ademptum marmoreas super
Locavit aras; cui tiara
Gaudet honor redimire frontem:
Iniurioso surge silentio,
Orbique laudes, non meritas mori,


page 95, image: s107

Tuas recense, quas parentum
Post decimi stupeant nepotes,
Natisque narrent, Audior! Audior!
Denso sedentem pulvere suscitat
Antonius, Marentianae
Grande decus columenque gentis.
Hinc laeta curru fama volatili
Late per orbem sparget amabile
Nomenque laudesque, et remoti
NICEPHORUM plaga discet Orbis.
Forte et lacunar culminis editi
Vitare suetus, publicus audies
In Sole civis; forte quondam
Austriacis adamatus aris
Noscere magnus, cum melioribus
Palmis onustus nomina Caesari
Donabis Austrio, et vocari
NICEPHOEUS volet Imperator.

Ad Reverendissimum Dominum ANTONIUM MARENZIUM PETENAE EPISCOPUM. ODE XLIV.

PArum otiosa distat inertia
Quieta Virtus. Progenies Deum,
Materque honoris, per viarum
Difficiles agitatata tractus,
Alto sedentem culmine gloriam
Impendiosae merce molestiae


page 96, image: s108

Emit: reluctantemque Calpen
Consiliis, animoque frangit.
Haec te, lupatis impedientium
Scissis morarum sessilis otii,
Vittis coronat, hac perennis,
Laudis iter duce sorbuisti.
Scit pulcher undis Adria vitreis,
Et adiocantis murmure Nerei
Pulsata Tergeste, tuensque
Nereidum fabuleta iustus:
Scit Graeciensis Mercurialium
Metas laborum Palladis area;
Quae nundinatorem decori
Nominis egregia revinxit
Laudum corona. Quid memorem improbae
Dentes retusos invidiae retro
Cessisse, cum frontem tiaras
Emerita redimiret umbra!
Illustrius se scilicet exerit
Virtus per omnem exercita semitam
MARENZIANA, quam obsoleto
Quae latuit pudibunda tecto.
I nunc, profanas te populi super
Molire turmas, qua radiantium
Ordo coronarum requirit,
Non humilem redimire frontem.

ODE XLV.

Privatam fortunam magnae praevalere.

QUisquis coronae pulcher in ignibus
Caesar superbis, quem venerantium


page 97, image: s109

Turbae Quiritum collocatis
Agminibus famulae sequuntur;
Quamvis Lacaeno vulgus in atrium
Achate stratum confluat, et strepant
Circum coronatis clientes
Officio famulante turmis;
Non es beatus. Tot populis male
Fides habetur. Mygdonios tenet
Postes Erynnis; cum reclusis
Cardinibus patuere valvae,
Simul paratis fit via fraudibus,
Simul furores, invidiae, et doli,
Discordiae, luxus, libido,
Ambitio popularis aurae,
Globis coactis protinus irruunt.
Multi clientes, in tua funera
Sunt multus hostis. Non amatur
Rex, sed amantur opes. Trahuntur
Nitente plures a diademate,
Aulaeque gemmis; quam sui amoribus
Regis: coluntur, quo terantur
A populo Domini rebelli.
Nam quanta Regum funere pars suo
Elata, fatis illachrymabilem [Reg: illacrimabilem]
placavit orcum? quot cruento
Invidiae cecidere ferro?
Quos Phoebus alto pendulus aethere
Vidit superbos, luna silentio
Mirata stratos vidit aulae
Alterius famulante collo
Subire lorum. Prosperitas senex,
Immane monstrum est. Nec Zephyri ioco


page 98, image: s110

Ludunt perenni; et saeviente
Ursa graves Aquilone saepe
Trahit Decembres. Sors variat vices.
Quicumque certo tramite devius
Exerrat, ille inauspicata
Carpet iter male ductus ora.
Testis meorum, flectere debilis
Patris iugales, sit Phaeton puer
Oraculorum: dum errat astris,
Astra simul trahit in ruinam.
Testis volucres Daedalides super
Volare pennis gnarus: inobsequens
Mandata dum spernit monentis
Patris, et ignivomo calori
Solis propinquat, brachia defluis
Ceris madescunt; labitur aethere,
Nomenque, famamque, et calorem
Icarias tumulat sub undas.
Sic casus altis fortior incubat.
Stet, quem iuvabit, culmine lubrico
Potentis aulae: mi clientum
Nulla retro famuletur unda.
Tutum est, propinquam lambere Nereo
Tumente ripam. Tollite flamina
Nati Trionum, faeva proles,
Ne decimo rapiamur aestu.
Fortuna littus mitior impetit;
Altum fatigat: parcior in levem
Ruit phaselum, sed secundis
Officiis pelago natanti
Classi minatur: Laomedontias
Fortuna puppes, non humilem quatit


page 99, image: s111

Ratem procellis: sic malignus
Magna furor trahit in ruinam.

AD VIENNAM. ODE XLVI.

Post bella rus invitatur, ut Pastorem accipiat Reverendiss. et Illusiriss. D. PHILIPPUM FRIDERICUM BREUNER.

O Austriorum progenies Deum,
Alumna caeli, Patria Caesarum,
Ocelle mundi, fax Quiritum,
Archiducum generosa proles,
VIENNA Princeps: iam satis algida
Apeliotae pressa tyrannide
Brumam bibisti: sat Borussae
Gentis hyems Scythicaque canum
Crinem gelatus grandine Circius,
Tumensque fluctu Sarmatico Nothus
Terras flagellavit: sat irae
Parrhasiis cecidere Plaustris.
Accede laetis, iam bona sidera
Fratres Lacaenae triste minantium
Ponti tyrannorum furores
Oebalia pepulere taeda.
Accede laetis, praetereuntium
Qua blandienti silva protervia
Favoniorum gloriatur,
Qua Zephyri genialis aura
Theatra vivi Veris inambulat,
Omnemque spargit prodiga gratiam,
Ad usque formosam Canopi


page 100, image: s112

Invidiam, Tyriique Veris.
Si quem bidentum [Reg: bidentium] nobilium Patrem
Undantis inter diluviem gregis
Gaudes videre, in quem reclines
Grande pedum, vigilemque virgam,
Succedat agris, neu pudeat gregem
Pavisse. quondam sceptra Quiritium,
Romae secures, Consulumque
Rura decus genuere fasces.
Inter bidentes Dardana Romulo
Argenteorum ad Naiadas amnium
Crevere sceptra; cum repente
Virga novo rutilavit auro
Magistra iuris, colla Quiritium
Flexura nutu, cui vaga Faustuli,
Armenta parebant, levemque
Ad sonitum pecus omne stabat.
Non et saginans Inachiae gulam
Argus iuvencae dedecus exuit
Mortalitatis, siderumque
Concilio radiare coepit?
Quin et Pheraeos Baebeidis greges
Obaudientes barbito Apollinis
Amphryse vidisti, nec aureum
Dedecuit pecuare Phoebum.
Virtus ab herbis non minor emicat,
Quam quae Gradivi pulvere nascitur.
Nec corpus aeque contudisse,
Ac animos aluisse, laudo.


page 101, image: s113

AD FERDINANDUM III. ROM. IMPERATOREM, ODE XLVII.

De Augustissimi Parentis FERDINANDI II. in Musas liberalitate.

AVara qualis praetereuntibus
Gemmis Hydaspes littora personat,
Et rura Medum [Reg: Medorum] bracteata
Alloquitur pretiosus unda:
Aut qualis auri prodigus ostio
Septemplicato Nereidum Patrem
Nilus salutat, vel tributum
Hesperio Tagus amne volvit:
Talis Latinae Pergama Palladis
Auri natantis nimbus inambulat;
Quem liberali FERDINANDI
Prona manus dedit ire fluxu.
Ad Bactra dudum, aut dissociabili
Abscissa ponto regna Britanniae,
Bungosve, frigentesque Thracas,
Aut Tanain prope flumen ortos
Abisset exul [Reg: exsul] Pallas, amabili
Stipata doctae Mnemosynen choro;
Si non fugacem FERDINANDUS
Imperio tenuisset auri.
Sic Gallicano fortior Hercule
Non Ora plebis, non popularium
Innectit aures, nec sonanti
Vulgus iners moderatur auro;


page 102, image: s114

Sed sacra Dirces Numina, Numina
Exuberantis Phocidos hospita,
Phoebumque, mirantesque Musas,
Et vigiles Heliconis umbras.
Hinc qua procellis Mura loquacibus
Taurisciorum rura perambulat,
Et Austrienses murmurantem
Danubium stupuere ripae,
Oenusque praegnans divite fabula
Exaggerato volvitur alveo,
Rhenusque et Albis concolores
Ducit aquas medico Choaspi;
Qua temperatis Moldava flexibus
Lambit Bonemos, qua procul Adria
Insultat undis, triplicique
In pelagus ruit Ister ore,
FERNANDIANAE munera dexterae
Sequuntur ultro, quos gemini sacra
Delubra Pindi, et eruditae
Thessaliae comitantur umbrae.
Exempla Patris regula filii
Sunt insequentis; qua praeiit via,
Hac FERDINANDUS FERDINANDUM
Insequeris, soboles parentem.
Tu doctioris iura Panaetii
Ad usque magnae barbara Thraciae
Pangaea, regnatamque Teucro
Ambiguam Salamina, sparso
Fundabis auro, regnaque Apollinis
Musasque blando munere differes
Ultra Triones, in calentis
Assyriae Libyaeque campos.


page 103, image: s115

AD FERDINANDUM III. ROM. IMPERATOREM. ODE XLVIII.

De Austriacae stirpis amplitudine.

DEterminati neseia limitis
Ultra superbos AUSTRIA terminos
Calpes, coronatamque quondam
Herculeis Abylam trophaeis
Metit triumphos. Vidimus Herculem
HABSPURGICANUM, qua medium mare
Secernit Europen ab Afro,
Prima suae monumenta laudis
Locasse [Reg: Locviasse] ; quando non superabili
Desaevientem Nerea praelio
Victor subegit; defluosque
Amphitrioniadae colossos
Mendaciorum lemmate nobiles
Urna subacti condidit aequoris;
Famamque, PLUS ULTRA, trilingui
Edocuit resonare cornu.
Tum grande ponti fluctibus Herculis
Nomen sepultum flevit inutile
Mendacium, NON ULTRA; et altam
Paenituit posuisse Calpen
Metam loborum: tum quoque gloriae
Nereus labantis funere territus
Mersit verecundem profundi
Fluctibus Oceani tridentem,
Et aestuosi marmoris arbitros


page 104, image: s116

Ventos per undam somnus inambulans
Quiete stravit, septimosque
Composuit Boreae tumultus.
Exinde nullus laudibus obstitit
Laboriosae terminus AUSTRIAE,
Nec terminali thus [Reg: tus] Sabaeum
Ara DEO didicit cremare.

Ad Illustrissimum Dominum GEORGIUM NICOLAUM COMITEM DE ROSENBERG, etc. ODE LIX.

Alludit ad Rosam Gentilitiam.

DIva, nativo Rosa laevis ostro,
Quam colunt flores, famulusque retro
Paestidum census, populusque culti-
-Adorat Hymetti.
Sive Reginas imitata vultu
Floreo, gaudes populo videri
Maior, et verno solio reclinis
Flectis habenas:
Seu latus mavis radiata telis
Bella moliri, rigidisque cincta
Militum contis in amica flores
Bella vocare:
Audies cenae decus eruditae,
Sigmatis custos, epulique praeses,
Umbra convivarum, honor Editoris,
Gloria cenae.
Subter umbrosam folii coronam


page 105, image: s117

Plena convivis tibi mensa surget.
Unus accumbat Sapiens, Senatum
Esse putabis.
Pectoris vastum regit ille mundum,
Rex sibi, Caesar, populusque; magnam
Ipse se Consul moderatur aequis
Legibus Urbem.
Solus accumbat, trabeatus una,
Curiae Patres, Chorus assidebit,
Consul, et iudex, dominaeque sueta
Lege secures.
Solus haud umquam est Sapiens: Senatus
Quem domi semper colit, in tumultum
Sive plebs densis glomerata turmis
Concrepet arma:
Sive iam legum patiens lupatos
Mandat infracti furor appetitus,
Et pluant passim pretiosa largam
Otia pacem.

AD CAIUM LENTULUM. ODE L.

De Mortis aequali in omnes imperio.

AETas fugaci praeterit orbita,
Cresisque et Iris summa necessitas
Insultat, ac ignara flecti
Sceptra quatit, tenuemque falcem.
Non interest, an Pygmalionio
Censu beeris, LENTULE num Tagus
Natet lacunari, et vetusta
Dinumeres monumenta Patrum;


page 106, image: s118

Gentisque primus prodieris tuae,
Vilemque supra te tuleris gregem
Vulgi iacentis; num superbam
Gemma gravet pretiosa mensam.
Mors cuncta saevo proruit impetu
Sublimioris nescia sanguinis;
Nec stemma, nec gemmas, nec aurum,
Nobilium monumenta, transit,
Festas rogali funere pertinax
Mutare flammas, et lacrimabili
Miscere lesso gratulantum [Reg: gratulantium]
Carmina, laetitiamque planctu.
Frustra iuventam obtendis, et inclitas
Ceras parentum. Ductus ab Inacho
Sanguis vetusto sub Charontis
iura venit, fugiente Lethes
Mergendus unda. Frustra adamantina
Obtendis acris robora pectoris,
Torosque cervicemque, et ossa
Herculeis solidata nervis.
Ad iura mortis cogitur Hercules,
Et Hector, et Mars, et Telamonius
Heros, et undantes volare
Aeacides celet in sarissas.
Mors caeca nescit stemmata Principum,
Nec sceptra Regum, nec capitis iubar,
Nec Imperatorum secures,
Nec titulos, dominosque fasces.
Quodcumque vidit nobile Phosphorus,
Quodcumque Vesper, iam cinerem suum
Transcripsit umbris, et sepultum
Indecores iit in favillas.


page 107, image: s119

Omnes abimus, LENTULE; et omnibus
Severus horas Aeacus intonat;
Nec nosse fas est inter umbras,
Quae tumuli ferat hora legem.
Hic ordo fati est, LENTULE: quaelibet
Morti hora servit; quaelibet in necem
Procumbit aetas: Tu supremam
Hanc reputa sapienter horam.

AD S. FRANCISCUM XAVERIUM. ODE LI.

De obiecta ei in somno impura specie.

NOn, diffluentem sanguine quem vides,
Victum vocabis. Saepe cruoribus
Est parta laurus, saepe palma
Sanguineo stabilita nimbo.
Afflicta virtus se generosior
In ausa trudit, perque paciscitur
Periculorum tela laudem,
Perque neces volat ad triumphos,
Tyro cruorem pallet ad obvium,
Et arma ponit vulneris impotens:
Qui saepe conflixit, notari
Vulneribus veteranus ambit,
Emitque pulchram sanguine lauream.
Hac arte, magni gloria Memnonis,
FRANCISCE, pugnas, et Diones
Arma gelas, Cypriasque flammas.
Infestat illa, et dum tibi durior
Componit artus somnus, in igneos


page 108, image: s120

Erumpit ausus, indecoram
Ausa animo simulare formam.
At dormientem quem male credidit,
Bello paratum repperit, aegide
Pudoris armatum, et medullas
Virginea feritate septum.
Frustra reluctantem impulit acrius
Telum Cytheres: ocyus exilis
Sopore, iuratus pudorem
Sanguineo reparare nimbo.
Tunc nempe castae non patiens nivis,
Hostisque puri pectoris, igneas
Cupido collegit sagittas,
Et Paphios lacrimatus ignes
Perisse, fugit. Siste veneficam,
Audax honesti latro, procaciam:
Si dormiens te detriumphat,
Quae vigilans statuet trophaea?