3 December 2003 Susanne Mussmann
new TEI header


page 307, image: s319

NICOLAI AVANCINI E SOCIETATE IESV LYRICORVM LIBER QUARTUS.

AD PHOEBUM. ODE I.

Auctor resumit Poesin, cum Augustissimo Imperatori LEOPOLDO Imperii auspicia gratulaturus, L. Germanorum Imperii elogia nomine Universitatis Viennensis, qua fusa, qua vincta oratione scribere meditaretur: Inde eiusdem honori Constantinum Magnum de Maxentio victorem theatro apparaturus.

DA PHOEBE carmen, Non merui, tua
Qui plectra fregi, et Pieriae sacros
Fontes Amymonae, et Camenas
Deserui malefaustus hostis
Ludentis Ascrae: non merui tuas
Apollo lauros; dum male Pegasi
Fluenta dedignans bicollis
Stagna iugi, Clariosque fontes
Valere iussi. Tu tamen annue
In vota Apollo, labraque amystide
Perfunde sacra, barbitumque
In faciles resonare versus
Concede rursus. Quamlibet alveo
Desueta Pindi vena lyrae vetet


page 308, image: s320

Sermone dextram, ac entheati
Destituant animum calores,
Expergefactis ad numeros modis
Tentabo magnae fulcra Alemanniae
Regesque, Caesaresque, ad usque
Magne tuum LEOPOLDE sceptrum:
In quem potentum Regia Caesarum
Virtus meavit gloria CAROLI
MAGNI, calensque LUDOVICI
Relligio: pietas LOTHARI,
ARNULPHI amores, magnificentia
OTTONIS, HENRICI integritas, vigor
PRIME RUDOLPHI, par vetandis
Naufragiis utriusque mundi;
ALBERTI honores, inviolabilis
Pax FRIDERICI, Palladis otia
Curata MAXIMILIANO;
Arma procul dominata ponto
Et gesta terris praelia CAROLI,
Et FERDINANDI pectoris innocens
Gravisque maiestas; AVIQUE
Magnanimus vigor, inquietae
Sortis tyranno turbine celsior;
Zelusque PATRIS, gratia, lenitas,
Et liberalis dextra, et omnis
IUSTITIAE ac PIETATIS aula:
Et quidquid usquam Regia Caesarum
Sceptra occupavit fulgure gloriae,
Quidquid coronato perenne
Imperio decus arrogavit.
Huc PHOEBE versus, quidquid et eloqui
Musae propinant. Non levis est labor,


page 309, image: s321

Quem Diva maiestas reposcit,
Quem sapiens Academus urget.
Exinde magni praelia Flavii
Pugnata Romae ad moenia; Tyberim
Maxentii undantem cruore,
Fusa Deum simulachra [Reg: simulacra] , culti
Delubra CHRISTI prima Quiritium
Statuta templis; sceptraque Numini
Dicata, deducam in theatrum
Caesaribus placuisse avarum.
Huc PHOEBE versus, huc Senecae mihi
Gravem cothurnum, et pondera grandium
Sententiarum. Qui laborat
Caesaribus placuisse, toto
Nisi ebrietur fonte Aganippidum,
Nihil laborat. Lumina Principum
Sunt delicata. Quid moraris?
Da validum mihi PHOEBE carmen.

Ad Augustissimum Recenter Electum Romanorum Imperatorem LEOPOLDUM. ODE II.

Panegyris, et futurae in Imperio felicitatis omen.

IN te priorum posthuma Caesarum
Virtus recenti flumine defluit,
Auguste CAESAR; quodque sparsit
Per veteres bona Gratiarum
Fortuna Reges, fenore non levi


page 310, image: s322

In te coegit, sedula gloriae
Tuae laboratrix, diuque
Austriacae studiosa famae.
In te capacis vividus ingeni
Efflammat ignis, grandibus indoles
Matura rebus, pectus audax,
Nec pavidum simulachra [Reg: simulacra] belli
Perrumpere armis; vasta potentiae
Vis sustinendae; CONSILIUM grave,
INDUSTRIA acris, mensque prudens,
Et sapiens animi theatrum:
Natura fortis, casibus altius
Robur sinistris, mens popularibus
Maior procellis, appetitus
Edomitus, patiensque legis
Furor, modesti gratia luminis,
Suavisque vultus scena, meridies
Frontis serenus, melleique
Alloquii geniale nectar;
Ferocientis nescia acinacis
Manus, fluentum [Reg: fluentium] conscia munerum,
Et ira clemens, et Paternae
IUSTITIAE ac PIETATIS ardor.
In te superstes Relligio Patrum,
Zelusque Avoroum, curaque rituum
Solers tuendorum, ac honoris
Caelituum studiosa flamma.
Hinc quid futuri saecula temporis
Ventura sperent, accipe. Classica
Oblita murmur conquiescent,
Et tacitis inimicus armis
Stertet Gradivus, totque rebellium


page 311, image: s323

Exercitatus funeribus chalybs
Tandem fatigatus ruinis,
Pacis amans, grave fulmen irae
Recondet ultro; perque Alemanniae
Campos et Urbes se niveis aget
Pax alma bigis, faustitasque,
Cana fides, veterumque mores
Aurei parentum, et saecula melleis
Rivis sequentur. Bella silentio
Sepulta Musas recreabunt;
Seque Themis, procul acta terris,
Reponet orbi. Tunc et acinaces
Parcus cruorem spargere civicum,
Quidquid furoris temperati,
Quidquid habet generosioris
Irae et caloris, sacrilego gregi
Impendet audax, haeresis impetum
Fracturus, et mundi tyrannam
Fulmineo vetiturus ictu;
Quae iam Paternis saepe securibus
Afflicta, nondum combibit impia
Cervice mucronem supremum;
Et Latiis dare colla frenis
Frustra reluctans sub pedibus gemit,
Terramque mordet, victima Tartaro
Tandem migratura, et probrosis
Funeribus Stygio datura
Pompam Tyranno, Si quid acinaci
Hinc restet irae, laetus in ultimos
Saevire Thraces, Othomanni
Vulneribus reparasse vastum
Gaudebit orbem. Tunc Tibi Bosphorus


page 312, image: s324

Supplex trecentis classibus accidet,
Vultuque depresso stupebit,
Caesareo licuisse tantum
Impune ferro. Tunc quoque Cynthio
Dilecta pubes ibit in agmine
Per colla Pindi, Laureasque
Ingeniis meruisse avara,
Pulchro Stagyrae pulvere sordida
Apollinari curret in orbita;
Doctamque laudem nundinata
Terget iners senium eruditae
Antiquitati; et divitis ingeni
Undante vena Numinis atria
Pulsabit, et solerte cura
Sidereis tenebris sepulti
Arcana Veri pignora deteget.
Tunc et severae legis amantior,
Tenaxque iusti turba, pulchris
Ingenii fremet usque rixis.
Quin et Machaon sese Academica
Lauru decorus, fundet in atria;
Et frangere audax iura mortis
Paeoniae melior magister
Tuto audietur, Sic mihi Caelitum
Dixit Senatus; sic Tua, Caesarum
Auguste CAESAR, vis, et acris
Ingenii, geniique virtus
Dudum spopondit. Sistite temporum
Soles avari, currere sedulos
Annos morati, dum suas spes
Res faciat LEOPOLDUS Orbi.
Sic advovemus. Quisquis amabili


page 313, image: s325

Momenta Regum Numine prosperas,
Sortesque Regnorum, vicesque
Imperii moderaris; audi
Votum Tuorum! Prima Alemanniae
Spes vivat Orbi! Vivat, et aureo
Fluxu laboratos reponat
Imperio LEOPOLDUS annos.

Ad Invidos AUSTRIACAE GLORIAE. ODE III.

Augustissimae Familiae gloriam per ipsam exterorum invidiam crescere.

PRo! quam protervis seditionibus
Incestat aulas livor! Hic aureum
Famae nitorem, gloriaeque
Mite iubat [(reading uncertain: reading uncertain)] , decimoque dignum
Nepote nomen nube volantium
Calumniarum fuscat, et obvio
Atrore foedat; nec serenum
Ire diem patitur coronae,
Quam Martis artes quam medios cruor
Fusus per hostes, vivaque pectoris
Magni cicatrix comparavit,
Vel precium [Reg: pretium] sapientioris
Emit laboris. Quod micat, obtegit;
Quod lucet, atrat; quod colitur, notat;
Quod surgit, obtundit, premitque,
Quod decuit caput eminere.
O turpe monstrum Livor! eburneae
Famae sepulchrum, nominis helluo,


page 314, image: s326

Uredo splendoris, venenum
Laetitiae, meritique funus.
Ringare laudum vipera, sed tuo
Te dente rodes, exitium tui,
Et carnifex ipse, et tyrannus,
Ipse tuae laniena vitae.
Ringare. Sed si forte LOTHARIUM.
Si mille Reges, milleque Caesares
Telo peremisti; terentur
AUSTRIACO tua colla curru.
Ringare honesto: scilicet in tuum
Vulnus redibunt tela. Quod AUSTRIAE
Moliris, inconsultus hostis,
Exitium, tibi machinaris.
Hoc interibis vulnere, quod paras.
Nulla eminentem Solis ad orbitam
Se tela iactant, nube nulla
Invidiae violantur astra.
Livoris ira celsior AUSTRIA,
In Sole sedem collocat. Obtege
Phoebi quadrigas, si invidente
AUSTRIACUM meditaris ostrum
Tentare morus. Quod violentiam
Minatur, infra serpere se videt;
Constansque, livoris minaci
Ducit opes animumque ab aestu.
Hac arte crevit gloria, qua AUSTRIAM
Livor momordit. Quo magis invides,
Plus laudis adfers. Invidere,
Est animi nota egentioris:
At ferre dentes invidiae, nota est
Felicitatis. Livor in AUSTRIAM


page 315, image: s327

Telum omne distringat; probabit
Grande decus, meritasque laudes.

AD PRINCIPES IMPERII. ODE IV.

Austriacam gloriam clementia crescere, omenque futurae sub IMPERATORE LEOPOLDO felicitatis.

VIvet superstes gloria Caesarum,
Et fama victrix funereae facis
Regum micabit, quos honestat
Alma quies, placidique Soles
Clementioris frontis; et aureae
Serenitatis mellea gratia
Diffamat Orbi. Nam benignus
Oris honor, facilesque risus
In subditorum pectora permeant
Ligantque mentes. Nil magis elicit
Suorum amores, quam suavi
Imperio cicurare gentes.
Quin et Magistri dextera mitior
Infrenat Ursos; et Tigrides gravem
Odere vultum; ridibundi
iussa oculi capiunt L eones,
Exeste Regnis nubila, fulmina,
Lethum, et furores, Eumenidum pares
Igni calores, vindicisque
Tela manus, rigidumque ferrum.
Rex efferati pectoris, impotens
Est latro Regni. qui sibi, quod libet,
Licere credit, lacrimandam


page 316, image: s328

Imperium trahet in ruinam.
Quem civis odit, non bene publicos
Sedabit aestus: qui trepidantium
Amat timores subditorum,
Ipse suos metuat furores.
Hac lege vivit Rex: timeat suos,
Si vult timeri. Rex amet; omnium
Felix amores comparabit:
Nec trepidas celerabit urbes
Munire vallis, iam satis unico
Amore tutus. Bellica fulmina
Perdunt furorem, dum minister
Servit amor, galeamque praestat
Periclitanti. Sic ego, conscius
Augur futuri temporis, ominor,
Regnante LUIDPOLDO videbit
Mire iubar placidumque sceptrum
GErmana tellus. Ille furoribus.
Pacem Gelonis, ille Othomannico
Astro quietem comparabit:
Ille olea facilis secundae
Tranquillitatis tempora digeret;
Et quod gemebat Marte sub aereo,
Saevaeque Bellonae sub aestu
Imperium, meliore pacis
Ditabit auro. Sic ego; sic boni
Vovemus omnes; sic male conscius
Formidat hostis; sic Quirites
Imperii, Proceresque sperant.


page 317, image: s329

Ad Augustissimum Rom. Imperatorem LEOPOLDUM. ODE V.

Imperium teneri industria.

COndit regna labor vigil:
Idem regna tenet. Navigium aestima
Curas mobilis Imperi;
Quod contra fluvium nititur. Incitus
Nolentem rapit impetus;
Ni remum moneas, ni valeas manu;
Urgentesque laboribus
Fluctus continuis submoveas rate.
Undantes popularibus
Motus dissidiis, civica praelia,
Pugnantesque domestico
Insultu poluli, Marsque ferocior
Externa rabie calens,
Quantis Imperium seditionibus,
Quantis fluctibus impetunt!
Non sic Ambracii torva licentia
Insultat pelagi; neque
Tyrrheni rabies horrida Nerei,
Non Syrtis Siculi freti,
Saevis omne latus cincta latratibus,
Aut ira Acrocerauniis
Incumbens scopulis, cum Boreae obstitit
Auster, vel cum Aquilonibus
Emotum pelagus sidera fervidis
Undae dissidiis premit.
Una sede sedent sollicitudines


page 318, image: s330

Et Reges. Labor improbus
Ni curas reprimat, magnanimi oppriment
Vires Herculis. Impares
Curis, ad solium ne stimulent sua
Vota, aut pectoris urgeant
Se desideriis. Ambitio insolens
Est, id velle, quod opprimat.
Vim metire prius, quam famulum caput
Submittas oneri. Cadis,
Si plus posse velis, quam valeas. Caput
Erectum diademata,
Ingentesque humeros, aerea pectora,
Dextramque Herculeam petunt.
Hinc sese Austriacis mentibus inserunt,
Hinc LUIDPOLDE tuis amant
Portari Imperia et Regna laboribus;
Cui nomen LEO Regium,
Virtutemque LEO magnanimam dedit.
Tu non desidis ingeni
CAESAR, Tu patrio CONSILIO reges
Pacis gemmea tempora;
Tu Martis tumidi praelia dextera,
Atque INDUSTRIA aheneos
Perfringes cuneos. Hinc facili fluent
Auro saecula. Nam labor
Profert Imperium in saecula gemmea.


page 319, image: s331

Ad Augustissimum Romanorum Imperatorem LEOPOLDUM. ODE VI.

Firmissimum Regum et Imperatorum munimen- tum esse amorem et fidem subditorum.

REgum purpureo ni solio accubet
Incorrupta fides; mancipium sui
Rex est nobile servi;
Inter mille pericula
Numquam non timidum. Quae latus ambiunt
Hastarum segetes, quae caput obtegit
Observantia ferri,
Et Mavortis acinaces,
Et scuta, et galeae, et militis agmina,
Congestaeque virum nobilium manus,
queis [Reg: quibus] praestant famulatum,
Hin Regum diademata
Infestare queunt officiis, nisi
Cor Germana fides obsideat. Metus
Quamvis plurima possit,
Solus cuncta potest amor.
Praeceptor rigidus servitii est timor.
Frangit, quod potuit flectere amor. Nero
Flammas spirat, et ignes,
Et Romae excidium grave:
Molli Rex sapiens imperio regit.
Non stant regna diu, cum violentia
Sceptrum torquet, et ense
Saevit per iugulos furor.
Nullum est nobilius regibus otium,


page 320, image: s332

Quam quod fundat amor, quod fabricat fides.
Hac arte AUSTRIA poliet:
Hac RUDOLPHUS amabilis,
Fundator generis tot diademata,
Tot Regum trabeas intulit AUSTRIAE
Hac et tu, LEOPOLDE,
Flectis pectora civium
Non invita regi. Vidit amabilem
Germanus genium; et laetior, hic mea,
Dixit, lora gubernet:
Illi pectora civium,
Et firmam manuum devoveo fidem.
Si quisquam Imperium fraudibus impetat,
Aut armis LEOPOLDUM,
Nostrum transadiget prius
Pectus, quam feriat. Non superabilis
Huic stabo clypeus. Sic tibi serviant
Affectus, LEOPOLDE,
Sic Germana fides canat!

Ad Augustissimum Rom. Imperatorem LEOPOLDUM. ODE VII.

Non vi et impetu, sed ratione et prudentia imperandum.

NEc segnis aetas, nec nimium calens
Sit imperantis. Turpis inertia
Leges resolvit: mentis aestus
Imperium rapit in ruinam.
Urgenda dextra est desidis imperi:
Fraeno calentis pectoris impetus


page 321, image: s333

Est reprimendus. Temperata
Lege manus bene sceptra flectit.
Solis quadrigas luminis arbitras,
Matres diei, nec bene diriget
Frigens ad incessum Bootes,
Nec Phaethon nimis incitatus.
Uterque mundum non reparabili
Premet ruina. Finge, domabiles
Seni Bootae obtemperare
Solis equos, nitidosque currus:
Quae terra, vel quis pontus amabili
Fruetur esca luminis aurei?
Nec ver, nec autumnus, nec aestas
Per decies revoluta secla [Reg: saecula]
Reviset orbem. Quin male conditi
Non terminanda nocte latebimus,
Priusque milleni nepotes
Funereo tumulo inferentur,
Quam conspicari gemmea Cynthii
Tributa detur. Finge iterum rotas
Phoebi coruscas insolentis
Imperio Phaethontis ire:
Quae Tethys, aut quis Nereus ignibus
Non ebibetur; quae sola torridos
Solis calores sustinebunt?
Quodve nemus generabit umbras?
Et regna, et urbes scilicet improbis
Flammis peribunt; quique micat polus
Dispunctus astrorum favillis,
IN cinerem violentus ibit.
Vim temperatam dextera postulat,
Quae sceptra torquet. Non violentia,


page 322, image: s334

Non aestus irarum, impetusve,
Sed ratio moderatur orbem.
Haec Austriorum gloria Principum est,
Valere multum, velle minus tamen;
Habere fulmen, nec rotare;
Et gladii cohibere flammas.
Spiras Avorum Numina, Maxime
LUIDPOLDE CAESAR: CONSILIO gravis,
INDUSTRIa velox; utroque
Magnanimus, facilisque CAESAR.
Hinc gloriosis se bibi Faustitas
Submittet ulnis: hinc Tibi saecula
Auro laborabunt sorores
Tergeminae, facilique longam
Fuso quietem; sive Propontidem
Ultor lacessas, seu Mareotida
Sedare contendas, Scythaeque
Edomitas reparare terras.

Ad Augustissimum Imperatorem LEOPOLDUM. ODE VIII.

Imperatorem et iustum esse oportere,
et sapientem.
Haec firmamina Caesarum,
Regnorumque salus sunt, SAPIENTIA, et
Constans iustitiae tenor.
Argos Imperii credite Caesares,
Qui binis oculis, suis
Regnis invigilant. Hinc solio edito,
Ut celsae speculae, insident;


page 323, image: s335

Commissi ut populi prospiciant bono;
Et quae se eminus ingerunt,
Advertant furias solliciti, et metus,
Bellonaeque pericula,
Et structas tacito Marte tragoedias
Praevertant sapientia.
Hinc torquent rutilum dextera acinacem,
Ut plectant scelerum reos,
Defendantque probos. Haec Themidis nota est,
Nulli parcere crimini,
Patronamque manum non nocuis dare.
Qui parcit nocuo, et scelus
Mansuetus tolerat, non nocuis nocet.
Unum impune scelus trahit
Ingentem seriem. Sic mala germina,
Ni radicitus eruas,
Immensi gremium marginis occupant.
Non est saevitia, improbos
Dignis suppliciis plectere; sed gravis
Haec est saevities, malis
Indulgere nefas. Qui medica manu
Scindit putrida vulnera,
Vel membrum resecat, ne pereas; cave
Saevum dicere: saevior
Est, qui grande manu vulnus amabili
Tentat, nec prohibet malum,
Sed solum tenui dissimulat cute
Sanasse, unde nocentior
Invadat sanies, et cruciatibus
Vitam perpetuis agat.
Haec est Austriadum gloria CAESARUM,
Sic mundum Sapientia,


page 324, image: s336

Sic et iustitia flectere. Respice
Primos, O LEOPOLDE, Avos,
Formas Imperii, Numina Caesarum,
Exemplaria Principum,
Patresque Archiducum? queis [Reg: quibus] Sapientia,
Et semper stabilis Themis
Firmavit solium. Saecula quot fluunt,
Ex quo semper amabili
Successu soboles imperat AUSTRIA?
Nec detrectat adhuc tuis
Germanus, LEOPOLDE, imperiis regi.
Quin ut sera nepotibus
Tradas sceptra tuis, Imperium vovet.

Ad Sacri Romani Imperii PRINCIPES. ODE IX.

Non oportere Imperatorem moliri bella, nisi pacis amore; idque praestiturum AUGUSTISSIMUM IMPERATOREM LEOPOLDUM.

QUid iuvat densis glomerata turmis
Bella moliri, rigidumque Martem
Ferre per caedes populorum, et armis
Scindere regna?
Quid iuvat Reges male dissidente
Classe collidi, tabulare mille
Navibus pontum, pelagoque grandem-
-Imponere Martem?
Bella si bellum parit, et sequentis
Semen est primum, trahiturque longo


page 325, image: s337

Ordine armorum furor, et profuso
Sanguine crescit?
Serviant laetae tua bella paci,
Quisquis Augusto moderare nutu
Regna; tranquillae famuletur omnis
Ira quieti.
Finis hic belli est, reparare pacem:
Non profanato vitiare ferro
Regna; non flammis agere in favillam
Moenia mundi
Belluae est. rictu calido minari,
Ire per caedes, iugulare fato
Mutuo cives, sepelire totos
Stragibus agros.
Ah! satis ferri est, satis innocentis
Sanguinis fusum, Cohibete Martis
Tela Germani, solidoque inite
Foedere pacem.
Sic iubet CAESAR LEOPOLDUS; ite
Ite GErmani, saturosque plagis
Mutuis tandem prohibete vestris
Caedibus enses.
Si tot annorum implacido quietem
Marte quaesistis; LEOPOLDUS armis
Ferias dicit, niveaeque profert
Munera pacis.
Ille non lenti nimium furoris.
Nec nimis proni, moderatione
Impetum fraenat [Reg: frenat] , placidusque ferri
Otia donat.
Ille Germani violenta belli
Fulmina exosus; simulachra [Reg: simulacra] , dixit,


page 326, image: s338

Ponite armorum, nimioque rixas
Igne calentes.
Martis obliti, patriaeque caedis
Candidos Soles, niveam quietem, et
Prisca Saturni revocemus aegro
Saecula mundo.
Si tamen bellum vocet arma; civis
Patriam parcat violare ferro,
Sed Selymbrano metuendus Hebro
Ferveat aestus.
Thracius nostro melius premetur
Bosphorus ferro, aut Solymaeus Hermon,
Bactraque, et multo calidae cruore
Strimonis undae.
Donec hostili reparata caede
Faustitas pacem vehat, et parentum
Aurei mores preciosa [Reg: pretiosa] in auro
Saecula firment.

Ad Augustissimum Romanorum Imperatorem LEOPOLDUM. ODE X.

Non una virtute Imperatorem constitui, sed tota omnium collectione.

QUisquis Caesareis per populos nutibus imperat,
Privatum superet. Non bene se vel trabea aestimat,
Vel cultu lateris purpureo, vel diademate;
Non vastis populi servitiis, non opulentia,


page 327, image: s339

Aut gentilitio stemmate; non laudibus inclitis
Maiorum, aut clypeis. Haec levis est gloria pessimo
Quae quandoque venit. Sanguine prodire Agamemnonis,
Aut Drusi, aut Curii et Scipiadum vile potest caput
Thersitae indecoris: Sidonio Tityrus indui
Ostro, ac immeritis temporibus cedere gemmeae
Maiestatis opes. Obsequium nobile civium,
Densatusque cliens, divitiae Gangis et Indiae,
Sunt fortis dubiae conditio. Gloria Caesarum
Est virtus animi plurima. Qui pluribus imperat,
Hunc plus posse decet. Sufficiet singula ceteris
Virtus: non satis est Caesaribus, si unica deficit.
Hunc et bella vocant, et dubii Martis acinaces
Bellonaeque faces, et tumidi iurgia praelii;
Hunc Marte edomito Pax niveis vecta iugalibus,
Fas, et consilium, et iura Rei-provida-publicae
In curas rogitant. Si feritas acrior Urbium
Turres Marte quatit: si prohibet civibus otia,
Tranquillosque dies, nec patitur currere gemmeis
Candorem cythisis; hic opus est robore Martio,
Constantique animo; quem neque mors grandine plumbea
Invecta exanimet, nec volitans flamma praeoccupet
Aegrotante metu; qui clypei more volantium
Telorum fremitus excipiat; non pavidus mori,
Si Fortuna ferat; vel iubeat publica civium
Regnorumque salus. Si facili lumine blandior
Fortuna irradiet, nec tragicis regna tumultibus


page 328, image: s340

Turbetur; dominos obtineat tunc moderatio
Frenos imperii. Caesarei pectoris indoles
Haec est, ut facilem ad difficilem par sibi, et integer
Sortem conspiciat. Munifica munera seminet
Dextra per populos. Criminibus, si male pertinax
Pectus conglacient, obviet inflexa severitas
Et primo iugulet fonte scelus. Crescit in utile
Germen, si timidum dextera damnatur ad otium,
Et stirpis metuit falce vel igne urere noxiam.
In caelum pietas; haec basis est Imperii unica,
Firmamenque potens: in miseros pectoris aurei
Propensum studium; in non nocuos impigra gratia,
Affectusque calens: in nocuos dextra severior;
Haec Regem faciunt. Unica virtus popularibus
Privatum nebulis eximit: at dempseris unicam
Virtutem Imperio, iam vacua est verticis Infula.

Ad Augustissimum Imperatorem LEOPOLDUM. ODE XI.

Caesarum laus summa est, cum civibus pacem habere, cum vitiis bellum.

ARchetypon regentum
Caesarum est Numen. Cui caelum dedit imperare
Gentibus, et verendam
Dexteram sceptris oneravit, nitidumque cinxit


page 329, image: s341

Frontis ebur pyropis;
Numinis ritu regat orbem; placidaque pace
Civibus otiari
Donet; at bello generosus vitium fatiget.
Hoc decet imperantem.
Ferias tandem dare ferro, et studiosa amicae
Arma rotare pacis:
Quae fides, et fas populorum sequitur, salusque
Et niveus parentum
Candor, et mores preciosi [Reg: pretiosi] , riguaque vena
Saecula faustitatis.
Si tamen murmur grave belli lituis Gradivum
Concrepet, arma vertat,
Qua scelus surgit. Pietas huc monet elocare
Robur, ubi venenum
Crimen infundit. Vitiosos resecare ramos,
Parcere fructuosis.
Cultor hortorum solet; artus putridos Machaon
Ende vel igne tollit:
Huc rotat miles sua tela, unde malum minatur
Huc bonus Imperator
Martis invicti decumanos agat apparatus,
Qua metuenda surgunt
Monstra, Cocyti male ab umbris generata;
Numinis execrandus [Reg: exsecrandus] ,
Impii ritus, furor et vis animi impotentis
Sternere templa Divum
Pertinax, sacras violare improbitate flammas,
Effigies protervo
Ungue Sanctorum lacerare, in cinerem solutas
Caelituum tabellas
Spargere in ventos, diadema Imperii Quirini


page 330, image: s342

Perdere, barbarorum
More supremum Latii Flaminis arbitratum
Vertere fastuose.
Multa monstrorum generosi AUSTRIADAE potente
Edomuere dextra:
Multa sed restant Tibi CAESAR LEOPOLDE: ferrum
Hydra Tuum reposcit.
Occupa his monstris animosum chalybem; et quietem
Civibus elabora.
Caesarum haec laus est, populorum vitia edomare.
Est aliquid, potentis
Imperi fines procul extra patriam movere,
Aut populos timore
Frangere externos, gravidoque agmine Martis undas
Strimonis innatare,
Ire per caedes Scythicas, Threiciamque Lunam, et
Odrysios furores
Subdere, et Lauros inimico eripere invidendas;
Est aliquid, domare
Nutibus mundum, et numeroso dare iura civi:
Prima tamen potentis
Caesaris laus est, populorum vitia edomare.

Ad Augustissimum Romanorum Imperatorem LEOPOLDUM. ODE XII.

Civium et animorum unione regna conservantur.

VNita virtus fortior eminet,
Dispersa torpet. Non bene milites


page 331, image: s343

Hostem fatigant, in phalangem
Ni coeant, aciemque iungant.
Perire si vis, artubus abseca
Artus, peribis: pectore brachia,
Pectusque cognato revelle
Collo, humeros humeris recide;
Adempta vis est. Distrahe corpora
Compacta, totum robur ademeris
Augusta nec stabunt theatra;
Nec Pharias Obeliscus audax
Subibit auras; nec Mareotico
Fusas metallo Caria porticus
Tollet, nec aeratas Canopus
Pyramides dabit inter astra
Levare frontem. Scilicet omnium
Ruina certa est, tollere vincula,
Nexusque membrorum secare.
Dissidio periere classes,
Et Regna, et Urbes. Tuque Alemannia.
Per dissidentum iurgia Principum
Discerpta, vix spiras, et inter
Tam varios lacerata fluctus,
Vetusti honoris naufragium times.
Sed enatabis. Sic mihi Caelites
Boni annuerunt, quando sceptris
Austriacam LEOPOLDE dextram,
Frontem Coronae, et purpureo latus
Dedisti honori. Tunc procul AUSTRIA
Virtus refulsit; quaque sparsit
Fama tuum LEOPOLDE nomen.
Germana amores protinus aureos
Corda induerunt. Hinc micat unio


page 332, image: s344

Virtutis, et concors voluntas,
Et stabiles adamante sensus.
Unita virtus quid valeat, scient!
Olim subacti cornua Bosphori.
Caelique despector Britannus,
Et Getici fera bella Martis.

Ad Augustissimum Romanorum Imperatorem LEOPOLDUM. ODE XIII.

Consilia Principum non esse evulganda.

NAturae vitium est, abdita mentium,
Secretosque sinus pandere. Maxima
Ars est, quae scieris, pectore claudere,
Ne ad plures veniant. Pythagoram licet,
Privatus sapiat: non ita Principes
Certant Harpocrati. In Principe lumina,
Et frons, et cilium, et nutus, et omnium
Membrorum articulus, gestus, et actio
Ostendunt animum; et lumine proditur,
Quod lingua tegitur. Sollicitus rei
Quaesitor tacitae frontis in area
Argumenta legit mentis, et abditos
Sensus enumerat. Quin taciturnitas
Prodit saepe animum. Hinc quod tot habet vias,
Et sciri pectitur, cautius occulat
Princeps consilium. Dum tacito tenet
Momenta Imperii pectore, pondera
Maiestatis habet: quod loquitur, loqui


page 333, image: s345

Creduntur tripodes; et reverentiam
Lucrantur tacitis ipsa silentia.
Sic undis fluvios qui tumulantibus
Fundum dissimulant, vel veneratio
Vel formido colit: si pateat sinus,
Aut terra emineat, bellua quaelibet
Turbabit laticem. Sic DEUS abditur
Cultum sollicitat, quoque magis latet
Occlusus tenebris, hoc colitur magis.
Quae non conspicimus, suspicimus magis.
Ignoret populus, scire quod obfuit.
Res fauste vehitur publica, consili
Cum momenta latent. Vis reverentiam
LUIDPOLDE Imperii? Consiliis, Numae
Exemplo, Tacitam concilia Deam;
Et Consum tacitis in tenebris cole.
Tecum cum loqueris plurima, plurima
Celabis reliquos. Consilium optimum,
Vanum est si pateat. Consiliantibus
Hanc legem statue: Arcana silentio
Condat Sigalion; nec prius eruat
Vis vocem labiis, quam medio exprimae [(reading uncertain: reading uncertain)]
Tortor corde animam. Augusta silentia
Fastis historiae materiem dabunt.


page 334, image: s346

Ad Augustissimam DOMUM AUSTRIACAM. ODE XIV.

In electione Augustissimum Romanorum IMPERATORIS LEOPOLDI omen.

O Regum, legumque parens Diva AUSTRIA, Caeli
Maxima progenies,
Fecunda Mater CAESARUM,

Europae columen, Cor mundi, gemma Tonantis,
Imperiique vigor
Et unio Germaniae;

Ingenti maior fama; quam suspicit Indus,
Memnonidaeque stupent,
Et regna Thules ultima:

O soboles dilecta DEO! cui purpura fastos
Exarat innumeros;
Cui Regias quam plurimus

Per trabeas numeratur Avus: tu saeva minantum [Reg: minantium]
Praelia Thyssagetum,
Thressaeque Lunae cornua,

Dacorumque potens fregisti inamabile robur.
Tu populis dominos
Ponis lupatos ultimis:

Tu spargis cum Sole manus, annique repostas
Imperiosa vias
Perrumpis, ac Atlanticum

Oceanum AUSTRIACIS cogis parere lupatis.
Invia nulla via est
Tui vigori roboris.


page 335, image: s347

Vel pacum, vel bella seris; vel pace, vel armis
Sollicitas animos
Tuis tributa fascibus.

Pendere, et Augustos sceptro inclinare tiaras.
Si qua tamen lateat
Ignota mundi semita,

iam tuus exoritur domino LEOPOLDUS In ostro,
Cui famulante manu
Gloria quadrigas provehit,

Ut subigat curru telluris colla marisque
Praelia compositis
Victor serenet fluctibus.

Ille (poli secreta canam) glaciale Geloni
Marmor, et Haemonias
Nives, profuso sanguine

Hostili, in mores coget migrare tepentes;
Occiduumque diem
Ortumque pace vinciet.

Ad Augustissimam DOMUM AUSTRIACAM. ODE XV.

In scelerato capite non stare solidum diadema; stare firmum in Austriaca Familia.

VErum est: Sacrilegum laurea verticem
Dedignata fugit; nec diademata
Stant secura scelesta
Magnae frontis in area.
Virtus et solium indissociabili
Vivunt coniugio. Divide foedera,


page 336, image: s348

Virtutemque serenam
Maiestatis amabili
Deturba solio! protinus, omine
Infausto, fugiunt verticis infulae,
Et sceptrum, laterisque
Sese purpura surripit.
Nimirum trepida est magna potentia,
Ni virtus stabili pondere degravet
Pulvinaria Regum, et
Ira turbinis eximat.
At felix placidis AUSTRIA fascibus,
Virtutis soboles, progenies poli,
Fas iustumque secuta
Ad confinia siderum!
Te non ambitio, non trabeae impotens
Ardor sollicitis ignibus impulit
Ad tractanda lupata,
Regnorumque ferociam
Flectendam arbitrio. Tu populos regis,
Sed tecum studiis aucta recentibus
Virtus fraena gubernat.
Tu clemente modestia
Scissos concilias foedere Principes;
Et Martis placido mitis acinace
Solum parta tueri
Maiorum patrimonia
Conteta, auspiciis Numinis occupas
Augusta Imperii sceptra. Quid augurer?
Vera effatus Apollo
Aurem iam mihi vellicat.
Quando, inquit, meritis turgida patriis,
Non cessas paribus crescere nisibus;


page 337, image: s349

Non cessat tibi sacras
Caelum nectere laureas.
Ut crimen fugiunt, sic diademata
Virtutem sitiunt. Cedere ab AUSTRIA
Nescit gloria, dum se
Virtuti inserit AUSTRIA.

Ad augustissimum Romanorum Imperatorem LEOPOLDUM. ODE XVI.

Nulla arte Principum gloriam propagari felicius, quam cultu Religionis, et literarum cultura.

AUgusta clari gloria verticis
Est esca Regum. Fervida Principum
Fames, sitisque attenta famae
Non modica satiatur aura.
Ut gloriosi fulgura nominis
In posterorum saecula transvehant,
Et vivat semper laureatas
Fama tubas animet, laborant.
An non eadem quaeritur orbita
Perenne nomen. Semita sanguinis
Placet Neroni: liberalis
Dextra Tito: facilisque Nervae
In subditorum fenora lenitas:
Superba Cyro Pergama, et aureis
Aedes coronatae colossis
Et Tyrii monumenta caeli.
Quam quisque amavit, persequitur viam


page 338, image: s350

Lucrandi honoris. Tempora ceteri
Longaeva fallunt, et metallo
In senium sua facta ducunt:
Sed non perennant. Ista rapcibus
Sunt praeda fatis, et lacrimabili
Urgentur urna, dum ruinam
Semper edax minitatur hora.
Aeternitati Principis optime
Sudat Minerva, et vi Sapientiae
Nusae laborantes, gravique
Ingenio stimulata penna.
Quanto sequentis nomina saeculi,
Senesque fastos, Maxime Caesarum,
Olim fatigabis labore,
Sive tuo superata Marte
Narrentur olim Bactra, vel Artace
Subacta bello; seu magis aureae
Tranquillitatis sub lupato
Compositus recinatur orbis?
Tibi Poetae Pierios agent
In plectra ludos; eloquio tibi
Sudabit Orator; sequenti
Historicus memorabit aevo
Illata Dacis bella; Geometra
Describet orbem, quo tibi millies
Laurus virescat, quo trophaea
Fama metat studiosa laudis.
Tibi Mathesis grandia maximis
Dimetietur sidera lineis,
Nomenque describet serenis
Grande tuum, LEOPOLDE, stellis
Sic in futuri saecula temporis


page 339, image: s351

Sistere praesens, nec fugientibus
Annis fatigari, nec ulla
Vi poteris LEOPOLDE capi.

Ad Augustissimum Romanorum Imperatorem LEOPOLDUM. ODE XVII.

Eius clementia et benignitas commendatur.

TEmperas ferri, LEOPOLDE, flammas,
Et manu fulmen minitare parca.
Caesarum haec laus est, graviora posse? at
Velle minora.
Sortis Augustae proprium est, nocere
Nolle, cum possis; pelagusque fervens
Mente tranquilla, placidoque frontis
Sole tueri.
Sic polo Titan medio serenos
Exerens vultus, nihil evolantis
Tractibus fumi, nihil obstinata
Nube movetur.
Sic DEUS nulla iaculantis ira
Mobilis, ridet petulante dextras
Impete armari, vacuoque iactu
Tela redire.
Te parem Soli, similemque magno
Numini fingis, LEOPOLDE: supra
Horrida incedis, positasque subter
Despicis iras:
Sanguini indulges facilis, benignis


page 340, image: s352

Legibus frenas populos, nec oris
Hubilas risum, ciliive pulchram.
Irida condis.
Si iubes, gaudet tuus imperanti
Obsequi Civis: neque servientem
Aggravas durus; neque negligenti
Saevior instas.
Austrium servas, LEOPOLDE, callem:
Dum iubes, addis stimulum obsequendi
Lege non dura, placidisque segnes
Nutibus urges.
Neminem crudus nimium fatigas,
Neminem mollis nimium remittis:
Patris exemplo, Pius Imperator,
Omnibus idem es.
Hic fuit semper tenor Austriorum,
Sceptra clementi retinere dextra, et
iure cum possis nocuisse, nulli
Velle nocere.

Ad Augustissimum Romanorum Imeratorem LEOPOLDUM. ODE XVIII.

Imperium Austriacum non subiacere Fortunae, quia virtute firmatur.

ERrat, favorem quisquis amabilis
Sortis perennem fingit, et aureos
Diesque, gemmatasque lunas,
Et placidum sine Marte regnum.


page 341, image: s353

Fortuna, pulchris invida laudibus,
Amica fraudis, currere saecula
Auro laborata, et recusos
In precium [Reg: pretium] vetat ire menses.
Si quando laurum temporibus dedit,
Non haec secundae est pronuba laureae:
Nec antecedentem triumphum
Sors eadem cumulat sequente.
Quin si iocantis gratia Nerei
Aurae quietis non sine risibus
Se crispat, et tranquilla in undis
Astra refert, hilaremque Solem;
Tempestuosae tunc magis admone
Temet procellae, nec facili maris
Tranquillitati crede pinum.
Ista quies meditatur aestum.
Adversa sors est aspera prosperae,
Severa blandae, Et (quod metuas magis)
Plerumque lauros, et serenum
Aggreditur diadema frontis.
iurata nulli, magna pericula
Miscet favori. Nempe ubi deficit
Virtus, coronarum serenum
Horror agit, trepidusque pallor.
Non Austiorum sic diademata,
Et iam quaternis purpura saeculis
Producta nutat; non rotanda
Sceptra tua LEOPOLDE dextra.
Cum Rege quando dividit Imperi
Illustre Virtus nomen, et inclitos
Ornat tiaras, nil adepti
iuris habet, inimica semper


page 342, image: s354

Fortuna sceptris, Inviolabili
Necessitati est cetera funeris
Subiecta maiestas; coronam
Ni solidet, trabeamque virtus.
At quae coronat, pulchra fidelibus
Te vitta gemmis, dum socio micat
Splendore Virtutis, quieta
Sceptra tibi LEOPOLDE firmat.
Discede regnis perfida ab Austriis
Fortuna. Vires non habet impetus.
Insanienti cum furori
Stat clypeus, solidata Virtus.

Ad Augustissimum Romanorum Imperatorem LEOPOL DUM. ODE XIX.

Imperia mala cito interire, Austriacum duraturum.

QUem Fortuna, faventibus
Adspirans Zephyris, ad diademata
Et Regum trabeas vehit,
Ac magno celebris fenore nominis
Pulvinaribus inserit
Augustis Dominum; si nimium suis
Adblanditus honoribus
Expandat gravidis vela Favoniis,
Luctantemque cupidinem,
Et votum immodici pectoris aestuans
Loro non teneat brevi;
Infelix Phaethon, queis [Reg: quibus] male sederat,


page 343, image: s355

Pulvinaribus excidet,
Confusus cinis, et victima gloriae.
Sors in pectora blandior
Irrepit vitiis; et simul optimae
Mores inficit indolis.
Rarus non aliquo crimine purpuram
Foedat, vel capitis iubar
Obscurat vitio. At qui positus thoro [Reg: toro] ,
Insanis nimis ausibus,
Impugnarer DEUM tentat, inutili
Conatu atterit impetum,
Et lapsum ipse sibi, et fulmina fabricat:
Quamvis suppositos metu
Constringat populos, ipse timoribus
At numquam satis eminet.
Maiorem Dominum semper habet minor.
Ad cuius paveat minas,
Et fulmen trepidet. Scilicet, improbos
Rex terret populos; DEUS
At fulmen gravius Regibus intonat.
Si bello Imperium gravent,
Aut se fulmineo turbine subditi
In vulgi excidium rotent,
Et turpi dominam crimine purpuram
Foedent; innocuum DEUS
Patrono solium fulmine protegit.
Semper supplicium prope
Grandis culpa trahit: nec Nemesas brevem
Cedit supplicio moram.
Instat semper atrox ultio crimini.
Quod si tarda venit, tamen
Tandem consequitur, quod sequitur scelus,


page 344, image: s356

Et plectit gravius, manu
Compensante moram. Sola nequit gravi
Virtus interitu mori,
Et sese tumuli iuribus eximit.
iustis pronius imminet
Numen Principibus, quos parit AUSTRIA,
iam longa serie Imperi
Germani ad trabeas, quos vigor ingeni
Et recti studium, et fides,
Prudens CONSILIUM, INDUSTRIA fervida
Commendat patriae Patres,
Aeternis populi non sine plausibus.
Augur non dubius cano:
LUIDPOLDE, Imperium, per tot Avos tibi
Transmissum, decimis quoque
Transcribes Atavus sero nepotibus.
Nam qui sceptra nocentia
Longum non patitur vivere saeculum,
Idem sceptra DEUS pia
Mandat Nestoreum vincere saeculum.

Ad Augustissimum Romanorum Imperatorem LE OPOLDUM. ODE XX.

Principum vita cordi est Superis: Austriacos Imperatores DEUS protegit.

IMpune nemo vulneris arbitrum,
Exercet ensem in funera Principum.
Cavete, quos vindicta telo


page 345, image: s357

Exstimulat, vel acerbat ira
In imperantum [Reg: imperantium] fata, Nocentium
Semper furori grandius intonat
Vindicta telum. Nemo Divos,
Enceladus licet, insolente
Lacessit ictu; quem grave protinus
Non insequatur fulmen, et ignei
Emota tempestas olympi,
Et rabies furiata mundi.
Augusta Regum sceptra rebellibus
Tentare signis, est solium iovis
Movere caelo. Ni reducas
Ense manum, iovis Ales ungue
Librabit ignem, quo scelus in tuum
Cinis recumbas. Numina vertices
Regum tuentur; providaque
Nube tegunt diadema frontis.
Quin iam tonantis fulmina Vandali.
Et aestuantem in praelia Parrhasin,
Martisque fervorem Geloni
Impavidus LEOPOLDE spectas?
Minantur? irae sunt sine viribus,
Cassumque fulmen, quando ferociunt
Caelo reluctante, et tuentis
Dextra DEI diadema curat.
Infractus ampla e pectoris area
Aude tumultus cernere, et arduos
Inferre vultus, qua timenda
Mars tonuit fremebundus hasta;
Qua se flagello Dux Borealium
Bellona iactat saeva cohortium,
Ferroque formidanda et igne


page 346, image: s358

Cum populis resupinat Urbes.
Furor videtur, sed caret impetu,
Et consili expers mole ruit sua
Quasque architectatur sagittas,
In propriam furiat ruinam.
Quin si trecentis se Mareotide
Evolv at unda classibus, et salo
Soloque late comminetur
Threiiciae dominator orae,
Saevosque Thraces, et Scythiae vagas
Gradivus arces Austriae in ultimam
Trahat ruinam, Pannonesque
Strimonius metat horror agros:
Nempe Austriorum proferet irritum
In damna Martem. Nam vigilat polus
Tuae soluti, perfidoque
Excidium iaculatur hosti.
Caelum inquietat, qui tibi praelia
Indicit hostis. Tu Geticis super
Ferere acervis, et triumphos
Thyssagetum in clypeis notabis.
Tu, qua Propontis saevit, et obviat
Freto Corinthus, Marte Alemannico
Trophaea plantabis, decora
Austriacae monumenta famae.
Sed nec sonabunt classica civico
Incensa bello: quando benignitas,
Et dextra clemens, plus feroci
Ense, feros animos quietat.
Vim temperatam Civibus admoves,
Blandeque ducis, non trahis impetu.
Hac arte placari Leones,


page 347, image: s359

Et Geticae dedicere Tigres.
Haec sancta fraus est, qua tibi subditus
Orbis quietem discit, et aureus
Candor tuetur, mutuoque
Corda fides adamante nectit.
Utcumque sed Mars exterus infremat,
Vel civium ardor prava minantium
Insanientes per calores
Dissidium populorum acerbet;
Habes Tonantem pervigilem tuo
LUIPOLDE sceptro. Legitimum DEUS
Tuetur Augustum; et rebellem
Fulmineo quatit igne dextram.

Ad Augustissimum Romanorum Imperatorem LEOPOLDUM. ODE XXXI.

Eucharisticus panis est Austriacorum Regno- rum alimonia.

Numquam studebis sigmata Persico
Superba luxu, aut pocula fusilis
Liquore baccae temperata, aut
Daedaleas superare cenas.
Post apparatus Phasidis, et graves
Mensas Apici, post Halyatticas
Cenas, recrudescit fumantis
Vis stomachi, calidasque acerbat
Sitis medullas. EUCHARES Austriae
Est esca Stirpis, regia Caesarum


page 348, image: s360

Altrix, ab Habspurgo Parente
Archiducum preciosa [Reg: pretiosa] mensa.
Hac ille primus nominis Austrii
Fundator esca in sceptra potentiam
Attaxit, Augustumque honorem
Caesaream in trabeam vocavit.
Hic robur armis, hinc animis vigor,
Virtusque pugnax Martis ahenei,
Et inter undantes procellas
Mens stabili inviolata puppi:
Hinc faustitatis vena perennibus
Itura gemmis: hinc niveos salus
Datura Soles; hinc redemptae
Pacis honor, fideique splendor.
LUIDPOLDE, cernis, qua venit Austriae
Aurora gentis, tot diadematum
Praenunciatrix, totque honorum
Imperii, triplicisque Regni
Augusta Mater? Cernis, et indole
Non segniori patria perlegis
Vestigia, et magnos avita
Insequeris pietate Patres.
Quid ominemur? Fortium hic est cibus:
Dicamne fortem in praelia spiritum
Hinc nasciturum, quo feraris
In medias LEOPOLDE turmas;
Seu quas Gelonus Parrhasia procul
Ferro timendus duxit ab Arcade;
Seu quas Othomanni furentis
Ira trahit rabiesque Daci?
Cum pauca dico, plurima cogita:
Nam vis in uno plurima verbulo est.


page 349, image: s361

HIC PANIS EUCHARISTIA. Audi
Quod Provis anagramma quondam
Tuis canebam: PANIS HIC AUSTRIAE.
Nec plura dicam: hac voce perennium
Dixi coronarum virorem, et
Austriadum sine fine lauros.

Ad Augustissimum Romanorum Imperatorem LEOPOLDUM. ODE XXII.

In Austriacam Domum numquam peribit Invidia, quia eius gloria semper durabit.

EXsurge felix AUSTRIA, Caesarum
Augusta Mater: tuque beatior
Columna stirpis, Imperantum [Reg: Imperantium]
In numerum LEOPOLDE transi.
Suffragiorum iam tibi candidus
Applaudit ordo; iam diademata
Se vertici acclinant, manumque
Sceptra rogant, latus ambit ostrum.
Sed invidorum dentibus obsita est
Via imperantum [Reg: imperantium] . Quisquis in ardua
Entitur Regum theatra,
Ni medias generosus intret
Livoris iras, seque per obvios
Infundat aestus; ludibrium sui
iacebit ardoris, suoque
Ambitio reprimetur ausu.


page 350, image: s362

Sic est: nitentem qui radiantibus
Decurrit axem Cynthius essedis,
Terrae vapores, queis [Reg: quibus] tegatur,
Ipse sibi trahit in volumen.
Haec eminentis gloria gloriae est:
Natura quidquid magnificum tulit,
Virtutis enisu ante ire
Et titulis supereminere.
At corde livor suscitat igneas
In arma flammas. Namque quod invidet
Exulceratus, bellicoso
Marte petit, tumidoque saevus
Lacessit oestro. Quisque retundere
Gestit, quod anteit; seque super gradum
Levare magni, gloriaeque
Colla super pede inambulare.
Sic est: sed ales fulminis armiger
Tibi ministrat. Torqueat improbos
Belona serpentes, gravique
Marte tonet furiatus orbis;
Hic arma stringet fulmineo procul
Timenda iactu; teque superstitem
Servabit irae. Hac morte livor,
Quam fabricat, solet interire.
Exinde vives non tamen invidi
Morsu carebis. Scilicet AUSTRIAE
Nomen perenne est: hinc perennem
Invidiae trahit ipsa nubem.


page 351, image: s363

Ad Augustissimum Romanorum Imperatorem LEOPOLDUM. ODE XXIII.

Princeps, qui suos cives amat, amatur vicissim et colitur.

CUi sceptrum Fortuna dedit, qui nutibus orbem
Flectit, et imperio
Vives et urbes temperat;

Ne metuat, metui metuat. Timor unicus iste
Principibus liceat;
Malintque amari subditis.

Infelix nimium est Regis praestantia, quando
Excubias lateris
Formidat ipse proprii,

Non minus ac hostem, circumque frementia tela.
Quisquis amore caret,
Terrore frustra cingitur.

Principis ira feri populorum provocat iras,
Insidiae insidias,
Minae minas exsuscitant.

Qui formidari vult, formidabit et ipse.
Tutius Imperium est,
Coli, foveri, diligi.

Hoc regnum LEOPOLDE tuum est: Spectatus amaris:
Nomen amicitiae
Vocas ad aulae purpuram:

Et quanto fortuna tibi praestantior auras
Afflat in obsequium,


page 352, image: s364

Tanto tuis benignior

Affulges Princeps: Te non poscentibus ultro
Insinuas facilis,
Et Patris atque Caesaris

Nomina confundis, miscesque in Caesare Patrem
Prodigus alloquii;
Minusque Caesar subditis,

Quam Pater esse cupis. Sic te LEOPOLDE veretur
Nobilitatis amor,
Et civium custodia;

Quique tuus dici potuit, nihil amplius optat,
Quam documenta dare
Etiam profuso sanguine

Te quod amet; laudemque putat sibi quilibet esse,
Si fera sors iubeat,
Suo mori pro Principe.

Ad Augustissimum Romanorum Imperatorem LEOPOLDUM. ODE XXIV.

Dolorem, quem orbis in funere FERDINAN- DI III. et IV. concepit, temperat electio Augustissimi IMPERATORIS LEOPOLDI.

FLevimus, quando violentiore
Mors tulit Fratrem nece FERDINANDUM,
Et sepulchralem media induerunt
Gaudia luctum.
Flevimus, quando pia pompa PATRI
Ducta, funesto nimis apparatu


page 353, image: s365

Compita atravit, cineremque sacra
Condidit urna.
Flevimus: nec se miserandus anno
Luctus exhausit, tepidamque semper
Lchrymam trusit lacrima, alterique
Altera cessit.
Scilicet nullos dolor efferatus
Accipit fraenos [Reg: frenos] ; neque gloriosi
Principis maestum satis ulla deflet
Lacrima fatum:
Donec aequalis, meliorve Princeps
Torqueat sceptrum; soliumve Patris
Natus inscendat, paribusque flectat
Legibus orbem.
Nunc, adhuc quamvis madeant priore
Lacrima vultus, cecidit querendi
Causa, et abstersus dolor in serena
Gaudia migrat.
Nempe iam Patri similem videmus
Caesarem; dum tu, LEOPOLDE, iura
Civibus dictas, populosque eadem
Lege gubernas.
Par tibi virtus; studiosa recti,
Suavis affatus, rigidique sceptrum
Nescium ferri, geniusque dulci
Nectare manans.
Te piae leges, et amica legum
Pax triumphali comitata plausu,
Et fides, et fas, et Apollinaris
Gratia stipat.
Si tamen bellum grave classicorum
Intonet murmur; tibi Martialis


page 354, image: s366

Dextra pugnaces domitura Thraces
Fulminat armis.
Unde nec fatis obiisse Patrem
Credimus. Vivit, LEOPOLDE, dum tu
Vivis, et Patris meliore pensas
Funera vita.

Ad Augustissimum Romanorum Imperatorem LEOPOLDUM. ODE XXV.

Nullum beneficium perit minus, quam quod confertur sapientibus.

NEscitis, quibus affluit
Fortunae obsequium, rursus et effluit
Rerum copia inutilis,
Quo laudabilius munificae loco
Condatis bona dexterae.
Perdit saepe bonam gratia gratiam,
Ni dignum inveniat locum.
Illuc munifici munera pectoris
Magni evolvite Principes,
Spes magna unde redit, nec sterili iacet
Semen depositum solo.
Infecunda perit gratia, publicae
Si nil fructificet rei.
Infecunda perit, quae sceleri datur.
Nam numquam sine publico
Damno criminibus divitiae affluunt.
Fecundo ille locat solo,
Qui Musas alit, et pauperem Appollinem.


page 355, image: s367

Huc, CAESAR, pia largitas
Dives muneribus promicet. Utilis
Haec est munificentia
Quae nutrit dominae vim Sapientiae.
Olim sic polus aureo
Nimbo deciduus, fluxit amabilis
In cunabula Palladis:
Nunc, nascente iterum Pallade, vilior
Aedem pauperies subit.
Sic se divitiae vilibus ingerunt;
Urget pauperies probos.
At quamquam levius nemo ferat malum;
Nemo ferre tamen minus
Debet, quam sapiens. Hic dominabitur
Astris: quid male subtrahit
Tellus auxilium? se sapientibus
Non parcus polus ingerit,
Stellarumque micans servitium intimat:
At terra obsequium negat,
Quod stulto capiti saepius applicat:
Quod Marti asserit impetum,
Ingentesque alit in praelia spiritus;
Hoc magnos Academiis
Enutrit genios, Spes ubi militi
Praedae acciditur, occidit
Decertandi animis. si sapientiae
Se stipendia subtrahant [(transcriber); sic: sutrahant] ,
Magnis ingeniis dura retunditur
Musarum patientia.
Vis, CAESAR, sapiens consilium? Fove
Musarum patrimonia.
Musae consiliis erudiunt viros.


page 356, image: s368

Ad Augustissimum Romanorum Imperatorem LEOPOLDUM. ODE XXVI.

Felix Res publica, cui imperat LEOPOLDUS.

Fecundiorum quae natet AUSTRIAE
Carina laudum, quantus in arduum
Nepos nepotem gloriarum
Raptet iter, subeatque callem
Sequens prioris; quo diademata,
Laurique frondes ordine profluant,
Leges in ALBERTO, AUSTRIORUM
Magne Nepos, LEOPOLDE, Patrum.
Illi eruditae filia Palladis
Virore frontem laurus inambulat,
Phoebusque, dictantesque Musae
Ingenuum sibi pectus aptant.
Illum feroci fervida spiritu
Vis bellicosae laudis avarior
Succendit, armatusque Mavors
Magnanimos vocat in furores.
At non cruoris prodiga dextera,
Sed parca caedis, quamlibet incita
Procella convolvat tumultus,
Et tacitum veniaeque largum
Proritet ensem. Nempe magis caput
Augustum adornat nescia sanguinis
Corona; bellaceque palmas
Innocuum diadema vincit.
Quod si minetur sors fera turbine


page 357, image: s369

Rerum ruinas, rectus et integer
Sub mole mundi collabantis
Durat Atlas, cohibetque lapsum.
At nec supino te ligat otio
Quieta virtus, quin paribus Patres
Sequaris ausis, et coronas
Imperii, LEOPOLDE, eodem
Labore vincas. Sanguine ab AUSTRIO
Natus, bibisti sanguinis indolem;
Ternumque maturam iuventam
Caesareo diadema nexu
Tuam revincit. Te Duce laureas
Quot Mars parabit? quae venientium
Messis triumphorum vetustis
Adiiciet nova regna regnis?
Sic advovemus! Publica commoda
Si quisque tecum civis amaverit;
Felicitas regni tenebit
Consiliis stabilita clavum.

AD CAROLI V. IMPERATORIS MANES. ODE XXVII.

Imitatorem CAROLIV. esse LEOPOL- DUM IMPERATORERM.

O Austriorum CAROLE Principum,
Et maximorum gloria Caesarum,
Invicte tot bellis Monarcha,
Totque caput redimite lauris;
Te Martis horror splendidus aspici,
Te bellicarum praemia frontium,


page 358, image: s370

Palmaeque frondentesque Lauri
Et famulus comitatur acres
Mars in triumphos. Te posito minor
Furore Maurus plus decupla vice
Sensit triumphantem, et frementes
Armeniae tibi flexit arces.
Te Bosphorani decolor aequoris
Fluctus propinquis, non sine fletibus,
Narravit Afris; ter subactus
Odrysia Solymanus ira
Terram momordit: Te Libyes procul
Expavit ardor: Te Numidum fuga,
Testata victorem, imperato
Deseruit sua castra cursu:
Te qua potenti Marte sequentium
Invicta adurges signa cohortium,
Praeoccupato fama cursu,
Dum dominum canit, atterentes
Spargit timores. Quid famularia
Dicam subactae colla Alemanniae,
Aut detriumphatos Batavos,
Vangiones, domitosque Gallos,
Anglosque fusos? Te Wahalis reis
Adorat undis; te refugis timet,
Garumna ripis; te Visurgis,
Te famulo veneratur Ister
Rhenusque fluctu: te Rhodanus colit,
Ararque et Albis; te Tanais procul,
Et Mosa, Scaldisque et gemente
Eridanus reveretur alga.
Te, quidquid ambit Nereus, et vago
Sinu Amphitrite colligit, obvio


page 359, image: s371

Arridet amplexu, et quietas
Oceanus tibi sternit undas.
Quacumque terrae Sol habitabiles
Illustrat oras CAROLE, Caesarum
Caesar vocaris, Rexque Regum
Magnus Atlas, columenque mundi:
Idem timenda fronte severior
Et temperata lege supercili
Mitis: serenus idem, et acer;
Atque timor populorum, amorque.
At Martialis gloria nominis
Et fama magni Principis ardua,
Clementiae laus, lenitatis
Elogium, decus aequitatis,
Et cura caeli relligiosior
Non tata tecum, CAROLE, funebre
It in sepulchrum; nec fatiscit
In cinerem resoluta virtus.
Adhuc recenti, quam tibi gloria
Ad tot triumphos scripserat orbitam,
Calcatur incessu, parique
Insequitur LEOPOLDUS aestu.
Illi capacem non popularibus
Natura mentem viribus imbuit;
iussitque nil nimis timere,
Nil nimiis adamare votis.
Illum decori pectoris hospita
Ad alta virtus grandibus educat
Matura curis, et Parentum
Pulcher honor vocat ad coronas.
Illi futuri mens bene conscia,
Et anteacti temporis arbitra,


page 360, image: s372

iustumque, Legesque in iuventae
Flore, gravem statuunt Senatum.
Illi eruditi est copia CONSILI,
Et aequa mentis libra negotiis
Examinandis, quae revolvit
Difficilis facilisque casus.
Illi probati INDUSTRIA pectoris
Partem laborum Numinis expedit;
Curasque divisas regendi
Imperium, generosus haurit.
Illi fluentis vena pecuniae,
Et liberalis copia dexterae
Se non avaro prodit alveo,
Et riguo populorum amores
Lucratur auro. Nempe recentium
Qua gratiarum flumine defluunt
Opes, inexhaustasque pleno
Divitias ruit amne Princeps;
Illac remigrat gratia civium,
Aestusque fervens obsequiis: eo
Tendunt amores, unde manant
Munificae monumenta dextrae.
Hinc et frequentant agmina civium
Ultro volentem, et pectoris occupant
Patentis arcem, et gratioso
Insidias statuunt amori.
Quin bellicosis empta laboribus
Illum coronat gloria, et arduus
Togae Senatus; plurimoque
Pacis amor comitatur auro.
Quocumque sese CAROLU sincitat
Vel igne Martis, vel melioribus.


page 361, image: s373

Pacis trophaeis; hac sequentes
Acer agit LEOPOLDUS ignes.
O quantus armis, si fera classica
Martem perorent, induet obrutum
Mundum trophaeis! quam severo
Arma fremet LEOPOLDUS aere!
O quantus aureae pacis in Iride
Virensque oliva se niveis aget
Caesar quadrigis, dum beatos
Eilio revocabit annos!
Auditis? an me lene micantibus
Illudit astris pompa serenior?
INDUSTRI aque et foederato
CONSILIO stabilita fraena
Gratatur orbis? Pergite sidera
Impendioso munere Caesarem
Servare, mundi qui ruinas
Impediat subeunte collo,

AD ROMANUM IMPERIUM. ODE XXVIII.

Augustissmum IMPERATOREM LEOPOLDUM esse FERDINANDII. imitatorem.

IDem Caesar, et Innocens,
Orbis prodigium est. Purpura, quae latus
Circum fluctuat arduum,
Raro labe caret. Fulgida nomina
Fumus plurimus inficit:
Et quod conspicuum se iubar exerit
Frontis, nubibus obiacet.


page 362, image: s374

Pulsantur Zephyris ac Aquilonibus
Celsorum iuga montium:
Sublimie solio cernere vertices
Regnorum famulantium,
Nec vento aut facili sorte tumescere,
Ut res plena periculo est,
Sic est prodigio res similis. Tamen
FERDNANDUS sine crimine
Pulvinar tenuit Regium, et integer
Effulsit diademate.
Non illum solio adnata licentia,
Et laudum sitis aemula
Ussere illicitae fulgure gloriae?
Impunisve potentia
Vim ferri manibus fortibus indidit.
Non illum ambitio impotens
Aut motus animi seditionibus
Vexavere domesticis.
Non magni Zephyrus nominis integram
Vicit pectoris aream.
Sed (duxisse putes aethere sanguinem)
Purus labis et integer,
Intra se melior, perpetuum suus,
Inter mille negotia
Curarum vacuus, tormina mentium
Sic gessit diademata,
Rex, Caesarque sui, ut sollicitudines
Aut regnorum inamabile
Non sentiret onus, pulchraque nomina
Augustamque potentiam
Menti non nocuae iungeret, et simul
Esset Caesar, et innocens.


page 363, image: s375

Haec est AUSTRIADUM gloria! purpuram
Servant innocuam, et procul
Augusto solio crimina submovent.
Talem credimus, Imperi
Qui nunc fraena tenet, grandior aspici
LUIDPOLDUS Patriae Pater,
Terrarum dominus. Non ego dixerim
FERNANDI diademata
Augustasque sacri verticis infulas
LUIDPOLDI capiti inseri,
Et traxisse negem pectoris indolem.

Ad Augustissimum Romanorum Imperatorem LEOPOLDUM. ODE XXIX.

Ut olim Maximilianus II. COR et OCULUS Germaniae dictus est, sic hodie Aug. Imp. LEOPOLDUS.

NOn totus uno funere mergitur,
Qui gloriose vixit. Euntibus
Declivem in aetatem diebus,
ius adimit generosa virtus.
Vivet, sepulchri nescia, gloria
Tot parta bellis; Vivet, et ultimis
Narrabitur mundi cadentis
MAXIMUS AEMILIANUS annis.
Sic AUSTRIORUM iam puerilibus
Matura ab annis annuit indoles,
Sic Caesarum Caesar quieto
Imperio, LEOPOLDE, spondes.


page 364, image: s376

Si quando Lunae cornua Thraciae
Virtus honesti prodiga sanguinis
Fregisse dicetur, gravique
Bosphorus occubuisse clade,
Acremque Martem in praelia MAXIMI
Fugisse mundi terror, et ultimum
Bustum, Tyrannus, fletibusque
Pannonicos vacuasse campos:
Tuae canemus symbola gloriae, et
Exemplar irae, qua Mareoticos
Olim Tyrannorum furores
Marte gravis, LEOPOLDE, sternes.
Si forte et olim COR ALEMANNIAE
Aetas Nepotum postera MAXIMUM
Cantabit, illustremque nosci
MUNDI OCULUM celebrabit orbis;
Partem tuarum, maxime Caesarum,
Laudum sonari crede: Alemannia
Vivente te vivit, videtque
COR, OCULUS, LEOPOLDE, mundi es.
Vitalis aurae purus anhelitus
In sceptra per te ducitur, et vigor
Per membra transfusus fugacem in
Regna trahit retrahitque vitam.
Per te videtur, quae procul imminet
Procella regnis; quae sonat ultimam
Proterva tempestas ruinam,
Et trepidis populis supremam
Cladem minatur. Scilicet editum
Pulvinar arx est, unde necessitas
Spectata regnorum fideli
Auxilio lacrimantis arcet.


page 365, image: s377

Lamenta vulgi. At te quoque subditi
Cives tuentur: Tu popularium
Insumis obtutus, stupensque
In te animos aciemque vultus
Europa firmat. Nempe in amoribus
Est civium Rex, qui pariter fovet
Amore cives: insequentis
Primus amor seges est amoris.

Ad Augustissimum Romanorum Imperatorem LEOPOLDUM. ODE XXX.

Eum fortitudine adversus Turcas RUDOLPHUM II. aemulaturum.

SEu mente fetum, consilio gravem,
Plenum Senatu, divitis eloqui
Venaeque fecundum RUDOLPHUM, et
Ingenio veneramur acrem;
Seu Martiali carmine dicimus
Fregisse Lunae cornua Thraciae,
Et saepe Germano Tyrannum
Bistonium domuisse ferro;
Pars est tuarum, MAXIME CAESARUM
LUIDPOLDE laudum. Nobilis indoles
Augusta mentis, spiritusque
A tenero generosus ungue
In arma crescit Pannonis ultimis
Serenda terris. Sanguine vidimus
Natare Rabam, cum Tyrannus
Per medias agitavit undas


page 366, image: s378

Fugacis irae praecipitem impetum,
Flumenque pleno barbarus agmine
Urgens Gigantaeas nefasto
Inferias properavit Orco,
Pudendam honesti victimam acinacis;
Et sponte lethum quaesiit insolens
Instante RUDOLPHO, et pavente
Anteiit sua fata cursu.
Afflicta Budae moenia vidimus,
Albam trementem, Bistonas Agria,
Frustra reluctantes, fugatos,
Odrysias Mahometis iras
Umbris sacratas irrevocabili
Cessisse fato; cum male pertinax
Strigonium victor teneret,
Et media violentus urbe
Caesar sederet. Tunc Rhodopeiae
Flevere Lunae, et Manibus hostiae
Cessere pingues, Pannonisque
Exitium populare regni
Sinan fugatus; callidus Ibraim
Exutus armis; bis quoque moenia
Soluta Petrinae Tyranni
Deseruit fugitivus ardor.
Si rursus ira Thracius AUSTRIUM
Irritet ensem Bosphorus, et greges
Agens probrosos Martiali
Exitium vehat in procella;
Fractus LEONIS sentiet impigram
In bella dextram; et sanguine cornua
Imbuta Lunae dum videbit,
Arma procul fugitiva vertet.


page 367, image: s379

Ad Augustissimum Romanorum Imperatorem LEOPOLDUM. ODE XXXI.

Ut exemplo FERDINANDI II. adextirpandam haeresin incumbat.

NOndum supremo vulnere concidit
Lernaea proles. Scilicet impiis
Bacchatus armis iam labantem
Dissidiis lacerare mundum
Orcus laborat. Vidimus Haeresin,
Sub FERDINANDI nuper acinace
Frustra reluctantem, probroso
Colla iugo dare, lacrimisque
Nil profuturis interitus sui
Plorare scenam; seu Madeburgicas
Cum Marte turres fulminaret,
Et veteris monumenta famae
Exercitati militis igneo
Raptaret aestu, evulsaque sedibus
Urbs ampla nutaret, pudendum
In cinerem ruitura moles,
Urgente ferri fulgure moenia,
Aedesque flammae robore, Tillio,
Seu cum Palatinis Bohemae
Caedibus erubuere Pragae,
Albique montis strata cadavera
Texere culmen; seque Britannicis
Infudit undis Fridericus,
Non iterum metuenda larva,


page 368, image: s380

Et umbra Regis. Quid memorem ultimos
Daci furores, cum novus Annibal
Bethlemus immani calore
Carpathias superavit alpes,
Inominato robore Thracii
Fultus Tyranni, et sacrilega Africam
In arma traxit, Bosphorumque,
Et Scythiae Cilicumque nubes
In atra duxit funera Pannonum?
Quid Vandalorum bella, et Oriona,
Totumque funestis Booten
In vetitos male concitatum
Martis furores? At male perfidis
Pugnatur armis: nec stetit exitu
Fortuna fausto, cum nocenti
Bella calent furiata Marte.
Gustavus Ursae Rex Erymanthidos
Ausus vocari blando anagrammate
AUGUSTUS, in tabo sepultus
Lipsiacos vitiavit agros,
Sic vis, et atrox ambitio piis
Occumbit armis, Rursus at Herculis
Labor vocatur; toxicumque
Seminecis sobolescit [Reg: subolescit] Hydrae.
Incumbe grandi CAESAR acinace,
LUIDPOLDE, monstris, teque ruentibus
Oppone castris, et Gelonos
Siste equitum peditumque nimbos.
In te refusis posthuma saeculis
Felicitatis tempora defluunt,
Virtusque Avorum; tu labantis
iura potes reparare mundi.


page 369, image: s381

Ad Augustissimam DOMUM AUSTRIACAM, ODE XXXII. CONSOLATIO

In morte FERDINANDI III. Romano- rum Imperatoris.

QUid tristis Niobe, funera Caesaris
Deplorans lacrimis, te Austria conficis?
Naturaeque molestis
Cedis sponte doloribus?
O Regum genitrix, gloria Caesarum,
Tutrix Imperii, lux diadematum,
Europaeque voluptas,
Magnae fons opulentiae;
Priscis redde oculos Diva leporibus,
Frontem laetitiae, tempora laureis;
Erectumque severis
Pectus nubibus exime.
Vivit (quid dubitas?) nescia funeris
Virtus immemoris, vivit et aureae
Felix munere famae
Sese restituit tibi
FERNANDUS; meriti nec tamen aetheris
Exemptus solio est. Vivit, et integer
Deplorata nocentis
Pendit crimina saeculi.
Quidquid prosequeris maesta doloribus,
Est, vel Diva Themis, sancta securibus,
Servans iura solutis;
Vel sacros Pietas focos


page 370, image: s382

Inflammans calido semper anhelitu,
Nutrix magna DEI, praecipitem potens
Delenire Tonantem, et
Caeli fulmina sistere;
Vel mens paciferis inclita legibus,
Submotumque feri Martis ab ignibus
Ferrum, et parca alieno
Tingi dextera sanguine:
Vel ridens tacito pacis in otio
Innubis facies; sive Favoniis
Res Fortuna secundis
Voti duceret aequore,
Felix egregiae navita gloriae;
Seu fati violens sterneret impetus
Campum fulmine Martis,
Aulam funere Coniugis;
Urgerentque gravi Caesaris intimos
Telo fata lares, et diademata
Infelice cupresso,
Plausum lessibus, incito
Mutarent Superi turbine; et immemor
Caelum praeteriti vulneris, altero
Pectus grande parentis,
Nati in funere figeret:
Virtus edomiti certa periculi
Regnorumque capax constitit, et suo
Semper laeta sereno
Solem pectoris integri.
In sortis mediis nubibus extulit.
Haec erepta tibi non humili gemis
Lesso, Diva, potentum
Mater Regia Caesarum.


page 371, image: s383

Sed vultum lacrimis exime, proxima
Divorum soboles. Quam tibi gloriam
Fato credis ademptam,
Vivit, nescia funeris.
Vivit Consilium, conscia sanguinis
Mens vivit patrii; vivit et Aequitas,
Et constantia mentis
Sortis docta retundere
Audaces fremitus, et Sapientia,
Apta et Caesareis dextera fascibus;
Totusque in LEOPOLDO
FERNANDUS superest tuus.

AD MANES Augusti Romanorum Regis FERDINANDI IV. ODE XXXIII.

Spem in FERDINANDI IV. morte orbi ereptam, restitui in electione ad Romanum Imperium Augustissimi Imperatoris LEOPOLDI.

NAm quis serena frontis ab area,
Non sauciato lumine, publica
Lamenta spectabit, suoque
Cum populo cecidisse Regem
Siccus videbit? scilicet insolens
Fortuna, circum limina Principum
Tonare crudelis, repente
Eripuit nece FERDINANDUM.
Quem nuper aucto gloria Caesarum


page 372, image: s384

Adscripsit Albo; cui diademata
Cinxere crines, Austriorum
Grande decus, columenque mundi.
Heu, FERDINANDUS! quis mihi per genas
Non invocatus nimbus inambulat?
Heu, FERDINANDUS! qui dolores
Pectus agunt, animumque acerbant?
Heu, FERDINANDUS! desine, viscerum
Tyranne, maeror cor lacrimabili
Urgere luctu. Heu, FERDINANDUS
Stirpis amor, gloriae columna,
Pupilla pacis, delicium Imperi,
Firmamen orbis, gloria Principum,
Cor Austriorum: FERDINANDUS
Occubuit. Lacrimare Musa:
iam cuncta dixi. O invida sidera
Felicitati labilis Imperi!
O cruda, et in nostros dolores
Astra avidis animata telis!
Sicne innocentem dux rosa purpuram
Ex ponit auro Solis, ut ardeat,
Pompamque regalem coquente
In cineres agat igne Phoebus?
Sic purpurato parturit e sinu
Aurora Solem mane, meridie
Ut naufragetur, spiritusque
Sidereos tumulet nigrante
Nox atra velo? Sicne perennibus
Frondere laurus digna viroribus
Expandit umbras, ut tonantem
Praeda recens cadat in securim?
At non peribis, gloria saeculi


page 373, image: s385

FERNANDE nostri; nec violabili
Clauderis urna; nec cadaver
Pondere pyramidum obruetur.
Frater superstes fratris amabile
Supplebit aevum. Quos Lachesis tibi
Ademit annos, insequentis
Imperii adnumerabit aether
Fratris coronis. Sic mihi fulminis
Addixit ales, sic socii gravis
Leonis incessus; severum
Cui statuit mediis in armis
Nidum Gradivus. Quam bene labilem
Molem cadentis fulciet Imperi,
Quem fortis hinc LEO tuetur,
Hinc AQUILAE vigilantis ardor!
O ergo, quisquis tempora siderum
Urges [Reg: ?] , et saecula concitas
Avara devolvi; occidentis
Solis equos remorare Numen.
Donec senecta fessus; at integer
Virtute; et annis et meritis gravis
Illustre Divorum petatur
Concilio LEOPOLDUS astrum.


page 374, image: s386

Ad Augustissimum Romanorum Imperatorem LEOPOLDUM. ODE XXXIV.

Imperii Romano Germanici maiestatem in CAROLO MAGNO fundatam, a Domo Austriaca et Augustissimo Imperatore LEOPOLDO sustinendam im posterum et amplificandam esse.

REs magna parvis principiis venit
Septemplicato qui lavat ostio
Maeotiden Ister paludem,
Rivus erat, tenuique saltu
Vincendus amnis. Contiguis poli
Quae se maritat sideribus cedrus,
Et arborum excedit senatum;
Virga fuit, modicumque germen.
Vides Mimantem, Porphyrionaque,
Cui ludus Ossa est, cui pila Pelion?
Vides Gigantaeis lacertis
Enceladum? Puer ille quondam
Fuit tenellus. Quidquid in arduam
Crevisse molem tempore cernimus,
Fuit pusillum, gloriamque
Principio rudiore duxit.
Non sic coronae fama Alemannicae,
Ingensque sceptri Caesarei decus,
Quod gloriosam devolutum
Per seriem LEOPOLDE, captas.


page 375, image: s387

Sub ipsa magnum principia emicat;
Parique semper nobile gloria
A CAROLO ductum perennat;
Theutonica nimium rotari
Virtute avarum. Nempe Alemannici
Incaeptor [Reg: Inceptor] aevi maxima CAROLUS
iecisse fundamenta regni
Dicitur, et fugitiva sceptra
Firmasse forti robore dexterae.
Illi assidebat Consilium grave,
Mentisque curae providentis,
iudicii, sapientiaeque
Dives supellex, inviolabilis
Timore fervor, robur euntibus
Maius procellis; aequitatis
Firma bilanx, pietatis ignis,
Constantiae vis, magnificentia,
Regnique nervus vasta potentia,
Et exterorum, et subditorum,
Cultus, amor, studium, fidesque,
Et norma legum, et gloria Martia,
Tot laurearum clara vitoribus,
Gravisque palmis, tot trophaeis,
Tot positis veneranda cedris;
Lateque fusis hostibus inclita
Pax parta regnis; munificentia
Onusta donis, liberalis
Muneribus manus erogatis:
Omnesque dotes pectoris ardui,
Omnes et artes Caesaris optimi;
Et apparatus regiarum
Omnis opum, decus omne sceptri,


page 376, image: s388

Haec illa radix sceptri Alemannici,
Firmata contra tot Boreae impetus;
Quam nec catenati furores,
Nec rabidi gravis aestus Orci
Evellet umquam. Hinc arbor in arduam
Sublimitatem crevit, et Austriam
Complexa, fatalis ruinae
Dedidicit numerare damna
Olim coronis Imperii adsita,
Caedes repensas caedibus; impios
Ritus et aras, subditorum
In iugulos furiale ferrum,
Legesque scriptas pondere sanguinis,
Et impotentis pectoris hospitam
Crudelitatem, civiumque
Funeribus viduata tecta.
At si quid arbos Imperii tamen
Tulit malorum, sive licentia
Belli furentis, sive Regum
Desidia, tacitisque fluxae
Dolis voluptae; posterioribus
Magno rependit fenore saeculis
Stirps AUSTRIORUM, tuque magno
Restituis, LEOPOLDE, lucro,
Numquam parentum sanguine degener,
Quos diva virtus eripuit solo,
Caeloque transcripsere fata,
Quos numerus meritorum avara
Sub astra duxit. Tu lucra CAROLI
Lucris adauges, sceptraque regia
Virtute confirmas eadem,
Et stabilis diadema factis.


page 377, image: s389

Ad Augustissimum Romanorum Imperatorem LEOPOLDUM. ODE XXXV.

Regna non sustineri sine pietate: hac ab Augustissimo IMPERATORE LEOPOLDO Imperium fundari.

QUisquis augusto decus arrogare
Postulas sceptro, variumque motum
Semper infidae stabilire sortis;
Nitere caelo.
Interit regnum, diadema nutat,
Avolat sceptrum, populus rebellat,
Purpura elanguet; nisi sanctitatis
Protegat umbra.
Regna ubi fulcit pietas, in arma
Suppetunt vires, facilemque belli
Aleam Numen rotat, et Gradivi
Temperat aestum.
Regna ubi fulcit pietas, quieta
Pax inoffensas moderatur urbes
Lege virtutum, niveisque currunt
Saecula bigis.
Consulit paci, famulatur armis,
Opprimit motus, stabilit quietem,
iura conservat pietas, agendi
Regula recti.
Nixus hac regnas, LEOPOLDE. Surgat
Orbis in ferrum, segetemque Cadmi


page 378, image: s390

Urgeant hostes, tremefacta motu
Terra dehiscat;
Ipse centeno Enceladus lacero,
Et Mimas, et Porphyrion furore
Tentet audaci superinduisse
Pelion Ossa;
Parrasis ructet Borealis iras
Turbinis, fulmen Geta Vandalusque
Exerant antris, geminentque ferro
Omina palmae.
Nempe frustrato temerasse campum
Marte maerebunt, cupidamque belli
Contrahent dextram; tibi dum secundus
Militat aether.
Irritus Mars est, cui militare
Abnuit caelum, licet ira densis
Ferveat turmis, nimiosque telis
Asperet arcus.
Cui DEUS pugnat satis ille multis
Cingitur castris: satis ille pauco,
Qui potest vinci, nocitura volvit
Milite bella.
Est tibi annonae cumulus paratae
EUCHARIS PANIS, toties in arma
Austriae missus, toties relata
Nobilis herba.
Dux tibi belli moderatur arma
Virgo, quae Patri est ACIES vocata
Saepe CASTRORUM, Geticumque fregit
Agmen ad Istrum.
Quot polo stellae, totidem pharetrae
Sunt tibi: quot sunt radii, tot hastae


page 379, image: s391

Serviunt bellis; hominumque pensant
Robore censum.
O nimis felix LEOPOLDE! cui se
Astra, cognata pietate flexa,
Sponte submittunt sociumque caelum
Destinat arma.
Nempe sic regni bene collocata
Stat basi moles; ubi sceptra fulcit
Et laborantis pietas coronae
Sustinet aurum.

Ad Augustissimum Romanorum Imperatorem LEOPOLDUM. ODE XXXVI.

Ut Imperii onus sustineat feliciter, PAR SIT FORTUNA LABORI.

IMpigris laboribus,
Industriaeque robore imperantum
Sustinetur ardua
Corona. Qualis Hercules prementem
Fert labore machinam;
Et saepe subgemit; gravemque molem
Sustinere vix potens
Versat, reversat; et sibi molestus
Fluctuat, refluctuat:
Quodque execratur [Reg: exsecratur] pondus, osculatur,
Tortor ipse pectoris;
Tamen labore ponderis gravantis
Pertinace fert iugum:


page 380, image: s392

Talis potente quisquis arbitratu
Aequa iura civibus
Provinciisque dictat Imperator,
Pondus urget arduum:
Quod saepe laudat, saepe et execratur [Reg: exsecratur] ,
Occupat, renunciat [Reg: renuntiat] ;
Oditque, amatque; reiicit, sumit,
Mente semper anxius.
O quanta vis laboris! o quis Atlas
Postulatur huic iugo!
Non quisque pondus quodlibet lacessit.
Sceptra dexteram Herculis.
Viresque Atlantis flagitant. Peribunt
Regna, quae manu pigra
Tractantur. Hinc in AUSTRIAM recumbunt,
Et tuis laboribus
LUIDPOLDE, flecti postulant. Laborem
Nempe tu favoribus
Fortunae honestas. Altera, imperantum
Est labor; sed altera
Regum manus, Fortuna. Utraque tutus
Constat orbis Imperi;
Neutra satis felix. Utraque mundi
Fraena tractat AUSTRIA:
LUIDPOLDE, utraque patriam gubernas.
Attamen nihil Dea
Tecum laborat caeca, quae coronis
Semper instat invida,
Regumque; sceptra calcat, et furente
Regna vertit impetu.
Sed illa, quae Tonantis annuentis
Est ministra provida:


page 381, image: s393

Quae sola Reges ungit, et ceroma
Frontibus subingerit,
Ostroque tingit purpuras, et auro
Sceptra Regum inebriat:
Virgamque dextris inserit, iubetque
Praesidere gentibus,
Regnisque iura ferre: quae scelestos
Regio thoro [Reg: toro] eiicit
Potente dextra: quae beatitatem
Imperi coordinat,
Civesque blanda stringit unione,
Martiosque spiritus
Ditat trophaeis hostium, Tonantis
Diva Providentia.
Haec sceptra semper AUSTRIAE ministris
Promovet favoribus;
Et cum ferox in area theatri
Mars crepat tragoedias,
Victorias disponit, et triumphos,
Et trophaea surrigit,
Sero nepoti in Martios calores
Praebitura aculeos.
LUIDPOLDE, sic te Numinis benignus
Servet Allemanniae
Favor per arma, perque pacis auras;
Donec abnepotibus
Sero solutum Caelites reposcant.


page 382, image: s394

Ad Augustissimum Romanorum Imperatorem LEOPOLDUM. ODE XXXVII.

Austriacum Imperium, quamvis impulsum saepius, nescit ruinam pati, quia DEO innititur.

COlumna Caesar Imperiest; sed Caesaris
Est basis ipse DEUS.
Sic tuta regna sufferunt

Martis procellas, quaeque sanguineo minax
Impete perfidia
Perambulat provincias,

Cadaverumque messe vastatos agros
Impia dedecorat,
Et civitates stragibus

Bustisque tumulat. Quidquid humana basi
Nititur, ambiguum est.
Humana vis exterminat,

Humana quidquid exstruit. Quidquid DEO
Nititur, hoc solidum est;
Nec fulmen horret Aeoli,

Exercitusve Martis, aut totos vaga
Agmina per populos,
Aut busta, et ignes urbium.

Pereunt Nerones, Claudii, Tiberii,
Et Taciti, atque Probi;
Quos regio vulgi favor

Solio locavit. Nempe cum deest basis,
Percita turbinibus


page 383, image: s395

Facile fatiscit machina,

Mentita stare saeculis. Non sic tua,
AUSTRIADUM columen
LEOPOLDE, sceptra labili

Stant nixa dorso. Stirpis haec quondam inclitus
AUSTRIACAE genitor
RUDOLPHUS Eucharistico

In PANE statuit. Inde per tot saecula
Firma columna stetit
Ignara labi, aut excuti.

Et saeva quamvis saepe tempestas grave
Exitium minitans
Omni furore incurrerit;

Stat adhuc sui secura, nec casum timet,
Invidiave trahi
In indecora funera.

Quin si Gelonus turbo Vandalicas agat
In fera bella minas,
Thressaeque Lunae Bosphorum

In arma cogant; stabit AUSTRIACAE DOMUS
Gloria nixa DEO,
Maior procellae turbine.

Annona belli est PANIS EUCHARISTICUS:
Iste animis animos
Infundit: iste dexteris

Addit vigorem, pectori robur, pedi
Nescia fraena fugae,
Constantiamque militi.

Hoc PANE pacis nititur florens vigor,
Perpetuusque dies
Tranquillitatis publicae.

Sic, quae fatiscunt regna deserto DEO,


page 384, image: s396

Illa fovente DEO
Pati ruinam nesciunt,

Ad Augustissimum Romanorum Imperatorem LEOPOLDUM. ODE XXXVIII.

Dum Principes alii alienis iuribus ac dignitatibus ambitiose inhiant; Augustissimus IMPERATOR ad mensuram virtutis sua vota extendit, et a DEO fovetur.

QUo mentis expers Icare labiles
Impellis alas? quo fluidas agis
Incaute ceras, remigemque
Per medias Aquilonis auras
Manum fatigas? Tutius infimo
Solo iacebis. Qui nimis incitat
Ad alta mentem, provocabit
In proprium sua damna fatum.
Volasse, paucis profuit; omnibus
iacere tutum est. Laetius est iter
Per plana, quam gressum per alta
Hippotadae stimulare regna.
Sed vestra, magni, res agitur, Duces,
Quos obligatis copia cornibus
Honore ditat; qui secuti
Stemma patrum, solium et tiaram
Reges tenetis: quos tamen acrior
Adhuc libido non satiabili


page 385, image: s397

Calore adurit; queis [Reg: quibus] parata
Regna novis cumulare regnis,
Et sceptra sceptris, et diadematum
Nexus coronis addere patriis,
Et fascibus fasces iugare
Ambitio malesana suadet.
queis [Reg: quibus] in potentis divitiis Midae
Angusta semper pauperies domi est;
Nisi et sitibundi propinquis
Eripiant sua lucra regnis.
Quibus sat una non tegitur caput
umquam corona, ni diademata
Vicina deturbent, suisque
Imperiis aliena nectant.
Per alta gressu tenditis, Icari
Lapsum daturi. Praecipiti ambitus
It calle; nec securus auras
Insequitur furor adiocantes.
Pulchrum eminere est: sed diademata
Captare, turpe est, Quisque tuis fatur
Rex vive sceptris. In ruinam
Regna gravant aliena regnum,
Trahuntque probrum; quod senio gravis
Numquam vetustas eluerit satis;
Natisque centeni nepotes
Ludibrio repetant recenti.
Illud latentis conscius arbiter
Verique vates ingero: Principes,
Ne quid nimis. Semper doloso
Alta nocet petiisse nisu.
At te procacis nescia spiritus
LUIDPOLDE virtus differat aetheri,


page 386, image: s398

Nec regna, nec sceptra ambientem
Plus nimio, capitisque vastum
Decus tiaram. Quos parit ardua
Virtus honores, quas merita exigunt,
Ambis coronas: ambientem
iusta, DEUS sequitur favore.
LUIDPOLDE, dum, ne quid nimis ambias,
Caves; quod aequum est, sidera promovent.
Dextramque sceptrum insumit, aureum
Ingenuam diadema frontem.
Nec inde (quamvis livor inaestuet)
Verere lapsum. Quae tibi tempora
Frontemque sponsavit coronae,
Illa teget tua regna dextra.

Ad Augustissimum Romanorum Imperatorem LEOPOLDUM. ODE XXXIX.

Felicissima bella sunt, quibus DEUS militat Regibus, Reges DEO.

FRustra sanguineo laurus acinace,
Frustra palma feri Martis atrocia,
Atque ira chalybis quaeritur ignea,
Ni ferrum pietas iuvet.
Infausto remeant omine praelia
Adversante DEO. Lugubris in manum
Se taxus sinuat, cum sine Numine
Martis laurea quaeritur,
Caelorum auspiciis ingredere aream


page 387, image: s399

Belli, conspicuam quisquis adoream
Venaris, decimae lucis avarior,
Famaeque ambitiosior.
Sic Dux arma geras, ut simul agmina
Pro te Caelituum praelia misceant.
Bellum pro Superis consere fortior,
Bellabunt Superi tibi.
O quanta occubuit saepe tragoedia,
Quanta clade potens semita militum,
Et vastum tepido sanguine, et algidis
Texit funeribus solum!
Cum confisa suis agmina viribus
Numen destituunt, sunt sine spiritu
Cassae larvae hominum; sunt sine robore
Vani in vulnera acinaces.
Nos hastas trahimus, vim DEUS ingerit
Hastis; nos gladios cudimus igneam:
Spirantes Lyparam; sed chalybem hostium
In caedes acuit DEUS.
Sit dextrae Herculeum robur, et inclitis
Martis nominibus vis Agamemnonis;
Absit dextra DEI; nil valet Herculis
Robur, nil Agamemnonis.
Sit miles numero paucus, et hostium
Impar agminibus; sed pia provido
Mens confisa DEO: proteret Herculem
Invictumque Agamemnona.
O felix nimium Mars tuus, AUSTRIA !
O LUIDIOLDE, tui faustior alea
Belli, cui facilis praelia digerit
Certis auspiciis DEUS!
Imples Imperium milite; militem


page 388, image: s400

Sed virtute DEUS. Balthicus Herculem.
Hunc aestus timeat, quaeque rigentibus
Fervent bella Trionibus.
Hunc, quae de Geticis ira paludibus
Educta implacido milite fulminat,
Et delubra DEI gaudet inhospita
Bustis in stabula urere,
Hunc Martem timeat. Tuque ferocium
Semper feta parens Thracia militum
Saevas pone faces, atque Othomannicae
Fraenos iniice tigridi.
Frustra es. AUSTRIACIS excubias agit
Numen CAESARIBUS; Numen acinaces
Cudit; subsidio Numen adest; simul
LUIDPOLDO agmina Caelitum
In pugnas veniunt. Cornua subtrahe
Infelix nimium Luna: severior
CAESAR terga premit. Proripe te solo:
Stant pro CAESARE Caelites.

Ad Augustissimum Romanorum Imperatorem LEOPOLDUM. ODE XL.

Felicissimus est Imperator, qui a suis subditis diligitur.

ARs est maxima Caesarum,
A cive, et populo, et milite diligi.
Qui vult sceptra perennibus
Augusta imperiis; dictet amantibus


page 389, image: s401

Leges civibus. Interit
Regnum, quando timor per populos meat.
Quis de rupe Carystia
Caesus tam rigidi marmoris indolem
Saevo pectore miscuit,
Immanive lea proditus, in fibras
Haemi marmora sorbuit,
Et cum lacte petram Taygeti bibit,
Qui non frontis ad irides,
Ad lusus cilii, ad sidera luminum,
Ad vultus Charites, labri
Ad risus faciles pectore tigridem
Immitemque Scytham exuat
Et sedem placidis cedat amoribus?
Ipsae blanditias ferae
Getulae capiunt; Marmaricam Leo
Compescit rabiem, manu
Si tractes facili. Pardus [(reading uncertain: reading uncertain)] Achaicae
Ponit fraena licentiae,
Si vel blanditiis tergora mulceas,
Vel popysmate lenias.
Huc cursu populus confluit, unde se
Pandit gratia Principis.
Haec magnes animi est, ferrea pectora
Emollire potentior:
Haec est Herculei firma catenula
Oris, quae domino tenet
Mentes imperio, quaque lubet, trahit.
Numquam difficiles sequi:
Seu per tesqua reis sentibus obsita,
Fumantemve perennibus
Ex orco genitis Trinacrin ignibus.


page 390, image: s402

Seu per devia rupium
Obsessa insidiis. Nam quid amantibus
umquam difficile est? Amor
Nec flammas metuit, nec fera murmura
Obstantis pelagi, aut iuga
Audacis Sypili; nec iugulantium
Arma incensa cohortium.
O felix nimium CAESAR! in aureos
Discessure dies! cui
Vectigal populus pendit amoribus,
Pro te, vel tibi sedulus
iuratusque mori, et moenia pectorum
Sorti opponere pertinax;
Si vel de Getico Vandalus aequore
Martis classe ferociat,
Vel nubes Scythico fulmine turgida
Palantes Othomannidas
Cogat composita in castra potentia:
Vel mundus tonet ultimam
Crudeli AUSTRIACIS Marte tragoediam.
Hoc, LUIDPOLDE, tuum est decus
(Quae sola AUSTRIADUM est gloria Principum)
Fundas regna in amoribus.
Et conflata tenes pectora civium.
Non spectaris, et intimos
Infraenas [Reg: Infrenas] animos, et domino rapis,
Quo vis, imperio. Sequi
Nec quisquam dubitat iussa suavia.
Narraris populo; occupas
Mox desiderio pectora; Civium
Praesens vix oculos subis,
iam mentes penetras CAESAR AMABILIS.


page 391, image: s403

Qui te spectat, amat; neque
Se scindi tolerant, diligi, et aspici.

Ad Augustissimum Romanorum Imperatorem LEOPOLDUM. ODE XLI.

Quam aegre patiuntur monitorem Principes, tam facile virtutis monitis vivit LEOPOLDUS.

DIfficilis medicina malo est, ubi corripit tiaram,
Aut infulatum verticem imperantis.
Cui non pauca libent; vult, quae libet, haec sibi licere;
Potentiam, licentiamque passu
Ire pari; quantumque potest, sibi postulat licere.
Licentiosus genius hic potentum,
Nec patitur fraenos [Reg: frenos] , nec se sinit arte, vel lupato
Constantem honesti retrahi ad tenorem.
Vivida magnanimis est mentibus indoles, latetq [Reg: latetque] ;
Sub corde flamma bulliens caloris:
At cum posse videt, quodcumque libet; tenetur aegre,
Ne se nocivo incendio relaxet,
Erumpatque ferox, et vivida comprehendat urbes,
Magnaeque gentis funera inquieto
Igne ferat; civesque premat, regionibusque sortis
Ferat suprema vulnera. Hoc malorum


page 392, image: s404

Regibus est summum, quam plurima posse; sed carere
Ductore honesti, qui modo et tenore
Flectat virtutis; cuius documenta temperata
Admittat aure, quique possit ore
Liberiore loqui, nec Principis excitet furorem.
Bonus Magister mitigat Leones,
Armeniasque tigres. Si Rex semel excutit lupatos
Modumque honesti; qua lubet, solutis
Legibus incedet. Nam quis moderabitur calorem,
Ferociamque mentis aestuantis?
Non patitur leges, qui se dare iura novit orbi,
Ni lege virtutis coerceatur.
Hac lege AUSTRIACI felicia sceptra protulerunt
Ad usque Gades, ultimamque Thulen.
Hac sequeris LEOPOLDE via, Patribusque par, Avisque
Arces ab Augustis nefas Coronis,
Immunemque animam servas, probitatis aemulator,
Imago viva Maximi Parentis,
AUSTRIACAE tutor Pietatis, et Aequitatis haeres,
Tua acta iusta ponderas bilance.
Sola tibi virtus monitor, tibi sola lex honestas,
Nec indiges aut corrigi, aut moneri,
Qui nulla Augustae frontis diadema labe signas.
Hinc auguramur Imperi secundo
Sole laboratos annos, facilemque Pacis auram,
Tranquilla civium otia, et quietem.
O Superi! augurium populi, famulique vota mundi
Desiderata pace prosperate.


page 393, image: s405

AD REGES ET PRINCIPES. ODE XLII.

Certa ruina imminet regnis, in quibus non lege, sed licentia vivitur.

SI quidvis liceat civibus, et militibus; perit
Fortuna Imperii. Non satis est tutus ab altero
Miles milite: non a socio cive domesticus
Civis tutus erit. Quando potest foeda licentia
Id, quodcumque libet, legibus ablata potentia est.
Quidquid vis poterit (sancta licet iura redarguant)
Aequum est, quod libitum est. Nobilium prava licentia
Vim legum superat, nec patitur se violentius
Cogi in fraena furor. Vos, quibus est in sociabiles
Gentes imperium, quique iuga imponitis urbibus
Et leges populis, qui dominis nutibus inditis
Terrorem famulis gentibus, et sub iuga creditos
Arctatis populos; vos, nimius ne furor opprimat
Legum praesidium, luminibus pervigilantibus
Curate assidui. Certa ruina est diadematis,
Et regni excidium; si impatiens vivere legibus
Antiquis populus pro arbitrio, proque libidine
Decernat, iubeat; constituat, publicet, ordinet,
Et lex una sit haec, excidium indicere legibus.


page 394, image: s406

Tunc nempe ambitio foeda, viris invida fortibus,
Vicini impatiens imperii, lene volantibus
Per calcata Ducum terga calens ire curulibus,
Evertet patriam, decutiet sceptra potentium,
Ostrum deripiet, suffodiet cum solio domos
Augustosque lares, Tunc quoque tabentis edacitas
Livoris rabido per populos dente ferociet;
Et quidquid nitidum est, quidquid et alto ingenio eminens,
Aut virtute potens, in tenebras luminis invidae
Noctis coniiciet. Tunc rabies non satiabilis
Regum funeribus; tunc soboles Eumenidum furor,
Atque orci Furiae, seu pice, seu sulphure dexteras
Armatae, subigent nobilium tecta Quiritium,
Pacemque excutient. Vis poterit quidlibet. Aequitas,
Et damnata Themis se rapiet rursus in aethera
Detestata solum: cana fides, virgineus pudor,
Et morum probitas, integritas, candor, et innocens
Pax, et cura boni, et civica concordia, Numinis
Cultus, Religio, consilium, et candida veritas
Se mundo eripient. Sed venient iurgia, praelia,
Luxus, stulta fames divitiarum, impietas, doli,
Et quidquid scelerum turpis habet Styx Acheronticis
Enatum tenebris. Si vitiis imperium tuum
Rex immune cupis, praevalidam tolle licentiam,


page 395, image: s407

Quales AUSTRIADAE iam senibus legibus imperant,
LUIDPOLDUSQUE suos in populos iura benignior
Decernit. Nitidus regni oculus Lex, et amabilis
Fons est iustitiae: Regia mens, et Sapientia,
Custos imperiorum, ac animus publicus urbium
Libertatis opus, vita Rei - florida - publicae,
Murus dispositae perfidiae non penetrabilis,
Cor et vena boni. Magnanimi hinc discite PRINCIPES
Tractare imperium; ne tacitis prava licentia
Irrepat gradibus, tot scelerum mater, ab AUSTRII
Legem Principibus stemmatis hanc accipite unicam;
Ut semper sua sint nobilibus robora legibus.
In lapsum Imperium praecipitat, cum sine legibus
Tractantur populi; cum licitum est quidlibet omnibus.

Ad Augustissimum Romanorum Imperatorem LEOPOLDUM. ODE XLIII.

Austriaca Imperatorum clementia semper habet suorum regnorum felicitatem.

ANtiqua vates Regibus occino.
Quot sceptra dextra, quot diademata


page 396, image: s408

Fronte exciderunt! quot potentum
Ostra Ducum malenata turpes
Ivere in umbras! quot miserabili
Fato perempti sanguine semitam
Ad fata tinxerunt, suaque
Praecipites abiere sede!
Sed nempe sanguis sanguine penditur.
Vox innocentis funeris ardua
Perrumpit astra, et iudicanti-
-Affusa DEO vocat ultionem.
Quidquid nocentis dextera Principis
Peccat, Tonantis fulmina vindicant,
Potentiorque per potentum
Colla DEUS sua tela iactat.
Quem membra iuvit vellere civium,
Et bellicosum ferre cadaverum
Pedem per aggestos acervos,
Ille pari nece fulminetur,
Dextra Tonantis vindice. Nullius
Tam vile collum est, crimine si vacet,
Ut ultionem provocare
Non valeat vigilantis orbis.
Sceptrum insecundum barbarus obtinet,
Clemens secundum Rex habet. AUSTRIAE
In Caesares mentem revolve:
Quam facili moderantur orbem
Utrumque nutu? Nempe benignitas,
Clemensque magni pectoris indoles,
Et dextra ferri parca, pronum
Numen habet, facilemque sortis
Bonae meatum: Non memoro patrem
Gentis RUDOLPHUM, delicium sui


page 397, image: s409

Regni, nec ALBERTI benignas
Mentis opes, neque FRIDERICI
Clementioris pectoris indicem
Serenitatem, nec venerabilem
MAXMILIANI lenitatem,
Nec placidos, LEOPOLDE, magni
Mores parentis, quos procul Imperi
Videre Patres; quos veneratus est
Et victor aeque et victus hostis
AUSTRIACO minitatus istro.
Tu Patrum adaequas nomina propriis
LUIDPOLDE factis, mitior aspici,
Clemens videri, mellearum
Plenus apum, Charitumque plenus.
Hinc aestuantis pondera saeculi,
In te recumbunt. Nemo beatius
Dat iura mundo, quam tumentem
Qui cilii bene pressitarcum,
Mitemque frontis prodidit aream,
Et ora blandis risibus induit;
Constansque despondit benigno
alloquio geniale nectar,
Ferrique parcis legibus imperat,
Largisque amorum. Huic saecula devovent
Aeterna cives, subditaeque
Huic decimant sua lustra gentes
Semper paratae in funera, Principi
Vitam ut reservent posterioribus
Annis recentem; ac imperantis
Lustra suis cumulare lustris
Votis reposcunt. Quanta superstitem
LUIDPOLDE, cernent saecula te tuis,


page 398, image: s410

Dum subditorum quisque lustrum
Sponte tibi dicat in tributum.

Ad Augustissimum Romanorum Imperatorem LEOPOLDUM. ODE XLIV.

Unitas religionis concordiam civium, diversitas voluntatum dissidia et Imperii ruinam creat.

AUdite Reges; tuque Alemannici
Vindex honoris, gloria Caesarum,
LUIDPOLDE CAESAR, flos parentum,
Spes patriae, decus AUSTRIORUM,
Audi loquentem. Relligione stat
Quies, salus, concordia civium.
Res publica est navis. Fatiscit
Si tabulam tabula revellis:
At fluctuantes integra Nerei
Prosulcat undas, et lateri incubos
Fert tuta ventos, et secundis
Per domitum natat aequor auris.
Concors voluntas, unio civium
Conservat urbes: Imperia eruunt
Scissae voluntates. Quot ampla
Dissidiis periere regna!
Divisa mentes relligio secat.
Quos quisque ritus diligit, hos fovet.
Diversitas sententiarum
Litigium parit actionum.
Humana quando consilia avio


page 399, image: s411

Cursu feruntur, robora civitas
Antiqua perdit, et vigore
Destituit sua membra virtus.
Et constiturum credimus Imperi
Diu virorem, si variet fides
Cultusque caeli, et sentiendi,
Quae libuit, liceat potestas?
Erramus. Una haec pectora civium
Catena stringit; Relligio, et DEI
Cultus verendi. Hanc tolle, totum
Imperio decus abstulisti,
Sceptroque vires. Sic male prodita
Aegyptus olim multiplici Deum
Cultu perivit; quaeque stabat
Assyrio metuenda Marti,
Domesticorum seditionibus
Convulsa obivit. Sic Oriens suo, est
Cruore mersus. Cuius arma
Finitimae timuere gentes;
Ille impiorum turbine rituum
Scissus Tyranni sub iuga concidit;
Quique exterorum non pavebat
Arma, suos hebetavit enses
Per scissionem et iurgia civium.
Sic Roma quondam multiplices Deum
Sectata ritus, per cruentas
Acta neces grave saepe pondus
Tulit, Tyrannos. Quid memorem tuos,
Germane, fasces? quidve Alemannicae
Potentiae augustale? quanta
Depositae iacuere clade
Gentes et urbes? diruta moenia,


page 400, image: s412

Turres sepultae, oppressa potentia
Provinciarum, busta agrorum,
Et patria in cineres caduca;
Postquam nocentis Dux sapientiae
In Vaticanum praelia Principem
Exsuscitavit, et sacratis
Excidium properavit aris?
O, qui potentis fraena Alemanniae
LUIDPOLDE tractas; cui DEUS indidit
Zelum parentum, quem educavit
AUSTRIACAE pietatis igne;
Tu crimionsae fraena licentiae
Impone tandem; tu patriae sacros
Repone cultus; tu parentum
Redde fidem, veteresque cultus.
Pacem repones civibus, urbibus
Tranquillitatem, fascibus auream
Securitatem, mobilique
Imperio statues quietem.

Ad Augustissimum Romanorum Imperatorem LEOPOLDUM. ODE XLV [(transcriber); sic: LV] .

Regnante LeopoLDo MartIs fUror sILebIt,

EXeste Martis praelia; fulgura
EXeste ferri. CAESAR olivifer,
Pacique iuratus coronam
Imperii LEOPOLDUS implet.
Videtis? an me pompa serenior
Deludit aurae? iam bifores poli


page 401, image: s413

Valvae recedunt, atque amoeno
Pax vehitur trabeata cinctu,
Lateque olivas spargit, et impium
Affata Martem; Quid toties, ait,
Haemo evolutus Concanorum
Agmen agis, Geticoque saevus
Germana ferro rura perambulas,
Mixturus Istrum sanguinis alveo,
Lycumque, Rhenumque; et per omnem-
-Impune plagam positurus acris
Trophaea Lelli? Quid face Vandalos
Armas furores, et calidam ingeris
Iram medullis? Quid retractum ab
Imperio male sauciato
In Sarmatarum viscera acinacem
Crudelis urges, Vistuleas super
Ripas locaturus trophaea, et
Sarmatiam domiturus armis?
Quid spe vorati terga Borysthenis
Bellona tentas? quidve, Polonicae
iurata libertatis hostis,
Vincla paras manicasque genti?
Quid portuosae littora Daniae,
Et Chersonesum Cimbricam inutili
Siti fatigas, Vandaloque
Igne premis, Geticoque ferro?
Exeste, caeli dedecus ultimum,
Terraeque probrum, progenies Stygis
Bellona, Marsque, exercitusque
Indomitae famulatus irae;
Quos viperino semine prodidit
Parens Enyo; queis [Reg: quibus] labra toxico


page 402, image: s414

Medusa tinxit, et veneno
Cerbereo vitiavit artus.
Exeste larvae, prodigialium
Satus parentum; monstra decentium
Nata in ruinam Gratiarum; et
Imperium vacuate ferro.
Adhuc parabat plura: sed ilicet
Mars longioris non patiens morae
Confregit hastam, Balthicisque
Arma vadis furiata mersit,
Fugaque raptus praecipiti nives
Haemi subivit: territa, acinace
Bellona reiecto, nivale
Thessaliae repetivit antrum.
Tunc accinentum Pax tibi Caelitum
Stipata turmis, imperii leves
Precata curas, imperandi
Auspicium, LEOPOLDE, plausit.
Tibi serenis, inquit, ab orbibus
Ministra veni Pax, niveis latus
Annis coronata, et fideli
Imperii vetitura lapsum
Choro Dearum. Per me adamantina
Ferro reficto saecula in Austriam
Rursus migrabunt, et liquenti
Melle vagus properabit Ister.
Me fas coronat; me duce faustitas
Revisit urbes, oppida Gratiae;
Felixque Amalthea AUSTRIORUM
Rura subit, riguoque campos
Perfundit auro. Me duce veritas
Redux in aulas limina fraudibus


page 403, image: s415

Occludit, et mendace larva
Compositas vetat in theatrum
Prodire technas. Me pietas prope est,
Candorque morum iustitiae comes,
Fides, salusque, sanctitasque, et
Propositi studiosa virtus,
Tuis quietos imperiis dies
Ductura semper. Fallor? an aureum
iam fama regnum narrat Afris,
Teque rubro, LEOPOLDE, ponto
Mauroque et Indo, et Thessaliae ultimis
Magnum renarrat sideribus? Pigro
Qua se Bootes igne volvit,
Qua Libyes canis urit agros,
Dicere magnus. iam tibi Thracius
Haemus supinis frondibus annuit,
Tuumque adoratura Numen
Aemathii sacra serta Pindi
Lauros reclinant: iam tibi saecula
Aurum elaborant. Sic diademata
Quieta, tranquillumque sceptrum
Pacificus tenet Imperator.

Ad Augustissimum Rom. Imperatorem LEOPOLDUM. ODE XLVI.

PANEGRYRIS AUSTRIACORUM CAESARUM, quorum omnium compendium est Augustissimus IMPERATOR LEOPOLDUS.

QUae scena rerum? quod mihi panditur
Regum theatrum? quis radiantium


page 404, image: s416

Fulgor coronarum, Ducumque et
Archiducum venerandus ordo?
Haec illa magni curia nominis,
Augusta multis AUSTRIA Regibus,
Atlantes Orbis, sanguinisque
Magne tui, LEOPOLDE, fontes.
Quis te, quis isthic non videt AUSTRIAE
RUDOLPHE gentis gloria, et incliti
Aurora regni, et grandiorum
Non humilis Cynosura honorum?
Qui primus altas Imperii suo
Fulgore noctes exilio dedit,
Longumque fasces, evagatos,
Et trabeas sine lege raptas
Collegit in se; qui grave saeculi
Pondus labantis sustinuit manu
Ferroque; regnorumque lapsus
Consilio et pietate cavit.
Hic subiugato fortior aemulo
ALBERTUS, inter praemia frontium
Augusta magnarum, perenni
Fixa cedro enumerat trophaea.
Hic FRIDERICUS, Caesareo minus
Spectandus ostro, quam venerabili
Vultus honestate, et decoro
Lacte genae, minioque frontis,
Ultro paciscens in socialia
Sceptra et coronas advocat aemulum,
Gavisus alterno ligatas
Imperio cohibere gentes.
Huc erudita Pallade nobilis
ALBERTUS intrat, seque vocantibus


page 405, image: s417

Frustra coronis allaborat
Subtrahere, attonitamque dextram
Negare sceptris, His et olivifer
Se FRIDERICUS sedibus ingerit,
Pacique iuratus quietum
Imperii diadema monstrat.
Hic et propinqui stat patris ad latus
MAXMILIANUS, falx Othomannidum;
Et detriumphatam timendis
Sub pedibus iubet ire Lunam.
Quis ille vero quem prope pensilis
Centum coronat gloria laureis?
Centumque cui figit trophaea
De domito reparata mundo?
Agnosco vultus, CAROLE, regios,
Manumque fraenis orbis idoneam;
Quae pressit Indos, quae tumentes
Armeniae superavit arces:
Quae fudit Afros; quam Libye horruit;
Cuius recenset laetior arduas
Europa lauros; quae subacto
Oceano imposuit lupatos.
En FERDINANDUS pacis amantior,
Potensque bello, cui capitis minor
Se Luna flectit; quem fugatus
Marte ferox Solimannus horret:
Idem innocenti pectore candidus,
Et militari pulvere sordidus:
Idem Imperator, subditusque
Ipse sibi, dominusque mundi.
En alter, orbis gratia, et Austriae
MAXMILIANUS gemma, Alemanniae


page 406, image: s418

Bellis fatigatae levamen,
Eloquii bene culta Siren,
GERMANIAE COR, DELICIUM omnium.
Hic te subacto Bistone Pannonum
RUDOLPHE, specto, ac Austriarum
Praesidium columenque rerum,
Quem Raba adorat, quem Rhodopaeiae
Lunae verentur, quem pavidis timent
Thraces sub armis, qui tyrannum
Calce premis domino Sinanem.
Hunc pone frontem risibus explicas,
Et liberalem in munera dexteram
MATTHIA inauras, et Muratis
Ac domiti Mehemetis iras
Victor refraenas [Reg: refrenas] . Tu quoque acinacem
In impiatae colla proterviae
SECUNDE stringis FERDINANDE, et
Haereseos fera colla truncas;
Victorque Pragam hinc, hinc Madeburgicum
Bustum tueris; quaeque Britannicis
Effusa ab antris larva Regis,
Non iterum reditura, terris
Cedit Bohemis, Hic quoque TERTIUS
Stat FERDINANDUS, cui sapientia
Humana, caelestisque cornu
Munifico vacuavit omnes
Scientiarum in pectora gratias;
Quem Mars per atris horrida stragibus
Theatra duxit, quem subacta
Horret adhuc, trepidoque spectat
Norlinga vultu; quem neque risibus
Fortuna movit, nec lacrimabili


page 407, image: s419

Funesta lesso: seu secundis,
Seu tragicis ratis iret auris,
Constans eadem fronte serenitas
Ore emicabat. nec facilis levem
Nictum excitavit; nec sinistra
Magnanimo gemitum imperavit.
Huc et parentis delicium breve,
Brevisque magnae spes Alemanniae
Se FERDINANDUS QUARTUS urget;
Quem Charites comitantur omnes;
Vultus honestas, oris amoenior
Scriptura, frontis culta modestia,
Mitisque gestus, melleique
Alloquii veneranda Suada.
O magna terrae Numina! Sidera
O magna caeli! queis [Reg: quibus] poterit nihil
Videre maius, seu resurgat
Phoebus aquis, mediove sistat
Caelo serenus; seu mare languido
Curru subintret: Vos, quibus Imperi
Cessere lauri, gloriaeque
Omnis honor, trabeaeque, et ostra,
Vos insequentem, consimilem suis
Avis nepotem, nec merito imparem
Spectate LUIDPOLDUM: tuosque
Tu Pariter LEOPOLDE Patres
Specta vicissim: quos diadematis
Honore adaequas; hos quoque sanguine, et
Virtute constans aemularis:
Quosque doles obiisse, rursus
Expergefactos funere, patriae
In te reponis Quidquid amabile


page 408, image: s420

Spectavit orbis, quidquid ingens,
Magnanimum, decorumque avarum,
Caeleste quidquid, multiplicabili
In te rependit gloria fenore.
Compendium unus es priorum
AUSTRIADUM, LEOPOLDE, Regum.
Sed tu supremam non prius asseri
Contende in aulam, quam populi expleas
Vota obsequentis, atque Avorum
Par meritis, superes et annos.

Ad Augustissimum Romanorum Imperatorem LEOPOLDUM. ODE XLVII.

Felix constabit Res publica, si literae armis coniungantur.

HEu, quanti cineri suo
Incumbent populi, si sapientia
Non fraenaverit [Reg: frenaverit] impetum
Regum! si calido scribat acinace
In cives violentiam
Mars legum impatiens! Sic generosior
Virtus exerat impetum,
Ut fraeno teneat vim sapientia.
Non est, ut populo placet,
Turpis segnities indita literis
Non est sic Academici
Belli pulvis iners, ut pavidam educet
Gentem in publica commoda.
Hastam non timida Diva gerit manu


page 409, image: s421

Pallas, sed sapientia
Vastum feta caput. Spicula corripit
Intentanda Gigantibus,
Phlegraeamque replet stragibus aream,
Et Pythona volantibus
Configit iaculis Phoebus; at ungulae
Postquam de latice ebrius
Blandum Sicelidum carmen inaudiit,
Roburque insuperabile
A plectro, et cytharis, et fidibus bibit.
it fortis Macedo, ferox
Persarum domitor, quaque suum trahit
Martem, depositae iacent
Urbes et populi; qua sua fulmina
iactat, laurea provenit;
Sed postquam Iliadi indormiit. Igneis
Martem Sparta furoribus
In campum stimulat, seque perennibus
Victrix perpetuat cedris;
Sed postquam excierit carmine spiritus,
Ingentesque animos sacris
Musarum induerit. Sic sapientia
Semper praelia prosperat.
Chironis studium format Achillea:
Fortes Musa viros parit.
Audis, cui populos subdidit Imperi
Maiestas, LEOPOLDE? si
Non terrenda cupis pectora publicis
Rebus, si tragicis viros
Sortis turbinibus cudere Martios;
Musis hospitium para,
Et docto patriam destina Apollini.


page 410, image: s422

Hic fortes animos creat,
Dum mentes studio Palladis imbuit.
Mentis non sapientis est,
Horrere, et pavidas fingere imagines.
Pallas phasmata corrigit,
Atque umbras animi; resque coloribus
Omnes restituit suis.
Monstrorum species prodigialium
Ignorantia fabricat.
Deme adscititiam vi sapientiae
Veris rebus imaginem;
Nil est, quod trepidis corda timoribus,
Aut umbris animum urgeat.
Intellectus agit bella: ferocia
Est confusio, Pectori
Flammas Herculeas, vimque Agamemnonis
Mens exculta scientiis
Addit; ne tragicae sortis ad impetum
umquam territa concidat.
O quam magnanimos in fera praelia
LUIDPOLDE exacues viros!
Addo: quam validos consilio et manu
Gignes Imperio viros!
Si Musas, animi nobilis arbitras,
Musarumque propaginem
Pascas Caesareis semper amoribus.


page 411, image: s423

Ad Augustissimum Romanorum Imperatorem LEOPOLDUM. ODE XLVIII.

Munificus Princeps liberalitate sua emit populorum affectus, et vitam prorogat.

CUi multa largis copia cornibus.
Et liberali contulerit bona
Fortuna dextra, liberali
Munificus, LEOPOLDE, Princeps
Manu profundat. Munera, ut effluant,
Manante vena Regibus affluunt:
Quoque amne se infundunt, eodem
In populos decet enatare.
Fortuna Regum, est Oceanus; cui
Tributa solvit rerum opulentia;
Natura cui vectigal auri
In miseros dedit erogandi.
Exaggeratis in mare confluit
Multus per amnes Nereus alveis;
Sed von redundat, nam quot amnes
Se glomerant, totidem refundit.
Qua parte donat prodiga Regibus
Fortuna gazas, hac popularium
Reges querelarum molesto
Subveniant oneri; suumque,
Si multa donent, hoc reputent lucrum.
Nam sic amores, cordaque civium
Felice censu nundinantur;
Sic hilaris dare quisque morti


page 412, image: s424

Pro Rege vitam gaudet, et auream.
Bene elocato sanguine gloriam
Emisse gestit, praebitumque
Aes rigido reparasse ferro.
Cadmaea surgit messis, ubi cadit
De liberalis munere dexterae
Aurum; Codrique, Mutiique, et
Scipiadae revocantur altis
In bella ab umbris. Quod senio putre
Ferrum iacebat, non male nobili
Limatur auro. Qua refulget
Aes, facilis manus urget arma;
Novosque forti non pudet Hectoras
iurare Marti, cum strepitus magis
Sonat metalli, quam tubarum,
Vel monitum grave tympanorum
Hoc fine tellus sic tibi fertili
Sternit tributo; seu Cererem velis
Flavis coronatam maniplis,
Seu riguum LEOPOLDE Bacchum.
Hoc fine montes largius eruto
Florent ab auro; hoc fine opulentia
Sonantis argenti, et metalli
Magne tuis LEOPOLDE regnis
Infusa quondam semper amabili
Vena refloret, quam neque pallidus
Fossor ligonis per labores,
Per decies revoluta secla [Reg: saecula]
Haurire possit; munificentia
Ut regna dites, pectora civium
Emas tuorum, ac erogato
Aere acuas generosa Martis


page 413, image: s425

In bella ferrum. Fortior est chalybs
Acutus auro. Nemo Othomannidum
Ad fulmen horret, cum patente
Dona fluunt opulenta rivo
Sic non coactis quando sonoribus
Se sponte fundunt munera, et obvias
Necessitates non vocata
Praeveniunt, populique lenta
Vota antevertunt, saecula Regibus
Emunt Sibyllae, fataque prorogant;
Annosque Regi liberali
Quisque pigro vovet ire caelo.

Ad Illustrissimum et Excellentissimum D. FERDINANDUM COMITEM DE PORZIA, etc. ODE XLIX.

Cum Augustissimi IMPERATORIS LEOPOLDI Supremus Aulae Praefectus renunciaretur [Reg: renuntiaretur] . PANEGRYRIs.

FOrmare Regem qui potuit, potest
Praestare cunctis. Non ego sanguinis
Canam vetustatem renarro,
Non seriem aut numerum tuorum
FERNANDE Avorum; qui velin obvias
Martis catervas, non sine nobili
Vultus cicatrice, irruere,
Perque acies tonuere dextra;


page 414, image: s426

Vel quos verendi gloria consili
Mundi caduci rebus, et arduo
Togae labori destinavit,
Non humiles Aquilarum Atlantes;
Qui commodarunt colla labantibus
Robusta regnis, qui male pendulam
Rem publicorum commodorum
Herculeo subiere nisu,
Te, nil paterni stemmatis indigum
Laudisque Avorum, propria candido
Honore virtus, nobilique
Fama recens comitatur aula.
Centena Avorum illustris imagine
Praetexta quondam vix posita est tibi.
Coepitque crescentem iuventus
Egregios animare in ausus,
iam tum potentum ad limina Caesarum
Dignus vocari, diceris arduos.
Stoae labores ambiisse, et
Socraticae stadium Minervae
Impendiosi cursibus ingeni
Cum FERDINANDO CAESARE frangere
Coepisse, virtutisque cultu
Caesareos meruisse amores.
Latere virtus scilicet inscia
Primis ab annis sedula promicat;
Suique, qua splendet, benignos
Ingenerat violenta amores.
Maturioris post ubi prodiit
Aetatis ordo, quantus in arduos
Provinciarum te labores
Abripuit generosioris


page 415, image: s427

Ardoris aestus! scit venerabilis
Cortina iuris, consiliantium
Tripus, Senatorum, senumque
Ordo Patrum, cui Graeciensis
Se Diva lunat: scit tibi fertile
Oraculorum pectus, et uberem
Venam Senatus, nobilemque
Consilii melioris aulam.
Vidit Labacus, non sine murmure
Adgestientum in gaudia fluctuum,
Te iura dictantem, et severis
Legibus imperium asserentem.
Lenocinatis inviolabilis
Stetisse donis dicitur aequitas;
Nec per favores, nec per iras
Aequa Themis posuisse libram,
Et tu, feroces quae super Adriae
Incedis undas, urbs generosior;
Quam serva lambit Amphitrite,
Et dominam reveretur unda
Nereus supina; tu sapientiam
Mirata vastis ponderibus parem,
Sibique constantem tenorem, et
Ambiguis bene consulentem
Rebus vigorem. Tuque serenior
Ocelle mundi, sanguinis AUSTRII
Spes magna, terrarum voluptas,
Gemma tuae, LEOPOLDE, stirpis,
Quem FERDINANDUS de teneris adhuc
Formavit annis, quamlibet indoles
Aetate maior, ac acerbos
iudicium superaret annos;


page 416, image: s428

Tu FERDINANDI; vim sapientiae
Expertus es; seu te ad diademata
Fascesque regnorum pararet;
Pondera seu gravium moveret
Negotiorum. TERTIUS arduae
Vim FERDINANDUS mentis, et inditum
Tibi Senatum, pectorisque
Divitias opulentioris
Novit: PHILIPPUS novit: et ille te
Secretiorum concilio Patrum
Adlegit; hic per colla iussit
iasonium radiare vellus.
Hinc te secutus CAESAREAE favor
Clementiae, in te sollicitudinum
Partem reclinat, et potentis
Consilii grave pondus urget
Portare secum. Hinc densa clientium
Procella te ambit, pulchraque Principum
Corona circumdat; tuoque
Arbitriosua quisque vela
Agenda pandit. Devenerantium
Hinc te frequentant agmina civium,
Certantque se grato tumultu
Quisque togae insinuare limbo.
Hinc et tuorum conscia nominum,
Et feta votis sic tibi Pieris
Adsternit, et solers anhelat
Ante tuos obiisse vultus.
Admitte blandus supplicis obvia
Tributa Musae. Nil meritis quidem
Sat est: sed et gaudet minori
Oceanus patuisse rivo.


page 417, image: s429

AD ALEXANDRUM VII. PONT. OPT. MAX. ODE L. EVCHARISTICA

Pro impetrata, a Serenissima Veneta Republica, Societatis IESU restitutione.

AN nostra tantum res tibi, Maxime
Rex Vaticani, ac Optime Principum,
Est cordi ALEXANDER? tuique,
Quo pelagus, Styga, terram, et astra
Compescis, ultro Numinis obviam
Opem ministras? Nomine scilicet
Hoc, arbiter divina tractas
iura Pater, solioque iudex
Sedes Quirino, nostra necessitas
Una ut tuarum nobilis area
Sit gratiarum? Te labantis
Cura rei, trepidique casus
Mundi fatigant; te premit ardua
Ecclesiarum sollicitudine
Mars, belluoso qui furore
Sarmaticos populatur agros,
Cimbrasque damno non reparabili
Deponit urbes; qui male praeliis
Commiscet Anglos, Belgiumque,
Qui pelagus tabulante pinu
Vastum coercet: Tu tamen omnium
Capax, tuorum magne clientium
Pater, recisos ut reponas
Adriaci maris in theatrum,


page 418, image: s430

Unum laboras. Scilicet omnium
Cum te parentem cura vigil probet;
Nobis probaris grande Numen;
Nosque tui profitemur esse
Opus laboris, Tu placidam iubes
Ponto quietem; pectora tu occupas,
Nostrique pertentas amore;
Tu veniam, veteresque sedes
Diu negatas grandibus impetras
Sententiarum ponderibus Pater;
Tu gratiae antiquae repandis
In Patribus populoque venam.
Felicitatis, tu Pater, unica
Origo nostrae es. Tu sitientibus
Campum recludis, quo fidelis
Cura, labor, studiumque nostri
Excurrat ignis. Quod labor impiger,
Quod cura solers hic operabitur,
Tuum est, ALEXANDER, tuoque,
Parva licet, tamen usque grata
Merces amori. Quod redamantium
Potest facultas, hoc tibi pendimus,
Supreme Regum; impendiosae
Obsequium studiumque mentis,
Curas, labores, difficili dies
Sudore lassos, pervigiles sine
Sopore noctes, sanguinemque,
Atque animas tibi dedicamus.
iubebis? Ibit legibus addita
IGNATIANIS turba, periculi
Secura, per ponti furores
Adriaci, studiosa Patris


page 419, image: s431

Implere nutus: ibit inhospitum
Calcare Taurum, per Scythicas nives,
Haemi per obstantes rigores,
Per rigidas Aquilone terras.
iubebis? Ibit, qua mare Caspium
Despumat iras; qua gemino obviat
Freto Corinthus, qua natantes
Ionio Arabioque gentes
Parem biberunt fluctibus indolem,
Et maesta patrum funera filii
Urgere gaudent, proliumque
Caede patres satiare gustum.
Sic nos, timori cedere nescios,
Et ferre promptos fulmina, et arduam
Mundi fatiscentis ruinam
Herculeis humeris paratos
Subire, serva; ac Numine patrio
Auguste Regum Rex tege, sedulos
Laudes ALEXANDRI docere
Solis ab Hesperio cubili
Ad usque Gangem. Sic properantium
Te saeculorum praetereat fuga;
Centumque post annos recurrens
Te stupeat superesse Phoebus.


page 420, image: s432

Ad Serenissimam REM PUBLICAM VENETAM. ODE LI. EVCHARISTICA

Ob receptam per statum Venetum Societatem IESU.

O Diva, Nerei seditionibus
Quae fraena ponis, dum medio natas
Spectanda Neptuno, et superbam
Adriaci maris Amphitriten
Tenes lupato; cui vetus invidet
Patrum Senatum Roma, potentium
Mater Quiritum; quam secures
iustitiae, Themidisque sanctae
Leges sequuntur: si merui tuos
Subire vultus, deque Alemannia
Vates peregrinus verendos
Ante pedes posuisse plectrum,
Hoc, Diva, vatem lumine conspice,
Quo contueris fulgura siderum,
Solemque pendentem serenas,
Et radios rutilumque pendis
Caelo tributum. Te genibus m nor
Adoro; Princeps; quam posita Notus
Formidat ira, quam veretur
Compositis maris unda rixis.
Non Martialis gloria nominis
Non fama belli, non Othomannicis
Infesta lunis fortitudo,


page 421, image: s433

Non toties onerata Thracum
Virtus trophaeis, non sapientia
Felicitatis regula patriae,
Non ordo Patrum purpuratus,
Non decorum studiosa virtus
Huc me evocavit: quamlibet inclito
Semper refulsit nomine, posteris
Narranda lustris, gloriaque
Attonitum stupefecit orbem.
Illa, illa magni gratia pectoris
In nos reclinis, nec dubium tui
Numen serenatum favoris
Austriacas penetravit oras;
Omnemque late splendor amabilis
Implevit orbem, qua sibi roscidam
Sol pingit auroram, senemque
Hesperio rigat amne crinem.
Nos illa terris evocat Austriis
Tui sacratas Numinis hostias,
Et debitum cogit tributum
Supplicibus posuisse votis.
Tu restitutos rursus amabili
Sinu redonas; tu Venetas super
Concedis undas ambulare,
Tu mediis radiare flammas
IGNATIANAS fluctibus Adriae.
Antiqua menti scilicet ingeris,
Quae pontus admiratus olim,
Quae stupuit radiatus igne
Stellarum olympus: Cum vigilantibus
LOIOLA flammis sub love frigido
Dormiret; allapsa Senator


page 422, image: s434

De media regione caeli
Voce evocatus, pignus amabile
Collegit ultro, et sedibus intulit
Gaudens palatinis, cygnoque
Sancta dedit recubare membra.
Vetusta Patrum restituis novis
Exempla, dum nos colligis exules [Reg: exsules] .
Et nocte maeroris redemptos
Diva foves, facilique rursus
Sinu reclines suscipis Adriae.
Sic nubilosis esseda Cynthii
Qui texit aether involucris,
Cum refugas rediviva tergit
Matuta noctes, laetior ingerit
Se vultus orbi, et pulchra serenitas
Venustat auras, seque amoenis
Vecta rotis, mediis olympi
Infundit astris. Vivimus. hoc tuum
Est, Diva, munus. Noscimus incubum
Pondus facoris: sed referre
Par meritis precium [Reg: pretium] vetamur.
At dum facultas deficit, optima
Factum voluntas suppleat. Est satis
Gratus, referre qui laborat,
Pauca tamen retulisse maeret.


page 423, image: s435

Ad Reverendissimum et Excellentissimum Principem D. CAROLUM CARAFFAM, Episcopum Aversanum, S. D. N. ad Augustissimum Imperatorem LEOPOLDUM Nuncium Apostolicum. ODE LII.

Ob adhibitam curam et industriam ad restituendum Venetiis Societatem IESU. EVCHARISTICA.

QUa te, CAROLE, siderum
Inscribam patria? quo remeantium
Astrorum gremio? Tuis
Lassatum meritis pene gemit solum,
Et se finitimis poli
Immiscet facilis gloria sedibus.
Te Lucina serenior
Excepit gremio, stemmate Principem, et
Per cunabula splenduit
Maiorum series, dives honoribus,
Dives grandibus infulis.
In cunas famulas gloria purpuras,
Centenasque Patrum mithras,
Et scuta, et galeas fudit, et illitas
Patrum sanguine laureas.
Hinc Mars sanguineam torvus amystidem
Gaudebat tenero dare


page 424, image: s436

Potandam labio, et pectora fortibus
Enutrire laboribus;
Et menti patriam infundere gloriam.
Hinc stipata sororibus
Virtus Caeligenum nectaris ebrium
Porgebat calicem: bibe,
Dicebat, phialam caelitis otii,
Innubemque scientiam,
Et doctum solidae lac sapientiae.
Hinc tu Palladis abdita
Pervadis calidi dotibus ingeni, et
Hostis desidis otii,
Multarum titulis nobilis artium
Vincis plebis inertiam.
Te virtus sequitur, non sine murmure
Plaudentis populi: tibi
Servit blanda quies, et lateri comes
Veri gloria nominis
Famam perpetuat, seque stupentibus
Astrorum capitoliis
Immiscere potens, te procul evehit
Inter nubila siderum.
Hinc, quamvis Venetis cura negotiis
Mentem distrahat, aspicis
Nos pridem Adriacis finibus exules [Reg: exsules] ,
Et charo cupidos sinu
Urbis restitui, Tu (nihil aggero
Virtutis precio [Reg: pretio] , nihil
Adblanditus ago: celsior est tuus
Omni affectus hyperbola)
Tu, quamquam decumi mole negotii,
Et toto obrutus Adria,


page 425, image: s437

Curarum fabricas hanc tibi principem;
Ut, quod Romulei Patris
Sanctus mandat amor, littore dissitos
Orbis delicio inferas;
Et frontes lacrimis, tristibus obrutos
Vultus fletibus exuas.
Nempe et cura DEUM de minimis agit:
Nil non providus aspicit,
Et vili paleae sedulus excubat.
Hoc sese DEUS exhibet
Magnum, quod minimis lumine provido
Impendat studium. DEO
Accedis propior CAROLE, quod gregis
Parvi sollicitudine
Tangaris. Placido iam natat Adria,
Optatique tenet sinum
Portus nostra ratis. CAROLE, sed tui
Haec est pars studii: tui
In nos non meritos tessera pectoris.
Tu per iurgia fluctuum
iussisti placidis ire Favoniis
Innubes animas: tuo
Motus detumuit Numine Nereus;
Commotique licentiam, et
Rixas Oceani cum posuit sopor,
Ut crispum Zephyro mare
Iret deposita nube supercili.
iam me, CAROLE, commones,
Qua te parte poli, qua tua nomina
Inscribam redeuntium
Astrorum patria: qua pater aurei
Phoebus luminis excubat,


page 426, image: s438

Dispensatque suas sideribus faces,
Et se per radios solo
Subiecto insinuat blandior, et rosas
Ostro ac murice purpurat.
Hic votis gravidus, non sine consono
Orbis murmure, CAROLI
Inscribo titulos: Hic agat aurea
Posthac saecula CAROLUS,
Vestitusque sui lumine nominis
Ducat purpureos dies,
Et Patrum titulos Sol novus augeat.

AD SODALES MARIANOS. ODE LIII.

In gloriosa B. Virginis Assumptione.

ASsurge Clio, remige sidera
Transcende penna. qua vocat avola
Virgo triumphatrix, adurge
Pegaseos mea Musa nisus.
Quam specto pompam? Solis in iride
Virgo refulget; cui radii latus
Utrumque cingunt; quam coronat
Sidereo diadema cinctu:
Cui Luna plantis cornua subiicit,
Premique gaudet; quam famulantibus
Tellusque, Cocytusque, et aether
Obsequiis Dominam veretur.
Haec nempe Virgo, quae pede vindice
Trivit chelydrum, quae male conscium
Calcavit anguem, ac impiati
Furta patris meliore dono


page 427, image: s439

Pensavit orbi: iam Capitolium
Subit triumphans. Huc age Virginis
Optata proles: ECCE SIGNUM
MAGNUM hilares micat inter ignes
Caelique stellas. Hoc tibi sidere
Manat bonorum copia. Candidae
Horoscopus felicitatis
Inde tibi micat, unde MAGNUM
SIGNUM pudicae Virginis emicat.
Reclude vastum muneribus sinum:
iam densa sese depluentum.
Insinuat via gratiarum.