Quid iuvat in proprium corpus saevire, Quirites,
Hostisque nil parcentis, heu, frangi vice?
In Patria morteis [Reg: mortes] , et vestras perditis iras:
Efferte dignis commodandas stragibus.
Finibus imperii fonteis [Reg: fontes] efferte triumphos,
Nocentiori diluendos sanguine.
Ire decet, qua Thracas arant: ubi Bosporus ingens
Ad summa tollit astra nimbosum caput.
Hic habitat cervix toto mucrone rotanda.
In huius omnis saeviat fibras chalybs.
Iste odium Mundi, Mundo ulciscente, meretur
Cum stirpe tota totus exscindi nepos.
Quis nescit, quo se Gens haec promoverit ortu?
Ut illa vestris laeta damnis creverit?
Et tenui nido pennas Osmannus in Orbem
Late tetendit, et volando latius:
Romanis Aquilis infra sua sceptra relictis,
Spretoque vani Fulminis bitumine.
Heu, ubi nunc florens mutato Graecia vultu?
Moeret probroso sub Gelonorum iugo.
Et campi, et montes, et silvae, et flumina lugent,
Populique et urbes, et tenaces insulae.
Lugent Thessaliae saltus, et Pindus et Othrys,
Athosque et Ossa, cumque Hymetto Pelius.
Te quoque barbaries, Helicon doctissime sepsit [Reg: saepsit] :
Quod Phoebus unum forsan haut praesenserat.
Quasque feras nutris; numquam, licet Orpheus alter
Cantet, sonantis voce mansuescent Lyrae.
Perditus Eurotas, liquidique Alphaeus amoris,
Luctante puppes Thracias tergo ferunt.
Inache, quaesita est olim tibi filia: sed nunc
Amissus ipse, gemina defles funera.
Herculeis frangi malles, Acheloe lacertis;
Libidinoso quam subesse Concano.
Addidit et Lemno, Scyron, Lesbonque, Rhodonque;
Qui Chia vina, potat idem Cypria
His fruitur Praedo, cuius Bithynia tota est;
Et quidquid interfunditur Chalcedona [Reg: Calchedona] .
Indomitos idem Psidias parere coegit.
Paret subactus Cappadox, paret Cilix.
Nil pene ex toto superest Oriente decoris,
Quod non recenti Thrax rapina polluit.
Ivit in amplexus turpeis [Reg: turpes] Aurora Tyranni,
Deserere castum iussa Tithoni torum.
Non tam mane gemens occisum Memnona plorat,
Quam parricidae vim, suumque dedecus.
Prima dies, nostris modice libanda fenestris,
Infecta per Europam corrupto sidere pestes,
Centumque eodem fonte fluxerunt mala.
At neque devexo petulans amentia Soli
Parcit, nec ulla raptor exspirat mora.
Pannoniam quoties ferro populatus et igni,
Venetumque fineis [Reg: fines] Marte cuncta miscuit!
Eheu, rasa caput famulatur Buda Tiarae:
Regalis Alba periit, et Strigonium.
Ausus et Austricam subter penetrare Viennam,
Quantum minarum fossor eiecit solo!
Servorum lamenta querar, tristeisque [Reg: tristesque] catastas,
Infraque scalam vincla captivi gregis?
Mors miseris optanda quidem, sed amata negatur;
Et moesta magnis vita mactatur malis.
Ergo homines ritu pecorum, terraque marique,
Sparis aguntur, aut trahuntur cannabe.
Passim Nicopoli resonant immane catenae,
Et Christianus influit sanguis foro.
Antiochi muros intra caulasque Damasci,
Merx flenda vaenit atque flens, et vapulat.
Delectu rabies gaudet. Formosior aetas
Mollita cultris, non amare cogitur.
Deformis, tanto pulchris felicior annis,
Graveis [Reg: Graves] fremeneis [Reg: fremenes] tolerat insultus Heri.
Scinditur et talo sic castigatur ab imo;
Ut macerante plaga verminet sale.
Femina nobilior, servata in pellicis usum;
Caveis ut olim bella clauditur fera.
Deterior pellis, praedae in fastidia cedit,
Formamque praesens sexus absentem luit:
Damnatusque fame, duris aut sudat aratris,
Aut discit ovibus invidere pascua.
Servi in transtra cadunt illos rostrata triremis,
Medioque ponto durus exercet labor.
Vixque fatigati respirant: cum male nautas
Terribilis ultor multat, ac remos ciet:
Fortiter impacti strident in terga cameli,
Crepante ventris tauriformi tympano
Teutoniae Proceres, vosque o, quicumque cruore
Gaudetis uti perditorum Teutonum:
Ista, precor, vestram moveant spectacula mentem:
Cur (heu pudendum) civis in civem ruit?
Si fera bella placent, placeant et opima, suasque
Meritura laudeis [Reg: laudes] ac secundos auspices.
Caedibus Odrysiis iustum satiate dolorem.
Mergatur avida fonte Strymonio sitis.
Pars autem vestri petitur quotacumque Gradivi,
Ut Turca toto pereat expulsus die?
Non opus est Geticae vires adhibere ruinae,
Cum scelere immodici centesima portio belli,
Et ira deses, nullius cotis memor.
Hoc, quam fuderunt quatuor iam sanguine Lustra,
Quoties Eoum potuit acquiri caput!
Vos Constantini summa iam sede locati,
Regeretis uno duplicem nutu polum.
Iret ab Occasu Romanum nomen ab Ortum:
Et ubique Caesar diceretur Flavius.
Vester Halys vester Tigris foret: Aulide portu,
Iam vestra staret classis in Boeotia.
Ultra Caucaseas et Tauri claustra, pruinas
Spoliis superbus miles isset barbaris.
Qui nunc mentis inops, Patriaeque in finibus haerens,
Seu vincat hostem, sive vincatur, furit.
Stultitiae genus est peilis [Reg: perhaps pilis] opponere peila [Reg: perhaps pila] ;
Spicula cum possent aliena in viscera mergi,
Laudante caelo teste ferientis manum.
At neque militiae tali sua laurea constat;
Nec digna ferrum nundinatur praemia.
Pro veteri claustro, vilis pro caespite glebae,
Sterilique saltu tanta sudant crimina.
Pinguius o quanto daret uber Achaia: quanto
Fertilior illis nascitur campis seges!
Vitibus arva rubent: plenisque canalibus exit,
Et navigando spumat Autumnus lacu.
Innumeris auri venis secreta coruscat,
Partuque tellus gestit exsolvi suo.
Arma modo in diros convertite Bistonas arma.
Opulenta nullam praeda destituet famem,
Irruite et Fatis et vestro credite Vati:
Ne dissidenteis [Reg: dissidentes] occupet prior Scytha.
Inferiis totam, sociis solacia caesis,
Tot liberorum millibus gentem date.
Effetas Veneris pecudes, recutitaque Lunae
Armenta, laetis submovete pascuis.
Alcides veros Othomannica sentiat Hydra:
Ne viperino colla trunco pullulent.
Si pelagus tentare placet; fluitantia venti
Iam bella spirant, et petunt stipendium.
Spondet opem Borcas [(perhaps: Boreas)] , et mobilis Africus alis:
Notusque et Eurus littore accincti sedent.
Immensam Oceano stragem renovare parati:
Qualem Corinthus vidit olim territa.
Cum super Hispanas acies Victoria sedit,
Siderea pulcrae similis ora Virgini.
Treiciosque [Reg: Triciosque] canes in gurgite Naupactaeo
Oppressit altis, susque deque, fluctibus.
Ite alacres, plenasque viris infundite puppes.
Praestabit ipse tuta Nereus aequora.
Iam bucas inflat toto patre turgidus Auster,
Siccasque pennas spargit ingenti salo.
Desuper armatis in Turcas nubibus aether,
Piceisque taedis atra tempestas ruet.
Vobis (omen enim pronum est deducere caelo)
Manifesta dextro signa fulgent Castore;
Hortanturque viam. Vadant, proclamat Orion.
Et acuta primus astra vagina eripit,
Ut iuvet; et trictos tantisper commodat igneis
Arripite fulgur militaris baltei.
Quamquam etiam si nulla foret super hasta, vel ensis;
Adhuc in hostem recta eundem censeam.
Quid peritis gladios? Odio pugnetur et ira:
Manuumque maius ipsa sit telum manus.
At, o sceleste, qui meos versus secas,
Mordesque nigris dentibus:
Ego te domabo et memet ulciscar probe.
Ades, cruente Zoile!
Te criminosum dulcis Ultor omnibus
Devoveo primum Gratiis:
Quae te volentem flere ridentem velint,
Amosse cepas sedulae:
Et, ne trucem ructare possis spiritum,
Pellita demant allia.
Riget caduci flumen ora nectaris
Quod elaborarint apes.
Tibi, nefande, quod mereris, imprecor:
Ut mane numquam dormias.
Placidoque noctem transfigas mersam Deo,
Cum pura ludunt somnia:
Vigilique vota res in omneis [Reg: omnes] transeant,
Quascumque concupiveris.
Ut in canistris sponte nascatur Ceres
De flore candidissimo:
Et imputatam Formiano vineam
Humore Bacchus impleat
Mereris, importune, Tuccii famem,
Lautasque Luculli dapes:
Sitim Catonis pervagantis Africam,
Et Manlianas amphoras.
Dii facite, ut oris inverecundus Theon,
Multoque turpis polypo,
Cogatur esse laetus, ac felicior
Auctore, quam diverberat.
Ut vilis illi de patella globius
Vertatur in mollem scarum:
Et ex olente putidoque pinguior?
Muraena fiat gammaro [Reg: cammaro] .
Fallatur, opto, densque deceptus fremat
Turdum dari pro passere.
Et, cum palumbum credet immorsum gulae,
Premat volucrem Phasidis.
Cur lentus irae Naso, non velocius
Ibin necandum permolo?
Ubi estis albae Furiae, et Astra mitibus
Flammis nihil nocentia?
Ubi lene flumen stans Iuli vertice,
Et laeva sunt tonitura?
Te vere Zephyrus afflet, et Bruma Notus,
Et Eurus Autumno ferox:
Tuamque circa murmuret Pestis domum,
Portas inaudax ingredi
Te cura semper fugiat, et lites tori,
Et plena linguis iurgia.
Habeasque quidquid imprecatus est suis
Nasica Romae civibus:
Suoque Flacco multa Mecaenas vovens,
Et Flaccus Augusto suo.
Servet tenorem Vena: pectus vividis
Exulceretur gaudiis
Proculque lesso, praeficis pulsis procul,
Infestet aureis Orpheus.
Indigne Mome, quam trisulco Iuppiter
Aestivus urat sulphure:
Ponove Nereus mergat, aut movens cavo
Tellus hiatu sorbeat:
Quid, ut stupens me turpis instar bubali,
Et intonatus aspicis?
Satisne nostris palpitas Diris bene
Confossus ominantibus?
Ni mox facessas hinc et in caelum voles;
Enitar implacabilis,
Benignioreis [Reg: Benigniores] iacere carbones super
Hoc multa risurum caput.
Chusi: nihil te, sicut antea, iuvet
Quaerere divitias,
Amore perculsum novo.
Amore, quo te praeter omneis [Reg: omnes] expetit
In stabulo pecudum
Algent puellus urere.
Ingressus antrum, non opes inveneris.
Ex radiante Tago
Nec una stillat guttula.
Ubique, Chusi, semper errant pauperes,
More fluentis aquae:
Hic ipsa paupertas iacet.
En, ut reclinis presset hinc foenum puer,
Inde manu stipulam!
Aulae nent araneae:
Hiems cubile praebet, et cunas ferae.
Membra fovet Boreas
Crudo tenella spiritu.
Egere, Chusi, nunc beatius putem,
Quam super Arsacii
Dormire segmentis tori.
Hoc vagit infans, lacera clamat fascia,
Tota specus loquitur,
Stratae perorant belluae.
Compendio nos mutus aurum spernere
Bos asinusque docet.
Tacete, Graii Rhetores.
Doctis Athenis ruminat facundius
Corniger iste Plato:
Mugitque vende praedia.
Accurre Roma: gratius Bethlemio
Tullius Arcadiae
Auritus in foro rudit.
Compesce vota latius palantia
Amice Fortunae rudis.
Promittit annus multa Iano praeside,
Pulcrisque Sol exordiis:
Sed plura grando, cumque Saturno sene
Nimbosus Auster dissipat.
Perstare summo vix datur diu loco,
Quam raptor occupaveris.
Enata subito colla, quo fungi caput
Sursum extulerunt impetu,
Humant eodem Fata festinat mori
Ortus repens cucurbitae.
Crescente luna, Luna crevit Alvarus,
Famosa fax Iberiae [Reg: Hiberiae] :
Idemque decrescente decrevit simul
Ad usque demptum verticem.
Ergo hoc agendum, Sonna: sperandum bene,
Sed cum labore fortiter.
Properare nolis, capere selectam licet
Occasionem de die.
In matris Aulae ventre turgenti iaces
Recens Honoris Embryo.
Communis alter, quemque natura educat,
Novem moratur mensibus.
At te prius quam Partumeia Servitus
Enixa sistat Gloriae:
Totidem latebis forsan annis, infimo
Scalae repostus angulo;
Excocta proles improbis laboribus:
Ut partus Alcmenae fuit.
Quippe generando maxumi Alcidae Iovis
Nox una non suffecerat.
Iam mane summo se stupebat Hesperum
Adhuc vocari Lucifer?
Nondum ille fortis liquerat terras Pater
Iunonis in torum, redux.
Nutus herileis [Reg: heriles] fixus observa, vigil
Percurre lynce plurima
Standum est; velut si Iuppiter Stator Deus
Olim sedere nescias.
Standum est: in alta donec immoti pedes
Tellure radices agant.
Nec si molestus humor in nervum cadens
Varicosa crura torqueat,
Vespasiani deferes Stantis situm,
Decebit et stantem mori.
Sic invidendas laetus, et multo oblitas
Splendor clitellas subi:
Ipso onere felix, sicut alis alites.
Sunt grata quaedam pondera,
Emancipatos asseclas decentia,
Spe pinguioris sportulae.
Ausis nitere veste, cuius fimbriam
Sarranus imber tinxerit.
Ausis superbo celsus ire mannulo
Plebeia super pilea.
Vultum virilem posco pectini parum,
Sed nil aratro debeat:
Sit absque sulcis, improbos ut terreas,
Licebit esse nubilo.
Molleis [Reg: Molles] adiri comis ornat gratia.
Placet rotunda Veritas:
Non vacua rebus verba, non cassae nucis
Promissa scintillantia.
Praemonio: iam nunc disce sortis aemulum
Et notum, et ignotum pati.
Ingens per omneis [Reg: omnes] saevit Aulas, nec novum.
Invidia, tormenti genus:
Peius metalli mugientis ignibus,
Peius pio Bursiride.
Virtute gratas dividente tesseras
Dolosus adstat Ambitus;
Et inquieto fluctuat mens alveo,
Curaque cura nititur.
Heic [Reg: Hic] tu memento, semper humanas vices
Caeco rotari turbine.
Prensare cristas certus altae Cassidis,
Fit saepe vilis ocrea.
Exterge bilem, candidos tibi dies
Sol crastinus fors annuet.
Ut audaris, applicabis regio
Submissus ora popliti.
Isthic [Reg: Istic] feruntur, quae vetus Paroemia,
Aureis habere principes.
Felicitatis fraena post haec attrahe:
Ne contumax recalcitret.
Sed, sive scandis summa, more capreae
Haerentis in fastigio:
Seu, qualis ursus ninguido excussus iugo,
Praeceps ad ima volveris:
Te vince, Fatis cede, Fortunae mala
Forti cachinno decoque.
Te mea lux, video! Salve dulcissima rerum.
Te video proprium
Enixa Patrem Filia!
Exclamare libet. Deus hic, Deus, o Dea certe:
Nam sacer horror inest,
Et numen arcanum patet.
O vere Tutela Ducum: populique fluentis
Huc, in aquae speciem
Motantis extremum mare.
Caesaribus bene nota Domus: queis [Reg: Quibus] una voluptas,
Mente genusque tenus
In supplices procumbere.
Regna tibi, Natosque suos, urbisque Quiriteis [Reg: Quirites] ,
Sceptraque cum gladiis,
Accline suspendunt onus.
Tu statio nautis: medio tu portus in alto,
Corpora caeruleis
Mergenda phocis eripis.
Tu morbos mortemque fugas. Tibi sibila ponit
Anguis, et in viridi
Natat veneno sanitas.
Fata iubes, pronosque gradu consistere Casus:
Membraque vulneribus
Disrupta rursus integras.
Tu nitidos oculum languentem accendis in usus:
Corporis et calidi
Secreta pellis frigora.
Sternaces placantur equi, te frena regentes
Te cohibente Notos,
Elisa tempestas cadit.
Horrida ceu vitreae rumpuntur fulmina bullae:
Nec satis ipsa sibi,
Alisque fidunt flammeis.
Pinguia tu sterili maturas semina campo,
Vere pigrae Cereri
Festina calcar addere.
Tu melior nostris volitas Victoria bellis
Castra virosque super,
Terrere Suecos efficax.
Tillius hinc vireis [Reg: vires] , animosque accepit et iras,
Armaque sanguineis
Infecta truncis hostium.
Ipse tibi, qui nunc Bavaros moderatur habenas,
Se minor, inque solo
Laetum gemens asternitur.
Da niveos illi cum coniuge vivere soles;
Deque tuis radios
Dulceis [Reg: Dulces] ocellis imprime;
Da geminam Prolem, cani solacia Patris,
Patris et in segetes
Aequante culmo crescere.
Me quoque quam cupere quaedam tibi dicere in aurem!
Sed properante rota
Auriga saevus avocat.
Siste gradum: Dux ipse manet, cras, quando, remittet
India Solis equos;
Et tu reduces quatuor
Iverit interea Dilectae Virginis aedem,
Donaque cum titulis
Lustrare circum pendula.
Non aurata nitenti fulvo laquearia caelo:
Praxitelisque nihil.
Nil delicati Zeuxidis.
Caetera compensant artem. Placet Antonino
Caesare structa Domus:
Squalor placet fuliginis
Scilicet antiquo talem Ruperrus ab aevo
Vindicat, et mediam
Flammis et Hunnis eripit.
Ille Planetarum septem discrimina lustrans,
Et scelerum tenebris
Nixum cubile siderum:
Indignatus sibi Romana piacula sedem
Figere, cumque sua
Sorore Titanem coli:
Cur nostras incestat, ait, Diis turpibus Oras
Prisca superstitio,
Aris ab usque Dardanis?
Cede prophane [Reg: profane] Phanes, et cum Iove, Luna, Venusque.
Martis avique probrum:
Mentite, cede, Mercuri.
Dixit, et eiectis purgavit limina monstris,
Nobiliore tholo
Sacram locans imaginem.
Haec t, Diva, refert: qualem modo cernimus intra
Septa, duumque pedum
Angustias mirabilem.
Sceptrum laeva gerit: caput est diademate cinctum.
Suppositaeque Deus
Dextrae puellus insides.
Es quercu lenis species ac blanda rogari:
Lumina mire pia,
Et dulce conniventia.
Nigra quidem, formosa tamen neglecta renidet
Pulcrius effigies,
Crescitque simplex gratia.
De rudibus spirat maiestas ardua sulcis:
Nox quoque grata decet,
Mistumque praestringit diem.
Mole carens, virtute valet tam parva Colossos
Deprimit; et cubitus
Videtur esse pyramis.
His manibus, credo, serpens elisus, hoc est
Pressus ad ima pede,
Orcoque virus inspuit.
Est aliquid, lepidam post funera vivere vitam.
Rem canto dignam Vatibus.
Quae viret Oetingae, spatioque indulget, et auram
Inumbrat arbor frondibus:
Non habet enatum nemorali semine stemma,
Ut fagus, ilex, fraxinus.
Funus erat quondam tenerae non vilae [Reg: villae] puellae,
Densam renodantis comam
Illa per Alsatiae celebris pulcherrima terras,
(Ferunt Tabernis editam)
Vicerat insigneis [Reg: insignes] formae certamine Nymphas:
Pomum dedisset et Paris.
Accessit Romana decus facundia pulcrae,
Pectusque plenum Palladis.
Nam Pater et Genetrix Latio sermone solebant
Miscere verba Teutonum.
Qualiter et Morus datur assuevisse Britannus
Musis dicare filias.
Tulliolae Marci poterat par Nata videri,
Materque par Terentiae.
Dicta tamen balbae Tilia est, non Filia, Matri,
Totique post vicinae.
Id vitium linguae, quia molle, decebat utramque,
Ludentibus praesagiis.
Filia, mutatum fecit cui litera nomen,
Silvas amabat unice.
Hoc quoque de Divis visa est habuisse novenis.
Novena dici dignior:
Cruda maritalis flammae, glaciataque voto
Quascumque contra nuptias.
Saepe Parens dixit quando dabis ire nepotes
In nostra pronos oscula?
Saepe reluctanti vestitus detulit auro
Non grata leno munera.
Perstitit, ut rupes: vimque versata virilem
Vergente fugit Sidere.
Fugit, ut intonsum iuvenem Peneia Daphne,
Ceu Naxio furens Deo.
Ignoto demum longinqua per avia calle,
Per saltuum discrimina,
Sistitur Oetingae: quo tempore Phoebus Eois
Evoluit axem fluctibus.
Hic almum perfusa diem, simul ignibus arsit
Viso Deae sacrario?
Tota simul Statuae claris admota tenebris
Caeleste lumen imbibit.
Haec faecum: me nulla loco divellet ab isto
Ferri procella Norici:
Nullus ab Hyrcana nutritus tigride miles.
Potorve equini sanguinis.
Virgo, decus rerum, minimos dignata recessus
Implere blando Numine;
Aspira trepidique fugam miserare pudoris.
Stat heic [Reg: hic] iacere, et emori.
Exin, per nemorum tractus hortosque vagata
Aram coronavit rosis:
Populeaque coma fagisque instravit opacis,
Faunos latere callida.
Ah! quoties voluit fieri quoque munus et ipsa,
Donanda sumptuosius.
Ah! quoties, utinam fierem modo cerea! Dixit,
Arsura iugi lumine.
Invideo violis fragrantibus. O ego nardus,
O thymbra sertis inferar!
Quam tua, Virgo, libens redolenti tempora nexu
Crinalis optem lambere!
Quod vires quia posse negant, et Rata resistunt
Iniqua voto supplicis:
Hoc saltem nequeunt, etiam obluctata, negare;
Ut non avara serviam.
Talia dicentem Pietas advertit, et una
Severus aedilis Labor
Structa casa est: in qua Zephyris laxantibus annum
Se devoventeis [Reg: devoventes] advenas,
Aut aestu rapidos, aut tempestatibus actos
Textis recepit cratibus.
Mox pedibus fessis lympham manibusque lavandis,
Et oris annonam dare.
Tum iurata sequi socialis signa catervae,
Magnam sonantis Virginem:
Ibat ovans, varia pratorum ex iride, gratum
Odoris imbrem spargere.
Sternebatur iter calthis: mistoque hyacinthis
Vexilla pingebat croco.
Sic tribus exactis, non longo tempore lustris
Ad fila venit ultima.
Fata vocaverunt, veniam cito, dixit, et astris
Soluta maneis [Reg: manes] inferam.
Da modo, Diva, meum nullis tabescere seclis,
Si nemo corpus polluit.
Quaque licet, vitare putris contagia terrae:
Et stare functum te prope.
Successum meruere preces. Mens aera tranat,
Vernare funus incipit.
Atque aliquis tumulo properans componere membra,
Miratur infusum nemus.
Coepit et erectum subito frondere cadaver:
Coramque vespillonibus
Planta pedes fiunt; truncusque immobilis haeret
Tellure congesta super.
Tentavere viri caput attrectare: sed illud
Repente sursum germinat;
Tracturasque manus longe fugit, intima molli
Cingente libro viscera.
In ramos digiti parvos abiere minores,
Mutata magnis brachia.
Ora cacumen habent: quae, ne credantur adempta,
Loquuntur Euris flantibus.
Servat adhuc Tiliae nomen spectabilis arbos,
Coelebs [Reg: Caelebs] , ut ante, et unica.
Quod fecit sub pelle, facit sub cortice, sexus
Tenacis assuetudinis.
Nam velut ante sacram Dominae mirabilis aedem
Ancilla florens excubat.
Seque suoque movet vento pectente capillos,
Pronoque nutat vertice.
Ac, si caeca queant audiri murmura, noto
Heram salutat sibilo:
Officiique memor Virgo frondosa prioris
Invitat ad se rusticos.
Grata peregrinis subter fugientibus umbra.
Solis calorem mitigat.
Nulla magis placidas reddant tentoria nocteis [Reg: noctes] ,
Minusque somnum noxium.
Dum resonant laudeis [Reg: laudes] , his consentire videtur
Anhela ab imis unguibus.
Nec minus ipsa suo, quam turba canora, susurro
Paeana Matris perstrepit.
Iamque etiam Lauro certat secura Tonantis,
Et rauca temnit fulmina.
Omnis quod circum novit clamator Iolas,
Et Oenus undarum pater.
Hinc aliquis folium, ne sumet ab aethere, raptum
Praetendit irato Iovi.
Fabula sinitur celeberrima. Vos quoque Boii,
Hirsuta ruris pectora;
Alsaticae posthac (fas est meminisse) Puellae
Vestris Camoenis plaudite.
Et hinc bibamus. Quale lympha prosilit
Demissa frigenti pede!
Non aliqua Mauri turpis hoc liquens vitrum
Manus propinat ossea:
Sed Genius alti candidique marmoris,
Et sanguinis Carystii.
En: ut columnam stat super cum limpido
Aquosa Mater parvulo!
Ut sena madidum concha derivat diem:
Ut lene crystallus fluit!
Bibamus. O Fons virgines trudens aquas,
Nullo sopore languidas:
Quam nec loquacis mite Blandusiae gelu,
Nec ros Lycormae vicerit:
Ladonque numquam siccus, et nihil sui
Langia debens nubibus.
Sic o pudicis semper undis emices.
Sed quid? Bibamus denique.
An tam profana post Iacchi pocula
Tam sacra nos arcet Thetis?
Cras igitur omnes afferamus integram.
Casteque purgatam sitim.
Ergo, proterve, te tuosque deferes,
Mutatus ut Chamaeleon?
Qui nervus, eheu, quod ligavit fascinum,
Quae nigra rhombi licia!
Non revocat ille; cui Cometae militant.
Et sidera arcanum pavent!
Non ille: qui te fixus infami trabe
Clavis in altum sustulit:
Nec illa: cui votivus audebas cliens
Iurare verba splendida!
Revolve noctem: cum Sodalium comes,
Aut iunctus serenis se figuris explicat
Mundi volumen igneum;
Claris ut Aether litteris scriptus patet,
Stellis relucens aureis!
Volat sagitta: vultur in lyram cadit:
Hinnit per astra Pegasus.
Cerno ligatas dulcis Andromedae. manus,
Cerno coronam Theseos:
Pavidoque leporem vix micantem lumine
Subter pedes Orionis.
Armatus huius splendor, et rursum illius
Delectat imbellis nitor.
Hic ille Python, squamei qui fluminis
Instar per Ursas labitur!
Quam fixus albam servat Arctophylax feram
Ne proluat caput matri!
At nec minoris eminet curae vigil
Custos caprarum Myrtilus.
O ambulantis nil terrentia!
Salvete facili circino ductae faces,
Pictaeque Naturae croco.
Haec quantus olim nocte suda quam ferox
Iactante monstrabas manu!
Nunc totus oculis ille decessit decor
Poscentibus collyria.
Praefers Olympo seu Citheronis iugum,
Seu montis Idaei nemus.
De cuius atro fluxit ore viperas
Furoris istud poculum?
Moerimne vidit obvium prior lupa
Quod suspicamur: an lupus?
Si nuptiale forma philtrum miscuit,
Dic: qua cales Ogulnia?
Haec me loquente, ter quaterque sternis.
Fortasse non ab alliis,
Sed ex honoreis [Reg: honores] fervidi nasturtio
Sublime commotus gemis
Placent tiarae: gemmeus vertex placet,
Magnique turbo nominis.
Et tam videri, quam videre iuverit
Alto reclinatum toro
Iam mente sorbes pulverem , sonantibus
Rupturus Aulas ungulis.
Iam pictus extra ducitur currus fores,
Manditque frena quadrupes.
Imaginoso tinctus erras somnio,
O nauta sicci littoris:
Interque vota cor tuum scindentia
Immane quantum falleris!
Incide venam, spesque putreis [Reg: putres] eice,
Quae pectus exsurdant tuum.
Ventosus, atque ad ultimum Anticyris tribus
Diceris insanabilis.
Demus potiri qua voles Canaria,
Et apparatu Persico.
Te Iuno nummis, Pallas ornet artibus,
Venusque Ledae filia:
Possesse qualem munera aetatem ferent,
Quam portionem seculi!
Vitae fugacis una solstitialibus
Urgetur hora ligneis.
Tandem perimus. Cum tui concusserit
Capitis nives Proserpina:
Eheu, dolores ingruent, et anxium
Rubigo tristis exedet.
Transfumat omnis culpa; et Auctorem petit
Armata poena crimine.
Tunc semet ipsam vidua quaeret palpebra:
Ubi fastus es? Marite mi.
Pulsabit ille fronte deiectus solum,
Impressus ora gramini.
Tunc et cupido nabit absque cortice,
Languens inani taedio.
Ah, qua Carina nostra, dices, alite
Portum Salutis exiit!
O blanda Circe: sic meum poteras iecur
Furiare succis mitibus!
Laetabar? An me frigidus vinxit stupor
Captum voluptatis dolo?
Quidvis agenti, vera semper defuit
Casti medulla gaudii.
Discede luxus. Huc mihi simplex olus,
Caulisque laternas olens.
Huc olla farris aphronitro caeruli,
Et ova putiscentia [Reg: putescentia] .
Fabis patellas ingementes reddite,
Coenumque vappae defrutum.
Quereris isthaec sero coram fontibus,
Siliquamque porcis invidebis, ut sacri
Subulcus assis prodigus.
Ergo beatus ille, quem funis suo
Spartanus astringit Deo.
Esse quid hoc dicam? Laceri quod fragmina Mundi
In ipsa Regum torqueat
Martius ora furor!
Inde cicatrices diademataeque resultant
Molesta frontis tubera,
Purpuraeque notae.
Quae licet a gemmis, Indorum more, coruscent:
Non et minoris saucio
Caussa doloris erunt.
Ut video, non ad splendorem inventa Corona est.
Necessitatis vinculum
Vulnera facta tegit.
Imposito Reges exorna, Iuppiter, auro:
Tu Phoebe, lauro mollius
Tempora cinge mea.
Ibis Stagirae, Stivo, doctum pulverem
Colligere plenis curribus:
Paratus omne corporis periculum
Subire, ritu militis.
Revocare mentem velle, dementis foret
Et exsecrantis pulpita.
Quamquam ipse morbos quereris improbissimos,
Vitamque pene evanidam.
Quod pallor oris, quodque gypsatum iecur,
Et lanceae pleuritidos,
Plumoque laesus, et spuentis indicant
Conchyliata vellera;
Aestusque cerebri nuper ad Platonicum
Tumulantis somnium:
Tamen rotabis Ambulator Machinam
Annis tribus versabilem.
I, sed fideleis [Reg: fideles] ultimum saltem accipe
Timentis affatus tibi:
Ut sana mens servetur; excubiis caput,
Pluteoque pectus libera:
Opiniones parce moliri novas,
Contentus antiqua Lyra.
Accipe, Laevini: taedas cur noster amicus
Spernat et impatiens
Vivat tori Brisonius.
Admonitus Sponsae (Genetrix, Genitor monebant,)
Exagitante Deo
In hanc ruit sententiam.
Quid mihi vobiscum est Lamiae, neptesque Metelli,
Ausoniaeque nurus,
Togata Roma emblemata.
Nolo tuam, nolo, Gracchi Cornelia, dotem:
Nam pretiosa nimis
Crepas avorum praelia.
Non mihi vertigo haec: ut pictas venditus Arcae
Iurgia mille ferens
Tuis triumphis serviam.
Nec vos, quae formam longo iactatis in auro,
Ore pares Triviae,
Tanti Lacaenas fecero.
Quot fallunt mentita viros promissa puellae,
Lapsa simul viduas
Cerussa malas liquerit:
Sithoniasque nives, et lac ungentis asellae,
Et Veneris panacen
Carbone nox deterserit!
Finge tibi, pulcram Briseida: quanta decoris
Atque pudicitiae
Quam pertinax discordia!
Gliscit, et ancipiti pugnat discrimine vultum
Semper alunt oculi
Periculosa incendia,
Atque leveis [Reg: leves] iaciunt atomos, sed finge pudicam:
Litibus indubito
Et unguibus Calpurniae.
Femina sic nata est, ut saeviat: optima quaevis,
Mente ferox tacita
Discerpsit unum Penthea.
Quare adeo iam nunc thalamis absistite nostris:
Filia, quas petitis,
Praevenit una nuptias.
Gratior est nobis e buxo futilis uxor,
Orpheos Eyridice
Testudo magni nominis.
Non adeo formosa quidem: neque enim sata Cedro,
Vertice de Libani
Deducit excelsum genus.
Nec de plebe tamen communis filia silvae est.
Collibus Aoniis
Nutavit inter arbores.
Quam simul audivi, simul hausi pectoris igneis.
Sunt in amore duces
Non sola semper lumina.
Continuo duxique domum Peneida nostram;
Sertaque Pierides
Sparsere non mortalia.
Iamque tribus lustris, sine crimine vivimus una:
Dissidiisque fine
Libamus auratos dies.
Quod querar, haud habeo: tanta est concordia morum.
Ipsa regi facilis
Priscas Sabinas provocat.
Non invita silet: mittit responsa roganti.
Indole, qua tetricis
Occurrit Echo rupibus.
Sed neque, si ferio, crudele remurmurat; ut tu,
Torva tuens Hecube:
Nec stridet, hirrit, tingitur.
Quin pulsata canit, gratoque agnoscit in ictu
Verberis esse rea:
Rursusque mulceri sinit.
Ac nisi percutiam, Scythicae de morte maritae,
Seria conqueritur
Algere pectus coniugis.
Ergo manu rapio crineis [Reg: crines] chordasque sinistra;
Innumerisque modis
Infringo dextrum pollicem.
Quo magis increpito, digitisque micantibus erro
Colla per et faciem;
Maiore ridet gaudio.
Doctaque, velut Sappho , sed castior. Illa suorum
Comis ad obsequia
Delenit aureis hospitum.
At non et metuo, ne sit me carior alter
Advena, zelotypis
Suasurus arma Cornibus.
Duxi Penelopen. Mediis licet usque procorum
Coetibus involitet,
Modesta nescit fallere.
Nec minus Heroum choreis concessa sonandis,
Intemerata fidem
Fidesque servat integras.
Quodque omnem superat famam: non aere maritum
Degravat, ac modicis
Contenta vivit sumptibus.
Fastiditque epulas, et sola vescitur aura.
Uncta genas oleo
Exstinguit arentem sitim.
Scilicet est sterilis, numquam factura parentem:
Nec gremium Citharae
Lucina donat pignore.
Imo, velut Niobe scropha fecundior alba.
Ventre ferax gravido
Nummos et odas parturit.
Infanda pateris, Virgo: stas sic tamen.
Crucemque fulcis pectore.
Amicus, hostis, vir, puer, iuvenis, senex,
Et natus ipse sauciat.
Visam videntem, visus ac videna premit
Moerore [Reg: Maerore] ineluctabili.
Tormenta vireis [Reg: vires] ipsa consumunt suas,
Dum tritis ubertas stupet.
O ad dolendum Mater olim non rudis,
Nunc Mulier. Hoc deerat malis.
Ah, quae procella se maris falsi tibi
Contrita Virgo comparet!
Amara vivae plangis invidiam neci.
Fert terra corpus debile:
Sed mens in alto fixa pendet Stipite,
Sugitque mortem filii.
O moesta luctum, Domina, mecum divide:
Nec parce multum supplici.
Per vulnus animae, quod sinu sub intimo
Praesagus ensis condidit;
Vivosque stantis oro maneis [Reg: manes] Funeris,
mei doloris numina.
Saevis licebit ergo Sabbatariis
Impune nos occidere!
Non conqueror, quod aurum et immensas opes
Avara Gens emulgeat.
Nec, quod fluentem nauseam vultu creet
Foetente flavos aspides.
Accuso ferrum: quale fratri prandium
Cocturus Atreus strinxerat.
Audite, Matres, facinus, et vel Colchiae
Vestris timete liberis.
Qua se Tyrolis ultimo pandit iugo
Stat crypta subter porticum.
Fornix recessum noctis angustum premit,
Et lux maligna temperat:
Penetrale caecum Mosis antiqua fide
Serpens coronat aeneus.
Illud paternis saepe foedabat sacris
Olens Apellarum tribus.
Horrore totus squalet ingrato locus,
Ut officina febrium.
Huc rapitur, eheu, qualis aut Gyges fuit,
Aut pulcher Hylus [Reg: perhaps Hyllus] , Pusio.
Cui Fausta crispi, cui pepercissent trucis
Phaedrae novercales acus:
Ipsique torvum flere dignentur Getae,
Mucrone stricto supplices.
Iam Noctiluca, fratre verso, iunxerat
Currus Soporis obvios:
Cum clam doloso capta pomo victima
Insons ad Aram sistitur.
Mox illigata ponitur saxum super,
Iuxtaque peluim fuscina.
At conspicatus hinc et hinc cultros puer.
Plorat trementi gutture.
Placasset iras, et ferarum, et anguium:
Mollisset enseis [Reg: enses] Thracios.
Vocem querentis lacteo coercuit
Iniecta collo fascia.
Iuvat ordinare rite iuratum scelus,
Annoque lustrali sacrum.
Stat pone Samuel, ante cretatus Michas,
Devotus Orco Pontifex:
Per cuius obsoleta crineis [Reg: crines] infula
Limbo cucurrit rasili.
In tenera tota membra membratim manu
Saevitur ad fastidium.
A calce cuspis ad cruentum verticem
Sursum deorsum ducitur.
Ceu stella dempto Sole tabescit, duae
Expalluere pupulae.
Ne pereat ulla pars voluptatis, sinunt
Tandem Puellum plangere.
Ille moribunda voce cespitat [Reg: caespitat] gemens,
Et murmure incerto absilit.
Tremuere postes: tota succussit domum
Testudo subterranea
Bis terque moto oulter [(reading uncertain: print blurred)] illapsus solo
Manus refugit impias:
Atroque lampas concitata limite
Abrupit obscurum diem.
Nihil hi moveri quas dolor peragat vices
Avide tuentur cominus:
Quo scissa flexu motet ora, quid loquax
Singultet aer hostiae.
Iamque a lacertis dissoluto corpore,
Fit vulnus unum ex omnibus.
Consumpta vita est, non tamen totum nefas:
Dicta furor nocentius
Scrutantur exta, pallidae omentum necis,
Et fata fibris abdita.
In frustra sectos denique artus differunt,
Novo incoquendo ferculo.
Exin caninum balbus et denteis [Reg: dentes] niger
Absistit in chorum senex:
Pateramque vergens sanguinis spumam ciet,
Additque verba noxia.
Hoc ultioni Gentis infusum meae
Litetur, inquit, poculum.
Sic quisque in orbem purpuram libat, scyphi
Plenus Thyestei mero.
Et tanta poenis, Christiani, debitis
Dicemur ulti crimina:
Iudaea porci siquis ora fumine
Inungat, aut lucanicis!
Aut parricidam ludibundus obvium
Praebere cogat aleas!
Huc, venditure mille verpos unico,
Caesar, redi teruncio.
Tu potius imi sessor Erebi, iustior
Antioche tortorum, redi:
Una sub imo quidquid est Erebo triplex,
Canis, Sorores, Iudices:
Genus omne monstri turpius monstrum ferat.
Infanda proles Isaci.
Tityum relinquat ales, et Phlegyae patet
Gyrare cesset orbitam.
Suumque montem Sisyphus liber iugo
Miretur, et Lethen bibat:
Aliasque rabida migret in fauces sitis
Famesque pomis insidens.
Quae poena Mundi sontis est, omnium;
Sit poena Gentis unius.
Septima post caedem Gustavi fluxerat aestas
Boiorum in urbe principe.
Cum regeret Romam sacris Octavus habenis,
Sacris Viennam Tertius.
Tempore, quo secum certans Germania Belli
Civilis augebat nefas.
Cum privatus adhuc, modo Dorstensonius hostis,
Captivus esset Hornius.
Nondum bis quattuor lustris succinctus adibam
Silvas, Kalendis Iuliis.
A tergo cantabat avis, lucumque sonantem
Mulcebat aura lenior.
Ante, toro ripae, Nymphis innixa loquacis
Trudebat undas Isara.
Heic [Reg: Hic] ego rem miram vidi, aut vidisse putavi,
Eoa post crepuscula.
Virgo serenati circumdata Solis amictu
Lunam premebat calcibus,
Os humerosque Deae similis; quantamque referre
Augusta Maiestas potest.
Regia frons, acres oculi, lux vivida: vultus
Castis renidens gaudiis.
Hinc atque hinc vigiles exsultavere pyropi
Formosa circum tempora.
Ipsa, caput nitido risu turgentibus astris
Cinctum modeste sustulit.
Cingebant bis sena: comam diffundere vento
Vetabat alba taenia.
Pars tamen in laevam, quod erat neglecta decore,
Undare visa gratius.
In manibus portante Dea formosior infans.
Florebat instar sideris.
Ecce autem insidias huic formidabile monstrum
Tendebat, immanis draco;
Prodigiis septem capitum suspensus in auras,
Ex dena tollens cornua:
Agmine membrorum longe post terga relicto.
Et implicatis nexibus.
Si molem expendam; quantus, qui corpore vasto
Arctoa plaustra separat.
Tertia stellarum pars cauda tracta deorsum
Serpebat in vestigia.
Vipereus thorax; facies tot mortibus horrens
Carbone gliscit igneo.
Cocytum fauces spirant, nebulamque rogumque
Et spissa fumi flumina.
Iamque minax tenerum propere sorbere puellum
Cristatus assurrexerat.
At mulier passis super aethera grandibus alis
Librare corpus fulgidum:
Attractoque genu procul evitare sinistro
Os multiformis Cerberi.
Ipse etiam, seu se sciat evasisse periculum,
Laetatur ingens parvulus.
Et micat, et Matrem iuvat, et connititur ultra
Gestu triumphali ferox:
Sanguineasque iubas, et ahenae verbera squammae [Reg: squamae] .
Et vana spernit sibila.
Desuper armipotens genius quoque fulminat Hydram
Ferro nocentem flammeo.
Detruncata vomit saniem, atque irascitur hosti,
Ipsaque in ira supplicat.
Sed varios maculis frustra torquetur in orbeis [Reg: orbes] .
Virusque spumat lividum.
Personat interea toto Victoria caelo
Sternitque palmis semitas.
Ut vidi, ut stupui: ut me metuenda voluptas
Horrore sacro perculit:
O Dea, dicebam (neque enim mortalia cerno
Mortalis) o certe Dea!
O quaecumque fugam per candida nubila carpis,
Sontemque calcas belluam:
Si non deludor, minimis si Vatibus esse
Dignaris aspectabilis:
Da quoque clara meis oculis te, Diva, videndam:
Ut mente nunc permetior.
Audiit: et laeva de patre rubentis Olympi
Amoena nubes intonat.
Frisingam versus fax una clara cucurrit,
Vibrans colores Iridis.
Post ea forte illuc summam delatus in aedem
Arae furor spectaculo.
Obiectos animo vultus, habitumque, coloremque,
En, penicillus exhibet.
Qualiter artifici radio miracula ducit
Rubens Apelles Teutonum.
Protinus exclamo: talem suspeximus olim
Divina passi Virginem.
Tunc ergo, praedulce decus, Nasareia Virgo,
Alata Bellatrix eras?
Vive, vale sed, cum serpens antiquus ab Orco
Redibit illaetabili;
Eripe nos etiam mansurisque instrue pennis
Tecum volaturum Gregem.
Voluptas
Ingrate primum (nam quis audacem neget?)
Moliris, Augustine, degenerem fugam?
Et haec, et ista, et ista demum gaudia,
(Quaeque ipse nosti) pariter elabi finis,
Unoque iactu mentis aeternum abdicas?
Frustra relictis. Ipsa genialem torum
Natura suadet. Dulce, Naturam, sequi.
Nolens traheris. Nesciant sane truces
Amare scopuli; quosque Caucasea nive
Perpetua monteis [Reg: montes] durat obsessos hiems.
Sed terra molli peperit humanum genus.
Numquam severi vena marmoris tepet:
At tua calescit consciosque sanguinis
Argutat igneis cum tuis, age, exue.
Si potes, amorem patris Adeodatus
Infunderetur brachiis, rupes eras?
Cum respuenti pellices Alipio [Reg: perhaps Alypio]
Saltem probares nuptias, silex eras?
O te repente duriorem cautibus,
Quem molliorem nuper hoedo [Reg: haedo] vidimus:
Quid restitas, abducto orbeis [Reg: orbes] luminum,
Tergumque furis instar obvertis mihi?
Curas fugavi, depuli tristeis [Reg: tristes] metus:
Iam me relinques, qualis Aegides suam,
Vanus Ariadnam? tu pudicus, tu probus?
Sed non inultam riseris, nec deferar
Onusta proberis. Semper haerebo comes:
Fatalis umbra semper invitum sequar.
Confessus illud crimine impleris meo?
Dignis ut usque, profuge poenis suppetas:
Pacem diei, turbidae nocti suam
Adimam soporem, et mille formas ingeram:
Quibus perire ut non velis, pereas tamen.
Figam medullis abditas imis faces.
Damnatus alter cordis Ixion tui,
Volves amoris flebilem volves rotam.
Faxoque, ut alter Tantalus, Cyprii maris
Mediis in undis, inter ipsa somnia,
Amplexuumque, corporumque imagines,
Feras dolores et novum sitis genus.
Liquida adnatabit Nympha: non tamen bipes.
Lepida advolabit forma: non tanges tamen,
Numquam mederi vulnerato pectori
Ausurus: absens semper et propior mihi.
Poterisne nobis hospes antiquus sine
Noctem vel unam ducere? Ab, hoc non potes.
Periere mores. Illa libertas tua
Necessitatis in catenam transit.
Dissolve nodum: vincla rumpe ferrea;
Quos fecit usus ex tot annis annulos,
Poteris vel unum rumpere? Ah, nec hoc potes.
Sed finge posse: cur velis? Tamen iuvat
Saevitia facilis, et madentes lacrimis
Rudibus timores, et decens licentia,
Gratusque pallor, atque iucundi metus.
Huc huc sopores, quotquot estis, Gratiae:
Instemus operi, ludicrumque transfugam
Byssi recentis vinciamus compede.
Aglaia, myrto necte crineis [Reg: crines] uvidos:
Thalia collum cingat, Euphrosyne latus.
Super ipsa totam mollis infundam Cyprum.
Continentia.
Aperiebatur enim ab ea parte, qua intenderam faciem, et quo transire trepidabam, casta Dignitas Continentiae, serena et non dissolute [(reading uncertain: print faded)] hilaris et cetera. Et non poteris, quod isti et istae? An vero isti et istae, et cetera.
Canidia turpis, publicum Mundi malum,
Effrons Voluptas, parce vocibus sacris
Infixa caelo devocare sidera.
Spargis venenum, quod nec Alcides bibit
Vestitus atro munere uxoris suae:
Neque aut Jolcos misit, aut Iberia [Reg: Hiberia] .
Circe valenti carminum sono potens
Induere seris remiges Ulyssei;
Absiste tandem, teque luci subtrahe.
Huc noster, Augustine, conversos refer
Huc tristis oculos, et per aetherium mare
Puerumque coetus ac Puellarum vide,
Anusque viduas, et verecundas nurus:
Quas nulla turpis cepit insolentiae
Cupido. Tu non poteris, heu timidum genus,
Quod isti et ista? An isti et istae ferrei,
Aut quae tremiscis, viribus nixi suis
Vicere fragilis blanda Naturae mala?
Deus Deorum me volentibus dedit
Morum magistram; meque praescit choro
Agnum sequenti per Sionis pascua,
Quocumque passu laneo figit pedem.
Dignos et ipsa mentis igneis excito,
Casto decore sobrioque pulchrior:
Nec vero sterilis, signa Mundi suspice:
Quot astra cernis, pura cum nox albicat,
Tot pario natos de marito Numine
Fecunda Mater, liberos simileis [Reg: similes] mihi:
Serena frontem, sparsa florenteis [Reg: florentes] comas,
Et virginali vincta zona gaudia.
Pars in virenti colle vellus aureum
Pectunt ligustris, et protervia rosae:
Pars astra nectunt et capillis illigant.
Invito: sequere si coronari cupis.
Expando plenas liliis ad te manus.
Quid turbulentas fluctuans trahis moras?
Lascivientem mitte sectari lupam
Fallit voluptas brachiisque vinculum
Incantat ore Thessalo venefica [(reading uncertain: print faded)]
Mihi fide: posthac laetius vives Deo:
Quid tibi vis, Garsti, balathronum [Reg: balatronum] digne catasti,
Afra animos immitior angui?
Cui furis indomitae monstrum memorabile buccae,
Non aequet quam plumbeus Auster.
Nympham canto meam. Nisam cantat alter, et alter
Usque suam Pholoen. Quis Amyntae
Invidet arguta resonanti Phyllida canna?
Quis Mopsum vetat esse poetam?
Atqui nostra Deas forma supereminet omneis [Reg: omnes] ,
Ut cedrus despectat aristas.
Ambrosio talos vertice nullus Ad imos
Naevus ebur vitiat Marianum.
Purpureus sed enim radiet quod Matris in ore
Filius: haec similem sibi natum
Apprimat, ut lenis hederis astringitur ilex;
Paene crepas: utinamque crepares!
Malles scurra tuam cantari Deianiram.
Perge scelus, miser esse: dolore
Si cupis, augebo stimulis inamabile votum:
Nam Dominae plus laudibus addam.
Et modo populeis mandabo nomina truncis,
Vere novo crescentia late.
Aurifluis modo lemnisicis encomia cingam [(reading uncertain: print faded)] ,
Astra super ducentibus Horis.
Nec prius absistam tactis ad carmina nervis
Virgineas percurrere dotes:
Quam tuae prae rabie rumpantur, et ilia latrent,
Sicanios imitata molossos.
Dulcis Mirisi suavis Artium lepor,
Festive Musarum pater:
Quem blanda in auras ipsa Virtus edidit,
Multique splenis gratia.
Mirare mecum mollis India sophos,
Regnique Athenas barbari.
Europa non est sola, quae doctos creat,
Troianus ut forteis [Reg: fortes] Equus.
Quandoque dignus aemulator Socratis
Coelo sub omni nascitur.
Congoxa stellis clarus, Izaffo mari,
Xacottus usu germinum,
Indi fuere. Fama Brachmanas canit.
Late per Orbem didita.
Student et isti curiosam ponere
In fonte Naturae sitim.
Hos mirus auque nodus in scripto iuvat,
Et musca cum proboscide:
Ordoque rerum nexus, et gaudens rapit
Indago veri tortilis.
Sed enim laborant fodere causarum abdita,
Diesque iungunt noctibus.
Non ut protervae Bonzii superbiae,
Et intepentia ingeni:
Qui capitis ingens quamlibet negotium,
Et crebra curarum agmina,
Tonansque cerebrum iam fatiscentes crepant
Prae copia Scientiae:
Vigileisque [Reg: Vigilesque] Lunas tetra post insomnia
Tristi querantur iurgio:
Haec inter omni dissoluti fibula
Utramque in aurem dormiunt.
Stagaia princeps Factionis horridae
Morosus arcet otium:
Osorque fuci, pellit ignavum pecus
Flavis apum praesepibus.
Lycaea quovis Sole lustrat singula,
Dignosque mactat praemio:
Seu parte clavi, merce seu novaculae,
Seu dente plumbei pectinis,
Acuve, qualem fusus efformat chalybs,
Figente crineis [Reg: crines] virginum.
Lebete primum quemque donat aeno,
Tripodisve frustro ferrei:
Aut orbe rapto de catenis annuli
Ex Lusitano carcere.
Immane precium [Reg: pretium] rebus his novitas facit.
Et aestimans penuria.
Accedit Artis expolitae cos, Honor;
Maiorque, quam Nostratium
Quos longa postquam macerarunt taedia,
Contemptus occidit prope.
Persaepe doctae flagitant buccae stipem,
Turpique tabescunt fame.
Ergo, aut monentur cum vagis tonsoribus
Lippisque coenam [Reg: cenam] sumere:
Aut foeda subeunt antra textorum, neque
Terrentur a prurigine.
Latrante stomacho, pars canunt ad pulpitum,
Et sceptra quassant ulmea.
Pars templa purgant, et metalla turrium
Tractis fatigant funibus.
Pars ad gementeis [Reg: gementes] destinantur praeficas
Poscente curam funere:
Putrisve curant moesta Libitinae sacra,
Ac se sepulcris elocant.
Detestor omnem, qua patet, Germaniam.
Hoc est fovere literas!
Heu, saeva nescis Terra, quid sapientiae,
Quid debeatur Artibus.
Id disce saltem, si Poetam respuis,
A sole tostis civibus.
Assurgit omne vulgus Indorum Sopho,
Pedumque lingit pulverem.
Quicumque propius astra vidit, est sacer:
Nutritur ex aerario.
Diis par habetur, dividensque oracula
Capit voventum munera:
Barroque vectus per plateas candido
Plebem salutat cernuam,
Hoc, nempe, cupidos, hoc capaceis [Reg: capaces] gloriae
Gratis fodit calcaribus.
Adeoque dulcis Fama divinis prope
Titillat Indos laudibus.
Exin cupido fervet instar cacabi
Ebullientis ad focum.
Sudant mereri nomen ac Divum iubar [(reading uncertain: print faded)] ,
Seque aemulantur splendide.
Macies in usu: rara sunt convivia:
Mens omnis est in aethere.
Ariete coeli ianitore, florida
Pandente Veris atria:
Quo praeliantur, ac sedere nescii
Furunt iocosis caestibus:
Mos est, in Aulam convenire publicam,
Belli loquacis aream.
Dant specimen illic, quotquot urget ambitus
Inter Schacodas evehi.
Scandit salignam Maccasaius exedram,
Cudone defensus caput.
Diversa fingit ora primum in pergula,
Ut taurus olim nubilus.
Rugosa cedit fronte paullatim fera,
Bovisque bella torvitas.
Post, disputanti rite facturus moram
Sermone Martem proluit.
Dum laureatas ventilant Zephyri Theses
Hinc inde flabris mollibus:
Mordebit ungueis [Reg: ungues] interim, ut vellet pilos
Aut erudite tussiet.
Est, qui susurro solvit haerenteis [Reg: herentes] aquas,
Scaphamque distinguit scapha.
Plerique plena Gange palpant Clepsydram,
Ut stillet humor largius.
Quod Gange potius repleant ditissimi
Dant hoc honori Fluminis.
Iucundus error ac superstitio vetus
Demulsit alba pectora.
Credunt secundo pulchrius sic omine
Certamen auspicarier.
At non ab Azoa Maccasaius vincitur,
Utcumque fauceis [Reg: fauces] increpet.
Obliquius sophisma rumpit cornibus,
Ut cervus obstanteis [Reg: obstantes] plagas.
Rubiginosis sin premens hastilibus
Dilemma spissum torqueat:
Exibit arte, qua potest, qua non potest.
Ictus quis omneis [Reg: omnes] caverit!
Panthera qualis capitur, et saltu tamen
Fertur supra venabula.
Semel negatum, contumaci cymbalo
Negabit imperterritus.
Ab usitata si recedit semita,
Mulus tenetur auribus.
Aut in patentis atque nodis hispidi
Dumeta Sacci truditur.
Stridere non cessabit anser, ni prior,
Qui provocavit, desinat:
Circumque densos spinae litis rubos
Amissa ploret spicula.
Ne vel iacens credatur esse sub pede,
In ore versat grandinem.
Qui in triumphum ductus, infesti tamen
Decerpit hostis sibila;
Adhuc severus, et minarum turgidus,
Plenusque bellis Thraciae.
Mox more Parthi Thraciae vibrantis fugit,
Vel murmur, his absentibus:
Exaudiendus, ceu soporandum mare,
Quod ultimo fluctu salit.
Aut quale frangunt nubis impulsae sono
Extrema se tonitura.
Utrique donec ravis imponat modum,
Et scamna risu palpitent.
Wolfgange cessas? Rideamus nos quoque
Torpor nocet pulmonibus.
Ergo dies illa est, in qua videoque proboque
Te mea castra sequi!
Ergo tibi macies placet, admirabilis donum,
Lurida visa pius!
O felix Mufeline genus tua si bona nosti,
Quaeque Agathyrsus habet.
Fer modo constanteis [Reg: constantes] animos; neque cede labori:
Et superabis onus.
Ardua prima via est. [nil dissimulamus] et omne
Sentibus horret iter.
Cruda rudimenta, ac plureis [Reg: plures] terrentia Crassos
Sunt subeunda tibi.
In vallem donec facies subsidat, et ulcus
Detumuisse scias:
Hoc opus integro vix tantum evicerit anno
Imperiosa fames.
Quo certe toto nil apponetur edendum,
Flebile praeter olus:
Intritasque alicae glandes, cancrique rubenteis [Reg: rubentes]
Coctilis exuvias.
Certius ut vacuos penetrent ieiunia vultus,
Permaneatque color:
Interdum rodes putrefactae segmina quercus
Pumice mista cavo.
Laevigat [Reg: Levigat] iste cibus: crebroque iteratus omasum
Extenuare valet:
Et tandem abdomen plena ab radice revellit,
Diminuitque gulam.
Perfer et obdura sequitur Victoria pugnam:
Aspera mollit amor.
Cum venti posuere genaeque immane dehiscent.
Parta tropaea feres.
Et levis, et velox, et opaci pondere ventris
Liber, ut tales, eris.
Cessabunt gemitus: iterum coenare licebit.
Aggredieris aprum
Tutior Alcide. Natura subacta negoti
Nil Mufeline, facit.
Interea miseros convivas riseris hospes,
Quos sua massa premit.
Felici tamen ut vitae nil desit, Honesti
Stoicus esto tenax.
Inter aqualiculos culpam vitare memento.
Caetera tarde Notis
In mare Tyrrhenum portanda: et vivere beatus,
Perpetuumque tuus.
Quod prohibere nequis medio torrentis in astu,
Ne prohibere para.
Spem cupidam voti, nec citra mitte, nec ultra:
Utraque meta nocet.
Cratina quid latura dies, sine laetius ullo
Omine nescieris.
Hoc cursu placidum macies tua verget in aevum,
Carmine digna cani.
Qualis nostra placet, solidis pellucida costis,
Iam sibi fida satis.
Hanc neque Westphalici terrent immania porci
Tergora, sumen, adeps:
Nec bos Helveticus surgens in cornua. Virtus
Cuncta domare potest.
Impleat accensum Phalaris pinguedine taurum;
Nulla tyrannis obest.
Secta vel usta furens ponat: tormenta sit intor [(reading uncertain: print unclear)]
Fortior ista Macer.
Ultima iam venit Fatis urgentibus aetas,
Suoque pronus Orbis impulsu ruit.
Me non vana queri, testis, discordia rerum:
Quae turbat huius prima molis federa [Reg: foedera]
Insuper immanem portendunt omnia casum,
Priusque nulli monstra visa seculo.
Vidimus ardenteis [Reg: ardentes] mediis in nubibus hastas,
Lateque coelum flammea incensum iuba.
Vidimus adversam Soli concurrere Lunam,
Thebana fratres sicut olim ad moenia.
Vidimus in stabulis vitulos saltare marinos,
Iunctumque damis et capellis Protea .
At loca Tritonum Satyri petiere bimembres:
Qua se Sicano Scylla committit freto.
Atque adeo in silvis cantare auditus Arion:
Delphinas inter flere carmen Orpheus
Latravere boves: humano more locuti
Canes feruntur cum lupis: hi cum grege.
Intremuit vocale nemus migrantibus ornis:
Cecinere volucres, quaeque voce non sua.
Oceanus tumuit nullo maria ima movente,
Et absque simul Boreasque, Eurusque, Notusque;
Nulloque potuit unda fluctu surrigi.
Ipsi etiam patrem venti sprevere rebelles,
Sortemque flandi sede mutarunt nova.
In pluviam siccae solverunt vellera nubes:
Caelo tonanti nullus insedit vapor.
Sparsus sanguinei tetro Phaethontis odore
Rubrae viator monstrat exta grandinis.
Sunt, qui de curru narrant cecidisse Booton,
Ursamque vetito proluisse gurgite.
Aestas vel calvos monteis [Reg: montes] , vel frigida canos
Hinc fronde verna nudat, hinc tegit nive.
Pluribus in templis sudantia marmora plorant;
Eburque falso rore maculosum gemit,
Dissona in Herzynio strident oracula luco:
Moravas per urbeis [Reg: urbes] aera sponte tinniunt.
Turribus Alsaticis visus consistere bubo,
Medium sereni Solis irritans diem.
Enceladum movisse latus Trinacria sensit:
Non una reducem Sponsa raptorem timet,
Sulphureos crines, piceataque stagna Vesevi ,
Afflata quoties iam bibit Neapolis !
Se quoque subductis fugitiva Calabria campis
Amisit, exsul orbis, et sui prope
Turba supra pennas, veluti per plana, cucurrit:
Toto recedens vanuit fundo lacus.
Nec procul Elysia repererunt [Reg: reppererunt] pascua valle
Armenta surdis mersa cum pastoribus.
Crudaque non unus tulit Amphiaraus ad Orcum ,
Et impolita, nec vocata funera.
Ut visis primum, subque antra labantibus Umbris,
Attonita vitae Parca stamen ruperit,
Ista tamen dirus praedixerat ante Cometes,
Impune numquam crine promisso rubens:
Qui quattuor retro lustris invaserat Arcton,
Spicamque demum pepulit Erigones manu.
Nam post horribiles, facto velut agmine, Formae,
Letum, laborque, et mille venerunt Striges.
Haud aliter, quam si rupis Titania pubes
Clathris [Reg: Clatris] Averni cuncta traxisset mala.
Turpe fames ringens, et nata cadavere Pestis,
Et caeterorum Cura morborum parens:
Saevaque paupertas, luxu peior Opum vis,
Livorque flavus, et decemplex Ambitus:
Quaeque referre mora est, quamquam tolerare necesse.
Exin quietis taedet ac vitae viros.
Ad caedes properant, et strages stragibus addunt.
Exacuit in se tela desperatio.
Portitor infernus plenis lassatur acervis,
Reficitque cymbam, et exsercratur advenas:
Ac quoniam toties urgent examina, conto
Fastidiosus nauta Maneis [Reg: Manes] verberat.
Non mors una satis. Passim disiecta per agros
Hebetant aratrum tritis ossa rustici,
His hominum fraudeis [Reg: fraudes] , et fraudibus adice noxas.
Et quae tacendo mutus accusat dolor.
Iam scelus est, non esse malum, Superosque negare:
Se perditurus, ante perdit et Deum.
Nomina mutantur Virtus, Fortuna vocatur:
Natura, culpa: clara fastus, indoles.
Arma ferunt legeis [Reg: leges] , mutataque Curia castris;
Strictumque ius districtus ensis dividit.
Conspicuis equitat torquata Calumnia gemmis:
Damnatus insons trahitur ad restim pudor.
Utque foro merces, medio sic caussa Senatu
Emenda prostat, venditore Iudice.
Pro mercede nocens, fortis tenet Herculis arma;
Defensor aequi, delicatus est Paris .
Vaenit honos precio [Reg: pretio] , vaenit provincia nummis:
Vaenit potestas, vaeneunt [Reg: veneunt] et virgines.
Tam crudelis amor, quam nunc miserabilis ira est.
Pendent ab uno saepe vultu proelia.
Pallatim fracti didicerunt fallere risus:
Mandatur illis militaris ultio.
Sed neque de lacrimis eadem sententia constat.
Pietatis humor histrioniam facit.
Iamque et fictilibus plebeia aconita bibuntur,
Visuntque coenas magna Fata pauperes.
Usque adeo nihil est sinceri, rarus amicus
Iuvare verso stabilis afflictum cado:
Rara fides, quisquis mentitur verius omne
Punctum superbi: faciunt peiora nepotes,
Ovo daturi pessimum rupto genus.
Nasus habet pueros duplex, et corpore maior:
Brevior virilis est super cilio coma.
Prona (quid hoc!) quatiunt iuga, me cantante, Triones :
Plagis tumultus ex quaternis ingruit!
Romanae titubant testacea secula plantae:
Vix aliquod imo robur ex ferro trahunt.
Si modo non vano Chaldaei somnia Regis
Explicuit ore iuvenis, Hebraeum decus:
Instat summa dies, et ineluctabile tempus:
Mediumque scis nube iamiam prospicit
Dum citharas, speculum, thalamos, unguenta, puellas,
Hilaresque vino poscimus rosas; adest.
Intonant. Heu tumuli, mortisque ad classica Manes:
Heu squalor Orbis, heu repens Catastrophe!
Fulminat o cautes aque acroceraunia ponti:
O mulgentum quassa saxa rupium.
Heu mihi! non pacis, sed belli flebile signum
Iris curuli fulta nimbo potulit [(perhaps: protulit)] .
Scilicet idcirco radians spectabitur Arcus,
Ut plura iudex vibret illo spicula.
Ecce tyrannorum sparsos fuligine vultus!
Pallescit aurum: livet omnis purpura.
Alte consurgit capitum crinalis echinus,
Rectisque vertex hispidus setis [Reg: saetis] riget.
Quoque venturam flexu vitabimus iram?
An eius ulla perditis datur fuga?
O scopuli, vestras late diducite costas.
Quis fulgurantem nubis aspectum ferat?
Diva, mortaleis [Reg: mortales] miserata casus:
Prima quam parvis Minoressa cunis
Cepit, Hispani Patris ex flagranti
Vulnere natam.
Pulcher Ignati Mariaeque sanguis:
Unde diffusum sociale fedus [Reg: foedus] .
Ordinis longa serie, Nepotes
Fluxit in omneis [Reg: omnes] .
Dic io paean, ter io triumphe,
Fertilis Mater, generosa Virgo:
Cui rosae dignum pariterque miscent
Lilia sertum.
Rebus adversis animosa, laetis
Cauta crevisti. Zephyro cadente,
Vexit ad portum Boreas sub ipso
Turbine salvam.
Profuit, quisquis voluit nocere.
Te suis hostes aluere bellis:
Foeda tempestas tibi lac et almum
Praebuit uber.
Qualis illiso sonat icta ponto
Herculis Calpe, neque dimovetur:
Montibus subter tumidis aquarum
Mole tua stas.
Me tibi veras cecinisse laudeis [Reg: laudes] ,
Lustra bis deno revoluta cursu
Invehens Orbi secularis
Approbat Anni.
Te decente Musae, viridesque lauri:
Te decent arae, Pietasque alumna
Turis incensi, Superumque cura
Mysticus horror.
Tu feros cultos hominum reformas,
Voce tigreis [Reg: tigres] trahis, et minarum
In parum castas inimica mittis
Fulmina nocteis [Reg: noctes] .
Quae tibi rupes, quod iter ferarum
Est inaccessum? Quis inhospitalis
Trans nigram Thulen, niveamque Peucen,
Angulus orae?
Mons ubi nidum posuere venti:
Bruma iam flava glacie senescit,
Excubant Gryphes; tamen ambulantur
Aequoris instar.
Cuncta subsidunt Sociis ubique
Exsules vivunt, et ubique cives.
Cui satis Virtus, habet unde sola
Sit sibi dives.
Unico navim quatiente nutu,
In salis spumas iacietur asser:
Et tribus distans digitis marino
Funere corpus.
Ad Magellanas aliquis Molucas
Pinea vadet trabe destitutus.
Ille Moeotin bibet, et Niphaten
Praeferet Oeno
Nulla non remis freta verberantur.
Vela iam late tua trudit Auster.
Oris afflatu; tua trudit Eurus
Trudit Iapix.
Cognitam mundo quoque fabuloso
Concinunt Seres: similique Iapon
Concolor nobis, alioque vultu
Decolor Indus.
Munus inversae tibi pellis ater
Aethiops debet, niveosque moreis [Reg: mores]
Fonte lustratus; pluviaeque pauper
Flumina vitae.
Dic io paean, ter io triumphe:
Cuius in caussam veniunt tyranni:
Qui peregrina tibi nexuerunt
Fronde coronas.
Qua patet tellus pelagusque late,
Inter extremas, mediamque zonam
Pulchra certatim tibi missa Divum
Purpura fulget.
Claustra Sinarum, Brasilaeque cannae;
Africae saltus, Alemanna [Reg: Alamanna] castra.
Angliae pingues maduere nostro
Sanguine campi.
Sternimus vincti; superamus imi;
Surgimus plures toties cadendo.
Rubra maioris metimur futuri
Semina messis.
Ista praesentis facies sequenti
Quam, Deus, seclo dabis? Utriusque.
Sacra cum Cosmae, sacra Damiani
Astra recurrent.