2004markuptyped text - structural tagging completed - semantic tagging completed - no spell check01/2005Ruediger Niehlmarkuptitles corrected for Books 1-705/2007Reinhard Gruhlmarkupsome corrections inserted
Iacobi Balde e Societate Jesu Liber Epodon.
Ode I. Classicum ad Ordines S. R. Imperii. Ut intestini Belli sedem e Patria in Turciam transferant.
Quid iuvat in proprium corpus saevire, Quirites,Hostisque nil parcentis, heu, frangi vice?In Patria morteis, et vestras perditis iras:Efferte dignis commodandas stragibus.Finibus imperii fonteis efferte triumphos,Nocentiori diluendos sanguine.Ire decet, qua Thracas arant: ubi Bosporus ingensAd summa tollit astra nimbosum caput.Hic habitat cervix toto mucrone rotanda.In huius omnis saeviat fibras chalybs.Iste odium Mundi, Mundo ulciscente, mereturCum stirpe tota totus exscindi nepos.Quis nescit, quo se Gens haec promoverit ortu?Ut illa vestris laeta damnis creverit?Et tenui nido pennas Osmannus in OrbemLate tetendit, et volando latius:Romanis Aquilis infra sua sceptra relictis,Spretoque vani Fulminis bitumine.Heu, ubi nunc florens mutato Graecia vultu?Moeret probroso sub Gelonorum iugo.Et campi, et montes, et silvae, et flumina lugent,Populique et urbes, et tenaces insulae.Lugent Thessaliae saltus, et Pindus et Othrys,Athosque et Ossa, cumque HymettoPelius.Te quoque barbaries, Helicon doctissime sepsit:Quod Phoebus unum forsan haut praesenserat.Quasque feras nutris; numquam, licet Orpheus alterCantet, sonantis voce mansuescent Lyrae.Perditus Eurotas, liquidique Alphaeus amoris,Luctante puppes Thracias tergo ferunt.Inache, quaesita est olim tibi filia: sed nuncAmissus ipse, gemina defles funera.Herculeis frangi malles, Acheloe lacertis;Libidinoso quam subesse Concano.Addidit et Lemno, Scyron, Lesbonque, Rhodonque;Qui Chia vina, potat idem CypriaHis fruitur Praedo, cuius Bithynia tota est;Et quidquid interfunditur Chalcedona.Indomitos idem Psidias parere coegit.Paret subactus Cappadox, paret Cilix.Nil pene ex toto superest Oriente decoris,Quod non recenti Thrax rapina polluit.Ivit in amplexus turpeisAurora Tyranni,Deserere castum iussa Tithoni torum.Non tam mane gemens occisum Memnona plorat,Quam parricidae vim, suumque dedecus.Prima dies, nostris modice libanda fenestris,Infecta per Europam corrupto sidere pestes,Centumque eodem fonte fluxerunt mala.At neque devexo petulans amentia SoliParcit, nec ulla raptor exspirat mora.Pannoniam quoties ferro populatus et igni,VenetumquefineisMarte cuncta miscuit!Eheu, rasa caput famulatur Buda Tiarae:Regalis Alba periit, et Strigonium.Ausus et Austricam subter penetrare Viennam,Quantum minarum fossor eiecit solo!Servorum lamenta querar, tristeisque catastas,Infraque scalam vincla captivi gregis?Mors miseris optanda quidem, sed amata negatur;Et moesta magnis vita mactatur malis.Ergo homines ritu pecorum, terraque marique,Sparis aguntur, aut trahuntur cannabe.Passim Nicopoli resonant immane catenae,Et Christianus influit sanguis foro.Antiochi muros intra caulasque Damasci,Merx flenda vaenit atque flens, et vapulat.Delectu rabies gaudet. Formosior aetasMollita cultris, non amare cogitur.Deformis, tanto pulchris felicior annis,Graveisfremeneis tolerat insultus Heri.Scinditur et talo sic castigatur ab imo;Ut macerante plaga verminet sale.Femina nobilior, servata in pellicis usum;Caveis ut olim bella clauditur fera.Deterior pellis, praedae in fastidia cedit,Formamque praesens sexus absentem luit:Damnatusque fame, duris aut sudat aratris,Aut discit ovibus invidere pascua.Servi in transtra cadunt illos rostrata triremis,Medioque ponto durus exercet labor.Vixque fatigati respirant: cum male nautasTerribilis ultor multat, ac remos ciet:Fortiter impacti strident in terga cameli,Crepante ventris tauriformi tympanoTeutoniae Proceres, vosque o, quicumque cruoreGaudetis uti perditorum Teutonum:Ista, precor, vestram moveant spectacula mentem:Cur (heu pudendum) civis in civem ruit?Si fera bella placent, placeant et opima, suasqueMeritura laudeis ac secundos auspices.Caedibus Odrysiis iustum satiate dolorem.Mergatur avida fonte Strymonio sitis.Pars autem vestri petitur quotacumque Gradivi,Ut Turca toto pereat expulsus die?Non opus est Geticae vires adhibere ruinae,Cum scelere immodici centesima portio belli,Et ira deses, nullius cotis memor.Hoc, quam fuderunt quatuor iam sanguine Lustra,Quoties Eoum potuit acquiri caput!Vos Constantini summa iam sede locati,Regeretis uno duplicem nutu polum.Iret ab Occasu Romanum nomen ab Ortum:Et ubique Caesar diceretur Flavius.Vester Halys vester Tigris foret: Aulide portu,Iam vestra staret classis in Boeotia.Ultra Caucaseas et Tauri claustra, pruinasSpoliis superbus miles isset barbaris.Qui nunc mentis inops, Patriaeque in finibus haerens,Seu vincat hostem, sive vincatur, furit.Stultitiae genus est peilis opponere peila;Spicula cum possent aliena in viscera mergi,Laudante caelo teste ferientis manum.At neque militiae tali sua laurea constat;Nec digna ferrum nundinatur praemia.Pro veteri claustro, vilis pro caespite glebae,Sterilique saltu tanta sudant crimina.Pinguius o quanto daret uber Achaia: quantoFertilior illis nascitur campis seges!Vitibus arva rubent: plenisque canalibus exit,Et navigando spumat Autumnus lacu.Innumeris auri venis secreta coruscat,Partuque tellus gestit exsolvi suo.Arma modo in diros convertite Bistonas arma.Opulenta nullam praeda destituet famem,Irruite et Fatis et vestro credite Vati:Ne dissidenteis occupet prior Scytha.Inferiis totam, sociis solacia caesis,Tot liberorum millibus gentem date.Effetas Veneris pecudes, recutitaque LunaeArmenta, laetis submovete pascuis.Alcides veros Othomannica sentiat Hydra:Ne viperino colla trunco pullulent.Si pelagus tentare placet; fluitantia ventiIam bella spirant, et petunt stipendium.Spondet opem Borcas, et mobilis Africus alis:Notusque et Eurus littore accincti sedent.Immensam Oceano stragem renovare parati:Qualem Corinthus vidit olim territa.Cum super Hispanas acies Victoria sedit,Siderea pulcrae similis ora Virgini.Treiciosque canes in gurgite NaupactaeoOppressit altis, susque deque, fluctibus.Ite alacres, plenasque viris infundite puppes.Praestabit ipse tuta Nereus aequora.Iam bucas inflat toto patre turgidus Auster,Siccasque pennas spargit ingenti salo.Desuper armatis in Turcas nubibus aether,Piceisque taedis atra tempestas ruet.Vobis (omen enim pronum est deducere caelo)Manifesta dextro signa fulgent Castore;Hortanturque viam. Vadant, proclamat Orion.Et acuta primus astra vagina eripit,Ut iuvet; et trictos tantisper commodat igneisArripite fulgur militaris baltei.Quamquam etiam si nulla foret super hasta, vel ensis;Adhuc in hostem recta eundem censeam.Quid peritis gladios? Odio pugnetur et ira:Manuumque maius ipsa sit telum manus.Nemesis Sancta, Sive Modus vindicandi Christianus. Ode II.
At, o sceleste, qui meos versus secas,Mordesque nigris dentibus:Ego te domabo et memet ulciscar probe.Ades, cruente Zoile!Te criminosum dulcis Ultor omnibusDevoveo primum Gratiis:Quae te volentem flere ridentem velint,Amosse cepas sedulae:Et, ne trucem ructare possis spiritum,Pellita demant allia.Riget caduci flumen ora nectarisQuod elaborarint apes.Tibi, nefande, quod mereris, imprecor:Ut mane numquam dormias.Placidoque noctem transfigas mersam Deo,Cum pura ludunt somnia:Vigilique vota res in omneis transeant,Quascumque concupiveris.Ut in canistris sponte nascatur CeresDe flore candidissimo:Et imputatam Formiano vineamHumore Bacchus impleatMereris, importune, Tuccii famem,Lautasque Luculli dapes:Sitim Catonis pervagantis Africam,Et Manlianas amphoras.Dii facite, ut oris inverecundus Theon,Multoque turpis polypo,Cogatur esse laetus, ac feliciorAuctore, quam diverberat.Ut vilis illi de patella globiusVertatur in mollem scarum:Et ex olente putidoque pinguior?Muraena fiat gammaro.Fallatur, opto, densque deceptus frematTurdum dari pro passere.Et, cum palumbum credet immorsum gulae,Premat volucrem Phasidis.Cur lentus irae Naso, non velociusIbin necandum permolo?Ubi estis albae Furiae, et Astra mitibusFlammis nihil nocentia?Ubi lene flumen stans Iuli vertice,Et laeva sunt tonitura?Te vere Zephyrus afflet, et Bruma Notus,Et Eurus Autumno ferox:Tuamque circa murmuret Pestis domum,Portas inaudax ingrediTe cura semper fugiat, et lites tori,Et plena linguis iurgia.Habeasque quidquid imprecatus est suisNasica Romae civibus:Suoque Flacco multa Mecaenas vovens,Et FlaccusAugusto suo.Servet tenorem Vena: pectus vividisExulceretur gaudiisProculque lesso, praeficis pulsis procul,Infestet aureis Orpheus.Indigne Mome, quam trisulco IuppiterAestivus urat sulphure:Ponove Nereus mergat, aut movens cavoTellus hiatu sorbeat:Quid, ut stupens me turpis instar bubali,Et intonatus aspicis?Satisne nostris palpitas Diris beneConfossus ominantibus?Ni mox facessas hinc et in caelum voles;Enitar implacabilis,Benignioreis iacere carbones superHoc multa risurum caput.
Ad nobilissimum iuvenem Bennonem Chusium de Chusiis, Secundum NatalitiasChristi Ferias, in Deo dicatam Familiam migraturum. Ode III.
Chusi: nihil te, sicut antea, iuvetQuaerere divitias,Amore perculsum novo.Amore, quo te praeter omneis expetitIn stabulo pecudumAlgent puellus urere.Ingressus antrum, non opes inveneris.Ex radiante TagoNec una stillat guttula.Ubique, Chusi, semper errant pauperes,More fluentis aquae:Hic ipsa paupertas iacet.En, ut reclinis presset hinc foenum puer,Inde manu stipulam!Aulae nent araneae:Hiems cubile praebet, et cunas ferae.Membra fovet BoreasCrudo tenella spiritu.Egere, Chusi, nunc beatius putem,Quam super ArsaciiDormire segmentis tori.Hoc vagit infans, lacera clamat fascia,Tota specus loquitur,Stratae perorant belluae.Compendio nos mutus aurum spernereBos asinusque docet.Tacete, Graii Rhetores.Doctis Athenis ruminat facundiusCorniger iste Plato:Mugitque vende praedia.Accurre Roma: gratius BethlemioTulliusArcadiaeAuritus in foro rudit.
Ad Christophorum SonnamLudovici Sonnae Fr. Ode IV. Aulam esse Scholam Patientiae.
Compesce vota latius palantiaAmice Fortunae rudis.Promittit annus multa Iano praeside,Pulcrisque Sol exordiis:Sed plura grando, cumque Saturno seneNimbosus Auster dissipat.Perstare summo vix datur diu loco,Quam raptor occupaveris.Enata subito colla, quo fungi caputSursum extulerunt impetu,Humant eodem Fata festinat moriOrtus repens cucurbitae.Crescente luna, Luna crevit Alvarus,Famosa fax Iberiae:Idemque decrescente decrevit simulAd usque demptum verticem.Ergo hoc agendum, Sonna: sperandum bene,Sed cum labore fortiter.Properare nolis, capere selectam licetOccasionem de die.In matris Aulae ventre turgenti iacesRecens Honoris Embryo.Communis alter, quemque natura educat,Novem moratur mensibus.At te prius quam Partumeia ServitusEnixa sistat Gloriae:Totidem latebis forsan annis, infimoScalae repostus angulo;Excocta proles improbis laboribus:Ut partus Alcmenae fuit.Quippe generando maxumi AlcidaeIovisNox una non suffecerat.Iam mane summo se stupebat HesperumAdhuc vocari Lucifer?Nondum ille fortis liquerat terras PaterIunonis in torum, redux.Nutus herileis fixus observa, vigilPercurre lynce plurimaStandum est; velut si Iuppiter Stator DeusOlim sedere nescias.Standum est: in alta donec immoti pedesTellure radices agant.Nec si molestus humor in nervum cadensVaricosa crura torqueat,Vespasiani deferes Stantis situm,Decebit et stantem mori.Sic invidendas laetus, et multo oblitasSplendor clitellas subi:Ipso onere felix, sicut alis alites.Sunt grata quaedam pondera,Emancipatos asseclas decentia,Spe pinguioris sportulae.Ausis nitere veste, cuius fimbriamSarranus imber tinxerit.Ausis superbo celsus ire mannuloPlebeia super pilea.Vultum virilem posco pectini parum,Sed nil aratro debeat:Sit absque sulcis, improbos ut terreas,Licebit esse nubilo.Molleis adiri comis ornat gratia.Placet rotunda Veritas:Non vacua rebus verba, non cassae nucisPromissa scintillantia.Praemonio: iam nunc disce sortis aemulumEt notum, et ignotum pati.Ingens per omneis saevit Aulas, nec novum.Invidia, tormenti genus:Peius metalli mugientis ignibus,Peius pio Bursiride.Virtute gratas dividente tesserasDolosus adstat Ambitus;Et inquieto fluctuat mens alveo,Curaque cura nititur.Heic tu memento, semper humanas vicesCaeco rotari turbine.Prensare cristas certus altae Cassidis,Fit saepe vilis ocrea.Exterge bilem, candidos tibi diesSol crastinus fors annuet.Ut audaris, applicabis regioSubmissus ora popliti.Isthic feruntur, quae vetus Paroemia,Aureis habere principes.Felicitatis fraena post haec attrahe:Ne contumax recalcitret.Sed, sive scandis summa, more capreaeHaerentis in fastigio:Seu, qualis ursus ninguido excussus iugo,Praeceps ad ima volveris:Te vince, Fatis cede, Fortunae malaForti cachinno decoque.
Ode V. Cum ad D. VirginemOetinganam supplex inviseret anno M. DC. XL.
Te mea lux, video! Salve dulcissima rerum.Te video propriumEnixa Patrem Filia!Exclamare libet. Deus hic, Deus, o Dea certe:Nam sacer horror inest,Et numen arcanum patet.O vere Tutela Ducum: populique fluentisHuc, in aquae speciemMotantis extremum mare.Caesaribus bene nota Domus: queis una voluptas,Mente genusque tenusIn supplices procumbere.Regna tibi, Natosque suos, urbisque Quiriteis,Sceptraque cum gladiis,Accline suspendunt onus.Tu statio nautis: medio tu portus in alto,Corpora caeruleisMergenda phocis eripis.Tu morbos mortemque fugas. Tibi sibila ponitAnguis, et in viridiNatat veneno sanitas.Fata iubes, pronosque gradu consistere Casus:Membraque vulneribus Disrupta rursus integras.Tu nitidos oculum languentem accendis in usus:Corporis et calidiSecreta pellis frigora.Sternaces placantur equi, te frena regentesTe cohibente Notos,Elisa tempestas cadit.Horrida ceu vitreae rumpuntur fulmina bullae:Nec satis ipsa sibi,Alisque fidunt flammeis.Pinguia tu sterili maturas semina campo,Vere pigrae CereriFestina calcar addere.Tu melior nostris volitas Victoria bellisCastra virosque super,Terrere Suecos efficax.Tillius hinc vireis, animosque accepit et iras,Armaque sanguineisInfecta truncis hostium.Ipse tibi, qui nunc Bavaros moderatur habenas,Se minor, inque soloLaetum gemens asternitur.Da niveos illi cum coniuge vivere soles;Deque tuis radiosDulceis ocellis imprime;Da geminam Prolem, cani solacia Patris,Patris et in segetesAequante culmo crescere.Me quoque quam cupere quaedam tibi dicere in aurem!Sed properante rotaAuriga saevus avocat.Siste gradum: Dux ipse manet, cras, quando, remittetIndia Solis equos;Et tu reduces quatuor
Ode VI. De veneranda Icone B. V. et Sacrario Oetingano.
Iverit interea Dilectae Virginis aedem,Donaque cum titulisLustrare circum pendula.Non aurata nitenti fulvo laquearia caelo:Praxitelisque nihil.Nil delicati Zeuxidis.Caetera compensant artem. Placet AntoninoCaesare structa Domus:Squalor placet fuliginisScilicet antiquo talem Ruperrus ab aevoVindicat, et mediamFlammis et Hunnis eripit.Ille Planetarum septem discrimina lustrans,Et scelerum tenebrisNixum cubile siderum:Indignatus sibi Romana piacula sedemFigere, cumque suaSorore Titanem coli:Cur nostras incestat, ait, Diis turpibus OrasPrisca superstitio,Aris ab usque Dardanis?Cede prophanePhanes, et cum Iove, Luna, Venusque.Martis avique probrum:Mentite, cede, Mercuri.Dixit, et eiectis purgavit limina monstris,Nobiliore tholoSacram locans imaginem.Haec t, Diva, refert: qualem modo cernimus intraSepta, duumque pedumAngustias mirabilem.Sceptrum laeva gerit: caput est diademate cinctum.Suppositaeque DeusDextrae puellus insides.Es quercu lenis species ac blanda rogari:Lumina mire pia,Et dulce conniventia.Nigra quidem, formosa tamen neglecta renidetPulcrius effigies,Crescitque simplex gratia.De rudibus spirat maiestas ardua sulcis:Nox quoque grata decet,Mistumque praestringit diem.Mole carens, virtute valet tam parva ColossosDeprimit; et cubitusVidetur esse pyramis.His manibus, credo, serpens elisus, hoc estPressus ad ima pede,Orcoque virus inspuit.
Ode VII. Origo arboris Tiliae, ante Sacellum Oetingae stantis.
Est aliquid, lepidam post funera vivere vitam.Rem canto dignam Vatibus.Quae viret Oetingae, spatioque indulget, et auramInumbrat arbor frondibus:Non habet enatum nemorali semine stemma,Ut fagus, ilex, fraxinus.Funus erat quondam tenerae non vilae puellae,Densam renodantis comamIlla per Alsatiae celebris pulcherrima terras,(Ferunt Tabernis editam)Vicerat insigneis formae certamine Nymphas:Pomum dedisset et Paris.Accessit Romana decus facundia pulcrae,Pectusque plenum Palladis.Nam Pater et Genetrix Latio sermone solebantMiscere verba Teutonum.Qualiter et Morus datur assuevisse BritannusMusis dicare filias.Tulliolae Marci poterat par Nata videri,Materque par Terentiae.Dicta tamen balbae Tilia est, non Filia, Matri,Totique post vicinae.Id vitium linguae, quia molle, decebat utramque,Ludentibus praesagiis.Filia, mutatum fecit cui litera nomen,Silvas amabat unice.Hoc quoque de Divis visa est habuisse novenis.Novena dici dignior:Cruda maritalis flammae, glaciataque votoQuascumque contra nuptias.Saepe Parens dixit quando dabis ire nepotesIn nostra pronos oscula?Saepe reluctanti vestitus detulit auroNon grata leno munera.Perstitit, ut rupes: vimque versata virilemVergente fugit Sidere.Fugit, ut intonsum iuvenem PeneiaDaphne,Ceu Naxio furens Deo.Ignoto demum longinqua per avia calle,Per saltuum discrimina,Sistitur Oetingae: quo tempore Phoebus EoisEvoluit axem fluctibus.Hic almum perfusa diem, simul ignibus arsitViso Deae sacrario?Tota simul Statuae claris admota tenebrisCaeleste lumen imbibit.Haec faecum: me nulla loco divellet ab istoFerri procella Norici:Nullus ab Hyrcana nutritus tigride miles.Potorve equini sanguinis.Virgo, decus rerum, minimos dignata recessusImplere blando Numine;Aspira trepidique fugam miserare pudoris.Stat heic iacere, et emori.Exin, per nemorum tractus hortosque vagataAram coronavit rosis:Populeaque coma fagisque instravit opacis,Faunos latere callida.Ah! quoties voluit fieri quoque munus et ipsa,Donanda sumptuosius.Ah! quoties, utinam fierem modo cerea! Dixit,Arsura iugi lumine.Invideo violis fragrantibus. O ego nardus,O thymbra sertis inferar!Quam tua, Virgo, libens redolenti tempora nexuCrinalis optem lambere!Quod vires quia posse negant, et Rata resistuntIniqua voto supplicis:Hoc saltem nequeunt, etiam obluctata, negare;Ut non avara serviam.Talia dicentem Pietas advertit, et unaSeverus aedilis LaborStructa casa est: in qua Zephyris laxantibus annumSe devoventeis advenas,Aut aestu rapidos, aut tempestatibus actosTextis recepit cratibus.Mox pedibus fessis lympham manibusque lavandis,Et oris annonam dare.Tum iurata sequi socialis signa catervae,Magnam sonantis Virginem:Ibat ovans, varia pratorum ex iride, gratumOdoris imbrem spargere.Sternebatur iter calthis: mistoque hyacinthisVexilla pingebat croco.Sic tribus exactis, non longo tempore lustrisAd fila venit ultima.Fata vocaverunt, veniam cito, dixit, et astrisSoluta maneis inferam.Da modo, Diva, meum nullis tabescere seclis,Si nemo corpus polluit.Quaque licet, vitare putris contagia terrae:Et stare functum te prope.Successum meruere preces. Mens aera tranat,Vernare funus incipit.Atque aliquis tumulo properans componere membra,Miratur infusum nemus.Coepit et erectum subito frondere cadaver:Coramque vespillonibusPlanta pedes fiunt; truncusque immobilis haeretTellure congesta super.Tentavere viri caput attrectare: sed illudRepente sursum germinat;Tracturasque manus longe fugit, intima molliCingente libro viscera.In ramos digiti parvos abiere minores,Mutata magnis brachia.Ora cacumen habent: quae, ne credantur adempta,Loquuntur Euris flantibus.Servat adhuc Tiliae nomen spectabilis arbos,Coelebs, ut ante, et unica.Quod fecit sub pelle, facit sub cortice, sexusTenacis assuetudinis.Nam velut ante sacram Dominae mirabilis aedemAncilla florens excubat.Seque suoque movet vento pectente capillos,Pronoque nutat vertice.Ac, si caeca queant audiri murmura, noto
Heram salutat sibilo:Officiique memor Virgo frondosa priorisInvitat ad se rusticos.Grata peregrinis subter fugientibus umbra.Solis calorem mitigat.Nulla magis placidas reddant tentoria nocteis,Minusque somnum noxium.Dum resonant laudeis, his consentire videturAnhela ab imis unguibus.Nec minus ipsa suo, quam turba canora, susurroPaeana Matris perstrepit.Iamque etiam Lauro certat secura Tonantis,Et rauca temnit fulmina.Omnis quod circum novit clamator Iolas,Et Oenus undarum pater.Hinc aliquis folium, ne sumet ab aethere, raptumPraetendit irato Iovi.Fabula sinitur celeberrima. Vos quoque Boii,Hirsuta ruris pectora;Alsaticae posthac (fas est meminisse) PuellaeVestris Camoenis plaudite.
Fons Parthenius ante sacellum virginis. Ode VIII. Ad socios.
Et hinc bibamus. Quale lympha prosilitDemissa frigenti pede!Non aliqua Mauri turpis hoc liquens vitrumManus propinat ossea:Sed Genius alti candidique marmoris,Et sanguinis Carystii.En: ut columnam stat super cum limpidoAquosa Mater parvulo!Ut sena madidum concha derivat diem:Ut lene crystallus fluit!Bibamus. O Fons virgines trudens aquas,Nullo sopore languidas:Quam nec loquacis mite Blandusiae gelu,Nec ros Lycormae vicerit:Ladonque numquam siccus, et nihil suiLangia debens nubibus.Sic o pudicis semper undis emices.Sed quid? Bibamus denique.An tam profana post Iacchi poculaTam sacra nos arcet Thetis?Cras igitur omnes afferamus integram.Casteque purgatam sitim.
Propempticon Amico datum, deserto melioris vitae proposito, ad profanam redeunti. Ode IX.
Ergo, proterve, te tuosque deferes,Mutatus ut Chamaeleon?Qui nervus, eheu, quod ligavit fascinum,Quae nigra rhombi licia!Non revocat ille; cui Cometae militant.Et sidera arcanum pavent!Non ille: qui te fixus infami trabeClavis in altum sustulit:Nec illa: cui votivus audebas cliensIurare verba splendida!Revolve noctem: cum Sodalium comes,Aut iunctus serenis se figuris explicatMundi volumen igneum;Claris ut Aether litteris scriptus patet,Stellis relucens aureis!Volat sagitta: vultur in lyram cadit:Hinnit per astra Pegasus.Cerno ligatas dulcis Andromedae. manus,Cerno coronam Theseos:Pavidoque leporem vix micantem lumineSubter pedes Orionis.Armatus huius splendor, et rursum illiusDelectat imbellis nitor.Hic ille Python, squamei qui fluminisInstar per Ursas labitur!Quam fixus albam servat Arctophylax feramNe proluat caput matri!At nec minoris eminet curae vigilCustos caprarum Myrtilus.O ambulantis nil terrentia!Salvete facili circino ductae faces,Pictaeque Naturae croco.Haec quantus olim nocte suda quam feroxIactante monstrabas manu!Nunc totus oculis ille decessit decorPoscentibus collyria.Praefers Olympo seu Citheronis iugum,Seu montis Idaei nemus.De cuius atro fluxit ore viperasFuroris istud poculum?Moerimne vidit obvium prior lupaQuod suspicamur: an lupus?Si nuptiale forma philtrum miscuit,Dic: qua cales Ogulnia?Haec me loquente, ter quaterque sternis.Fortasse non ab alliis,Sed ex honoreis fervidi nasturtioSublime commotus gemisPlacent tiarae: gemmeus vertex placet,Magnique turbo nominis.Et tam videri, quam videre iuveritAlto reclinatum toroIam mente sorbes pulverem , sonantibusRupturus Aulas ungulis.Iam pictus extra ducitur currus fores,Manditque frena quadrupes.Imaginoso tinctus erras somnio,O nauta sicci littoris:Interque vota cor tuum scindentiaImmane quantum falleris!Incide venam, spesque putreis eice,Quae pectus exsurdant tuum.Ventosus, atque ad ultimum Anticyris tribusDiceris insanabilis.Demus potiri qua voles Canaria,Et apparatu Persico.Te Iuno nummis, Pallas ornet artibus,VenusqueLedae filia:Possesse qualem munera aetatem ferent,Quam portionem seculi!Vitae fugacis una solstitialibusUrgetur hora ligneis.Tandem perimus. Cum tui concusseritCapitis nives Proserpina:Eheu, dolores ingruent, et anxiumRubigo tristis exedet.Transfumat omnis culpa; et Auctorem petitArmata poena crimine.Tunc semet ipsam vidua quaeret palpebra:Ubi fastus es? Marite mi.Pulsabit ille fronte deiectus solum,Impressus ora gramini.Tunc et cupido nabit absque cortice,Languens inani taedio.Ah, qua Carina nostra, dices, alitePortum Salutis exiit!O blanda Circe: sic meum poteras iecurFuriare succis mitibus!Laetabar? An me frigidus vinxit stuporCaptum voluptatis dolo?Quidvis agenti, vera semper defuitCasti medulla gaudii.Discede luxus. Huc mihi simplex olus,Caulisque laternas olens.Huc olla farris aphronitro caeruli,Et ova putiscentia.Fabis patellas ingementes reddite,Coenumque vappae defrutum.Quereris isthaec sero coram fontibus,Siliquamque porcis invidebis, ut sacriSubulcus assis prodigus.Ergo beatus ille, quem funis suoSpartanus astringit Deo.
Corona Regia Tegumentum Humanae Miseriae. Cum, Anno MDCXLI ex Hispania, Italia, Anglia, Scotia, Hibernia crebrae Regnorum Seditiones nuntiarentur. Ode X.
Esse quid hoc dicam? Laceri quod fragmina MundiIn ipsa Regum torqueatMartius ora furor!Inde cicatrices diademataeque resultantMolesta frontis tubera,Purpuraeque notae.Quae licet a gemmis, Indorum more, coruscent:Non et minoris saucioCaussa doloris erunt.Ut video, non ad splendorem inventa Corona est.Necessitatis vinculumVulnera facta tegit.Imposito Reges exorna, Iuppiter, auro:Tu Phoebe, lauro molliusTempora cinge mea.
Ad Georgium Stivonem. Amico Alsatae, Philosophiam praelecturo, Propempticon peripateticum. Ode XI.
Ibis Stagirae, Stivo, doctum pulveremColligere plenis curribus:Paratus omne corporis periculumSubire, ritu militis.Revocare mentem velle, dementis foretEt exsecrantis pulpita.Quamquam ipse morbos quereris improbissimos,Vitamque pene evanidam.Quod pallor oris, quodque gypsatum iecur,Et lanceae pleuritidos,Plumoque laesus, et spuentis indicantConchyliata vellera;Aestusque cerebri nuper ad PlatonicumTumulantis somnium:Tamen rotabis Ambulator MachinamAnnis tribus versabilem.I, sed fideleis ultimum saltem accipeTimentis affatus tibi:Ut sana mens servetur; excubiis caput,Pluteoque pectus libera:Opiniones parce moliri novas,Contentus antiqua Lyra.
Ad Laevinum TragamCaroli Brisoni Poetae Testudo Nuptialis, sive exemplar optimae coniugis. Ode XII.
Accipe, Laevini: taedas cur noster amicusSpernat et impatiensVivat tori Brisonius.Admonitus Sponsae (Genetrix, Genitor monebant,)Exagitante DeoIn hanc ruit sententiam.Quid mihi vobiscum est Lamiae, neptesque Metelli,Ausoniaeque nurus,Togata Roma emblemata.Nolo tuam, nolo, GracchiCornelia, dotem:Nam pretiosa nimisCrepas avorum praelia.Non mihi vertigo haec: ut pictas venditus ArcaeIurgia mille ferensTuis triumphis serviam.Nec vos, quae formam longo iactatis in auro,Ore pares Triviae,Tanti Lacaenas fecero.Quot fallunt mentita viros promissa puellae,Lapsa simul viduasCerussa malas liquerit:Sithoniasque nives, et lac ungentis asellae,Et Veneris panacenCarbone nox deterserit!Finge tibi, pulcram Briseida: quanta decorisAtque pudicitiaeQuam pertinax discordia!Gliscit, et ancipiti pugnat discrimine vultumSemper alunt oculiPericulosa incendia,Atque leveis iaciunt atomos, sed finge pudicam:Litibus indubitoEt unguibus Calpurniae.Femina sic nata est, ut saeviat: optima quaevis,Mente ferox tacitaDiscerpsit unum Penthea.Quare adeo iam nunc thalamis absistite nostris:Filia, quas petitis,Praevenit una nuptias.Gratior est nobis e buxo futilis uxor,OrpheosEyridiceTestudo magni nominis.Non adeo formosa quidem: neque enim sata Cedro,Vertice de LibaniDeducit excelsum genus.Nec de plebe tamen communis filia silvae est.Collibus AoniisNutavit inter arbores.Quam simul audivi, simul hausi pectoris igneis.Sunt in amore ducesNon sola semper lumina.Continuo duxique domum Peneida nostram;Sertaque PieridesSparsere non mortalia.Iamque tribus lustris, sine crimine vivimus una:Dissidiisque fineLibamus auratos dies.Quod querar, haud habeo: tanta est concordia morum.Ipsa regi facilisPriscas Sabinas provocat.Non invita silet: mittit responsa roganti.Indole, qua tetricisOccurrit Echo rupibus.Sed neque, si ferio, crudele remurmurat; ut tu,Torva tuens Hecube:Nec stridet, hirrit, tingitur.Quin pulsata canit, gratoque agnoscit in ictuVerberis esse rea:Rursusque mulceri sinit.Ac nisi percutiam, Scythicae de morte maritae,Seria conqueriturAlgere pectus coniugis.Ergo manu rapio crineis chordasque sinistra;Innumerisque modisInfringo dextrum pollicem.Quo magis increpito, digitisque micantibus erroColla per et faciem;Maiore ridet gaudio.Doctaque, velut Sappho , sed castior. Illa suorumComis ad obsequiaDelenit aureis hospitum.At non et metuo, ne sit me carior alterAdvena, zelotypisSuasurus arma Cornibus.Duxi Penelopen. Mediis licet usque procorumCoetibus involitet,Modesta nescit fallere.Nec minus Heroum choreis concessa sonandis,Intemerata fidemFidesque servat integras.Quodque omnem superat famam: non aere maritumDegravat, ac modicisContenta vivit sumptibus.Fastiditque epulas, et sola vescitur aura.Uncta genas oleoExstinguit arentem sitim.Scilicet est sterilis, numquam factura parentem:Nec gremium Citharae
Lucina donat pignore.Imo, velut Niobe scropha fecundior alba.Ventre ferax gravidoNummos et odas parturit.
Ad MatremJesu sub Cruce. Ode XIII.
Infanda pateris, Virgo: stas sic tamen.Crucemque fulcis pectore.Amicus, hostis, vir, puer, iuvenis, senex,Et natus ipse sauciat.Visam videntem, visus ac videna premitMoerore ineluctabili.Tormenta vireis ipsa consumunt suas,Dum tritis ubertas stupet.O ad dolendum Mater olim non rudis,Nunc Mulier. Hoc deerat malis.Ah, quae procella se maris falsi tibiContrita Virgo comparet!Amara vivae plangis invidiam neci.Fert terra corpus debile:Sed mens in alto fixa pendet Stipite,Sugitque mortem filii.O moesta luctum, Domina, mecum divide:Nec parce multum supplici.Per vulnus animae, quod sinu sub intimoPraesagus ensis condidit;Vivosque stantis oro maneis Funeris,mei doloris numina.
Dirae. Detestatur Auctor sanguinarium facinus Iudaeorum, in morte Christiani Pueri peractum. Ode XIV.
Saevis licebit ergo SabbatariisImpune nos occidere!Non conqueror, quod aurum et immensas opesAvara Gens emulgeat.Nec, quod fluentem nauseam vultu creetFoetente flavos aspides.Accuso ferrum: quale fratri prandiumCocturus Atreus strinxerat.Audite, Matres, facinus, et vel ColchiaeVestris timete liberis.Qua se Tyrolis ultimo pandit iugoStat crypta subter porticum.Fornix recessum noctis angustum premit,Et lux maligna temperat:Penetrale caecum Mosis antiqua fideSerpens coronat aeneus.Illud paternis saepe foedabat sacrisOlens Apellarum tribus.Horrore totus squalet ingrato locus,Ut officina febrium.Huc rapitur, eheu, qualis aut Gyges fuit,Aut pulcher Hylus, Pusio.Cui Fausta crispi, cui pepercissent trucisPhaedrae novercales acus:Ipsique torvum flere dignentur Getae,Mucrone stricto supplices.Iam Noctiluca, fratre verso, iunxeratCurrus Soporis obvios:Cum clam doloso capta pomo victimaInsons ad Aram sistitur.Mox illigata ponitur saxum super,Iuxtaque peluim fuscina.At conspicatus hinc et hinc cultros puer.Plorat trementi gutture.Placasset iras, et ferarum, et anguium:Mollisset enseisThracios.Vocem querentis lacteo coercuitIniecta collo fascia.Iuvat ordinare rite iuratum scelus,Annoque lustrali sacrum.Stat pone Samuel, ante cretatus Michas,Devotus Orco Pontifex:Per cuius obsoleta crineis infulaLimbo cucurrit rasili.In tenera tota membra membratim manuSaevitur ad fastidium.A calce cuspis ad cruentum verticemSursum deorsum ducitur.Ceu stella dempto Sole tabescit, duaeExpalluere pupulae.Ne pereat ulla pars voluptatis, sinuntTandem Puellum plangere.Ille moribunda voce cespitat gemens,Et murmure incerto absilit.Tremuere postes: tota succussit domumTestudo subterraneaBis terque moto oulter illapsus soloManus refugit impias:Atroque lampas concitata limiteAbrupit obscurum diem.Nihil hi moveri quas dolor peragat vicesAvide tuentur cominus:Quo scissa flexu motet ora, quid loquaxSingultet aer hostiae.Iamque a lacertis dissoluto corpore,Fit vulnus unum ex omnibus.Consumpta vita est, non tamen totum nefas:Dicta furor nocentiusScrutantur exta, pallidae omentum necis,Et fata fibris abdita.In frustra sectos denique artus differunt,Novo incoquendo ferculo.Exin caninum balbus et denteis nigerAbsistit in chorum senex:Pateramque vergens sanguinis spumam ciet,Additque verba noxia.Hoc ultioni Gentis infusum meaeLitetur, inquit, poculum.Sic quisque in orbem purpuram libat, scyphiPlenus Thyestei mero.Et tanta poenis, Christiani, debitisDicemur ulti crimina:Iudaea porci siquis ora fumineInungat, aut lucanicis!Aut parricidam ludibundus obviumPraebere cogat aleas!Huc, venditure mille verpos unico,Caesar, redi teruncio.Tu potius imi sessor Erebi, iustiorAntioche tortorum, redi:Una sub imo quidquid est Erebo triplex,Canis, Sorores, Iudices:Genus omne monstri turpius monstrum ferat.Infanda proles Isaci.Tityum relinquat ales, et Phlegyae patetGyrare cesset orbitam.Suumque montem Sisyphus liber iugoMiretur, et Lethen bibat:Aliasque rabida migret in fauces sitisFamesque pomis insidens.Quae poena Mundi sontis est, omnium;Sit poena Gentis unius.
Ode XV. Descriptio Virginis qualem in mentis excessu viderat.
Septima post caedem Gustavi fluxerat aestasBoiorum in urbe principe.Cum regeret Romam sacris Octavus habenis,Sacris ViennamTertius.Tempore, quo secum certans Germania BelliCivilis augebat nefas.Cum privatus adhuc, modo Dorstensonius hostis,Captivus esset Hornius.Nondum bis quattuor lustris succinctus adibamSilvas, Kalendis Iuliis.A tergo cantabat avis, lucumque sonantemMulcebat aura lenior.Ante, toro ripae, Nymphis innixa loquacisTrudebat undas Isara.Heic ego rem miram vidi, aut vidisse putavi,Eoa post crepuscula.Virgo serenati circumdata Solis amictuLunam premebat calcibus,Os humerosque Deae similis; quantamque referreAugusta Maiestas potest.Regia frons, acres oculi, lux vivida: vultusCastis renidens gaudiis.Hinc atque hinc vigiles exsultavere pyropiFormosa circum tempora.Ipsa, caput nitido risu turgentibus astrisCinctum modeste sustulit.Cingebant bis sena: comam diffundere ventoVetabat alba taenia.Pars tamen in laevam, quod erat neglecta decore,Undare visa gratius.In manibus portante Dea formosior infans.Florebat instar sideris.Ecce autem insidias huic formidabile monstrumTendebat, immanis draco;Prodigiis septem capitum suspensus in auras,Ex dena tollens cornua:Agmine membrorum longe post terga relicto.Et implicatis nexibus.Si molem expendam; quantus, qui corpore vastoArctoa plaustra separat.Tertia stellarum pars cauda tracta deorsumSerpebat in vestigia.Vipereus thorax; facies tot mortibus horrensCarbone gliscit igneo.Cocytum fauces spirant, nebulamque rogumqueEt spissa fumi flumina.Iamque minax tenerum propere sorbere puellumCristatus assurrexerat.At mulier passis super aethera grandibus alisLibrare corpus fulgidum:Attractoque genu procul evitare sinistroOs multiformis Cerberi.Ipse etiam, seu se sciat evasisse periculum,Laetatur ingens parvulus.Et micat, et Matrem iuvat, et connititur ultraGestu triumphali ferox:Sanguineasque iubas, et ahenae verbera squammae.Et vana spernit sibila.Desuper armipotens genius quoque fulminat HydramFerro nocentem flammeo.Detruncata vomit saniem, atque irascitur hosti,Ipsaque in ira supplicat.Sed varios maculis frustra torquetur in orbeis.Virusque spumat lividum.Personat interea toto Victoria caeloSternitque palmis semitas.Ut vidi, ut stupui: ut me metuenda voluptasHorrore sacro perculit:O Dea, dicebam (neque enim mortalia cernoMortalis) o certe Dea!O quaecumque fugam per candida nubila carpis,Sontemque calcas belluam:Si non deludor, minimis si Vatibus esseDignaris aspectabilis:Da quoque clara meis oculis te, Diva, videndam:Ut mente nunc permetior.Audiit: et laeva de patre rubentis OlympiAmoena nubes intonat.Frisingam versus fax una clara cucurrit,Vibrans colores Iridis.Post ea forte illuc summam delatus in aedemArae furor spectaculo.Obiectos animo vultus, habitumque, coloremque,En, penicillus exhibet.Qualiter artifici radio miracula ducitRubens Apelles Teutonum.Protinus exclamo: talem suspeximus olimDivina passi Virginem.Tunc ergo, praedulce decus, Nasareia Virgo,Alata Bellatrix eras?Vive, vale sed, cum serpens antiquus ab OrcoRedibit illaetabili;Eripe nos etiam mansurisque instrue pennisTecum volaturum Gregem.
Dialogus Voluptatis et Constantiae. Exemplo Horatii in lib. Epod. Od. XII. inter eundem et Canidiam, Auctor theatrali scenae accommodavit. Est autem haec ipsa lucta Carnis et spiritus in D. Augustino, quam descripsit l. 8. Confess. C. II. Ode XVI. Retinebant me nugae nugarum, et vanitates vanitatum, antiquae amicae meae: et succutiebant vestem meam carneam, et submurmurabant; Dimittisne nos, etc.
VoluptasIngrate primum (nam quis audacem neget?)Moliris, Augustine, degenerem fugam?Et haec, et ista, et ista demum gaudia,(Quaeque ipse nosti) pariter elabi finis,Unoque iactu mentis aeternum abdicas?Frustra relictis. Ipsa genialem torumNatura suadet. Dulce, Naturam, sequi.Nolens traheris. Nesciant sane trucesAmare scopuli; quosque Caucasea nivePerpetua monteis durat obsessos hiems.Sed terra molli peperit humanum genus.Numquam severi vena marmoris tepet:At tua calescit consciosque sanguinisArgutat igneis cum tuis, age, exue.Si potes, amorem patris AdeodatusInfunderetur brachiis, rupes eras?Cum respuenti pellices AlipioSaltem probares nuptias, silex eras?O te repente duriorem cautibus,Quem molliorem nuper hoedo vidimus:Quid restitas, abducto orbeis luminum,Tergumque furis instar obvertis mihi?Curas fugavi, depuli tristeis metus:Iam me relinques, qualis Aegides suam,Vanus Ariadnam? tu pudicus, tu probus?Sed non inultam riseris, nec deferarOnusta proberis. Semper haerebo comes:Fatalis umbra semper invitum sequar.Confessus illud crimine impleris meo?Dignis ut usque, profuge poenis suppetas:Pacem diei, turbidae nocti suamAdimam soporem, et mille formas ingeram:Quibus perire ut non velis, pereas tamen.Figam medullis abditas imis faces.Damnatus alter cordis Ixion tui,Volves amoris flebilem volves rotam.Faxoque, ut alter Tantalus, Cyprii marisMediis in undis, inter ipsa somnia,Amplexuumque, corporumque imagines,Feras dolores et novum sitis genus.Liquida adnatabit Nympha: non tamen bipes.Lepida advolabit forma: non tanges tamen,Numquam mederi vulnerato pectoriAusurus: absens semper et propior mihi.Poterisne nobis hospes antiquus sineNoctem vel unam ducere? Ab, hoc non potes.Periere mores. Illa libertas tuaNecessitatis in catenam transit.Dissolve nodum: vincla rumpe ferrea;Quos fecit usus ex tot annis annulos,Poteris vel unum rumpere? Ah, nec hoc potes.Sed finge posse: cur velis? Tamen iuvatSaevitia facilis, et madentes lacrimisRudibus timores, et decens licentia,Gratusque pallor, atque iucundi metus.Huc huc sopores, quotquot estis, Gratiae:Instemus operi, ludicrumque transfugamByssi recentis vinciamus compede.Aglaia, myrto necte crineis uvidos:Thalia collum cingat, Euphrosyne latus.Super ipsa totam mollis infundam Cyprum.Continentia.Aperiebatur enim ab ea parte, qua intenderam faciem, et quo transire trepidabam, casta Dignitas Continentiae, serena et non dissolute hilaris et cetera. Et non poteris, quod isti et istae? An vero isti et istae, et cetera.Canidia turpis, publicum Mundi malum,Effrons Voluptas, parce vocibus sacrisInfixa caelo devocare sidera.Spargis venenum, quod nec Alcides bibitVestitus atro munere uxoris suae:Neque aut Jolcos misit, aut Iberia.Circe valenti carminum sono potensInduere seris remiges Ulyssei;Absiste tandem, teque luci subtrahe.Huc noster, Augustine, conversos referHuc tristis oculos, et per aetherium marePuerumque coetus ac Puellarum vide,Anusque viduas, et verecundas nurus:Quas nulla turpis cepit insolentiaeCupido. Tu non poteris, heu timidum genus,Quod isti et ista? An isti et istae ferrei,Aut quae tremiscis, viribus nixi suisVicere fragilis blanda Naturae mala? Deus Deorum me volentibus deditMorum magistram; meque praescit choroAgnum sequenti per Sionis pascua,Quocumque passu laneo figit pedem.Dignos et ipsa mentis igneis excito,Casto decore sobrioque pulchrior:Nec vero sterilis, signa Mundi suspice:Quot astra cernis, pura cum nox albicat,Tot pario natos de marito NumineFecunda Mater, liberos simileis mihi:Serena frontem, sparsa florenteis comas,Et virginali vincta zona gaudia.Pars in virenti colle vellus aureumPectunt ligustris, et protervia rosae:Pars astra nectunt et capillis illigant.Invito: sequere si coronari cupis.Expando plenas liliis ad te manus.Quid turbulentas fluctuans trahis moras?Lascivientem mitte sectari lupamFallit voluptas brachiisque vinculumIncantat ore ThessaloveneficaMihi fide: posthac laetius vives Deo:
Ad Andream Garstium Mariaemastiga. Ode XVII.
Quid tibi vis, Garsti, balathronum digne catasti,Afra animos immitior angui?Cui furis indomitae monstrum memorabile buccae,Non aequet quam plumbeus Auster.Nympham canto meam. Nisam cantat alter, et alterUsque suam Pholoen. Quis AmyntaeInvidet arguta resonanti Phyllida canna?Quis Mopsum vetat esse poetam?Atqui nostra Deas forma supereminet omneis,Ut cedrus despectat aristas.Ambrosio talos vertice nullus Ad imosNaevus ebur vitiat Marianum.Purpureus sed enim radiet quod Matris in oreFilius: haec similem sibi natumApprimat, ut lenis hederis astringitur ilex;Paene crepas: utinamque crepares!Malles scurra tuam cantari Deianiram.Perge scelus, miser esse: doloreSi cupis, augebo stimulis inamabile votum:Nam Dominae plus laudibus addam.Et modo populeis mandabo nomina truncis,Vere novo crescentia late.Aurifluis modo lemnisicis encomia cingam,Astra super ducentibus Horis.Nec prius absistam tactis ad carmina nervisVirgineas percurrere dotes:Quam tuae prae rabie rumpantur, et ilia latrent,Sicanios imitata molossos.
Ad Wolfgangum Mirisium. De Gymnosophistis Indorum, quos Brachmanas vocant. Ex Bardesane Hist. Babyl, et aliis. Ode XVIII.
Dulcis Mirisi suavis Artium lepor,Festive Musarum pater:Quem blanda in auras ipsa Virtus edidit,Multique splenis gratia.Mirare mecum mollis India sophos,Regnique Athenas barbari.Europa non est sola, quae doctos creat,Troianus ut forteis Equus.Quandoque dignus aemulator SocratisCoelo sub omni nascitur.Congoxa stellis clarus, Izaffo mari,Xacottus usu germinum,Indi fuere. Fama Brachmanas canit.Late per Orbem didita.Student et isti curiosam ponereIn fonte Naturae sitim.Hos mirus auque nodus in scripto iuvat,Et musca cum proboscide:Ordoque rerum nexus, et gaudens rapitIndago veri tortilis.Sed enim laborant fodere causarum abdita,Diesque iungunt noctibus.Non ut protervae Bonzii superbiae,Et intepentia ingeni:Qui capitis ingens quamlibet negotium,Et crebra curarum agmina,Tonansque cerebrum iam fatiscentes crepantPrae copia Scientiae:Vigileisque Lunas tetra post insomniaTristi querantur iurgio:Haec inter omni dissoluti fibulaUtramque in aurem dormiunt.Stagaia princeps Factionis horridaeMorosus arcet otium:Osorque fuci, pellit ignavum pecusFlavis apum praesepibus.Lycaea quovis Sole lustrat singula,Dignosque mactat praemio:Seu parte clavi, merce seu novaculae,Seu dente plumbei pectinis,Acuve, qualem fusus efformat chalybs,Figente crineis virginum.Lebete primum quemque donat aeno,Tripodisve frustro ferrei:Aut orbe rapto de catenis annuliEx Lusitano carcere.Immane precium rebus his novitas facit.Et aestimans penuria.Accedit Artis expolitae cos, Honor;Maiorque, quam NostratiumQuos longa postquam macerarunt taedia,Contemptus occidit prope.Persaepe doctae flagitant buccae stipem,Turpique tabescunt fame.Ergo, aut monentur cum vagis tonsoribusLippisque coenam sumere:Aut foeda subeunt antra textorum, nequeTerrentur a prurigine.Latrante stomacho, pars canunt ad pulpitum,Et sceptra quassant ulmea.Pars templa purgant, et metalla turriumTractis fatigant funibus.Pars ad gementeis destinantur praeficasPoscente curam funere:Putrisve curant moesta Libitinae sacra,Ac se sepulcris elocant.Detestor omnem, qua patet, Germaniam.Hoc est fovere literas!Heu, saeva nescis Terra, quid sapientiae,Quid debeatur Artibus.Id disce saltem, si Poetam respuis,A sole tostis civibus.Assurgit omne vulgus Indorum Sopho,Pedumque lingit pulverem.Quicumque propius astra vidit, est sacer:Nutritur ex aerario.Diis par habetur, dividensque oraculaCapit voventum munera:Barroque vectus per plateas candidoPlebem salutat cernuam,Hoc, nempe, cupidos, hoc capaceis gloriaeGratis fodit calcaribus.Adeoque dulcis Fama divinis propeTitillat Indos laudibus.Exin cupido fervet instar cacabiEbullientis ad focum.Sudant mereri nomen ac Divum iubar,Seque aemulantur splendide.Macies in usu: rara sunt convivia:Mens omnis est in aethere.Ariete coeli ianitore, floridaPandente Veris atria:Quo praeliantur, ac sedere nesciiFurunt iocosis caestibus:Mos est, in Aulam convenire publicam,Belli loquacis aream.Dant specimen illic, quotquot urget ambitusInter Schacodas evehi.Scandit salignam Maccasaius exedram,Cudone defensus caput.Diversa fingit ora primum in pergula,Ut taurus olim nubilus.Rugosa cedit fronte paullatim fera,Bovisque bella torvitas.Post, disputanti rite facturus moramSermone Martem proluit.Dum laureatas ventilant Zephyri ThesesHinc inde flabris mollibus:Mordebit ungueis interim, ut vellet pilosAut erudite tussiet.Est, qui susurro solvit haerenteis aquas,Scaphamque distinguit scapha.Plerique plena Gange palpant Clepsydram,Ut stillet humor largius.Quod Gange potius repleant ditissimiDant hoc honori Fluminis.Iucundus error ac superstitio vetusDemulsit alba pectora.Credunt secundo pulchrius sic omineCertamen auspicarier.At non ab AzoaMaccasaius vincitur,Utcumque fauceis increpet.Obliquius sophisma rumpit cornibus,Ut cervus obstanteis plagas.Rubiginosis sin premens hastilibusDilemma spissum torqueat:Exibit arte, qua potest, qua non potest.Ictus quis omneis caverit!Panthera qualis capitur, et saltu tamen Fertur supra venabula.Semel negatum, contumaci cymbaloNegabit imperterritus.Ab usitata si recedit semita,Mulus tenetur auribus.Aut in patentis atque nodis hispidiDumeta Sacci truditur.Stridere non cessabit anser, ni prior,Qui provocavit, desinat:Circumque densos spinae litis rubosAmissa ploret spicula.Ne vel iacens credatur esse sub pede,In ore versat grandinem.Qui in triumphum ductus, infesti tamenDecerpit hostis sibila;Adhuc severus, et minarum turgidus,Plenusque bellis Thraciae.Mox more ParthiThraciae vibrantis fugit,Vel murmur, his absentibus:Exaudiendus, ceu soporandum mare,Quod ultimo fluctu salit.Aut quale frangunt nubis impulsae sonoExtrema se tonitura.Utrique donec ravis imponat modum,Et scamna risu palpitent.Wolfgange cessas? Rideamus nos quoqueTorpor nocet pulmonibus.
Ad Joann. Bapt.Mufelinum, in celeberrimam Congregationem Macilentorum admissum, Anno MDCXL. Ode XIX. Servanda Tironi.
Ergo dies illa est, in qua videoque proboqueTe mea castra sequi!Ergo tibi macies placet, admirabilis donum,Lurida visa pius!O felix Mufeline genus tua si bona nosti,Quaeque Agathyrsus habet.Fer modo constanteis animos; neque cede labori:Et superabis onus.Ardua prima via est. [nil dissimulamus] et omneSentibus horret iter.Cruda rudimenta, ac plureis terrentia CrassosSunt subeunda tibi.In vallem donec facies subsidat, et ulcusDetumuisse scias:Hoc opus integro vix tantum evicerit annoImperiosa fames.Quo certe toto nil apponetur edendum,Flebile praeter olus:Intritasque alicae glandes, cancrique rubenteisCoctilis exuvias.Certius ut vacuos penetrent ieiunia vultus,Permaneatque color:Interdum rodes putrefactae segmina quercusPumice mista cavo.Laevigat iste cibus: crebroque iteratus omasumExtenuare valet:Et tandem abdomen plena ab radice revellit,Diminuitque gulam.Perfer et obdura sequitur Victoria pugnam:Aspera mollit amor.Cum venti posuere genaeque immane dehiscent.Parta tropaea feres.Et levis, et velox, et opaci pondere ventrisLiber, ut tales, eris.Cessabunt gemitus: iterum coenare licebit.Aggredieris aprumTutior Alcide. Natura subacta negotiNil Mufeline, facit.Interea miseros convivas riseris hospes,Quos sua massa premit.Felici tamen ut vitae nil desit, Honesti
Stoicus esto tenax.Inter aqualiculos culpam vitare memento.Caetera tarde NotisIn mare Tyrrhenum portanda: et vivere beatus,Perpetuumque tuus.Quod prohibere nequis medio torrentis in astu,Ne prohibere para.Spem cupidam voti, nec citra mitte, nec ultra:Utraque meta nocet.Cratina quid latura dies, sine laetius ulloOmine nescieris.Hoc cursu placidum macies tua verget in aevum,Carmine digna cani.Qualis nostra placet, solidis pellucida costis,Iam sibi fida satis.Hanc neque Westphalici terrent immania porciTergora, sumen, adeps:Nec bos Helveticus surgens in cornua. VirtusCuncta domare potest.Impleat accensum Phalaris pinguedine taurum;Nulla tyrannis obest.Secta vel usta furens ponat: tormenta sit intorFortior ista Macer.
Ataxia nostri saeculi sive Mundi ad occasum vergentis signa. Ode XX.
Ultima iam venit Fatis urgentibus aetas,Suoque pronus Orbis impulsu ruit.Me non vana queri, testis, discordia rerum:Quae turbat huius prima molis federaInsuper immanem portendunt omnia casum,Priusque nulli monstra visa seculo.Vidimus ardenteis mediis in nubibus hastas,Lateque coelum flammea incensum iuba.Vidimus adversam Soli concurrere Lunam,Thebana fratres sicut olim ad moenia.Vidimus in stabulis vitulos saltare marinos,Iunctumque damis et capellis Protea .At loca TritonumSatyri petiere bimembres:Qua se SicanoScylla committit freto.Atque adeo in silvis cantare auditus Arion:Delphinas inter flere carmen OrpheusLatravere boves: humano more locutiCanes feruntur cum lupis: hi cum grege.Intremuit vocale nemus migrantibus ornis:Cecinere volucres, quaeque voce non sua.Oceanus tumuit nullo maria ima movente,Et absque simul Boreasque, Eurusque, Notusque;Nulloque potuit unda fluctu surrigi.Ipsi etiam patrem venti sprevere rebelles,Sortemque flandi sede mutarunt nova.In pluviam siccae solverunt vellera nubes:Caelo tonanti nullus insedit vapor.Sparsus sanguinei tetro Phaethontis odoreRubrae viator monstrat exta grandinis.Sunt, qui de curru narrant cecidisse Booton,Ursamque vetito proluisse gurgite.Aestas vel calvos monteis, vel frigida canosHinc fronde verna nudat, hinc tegit nive.Pluribus in templis sudantia marmora plorant;Eburque falso rore maculosum gemit,Dissona in Herzynio strident oracula luco:Moravas per urbeis aera sponte tinniunt.Turribus Alsaticis visus consistere bubo,Medium sereni Solis irritans diem.Enceladum movisse latus Trinacria sensit:Non una reducem Sponsa raptorem timet,Sulphureos crines, piceataque stagna Vesevi ,Afflata quoties iam bibit Neapolis !Se quoque subductis fugitiva Calabria campisAmisit, exsul orbis, et sui propeTurba supra pennas, veluti per plana, cucurrit:Toto recedens vanuit fundo lacus.Nec procul Elysiarepererunt pascua valleArmenta surdis mersa cum pastoribus.Crudaque non unus tulit Amphiaraus ad Orcum ,Et impolita, nec vocata funera.Ut visis primum, subque antra labantibus Umbris,Attonita vitae Parca stamen ruperit,Ista tamen dirus praedixerat ante Cometes,Impune numquam crine promisso rubens:Qui quattuor retro lustris invaserat Arcton,Spicamque demum pepulit Erigones manu.Nam post horribiles, facto velut agmine, Formae,Letum, laborque, et mille venerunt Striges.Haud aliter, quam si rupis Titania pubesClathrisAverni cuncta traxisset mala.Turpe fames ringens, et nata cadavere Pestis,Et caeterorum Cura morborum parens:Saevaque paupertas, luxu peior Opum vis,Livorque flavus, et decemplex Ambitus:Quaeque referre mora est, quamquam tolerare necesse.Exin quietis taedet ac vitae viros.Ad caedes properant, et strages stragibus addunt.Exacuit in se tela desperatio.Portitor infernus plenis lassatur acervis,Reficitque cymbam, et exsercratur advenas:Ac quoniam toties urgent examina, contoFastidiosus nauta Maneis verberat.Non mors una satis. Passim disiecta per agrosHebetant aratrum tritis ossa rustici,His hominum fraudeis, et fraudibus adice noxas.Et quae tacendo mutus accusat dolor.Iam scelus est, non esse malum, Superosque negare:Se perditurus, ante perdit et Deum.Nomina mutantur Virtus, Fortuna vocatur:Natura, culpa: clara fastus, indoles.Arma ferunt legeis, mutataque Curia castris;Strictumque ius districtus ensis dividit.Conspicuis equitat torquata Calumnia gemmis:Damnatus insons trahitur ad restim pudor.Utque foro merces, medio sic caussa SenatuEmenda prostat, venditore Iudice.Pro mercede nocens, fortis tenet Herculis arma;Defensor aequi, delicatus est Paris .Vaenit honos precio, vaenit provincia nummis:Vaenit potestas, vaeneunt et virgines.Tam crudelis amor, quam nunc miserabilis ira est.Pendent ab uno saepe vultu proelia.Pallatim fracti didicerunt fallere risus:Mandatur illis militaris ultio.Sed neque de lacrimis eadem sententia constat.Pietatis humor histrioniam facit.Iamque et fictilibus plebeia aconita bibuntur,Visuntque coenas magna Fata pauperes.Usque adeo nihil est sinceri, rarus amicusIuvare verso stabilis afflictum cado:Rara fides, quisquis mentitur verius omnePunctum superbi: faciunt peiora nepotes,Ovo daturi pessimum rupto genus.Nasus habet pueros duplex, et corpore maior:Brevior virilis est super cilio coma.Prona (quid hoc!) quatiunt iuga, me cantante, Triones :Plagis tumultus ex quaternis ingruit!Romanae titubant testacea secula plantae:Vix aliquod imo robur ex ferro trahunt.Si modo non vano Chaldaei somnia RegisExplicuit ore iuvenis, Hebraeum decus:Instat summa dies, et ineluctabile tempus:Mediumque scis nube iamiam prospicitDum citharas, speculum, thalamos, unguenta, puellas,Hilaresque vino poscimus rosas; adest.Intonant. Heu tumuli, mortisque ad classica Manes:Heu squalor Orbis, heu repens Catastrophe!Fulminat o cautes aque acroceraunia ponti:O mulgentum quassa saxa rupium.Heu mihi! non pacis, sed belli flebile signumIris curuli fulta nimbo potulit.Scilicet idcirco radians spectabitur Arcus,Ut plura iudex vibret illo spicula.Ecce tyrannorum sparsos fuligine vultus!Pallescit aurum: livet omnis purpura.Alte consurgit capitum crinalis echinus,Rectisque vertex hispidus setis riget.Quoque venturam flexu vitabimus iram?An eius ulla perditis datur fuga?O scopuli, vestras late diducite costas.Quis fulgurantem nubis aspectum ferat?
Carmen saeculare de Societate Iesu. Anno MDCXL. Ode XXI .
Diva, mortaleis miserata casus:Prima quam parvis Minoressa cunisCepit, Hispani Patris ex flagrantiVulnere natam.Pulcher IgnatiMariaeque sanguis:Unde diffusum sociale fedus.Ordinis longa serie, NepotesFluxit in omneis.Dic io paean, ter io triumphe,Fertilis Mater, generosa Virgo:Cui rosae dignum pariterque miscentLilia sertum.Rebus adversis animosa, laetisCauta crevisti. Zephyro cadente,Vexit ad portum Boreas sub ipsoTurbine salvam.Profuit, quisquis voluit nocere.Te suis hostes aluere bellis:Foeda tempestas tibi lac et almumPraebuit uber.Qualis illiso sonat icta pontoHerculisCalpe, neque dimovetur:Montibus subter tumidis aquarumMole tua stas.Me tibi veras cecinisse laudeis,Lustra bis deno revoluta cursuInvehens Orbi secularisApprobat Anni.Te decente Musae, viridesque lauri:Te decent arae, Pietasque alumnaTuris incensi, Superumque curaMysticus horror.Tu feros cultos hominum reformas,Voce tigreis trahis, et minarumIn parum castas inimica mittisFulmina nocteis.Quae tibi rupes, quod iter ferarumEst inaccessum? Quis inhospitalisTrans nigram Thulen, niveamque Peucen,Angulus orae?Mons ubi nidum posuere venti:Bruma iam flava glacie senescit,Excubant Gryphes; tamen ambulanturAequoris instar.Cuncta subsidunt Sociis ubiqueExsules vivunt, et ubique cives.Cui satis Virtus, habet unde solaSit sibi dives.Unico navim quatiente nutu,In salis spumas iacietur asser:Et tribus distans digitis marinoFunere corpus.Ad Magellanas aliquis MolucasPinea vadet trabe destitutus.Ille Moeotin bibet, et NiphatenPraeferet OenoNulla non remis freta verberantur.Vela iam late tua trudit Auster.Oris afflatu; tua trudit Eurus Trudit Iapix.Cognitam mundo quoque fabulosoConcinunt Seres: similique IaponConcolor nobis, alioque vultuDecolor Indus.Munus inversae tibi pellis aterAethiops debet, niveosque moreisFonte lustratus; pluviaeque pauperFlumina vitae.Dic io paean, ter io triumphe:Cuius in caussam veniunt tyranni:Qui peregrina tibi nexueruntFronde coronas.Qua patet tellus pelagusque late,Inter extremas, mediamque zonamPulchra certatim tibi missa DivumPurpura fulget. Claustra Sinarum, Brasilaeque cannae;Africae saltus, Alemanna castra.Angliae pingues maduere nostroSanguine campi.Sternimus vincti; superamus imi;Surgimus plures toties cadendo.Rubra maioris metimur futuriSemina messis.Ista praesentis facies sequentiQuam, Deus, seclo dabis? Utriusque.Sacra cum Cosmae, sacra DamianiAstra recurrent.