Herodiados libri tres.Machine-readable textBidermann, JakobRem, UlrichXML version, markup prototype, January 2003KnebuschmarkupCamenahttp://mateo.uni-mannheim.de/camena/bider2bidermannherodias.htmlbider001.jpgbidermannherodias.xmlbider001/jpghtmlEd. Ulrich Rem. Herodiados libri tres. Dillingen 1622.
Regeln fuer die Texterfassung 03/2001
not necessary
8 Feb 2003Martin Tavakolianmarkuptyped text - structural tagging complete - no semantic tagging - Morpheus spell check
HERODIADOS
LIBER PRIMUS.
Infandas acies, Iraeque pudenda profanaeBella, Palaestinos vetitio populata nepotesAgmine: Et undantes lactenti sanguine Cunas,Maternique sinus ululata Biennia, cantuPromere Musa iubet. Quamquam iallae tabile planctuTempus eget, mutasque premit sine pectine chordas:Turbida cum bimo rorantes sanguine ploretMater adhuc Bullas; et hiantes vulnere sontiInsontes iugulos, et adactum in Viscera ferrumTractet adhuc; imberque rubrum inter lacteus imbremCognato de fonte ruat: caelumque solumqueNondum deposito mutarint gaudia luctu:Sed ne iussa chelyn moderari, plectra morentur,(Maeonia quamvis testudine digna vacaretMateries, Tragico non aspernanda cothurno,)Insipiam. Rerum tu bimula turba tuarumIpsa mihi seriem; et, quem quisque peremerit hostis,Et, quo quemque modo, (nec enim es rerum inscia) pande.
2.
Iam monitos nemorosa fugam per devia RegesMoliri, aligeri species inopina MinistriIusserat, et Solymae procul evitare potentisDegeneres fastus, Aulaeque infida superbaeHospitia. Illi alacres (postquam donata profusoExpromsere sinu Nabathaeae pondera gazaeEt glebas, Pactole, tuas posuere beatosAnte pedes) Cunis atra de aeocte relictis,Per monstrata viae properant divortia, iussi.Ad patrios, remeare lares, cautique SabaeosHostibus elusis impune revisere fines.
3.
Quos ubi palmiferae fugisse Tyrannos IdumesResciit, et structos occulto tramite sensitDeclinasse dolos: nec signa cispita repertaeUlla dedisse casae; sub qua vagire CometesSceptrigerum infantem praesago ostenderit ortu:Exiluit, frontemque manu stomachante cecidieEfferus, et diris Erebi portenta lacessentExprobrat ignavae damnosa silentia Faemae.Nam patefacta fugae citius si coepta fuissent.Ipse vias sepire metu; et quacumque globatoMilite, tentatos poter at praevertere cursus.
4.
Nunc seris quid rebus agat? Fugientibus instetPoneminax ultor? Formidatamne cruentusProgeniem Cunis scrutetur in omnibus, interqueInscia adoratum incunabula regemIllud, an hoc, crudelis agat? Demum inter utrumque,Hoc placuit, fuso respergere sanguine faciesIam multi potuere meos: quos arctior interNexus erat. Feci iam, barbara Phasidos unda,(Natorum in iugulos dum me videt ire meorum,Matre magis durum ut miretur Colchide patrem.Hos igitur viles cultuque in paupere natosQuis novus Herodi metus est occidere vernas?Non oculi spectare timent, nec sueta recusatLingua iubere nefas. Audet furor omnia, dixit.Admotaque manu cupulo, vocat horrida MartisAgmina: et immani iubet ire furore per omnesBethlehemidum fines: ferroque recondita matrumPignora rimari, et partus iugulare recentes,Natali quoscumque sinu considere, quosqueUberibus pendere, et adhuc rorantia lacteOra madere inuet. Per sceptra verenda, suumquePer caput, et tactum capit is diadema, minaturOmnia se ferro versurum ignique: rebellemSi qua dolo genitrix fallens subducat alumnum.
5.
Talia finierat: Cum multis omne furentisUndique Taenariis inuaditur anguibus agmen.Numquam tot meminit Lethaea vorago cerasta Tisiphores errasse sinu. Stetit Aula TyranniVipereis confusa iubis: gentemque perosaeIpsa Megaera suam, specie terrente refugit.Sic ubi centimanus Briareus procera tetenditBrachia, quot palmae, tot idem ore fletere trisulcoSerpentes, informe genus idigitosque per ipsosImersere feri, Briareia turba, colubri:Adspectu tot monstra Dies miratus in uno,Mutavit subeunte suum pallore colorem.
6.
Haud secus in furias, conspecta Gorgone, versiCorripiunt sua signa duces; inque arma cohortes,Et coniuratas adigunt ad Classica turmas.Cuique suus dat tela furor: Iamque agmene raptoIn sceleris documenta ruunt. Quacumque feruntur,Carceris Aeolii vis indignata remugit;Et Naturai nutant Elementa; proculqueVel rigui saltus, vel amoeni vallibus aninesTriste gemunt; gemit usque cavis e rupibus Echo;Usque queruntur aves; et in atrum desuper agmenObvia Phoebeus convitia despurtales.Oppida quin etiam cladem vicina supremamExtimuere diu; sed sormidata cavebatNemo mala. Abrumpsunt media de nocte soporemSollicitae matres: et inani murmure manesManibus occursaent: caecis ululatus ab umbrisConspecto sine teste venit: cantuque pavendoUndique feralis volat atraper atria Bubo.
7.
Indicium memorant venient is lugubre belliAnte alios sensisse Fabrum; qui Coniuge felixVirgine, Iesseos antiquo stemmate regesCognatos numerabat avos: tunc credita partusVirginei fidus servabat pignora custos.Huic aetate gravi, vix prima papavera somnusSparserat, offusa placidae caligine noctis:Cum species, humeros oculosque decora, iacentiAdspicit, et gemitu prior eluctante, QuietusErgo iaces? blandaque, senex, ait, uteris umbraOmnia tuta ratus, Iosippe? nec ista morarisQuas Puero clades, quas Matri bella minentur?Adspice, quae coeant gentes! ad furiera quantiArmentur cumulanda greges! Cras agmine totoAd peritura rues iuratus moenia praede;Iamque ruit, mora nulla datur: fuge, et utere nocte,Tuque Puerque tuus: Pharii pete retna Canopi,Quaper tela potes: septemplicis ostiae NiliPortus erunt, statioque tuis fidissima rebus:Ipse subibo comes simul haec, simul omnnia circumIntremuere metu. Tenues abit omnis in aurasAlitis hinc species, senis illinc somnia fabri.
8.
Postquam animus rediit, subducere membra grabatoAccelerat senior, visuque obit astra sagaciOmnia. Monstrum ingens! Caelum adspicit omneAc ferruginea late insordescere palla. Stellis horror inest; et atroci contraehit arcu rubenti,Luna suam sine luce facem: vacuique per aurasCum galeis enses, clypeique virique rotantur;Auditurque tubae fraitus per nubila clangor.Inde Lycaoniae vestigia lentae BootesMiratur proper are ferae, dum praepete motuParrhasis a monstris fugit coeuntibus Arctos.Palluit ipse etiam, Geminos qui proximam urget,Vasta mole gigas: ac pane cadente machaeraNudatum stupuisse latus sibi sensit Orion:Atque adeo stellis nisi brachia fixa rigerent,Ille humeris iam visas erat labentibus ambasAd gladium conferre manus. Quemque ante timebant,Tunc primum, nutante polo, sibi ceterae secumAstra Cleonaeum videre timere Leonem.
9.
Territus ostentu senior caelestibus, instatExilii comitem, tenera cum prole, parentemTallere. Sic cunas positi complexus alumni(Nox licet atra viam spissa caligine condat,)Monstratum sestinat iter: dum denique longaEmensus loca vasta faga, felicia transitIugera foecundae, non cognitus exul, Idunmae,Mox Asiae fines Libyaeque egressus, OlivamAttigit; excelsis insignem moenibus olim,Tunc facie squallente locum, veterisque ruinaIndicium; Muris urbique superstite villa.
10.
Hic paucos dum virgo dies cum Prole moraturFessa fuge studio; neque porro posse timeriUlla Palaestinis discrimina credit ab armis;Bethlemia venit ecce domo, comit ante Lycisca,Tityrus; ille gregis moderator Tityrus albi,Lanigeras qui nuper oves, ad laeta, IacobiDascua, cum sociis noctu tribus unus agebat;Quando per aerium modulatis vocibus orbemAmbrosium aligeri cecinerunt carmen ephebi.Ille ubi Iosippum (foribus qui forte sub ipsisArida ligna foce, in tennem cumulabat acoruuEminus adspexit, lacrimis sestines abortis,Tua video, dilecte senex? An conscia formaeFallit imago tuae? Video, agnoscoque. Sed istasQuis bonus; error, ait, profugum me duxit adorat,Finibus extorrem patriis, opis omnis egentem,Terrarumque rudem? Simul ibat in aescula praeceps,Haerebatque premens, stetaeque senile rigabatNon cessante caput. Iosippus Ut oscula fixitMutua, et illacrimans aequatum miscuit imbrem.
11.
Tityre (nam stabuli cum nuper ad antra ferebasOmnibus eximium Puero e lactentibus Agnum,Tale, reor, tibe nomen erat) ni pauperis, inquit,Reliquias, coctaeque fugis plebeia farinaeFragmina (in exilio nec enim nisi taliae restant)Gratus ades, commune, penu de paupere quidquidRestat, erit. Iamque ipsa dies ad Iberica vergitLitora, et instantes veniunt a montibus umbrae,Iunge larem, nocte atque mane. Sic fatus, herilisDuxit ad Infantis tacite Cunaebulae. At illumOccubuisse ratus patriae inter funera perTityrus: Ut caedi superesse et vivere vidit,Accidit ante pedes, lacrimisque recentibus omnemLavit humum, et, Taendem iuvat, huc venisse, meaqueMagne Puer, fugisse domo, atque ambage molestaIgnotas calcasse vias. Tu cara Tonantis.Progenies, iterumne meis concederis ulnis?Atque iterum his oculis, atque his iterum ore beatosDelibabo manus? pedibusque dabo oscula tantis?Iam facilis iactura mihi; patriaeque domusqueOmnis erit: rerum neque dequerar ulla mearumDamna: sibi rapiat modici quascunque TyrannusRuris et urbis opes: uno hic infante reperto,Pauper in exilio maiores reperit exul.Dixit, et admosis pedis ad vestigia labrisPlurimus incubuit; donec ridente labelloAnnuit ipse Puer; seniorque assurgere pronumPaene coegit humo, iuxtaque recumbere iussit.
12.
Hic vario dum forte moram sermone trahebant,Nipigitum, (Iosippus ait) memorare, quis errorEgerit extorrem: an patriae fortuna ruinae?An propriae spectata domus iniuria? dudumGestio. Nam parvas nec habet tua lacrimae causas,Et mandata mihi Pueri fuga, nescio cuiusEst praesaga mali. Miserum me! Tityrus insit,Quid Iosippe iubes? Mala si qua novissima credisArgolico tolerasse aliquando Pergama bello,Omnia visa mihi. Miser his herodia vidiAgmina; ego his oculis vidi arma nefanda virosque;Infantumque neces, et fusa cadavera matrum.Ipse dedi (quid longa moror?) non ultima cladia Funera. Nam gemines ad moenia prima nepotesPaene pares, unaque nurum, prohibere parantem,Comminus adspexi miserando occumbere letho.Lethi informe genus! Sine me Iosippe (quid urges?)Hunc sine me, si forte queam, caelare dolorem.Haeret adhuc, oculisque tenax occurrit imago,Qua puerum arripuit, laevoque a crure Lycornus(Impius Herodis dira e legione Lycornus)Haereniem, ac passis manibus per inane vagantem,Dissecuit medium saevus: partemque sinistraExtulit ostentans, partem manante reliquitFoedatam squallere solo. Mox alterum adacta(Ma miserum!) elisit gemina inter tempora clava,Ossaque dispersit tepido rorantia tabo.Infelix spectator ego, sed viribus impar, Quid nisi lamentist superumque hominumque vocaremNon auditus opem? Quid multis denique? fessaeUt respirarunt morientum a vocibus aures,Quas gnati materque dabant, promiscua turba,Tum nihil Herodi post id ratus esse relictumQuod fureret; sparsas puerorum maestus humaniReliquias, luctuque domi aegrescente remansi.
13.
Interea, vix quarta diem subduxerat umbra;Resciit Herodes, pueri ad Cunabula magniPastorum venisse gregem; modicumque colostri,Et lactis de flore parum, lectamque tulisse,(Vos meministis adhuc) natalia dona, bidentem.Omnibus hoc immane nefas, et morte piandumContinuo. Lycidas mecum damnantur, et Aegon, Et Corydon; sociis Corydon prior omnibus. IllosTunc ego quis casus tulerit; quis ab hoste propinquoAut locus, aut error servarit, nescio. CaediMemet ego eripui celeri per devia cursu;Quinque adeo noctes (nec enim confidere luciAusus) iter vario silvarum errore peregi,Donec ad has, Iosippe; DEUS DEUS appulit oras.Finierat lacrimans: At buxi pallidus instarIam dudum Iosippus avet cognoscere totamExcidii seriem: deploratamque IuventaeBethlehemiae stragem longo iubet ordine fari.Tityrus, immensum quaquam est opus, ordiar, inquit.
14.
Iam Solymis acies instructa a moenibus ibatEnse minisque ferox; cum proximus ingruit horrorArmorum; et late circum inclarescere vasto Cornua cum sonitu, Iuvenumque aerata videri.Agmina per campos, et ahenam spargere luoemFama tulit. Fracti rerum formidine, primasMolinur portas, adituque excludimus hostemNequicquam, miseri. Non valla sarentibus obstantNon validae turres: sed adacto vecte revulsosOcius evellit ferrato e cardine postes,Atque intro violenta ruit Bellona; flagelloObturgans aciem, stimulosque volientibus addens.Hinc mihi, quae facies urbi; quae prima cadentumAudierit lamenta domus; quis telis cruoreParvulus Astyanax lactanti prima notarit;Quisque suis Libitina nurios orbarit alumnis,Et quantus sexu certasse ab utroque volaritTecta per et plateas, per et oppida, et aethera clamor;Quis memoret? Non ora mihi si mille disertoEloquii torrente fluant, sperem omnia posseIllius absolvi fanda atque infanda diei
15.
Primus ibi (memini) non vano numine vatesUt lituos, et scuta virum, et subeuntia viditSigna; iterum atque iterum voce ingeminavit inani,O domus, o veterum magna incunabula regum!Impete Nostra ruunt uno decora omnia. Cives,Arma cito, arma viri: date tela, capessite ferrum:Imminet exitium iugulis lactentibus. IllosArma petunt, illos: faecundae obsistite matres,In vestros intenta sinus haec tela feruntur.Audiit, ista palam vatem exclamare Machaon.(Agmine in infausto qui iuxta proximus ibat,)Et raptam impatiens clamant is in ora sarissamVatis agit: vultuque ferox, male falleris, inquit,O canis infame caput; Lactentibus armaDum solis inimica times. Capularibus aequeUt Priamis funesta scias: age, primus ephebosAnte senex occumbe tuos. Nec distulit ultraOra per, et fauces, agili penetrabile telumIntorquere manu. Portis cadit ille sub ipsis:Quodque unum potuit, lapsi conatur euntemCorporis obiectu moriens excludere Martem.
16.
Haec ubi prima dedit sceleris documenta Machaon,Continuo (veluti cum classica iussit EnyoSigna dari,) turmas iuvenum clamorque furorquePraecipitant. Omnes inimico turbine versi,Pars laxare Seras, foribusque illidere clausisAnnosae properant fragmenta trabalia quercus:Pars obsessa premunt armis angusta viarum;Aut in tecta ruunt violenti; et quaeque, lupi ceuExstimulante fame, rapiuntque, feruntque, trahuntqueMatresque gnatosque patresque: nec ulla moranturBrachia nutricum; non ora madentia fletu,Non sparsae sine lege comae; non livida planctuPectora, et effusae spreta inter tela sorores.Saepe etiam (lacrimis quis pumice durior omniTemperet?) intentos capiti cum parvulus ensesCerneret, atque rudes efferret ad obvia palmasVulnera, et ipsum hostem iam multa caede ru-Ore renidenti, gestuque iocante vocaret: Non animos gestu potuit, non flectere blando bentemTela puer risu: sed atroci cuspide pergitIn iugulos saevire latro, Cunasque cruentans,Tristia cum medio confundit funera risu.
17.
Non secus, ac ventis quoties hiemantibus imberNigranti de nube ruit: torrentibus undis Vix validi montes, vix saxa Ceraunia restant,Arboreae sternuntur opes, pinusque pyrusque,Et patulae quercus, et vatum gloria laurus:Praecipitesque cadunt inhonoro funere cedri:Nec sua planities Corylos, nec litora MyrtosEximias a strage vident: nascentia frondesSubmittunt arbusta suas: fractisque myricaeStirpibus exspirant: Dryades flevere, suasqueEruta delectant nusquam virgulta Napaeas.
18.
Forte suas pultes, et amati gaudia lactisLiquerat Hippolytus; pupasque ex more trahebatIam satur, ad soliti dilecta crepundia ludi. Magnus es bullasque inter puposque togatos Signorum numerus. vario omnia nomine formaqueEt facie. Huic aureo rutilam de stamine vestem.Huic candente stolam de sindone mater; at illisPurpureum subtemen acu ludente pararat.Indidit ipse ducum Regumque ingentia cuiqueNomina. Pars armis telisque corusca; quadrigisPars effulta sedet, famulaque in plebe triumphat:Pars ex sultat equis. Has dum vario ordine ductatHippolytus turmas, mutatque rotatque: satellesAlter et alter adest, pedibusque erepundia calcasBarbarus; ac pictos regumque ducumque iugalesPraecipitat. Nihil Hippolyto funestius illaClade fuit. Questu vocat indignante parentemErgo puer, monstratque rei miserabile parvaeExcidium: immensam veluti calsaret opum vimPersidis, aut omnes Erythraeo e littore gemmasBarbarus obtereret plantis properantibus hospes.Interea in primo ignarus clamore feriturIpse caput; rubroque genas humore coloratIlicet exundans hiscenti e vulnere rivus.At nihil accepto queritur de vulneres totusHoc agit, ut verum turbatus clade suarumCalcatos deploret equos; et ludicra pompaeReddi signa suae, voto sibi poscat inani.Donec humi super ipse datus magno impete praeceps.Una etiam pedibus calcatur: ibi ora volutans,Dum moriente manu direpta crepundia quaerit,Conatu in medio pupamque animamque reliquit.
19.
Contiguos Susanna lares nova nupta colebat,Divite nata domo, et non impare laeta marito.Haec nitidum partu ediderat Solomona recenti,Optanti Solomona viro. Stupuere parentes,Vicinaeque nurus caelestibus aemula formisOra, duasque faces Indis adamantibus aequas.Sic Susanna sibis sic visa beata propinquis,(Heu nimis infelix, venturique inscia!) nixuUt nuper defuncta gravi, requiescere coepitPuniceo securatoro: videt inter opacasSchemate funesto subrepere Morphea noctes,Et somnos vexare iocis (consuerat eburnasQuippa cubans lateri genitrix apponere Cunas.)Horribilem visu speciem! ludentibus umbris,Adstantem, positi propter Cunabula nati,Credit equum (frenoque feri spumantia milesOra domabat equi) librare volumina crurumAltius, ac geminos oculis illidere calces,Et morsu vexare latus, rigidisque cubanteE puero luctantem animam exturbare lupatis.Territa mater, Equum, procul a Solomone ferocem Pellite, clamat, equum: Sonipes mea pignora calcat.Vix ea cum tenues clamore fugatus in aurasEt sonipes et somnus iit. Tamen anxia gnatumPoscit et elisos an foderit ungula vultus,Et sanie fusoque natent praecordia tabo,Explorat, dubitansque diu, nune ora genasqueLuminaque, agnatasque manus, nunc ceter aversat:Credere vix oculis demum ausa fidelibus, illaProle suam incolumem vere sibi vivere prolem.Atque utinam fallax ludibria concinassetSola sopor: diro evigilasset ab omine materImpune; et felix mendaci ignosceret umbrae;Tuque hodie Solomon, soboles dilecta, parentem,Tuque tuum Solomona sinu, Susanna, teneres.Nunc manifesta nimis, nimis, eheu, seria noctisOmina! Nam densus sub prima crepuscula milesAdfuit, et noctis ludos Bellona diurnis Cladebus absoluit. Risit una Hornusque Padusque Cum Tritone Merope, socio cum Nestore CnemonHornus eques, Marti sacra cetera turba pedestriUnum omnes Solomona petunt: prior occupat HornusIgnarum; et gladio puerum renuente trucidat,Impingitque pedum immeritis calcaria cunis.Illum effundit humi: Mox quadrupedante caballiExanimem insultans ferrato calce fatigat.
20.
At parte ex alia, maternis pendulus ulnisGestabatur Halys; spes tota parentis, et unaCura parentis Halys: Pario cui marmore formaCandidior, malisque notata rubentibus oraSemper erant. Tyrio chlamis illi e vellere semper;Aurea sed Tyriam mordebat fibula vestem;Aureus e collo Meander; et aurea circumCingula. Nulli olim species aut gloria maiorOmnibus e pueris. Hic nondum certa profariDoctus, ab invito trudebat verba palato.Utque semel matrem munilo clamore sonareGarrulus incepit, iam seratus esse disertum,Matrem iterum et matrem, lingua titubante vocarePerstitit, audirique et magnus amavit haberi.Nec responsa diu cunctata remittere materSemper Halyn repetebat, Halyn: quoque altius illa,Altius ille vocat. Velisti cum vere tepentiDoctura implumem materno carmine pullum,Ipsa quidem nido paullum philomela relictoConsidet arboreas alibi inter sedula frondes,Et procul involucris nascentia murmura prolisTemperat, inque vicem sequiturque praeitque canentemEt modulo formare pari docet ora. Laborat Pullus adhuc impar, matrique sine arte recantat.Mutua sed cantu alterno dum gaudia captant,Arbiter intentis dudum adstitit auribus auceps,Moliturque gradus, et lentis passibus ipsamArbor is adrepit non observatus ad umbrans,Incautumque rapit medio e certamine pullum.
21.
Haud aliter, dum clamat Halys materque reclamat, Nondum gnara mali, sed adhuc captae immemor urbis,Accipit ante fores blaesae certamina linguaeInsidiis Tarchon, (qui iam sub limine primusConstiterat) certaeque tenens vestigia praedae,Impete praecipiti dirupta per ostia, tortiFulminis instar, abiti puerumque ut vidit amictuPurpureo fulgentem, atque auri luce decorum,Restitit attonitus, meditataque paene pepercitStringere tela manu: potuit bellissimus infans(Tantus erat formae decor) exarmare ruentesIn sua colla manus, ferrique hebetare furentesOre hiscente minas. Properavit et ipsa profusoPlicet argento pro prole Themilla pacisci,Prodiga cum dandas temere promisit EoaeGentis opes, fuluamque vehentia flumina glebam.(Materni quid enim donare morentur amoresUt soboli parcatur?) Erat neque caecus ad auriIllecebras Tarchon: Tamen ut recruduit iraePrimae sitis, nihil ille preces, nihil ille moratusPromissas crudelis opes, ferro imperat, ipseFerreus: et pulchrum invitis violentis ab ulnisVellit Halyn. Conatur Halys fugientia ploransBrachia cognato nequicquam innectere collo,Brachia, sed coepto frustrantur inania; quandoPorrectae nequeunt vinclo coalescere palmae:Quippe prius ferri supra gravis incubuit vis,Atque humero avulsit duplices ab utroque lacertosFulminis in morem. Cadit ocius ipse cadenteSemanimis cum matre puer; gremioque retentusQuo genitus, cupiit posita cum matre moriri.Nec concessa tamen postremi est gratia voti;Nam puer inde avulsus Halys (pulcherrimus olimIam sanie deformis Halys) calcatur. AmatamIpse tamen matrem postremo in funere, matremQuaerit; et in matris voce ora novissima condit.
22.
Mox vicina dari turbata cubilia motuLamentis eguere novis. Ibi postuma magniSurgebat soboles genitoris, et inscius haeresIn patrias crescebat opes: Cui nomen avitumIusserat Antinoo genitor, si viveret, indi:Maluit exstincti tamen illi a nomine nomenIndere Sara patris, puerumque vocare Glyconem.Nomen inane Glycon, perituraque gaudia! NoratIam facili risu venienti alludere matriIngenuus, prensaeque udis dare basia labris:Et voces formare rudes: gressuque labantiVestigare solum, iamque a nutrice teneriImpatiens, rectore gradum tentabat abacto.Talibus a studiis cum denique fessa labarentGenua, soporiferos (quamquam Phaethontia caeloLampas adhuc medio Tartelssia litora nondumAttigerat) nutrix languentem portat alumnumIn thalamos. Negat ille quidem, pigramque grabatiDesidis elato damnat clamore quietem: Ceu praesensa forent postremi fata soporis.Vincitur imperio tamen, opploransque recumbit.
23.
Illi opploranti nutrix et vana querentiAssidet, ac dubio quatiens cunabula motu,Ut placida sensim renuentem obsopiat umbra,Alternat faciles modulata voce susurros.Lemma fuit: Qualis reduci Iephtheia PatriObvia prodierit, cum nondum immania virgoPacta, nec ambigui iurata piacula belliNosceret infelix. Aequalibus illa puellisExierat comitata quidem; choreasque decoroUnanimes fecere gradu: ceu festa vocarentGaudia. Iamque aliae quatiebant tinnula doctaSistra manu; alterno reboantia tympana pulsioTendebant aliae: certabant vocibus omnes,Vestituque omnes: sed ab una Iephthide victaeVocibus et sustrus et rebus in omnibus omnes.Clarior in reliquis Lunai lampas ut astrisOmnibus una praeit: tegitur Cynosura suunsqueGnosia sub mittunt Cycneaque sidera lumen.Illa autem ut gemitus conspectum sensit in altosErupisse patrem, lacrimasque repenie cadentesA redeunte; videns male se victricibus armisOccurrisse, genas expalluit aegra, manusque(Iam totum strictura patrem) patre territae ab ipsoRettulit, et gressus amissa voce repressit.Mox vero ac vires animumque virago resumsit,Votaque cognovit pacti iurata paterni;Haud pertaesa necem, modicas a patre poposcitIn silvis agitare moras,lessoque bimestriDeplorare citae ventura silentia mortis.Concessit genitor. Mox iuncta Sodalibus illaVirginibus, lucos nemorumque umbrosa pererransInstitit Aonio modulari carmina planctu,Carmina, Getuli quae colla iubata Leonis,Et nemoris silvas, et inhospita lustra moverent;Non movere patrem. Pacti memor ille severi,Perstat adhuc animi certus: numeratque petitosAd lamenta dies, atque omnes imputat horas.Altera cum demum coiissent cornua lunae,Iephthida ferales genitor revocabat ad aras.Nec revocata necem fugiebat virgo; sed ultro,Post quam terna fero libaverat oscula patri,Supremumque vale sociae moritura coronaeDixerat, alta oculis extremum ad sidera versis,Candida libratae subiecit colla securi.
24.
Talia prolixe sopito fata GlyconiOccentarat anus, de more; et plura parabatSubdere nequicquam: cum rupta per ostia Blennum Hoplomachumque videt gladiis accurrere nudisSanguineque adspersis. Cantu illa repente relictoIn lacrimas effusa fugit; roseumque GlyconaImmemor exponit crudelibus. Ipse trahebatIam tenues rhonchos ignarus, et omnia circumFida ratus. Telis hic ecce micantibus hostes In puerum ambo ruunt; pectus ferit alter, et alterPer iugulum, atque omnem per Cunas exigit ensem.Ipse graves oculos vana spe tollere nixusDeficit, et claudens iterate lumina somno.Excipit illapsam per hiantia vulnera mortem.
25.
Quam simul cladem genitrix, intentae quas illisDum famulas penso exercet Tharbita diurno.Audiit, excusso ruit in penetralia fusoPer vacuos turbata lares; visoque cruoreEt cunas per et uda natante cubilia, tollitHorrida clamorem, quantum furiata MimallonCum stimulante ruit Trieterica ad Orgia BacchoHic laceras fodi: ungue genas, hic pectora pugnoIndignante petit: sparsisque timenda capillisNunc procumbit humi, nunc incunabula prensansReliquias animae perfosso in corpore captat.
26.
Mox prolem Faustina suam, mox alteraSensit Hibisca suam. Vicinis utraque tectis Concordes coluere fidem: communibus ambae quaerereAnte bonis laetae, nunc tristes tristibus ambae.Illa prior, veniente fugam praedone parabatIn sublime domus; ubi pignora turribus altisAbderet, a ferro scrutantum intacta latronum.Obsedit mors ipsa viam. Nam pone secutusMiles, ut adspexit sublimem evadere, promitE pharetra, et laevas laxato conjicit arcuNoxia per costas hamatae tela sagittae.Nec matrem satis est fixisse: sed exiit ultraIn sobolem, et lateri lethalis inhaesit arundo.Occubuere pares. Neque prodiga duplice teloMorseguit; poterat iaculum commune duobusSufficere, atque una simul ambo occumbere plaga.
27.
Hos iaculo dum Patca ferit ludente, propinquosInterea grassata lares Bellona tenebat, Parvum ubi Hibisca manu misere raptabat HelissumAnxia, postquam omnem faedari caedibus urbem,Vicinaeque domus incendia viderat: amens, Quo fugimus, mea vita? inquit. cervicibus instantFerrea tela tuis. Simul haec, simul ungue recuruoOra ferit, vulsosque trahit miseranda capillos,Et lacrimis confusa furit. Miratur HelissusQuid subiti casus, querulaeque insana parentisTot lamenta velint? Illi tamen ipse gementiAggemit; ignarus quae sit sibi causa gemendi.Quid faceret deprensa parens? Specus acta recessuPosticos aderat subter secura penates,Fornicibus supra, solido circum obdita topho,Et munita seris. Cimelia ditia quondam,Nunc deserta specus. Condi illue mater HelissumCum nutrice iubet, si parcere forte latebrisAtropos, et nato queat exorata (sororeNon renuente) colus vitale extendere filum.Ac ne qua metuat tetrae caliginis antrumCum cutrie puer; melimela et dulcia libaAddis Hibisca, penumque omnem Saliaribus implesIllecebris, malisque pyrisque, etsi qua nucetoPruna in Idumaeo, Syriave volema DamascoRepperit, illa uni genitrix promittit HellissoPyreat utri lacrimis, linguaeque silentia discat.Heu, quanta humanas frustrantur inania mentes?
28.
Vix subiere locum; iamque aedibus acriterimisIntenti, obiectos convellunt cardine postes, Latronum glomerata manus, Sipylusque LycusqueAsfysiusque Dymas, Tyriusque Choraebus, et Acron, Et Dromus et Nomius. Non tanta furentibus iraTigribus, a pastu nemorum si quando reversaeInveniunt catulis spelaea tepentia raptis;Quanta Dromo sociisque fuit. Rimantur opacasIngressi latebras. Alii ancillantia pugnisAgmina circumstant; alii materna minantus.Viscera demersis (proles nisi mascula datur)Scrutari gladiis. Audax negat illa, virileEsse genus: famulasque omnes testatur, et omnes(Tres aderant) vernas. Illi fari omnia docti,Inepediant scelere ut scelus, in mendacia iurant.At Siphlus nondum ipse fidem, nondum ipse ChoraebusEsse rati; Ferrum, simul, in praecordia, ferrum.Ingeminant: summamque cutem simul ambo cruentant.Hic (seu terror erat, seu vis inopina doloris)Haud secus, ac telis traiecta exclamat HibiscaAltius. Auditam genitricis noscit HelissusContinuo vocem; poenitisque e sedibus, (EchoHei nimis infelix) iniussa voce reclamat.
29.
Advertere sonum Nomiusque Dymasque Dromusque,Et cauti indagant, quibus illa remugiat antriE latebris Echo: longaque indagine circumAbdita rimantur: dum devenere cavernasIgnars. (Nec enim indicio se prodidit antrum)Hic vagire puer repetito murmure coepit,Blandirique levi nutrix audita susurro,Et querulis mera mulsa labris, merae mella propinans,Non potuit caeptos ulla arte recondere fletus.Ergo avidi ad deprensa ruunt hypogaea: dehiscuntDenique, ter denos effracta arietis ictusOstia. Confestim patuit miserabile furtum,Praeda negata diu. Simul exclamare parentes,Collacrimare puer; simul anxia turba, ministriCurrere, et elatas a fideras tendere palmas maesta soror: Per ego hanc animam, per ego omnia vestrasOro, inhibete manus. Nihil est a fratre timendum.Quo ruitis? puer est. Pueri miseresctte, si quisSensus adhuc, Toto locus isto in corpore nullus,Quemm feriatis, erit: per id haec ego sidera testor.Invasitque pedes, genibusque Camilla duorumImplicuit validos, cadi obluctata, lacertos.
30.
Flexerat hac facie Nomiumque Camilla Dromumque, (Nam lacrimis inerunt violenta potentibus armaEt restabat ei Sipylusque Lycusque DymasqueExorandus adhuc. Sed enim frustrata, querelisAnte suis cautes, atque acroceraunia flectat Marmora, quam tales humano in corpore TigresOcius ecce Dymas infantem avellit ab ulnis,Allisurus humi; nisi collum ante occupet infans,Carnificemque manu renuentem utraque moretur:Ceu libare paret crudelibus oscula malis.Impediit ferrum grave pendula sarcina, nusquamExtricare Dymas ut collum a poncere posset;Vulnere ni Sipylus postico figere pendensMaturasset onus; tenui qui terga verutoFodit, in averso dum pectore mucro quievit.Labitur exanimis, manibus non sponte solutis,Inque paevimento querula ora supinat Helissus.
31.
Inde alios alii effusi per compita caedunt,Ut sors quemque dedit. Manuelem obtruncat Hylactor,Arsacium Pyrrhus, Narcissum barbarus AeglonTe Menelae Colax, et te Meleagre Coniscus,Hunc manuum pugnis, illisis calcibus illum.Mox Salmona Milo, mox Cyrum Fhorbus: Amyntor Timotheum, Babylam Ptolomaeus: Himilco TelonemTheronemque Gyas. Theronque Telonquo gemelliOmnia tampariles, nutrix ut saepe negaritEsse duos, unus cum posset uterque videri.Ipsa parens ignara diu, si quando videbatAlterum horum, alter, dubitabat, an alter adesset.Huic tamen (heu ferri furias immitis) utriqueFerreus unanimem disclusit pugio vitam:Unus utrique dies natalis: et unus utriqueUltimus, unaoris species; formaeque venustasUna erat: et tumulus nunc demum est unus utriqueIte pares animae, concordibus ite choreis Eysiae per amoena plaga: neque vestra seorsimGaudia quisque suis divisi carpite votis,Sed velut occasu potuit sors aspera fratresUnanimi sociare duos, ita laetior ambosVos viderat sociae solatia iungere vitae.
32.
Excipit hos numerosa cohors, quos divite censuNatales aluere domus: Cordusque ThousqueEt Lamus et Memnon; Mariae Lamus unicae; MemnonUnica Iudithae soboles. Et Acanhus et Argus.Ille Senatoris bullata propago: ToparchaeIste nepos; multo toga cui praetexta rubebat quid OstriMurice: Mox proprio, puer ab miserande Delectat sanies aliena? cruore rubebas.Post Samus et Marnas, Calarisque Bathonque LearchiProgenies. Horum mihi cognita singula pridemNomina; quod patrias solitabam creber ad aedesAut faeta portare agnum de matre cadentem,Aut agere errantes consuetum in ovile bidentes.Quid reliquos memorem? Incertum sine nomine vulgusPlebeiaeque domus misera inde fletaque pubesSternitur, ac variis animas in mortibus efflat.
33.
His diffissa fluunt ab hianti vulnero caesineTempora, partitique natant in sanguine vultus.His punctim fodere gulas mucronibus: illisDesuper incussa caput elisere bipenni.Hic capulo effusum supra incumbente cerebrumSpargitur: Hic molles etiamnum ad spicula costasObjicit, inque unum duplicatus labitur ictum.Pars distracta manu; pars suffocata morantesExspirant animas. Heu! quantum pota cruoremHausit humus! quantum fluvialis sorbuit unda?Cum detenta palam lactentibus ubera gnatisInfestae rapuere manus, illosque reductaeCautibus; aut Pariis misere allisere columnis;Aut patrio (reptare prius quo saepe solebant)Afflixere solo, aut altis egere fenestrisPraecipites; aut intenta fodere sarissa.At non sola sibi puerorum turba supremunsIllum babuere diem. Pariter cum prole parentesOccubuere sua, dum pro se quisque rigentesConantur gladios, mortemque avertere passisCrinibus, aut spretis ruere in sua vulnera passisTam crudelis amor materno in pectore saevit.
34.
Sicut ubi nidos infesta colubra tepentesRepperit alituum, potuitque afflare veneneAeriam (dum mater abest ad pabula) gentemIndefensa cadunt pullorum corpora, nidisqueImplumes moriuntur aves: simul atque reversaVipereo mater videt in tabescere morsu Plumantes animas, vitae incubat immemor, ardensIpsa mori, et sese teneris impendere natis.Mox igitur (mirum!) praecordia plumea rostroTer proper ante ferit; fusique liquore cruorisAbluit exstinctos. At tu (nisi fabula fallit)Matribus, heu! longe nostris felicior ales:Quippe tui incolumes ex ipso funere pulli Continuo, quamquam genitrice cadente, resurgunt.At nostrae cum prole cadunt; proprioque liceriFunere, gnatorum nequaquam funera possunt.
35.
Iam mihi adhuc videor, Iosippe, videre Lycasten,Ut metuens fugiat, ferroque sequente, biennemPhaedimon amplexu non dimissura recondat.Ac, licet hinc atque hinc praedones ense minentur,Hinc tamen illa atque hinc praedonum occurrit in ensesImpavida; et soboli nullam superesse per horamTestatur se velle suae. Cui multa precantiIn latus hasta subit; nec caesa in matre quiescens,Exiit in prolem, cognataque funera iunxit.
36.
Altera mox bimo periit cum Nestore Martha,Altera item (quamvis illi iam trimulus ibat)Cum Samuele suo Iustina; recentibus auctaDivitiis nuper, sed non fruitura receptis.Tu quoque delicium Samson breve matris Himellae,Matris in ore cadis. Nondum tu robur avitiSanguinis ah nondum Samsonia brachia noras;Qualibus ille Syros olim terrere leones.Atque Palaestinas mavortia corpora turmasExiguo in eventae maxillae fundere frusto:Aut vigilum ex oculis non conniventibus, ambasAlter Atlas potuit portarum tollere valvas;Aut stabiles utraque manu quassare columnas,Tectaque in ultricem traebere indignata ruinam.Nunc solum tibs nomen eraet Samsonis, et unoMilitis imbells Samson Superaius es ictu.
37.
Has autem ut fieri primainter moenia caedesAudiit extremo murorum abstrusa recessuCordula, Thobiae nurus ultima, quaesiit arctisProvida rebus opem: Nec suffectura parandisDefuit hora dolis, cum necdum proxima circumArderet bello vicinia. Parvulus illiAedibus in maegnis iam tum ludebat Helorus.Doctus arundineos stabulis nutrire caballos,Et tenui niannos in gyrum flectere freno:Aut picto biiuges agitare inpulvere currus.Progenie sed ubi iugulari fama virilemRettulet, immunesque exire a clade puellas,Nil successuros pronato repperit aestusIngeniosa parens: in Heloram vertit Helorum.Omniaque exemplo ludi puerilis ademitGaudia, abegit equos: et, stirpis ne qua virilisSigna forent, pictas ussit fornace quadrigas.Inde puellari puerum circumdat amictu,Componitque sinus, et tracto syrmata limboPone subire iubet. Neque sola in veste laboratFallere; sed plexis praevelat tempora sertis,Gemmeaque a Nivea cervice monilia nectit.Et digitis Berillon, et auribus addit utrisqueHinc atque bins viridi lucentes igne Smaragdos:Iacturam factura libens, si sola moniliColla velit, placitisque caput nudare lapillisMiles, et a viva vacuus discedere praeda.
38.
Iamque puer poterat germana puella videri,Spesque erat hac facie serntantem eludere Parcam.Euentu ab nimium spes eludendae caduco.Nam quadrima soror, versae miracula formaeIn fratre ut vidit, pallamque agnovit, et auriOrnamenta sui, luctu indignante querelasRupit, et effuso turbavit limina fletu,Neo puduit furii puerum damnare biennem:Nequicquam miscente proces et munera matroTanta etiam primis odia exerceniur ab annis!Taliae cum plorans perstaret multa, vocatusDenique Mars aderat; scalisque globata ruebatTectorum in sublime phalanx, Cornusque Tarusque,Hic gladiator Arabs, hic Mauro e littore praedo,Carpus et Hasbytes, et ahena in Casside Lampus,Quisque suo comitante globo. Quibus Ursula visu,Germanum lacrimis audax maioribus urget;Et Cycladem reddi, eapitisque reposcit ademtumCum bacca pendente decus: non illud Heloro,Sed sibi iure datum; Curru et frena teneretIpse sibi, et domitos agitaret, ut ante, iugales.Fas mihi fraternis uti negat esse quadrigis:Cur, ait, ergo meas ius esse existimat in resIlle sibi? Geminas ubi Cornus utrinque sorores,Et nusquam puerum circa, et puerilia nusquamArgumenta videt; Maternum callidus astumExplorare parat. Nec defuit Ursula coeptis,Sed, meus, inquit, hic est germanus, hic ille superbusVeste mea! Mea sunt haec syrmata cycladis albae.Berylli meus hic, meus est nitor iste Smaragdi,Et Mundus meus omnis hic est. Dudum oderat illamCordula, per natae lacrimas male prodita litem.Sed medicina malo minor est. Nam fraude retectaCornus adest: unaque Tarus, orudele renidensReddet, ait, frater redimicula gemmea, reddet:Nulla mora est. Telum magno simul impete libratIn caput. Hic vero genitrix occurrere, lethiConsternata metu: clamansque immane, per hostesEt bifidos enses ruere, et contem nere mortes.Dum manibus clausura piis defendat HelorumAnte tamen secta caput a cervice revulsumMaetruis in expassas non sponte relabitur ulnas.Tunc astus damnare suos incepit obortisCordula cum laorimis, germanaque fratre peremtoUrsula, quas vestes irata poposcerat, odit.
39.
Ibat abhuc calidus iugulati sanguis HeloriCum socii ruerunt in tecta propinqua latrones,Iobus ubi dives meritis, niveaque verendusCanitie, gominos elato patre nepotesPantagathum Basilumque domi securus alebaetBimulum utrumque, pars dederat quos Tassula partu,Spem generis, claraeque domus atque uberis auri.Horum alter, lento aegra trahens suspiria morboMox (proper ata diem nisi vis praeverteret) ultoQua vitam natura via dimittere suevit,Excessurus erat: Ferro tamen ante receptoPer factos animum victorem efflavit hiatus.Alter adhuc stragis cognatae nescius, intraIntima tecta puer, plenamque tapetibus aulamLiber oberrabat, text asque colore figurasAlituum et pecudum nutrice docente legebat.
40.
Effigies illic ex omnibus ominis unaMateriem suspecta dabat: qua stamine textoThariades, auctor generis depictus Hebraei,Imperio superum clam tristia sacra parabat.Hic vallis suberat, vivoque simillimus amnis.Illic silva frequens, mixtique leonibus ursi,Inde per aerias mons ibat in athera nubes.Cuius in excelso perstabat vertice magnusAbramia cumprole pater: quam fasce gravatamRoboreo, ignotas comitatus agebat ad aras.Victima nusquam aderat, necturis acerra Sabaei. Exigua sed vasa senex animata favillaTriste silens, nato circum spectante, ferebat.Ast alibi, allato lignorum e fasce, paraturArea quadra pyrae; quam flexo poplite supraAbrami soboles, nihil indignata locatur.Stat iuxta senior, guttisque cadentibus aramSpargit, et enervi librat difricta lacertoTela, per agnatae seruicis itura cruorem.Iamque adeo vicina manus cervicibus instat,Cum tempestivus properat descendere caeloNuntius, aeterni qui iussu numinis ensemArceat, innocuae feriatne colla iuventae.Diriguit mox iussa manus, vacuoque pependitAere, nec vulnus potuit, nisi vana, minari.Sic ubi laxatis Aegea per aequora ventisEvolat uncta ratis, cum sese parva BiremiIngenti applicuit, laterique Echeneis adhaesit:Teta repente Carina flupet, quaeque ante volaratPlurima, seu scapulis infixa morantibus haeret,Aut illis vadis. Miratur pigra magisterAequora: nec, quamvis centeno remige tundatNerea, veltotidem suspendat carbasa malis,Exorata sinunt sufflamina currere puppim.Caelite non aliter supra incumbente ministro,Brachia Thariade riguere immota parenti.
41.
Taelia Pantagatho mostrabat garrula nutrix,Damnabatque puer pictae mala monstra machaeraeSaepius, impacto in lustro.Ah periture puer, non haec tibi tela cavendaQuae Phrygiae miraris acus subtemine facta,Ferrea sed Chalybum venient sudata caminisSpicula, non pugni tonitru frangenda, nec ulloEvitanda metu! Vagus ergo tapetibus illisDum vacat, et picto penetrali pascitur Infans:Irruit ecce Merops et Hymettus: uterque cruetaeNuper ab infami qui Munere fugit Arenae;Nunc in Idumea legione tribunus uterqueHic prior, ut textis puerum indulgere figurisSensit Hymettus, et una haerere in imagine pictiThariade, ac telum mirari immobile: LentaHaec, ait, ira nimis: Quid enim senis arma morantur,Ignava districta manus? nempe illa vetaturAligero? nugae. Tu foemina disce, vocatusAn vibrare meos idem vetet aliger enses.Sic ait; et toruum irridens, rapto ense, iocantemPantagathum obiruncat. Cadit ille: et victima caeloIsacias, quaesita diu, tandem imbuit aras.
42.
Hic Iobus clamore gravi, quem territa nutrixSustulit, excitus trepide, cum cerneret unaOccubuisse duos violenta caede nepotes,Sirataque contiguo faedari corporatabo,At libi, ait, meritis pro taelibus, impie (iustasSi qua preces curant etiamnum sidera) reddant!Digna, precor; quisquis geminata strage penatesFunestare meos, et dedere corpora letho Ausus es in sontum. Nec enim! Vix ista locutusCorripit exesum longa rubigine ferrum,Directaque petit praecordia militis hasta,Hasta sed extremos saguli perrupit amictus.Cetera per ventos, et inanes exiit auras.Nam citus imbolli deflexit Hymettus ab ictu,Intorsitque suum gladior: at impare in hastaImparina fuit. Nam fossa per ilia laevasTransadigit costas; hisque asperat ultima verbis:I, sequere, et solare tuos, Hoc, (ductor ut abstit)Invenies, ait, ense viam. Modo trames euntiPervius est; praeeunt multa, multique sequentur.Tu medio ponere loco. Labat ille relictisViribus extemplo: largeque natante verendosPurpurat immoriens puerorum in sanguine Canos.
43.
Nec te pulcher Hyla, neque te formosior HaemeTransiero, paribus digni mihi uterque Camenis,Quos in scetrigerae regali monte SionisEdidit una parens, sed non partu edidit unoAlter enim seniore minor distabat ab Haemo,Quattuor annorum non amplius intervalloSexta suas Haemo numerabat messis aristas,Bruma nives portarat Hylae iam tertia. FelixUna utroque omnes aequabat Elysa parentes.Ni formidaret penetralibus edita sacrisFatidici responsa senis: quae mente volulansSollicita, fletu votisque piare dicatisSaepe laborabat. Gravida cum ferret in alvoNuper Hylam, didicit (dictu mirabile monstrum!)Effractum tecti subituros limen avitiInde, feram forma horribilem, rabideque furentiDente lupum: Armeniis nutritam saltibus indeMole parem, et vario maculosam tegmine tigrim,Exitium ferale domus: Quorum alter in Haenum(Incustodito veluti insultaret ovili)Panderet immanes armato gutture rictus,Altera Hylam fixis, matre inspectante, receptumUnguibus; inque artus et frusta cruenta minutimDiscerptum, catulis praedam asportaret obuncis.
44.
Talibus illa diu perculsa, recondere gnatosUsque suos studuit; tigridisque lupique refugitNomen, et a picti trepidavit imagine monstri:Et nemorum saltus, et lucos odit, et antra,Antra habitata feris. Multae illum avertere matresMulta illam voluere nurius, ne tristibus aegraDuceret esse fidem: sed nullae avertere matres,Nullae illam potuere nurus. Perstabat ElysaeCura timere feras. Neque nox nisi talisa semperNoverat insomni simulacrae ostendere menti.
45.
Ecce autem Solyma discesserat urbe subillosForte dies (veniam dederat Phidippus eundi,Dives aegri coniux, pecorisque et mercis abundansBethlemios peteret famulis ut septa penates,Maturosque tori Genialis Elisa laboresDemonstraret avo. Heu! quanti mortalia casusVota premunt! primam vix illo in limine noctemEgerat infelix, cum mane sub aedibus adstantArmatum iuvenum clypeis fulgentibus agmen,Quos ductabat Arar. Duo perrupere seratasVi properante fores, Clytus alter, HydaspiusIlle, laboratas, galeae pro regmine, gestans Tigridis exuvias, quarum latera extima curuis alter:Unguibus, exsertis horrebant dentibus ora:Ille, Lupi de pelle caput, refluamque gravariCaesariem; et pendens per terga natare sinebatSyrma ferae, inque humeris uncos ostenderat ungues.
46.
Hos una ingressos conspexit Elisa: nec ensesNec scuta extimuit; sed visa tigridis inde,Inde Lupifacie, veteris memor ominis, illasScilicet esse feras, miseris sunt omina, clamat,Omina nota mihi: superi, servate peremtos:Prodita turba sumus. Simul irruit obvia, parnumqueAmplexatur Hylan, ulnisque sinuque trementemNequicquam inuoluit. Clytus inde, et Hydaspius indeViribus insistunt pariter, pariterque minantur,Evolvuntque sinu. Tamen haerens illa repugnatQua potis est, et Hylan violento iure tuetur.Donec in haerenti Clytus ense obstantia truncasBrachia pertaesus. Tum denique victa reliquisMater Hylan. At ii divulsa prole potiti.Alterno rimantur Hylae cava tempora ferro;Calactoque latant sparsim sola trita cerebro.Inde caeput (quid saeva sibi vult ira licere?)Suspensum super alta locant hostilia. FormaSed nec ibi cessavit Hylae formosa videri,Oraque adhuc ipsam decorabant mortua mortem.
47.
Advolat haec inter, querulis clamoribus Haemus. Haemus mairis amor: qui post quam vulnera viditLatronum patrata manu, truncumque cadaverFratris humi et sublime caput; matrisque resectaBrachia, respersosque sinus; cum voce, peremptisIncidit, et matrem vocat, heu, lacrimabile! MaterAn moritura laces? nec ad Haemum respicis? HaemusHic ivus, Haemus ego. Genitrix mea, negligis Haemum?Audiit illa Haemi iam paene emortua nemen.Atque ablita sui, solito de more parabat Stringere comp lexu venientem. At brachia nusquamQuae collo injicerentur, erant. Iterumque retentat,Atque iterum truncos humeros orbata lacertis,Ac manibus defecta movet. Tum denique solosOmnibus e mermbris sibi sensi Elisa relictosSemianimes oculos: Hos illa reclusit ad HaemiNomen, et aspecto saturata recondidit Haemo.
48.
Hic Puer et lacrimis, et forma flore decorus.Ad socios sceleris, saltem hoc concedite, saevi,Vos per ego has lacrimas, per ego vos: parcite fratremTollere, ait, matremque mihi. Sinite omnia solusMembra legam: fratris caput in cervice reponamAtque iteruex humeris languentia brachia nectam;Atque iterum sparsum redigam in loca nota cruore:Omnia solus agam: Date fratrem, reddite matremVos mihi, vel tales: Per ego precor ultima, talesReddite, si modus est. Nondum spirantia cessantPectora; versat adhuc oculorum, (cernitis?) orbesFrater adhuc vite sunt sigae superstitis. AddamVitae aliquid departe meae; date, prodigus addam.
49.
Movisset vox blanda feras; et (si qua profanaeDanda fides famae est) Haemo nequiisset Ulysses,(Hectoream quamvis potuit collidere prolem;Uni afferre manus: nihil uni Colchidis ira,Et Pandioniae nihil inclementia ProcnesAusa nocere foret, nihil ausa nocere Polyxo:Sed Clytus, et socius Clyti Hydaspius ausus, uterque.Rupibus Aeoliis duroque e marmore nati,Ore, animoque tigres. Tenerum hi ludetibus HaemumTantum obtestantem, perque omnia chara rogantemEnsibus insiltant, quamquam defenderet aetas,(Quippe duos toto prope lustro excesserat annos)Et niveos truncantque pedes, iugulumque resolvit.Ille cadit, veluticum sorte papa vera grandoDecutit, aut vernum Paestano in litore floremObruit incumbens Austris hiemantibus imber.
50.
Quis memoret reliquas vicina per oppida mortesPraeterea, Iosippe? Manus consumere ferroQuos nequiit, vasti rapuere caloribus ignes,Hauserunt putei, mersere Charybdibus amnes,Obtrivere pedes, ductae secuere quadrigae,Collisere greges; et equorum praepete cursuFerrea calcatis superobruit ungula membris.Horruit ipsa dies, et atrocia funera TellusAttonito complexa sinu; dubitavit an hostesVisceribus ruptis patulo sorberet hiatu;An super eversis sepeliret montibus urbes,Ac, (nisi despiciens vetuisset ab aethere numen,)Iam laxare fores tenebrosi carceris ibat,Unde simul Boreamque, Austrumque, Eurumque, NothumqueAequa recessuros ultrix armaret in hostes;Eversura reas inopino turbine turres,Aut motura loco, et nutantia tecta iacentiAequatura solo. Subitae sed restitit iraeProvida mens superum celeresque reposcere poenasDistulit, ut gravius saeviret fulmine lento.Talia cum tecto memorasset in exule, fessusConticuit tandem lacrimis redeuntibus Hospes.