Herodiados libri tres.Machine-readable textBidermann, JakobRem, UlrichXML version, markup prototype, January 2003KnebuschmarkupCamenahttp://mateo.uni-mannheim.de/camena/bider2bidermannherodias.htmlbider001.jpgbidermannherodias.xmlbider001/jpghtmlEd. Ulrich Rem. Herodiados libri tres. Dillingen 1622.
Regeln fuer die Texterfassung 03/2001
not necessary
8 Feb 2003Martin Tavakolianmarkuptyped text - structural tagging complete - no semantic tagging - Morpheus spell checkB. ALOYSIO.
INNOCENTISSIMO. IUVENI
OLIM
E. GONZAGARUM
ILLUSTRISSIMA. FAMILIA
PRINCIPI
POST
IN. SOCIETATE. IESU
MAGNO
INNOCENTIAE
EXEMPLO
NUNC
INTER. COELITES
MAGNO
INNOCENTIS. ADOLESCENTIAE
PATRONO
HOC. ALTERUM
DE DD. INNOCENTIBUS
VOLUMEN
CONSECRAT
AUCTOR
HERODIADOS
LIBER SECUNDUS.
HEsperiis iam Phoebus equos immerserat undis,Lucebatque facem Telluris Luna minorem;Cum sceleris mens acta sui formidine, coepitAeribus Eumenidum Herodem sulcare flagellis,Et noctem turbare metu, somnique cupitamSontibus insulians oculis arcere quietem.
2.
Ille quidem umbrarum impatiens, ut forte iacebatIn testudineo increpitans lenta astra cubilis.Invitansque diem, iam dudum fessus, avebatScire, quis Infantum iussa de clade reversusAemulae narraret Solymi cunabula regni,Ferro excisa sibi. Quid enim, Superi! inquit, inermiIn puero clypeata cohors tam lenta moratur?An fama praeeunte mali, fugere relictoTurba lare? an clausis abscedere Martia portisIussa phalanx, nequiit subiectis vectibus urbemPandere, et impacto labe factare ariete muros?An potius mutata fides; aurumque tribunosVicit, et aere dato manus expugnata pepercit?Quicquid id est, accuso moram. Cum talia multusVolveret: illapso per stragula serica somnoDenique corripitur. Mox tota cubilia monstris,Qualia secum animo fubricaverat ante diurno,Circumfusa videt, plenasque timoribus umbras.
3.
Prima loci servat nutu vigilante seratasSolicitudo fores. Vicinae postibus errantExanimes Curae; citroque ultroque recurruntMille Minae; et Larvae mentito nomine mille.Et Tremor, et Lacrimae, et spoliata Silentia linguis,Et Macies, et Pallor, et illae tabile Frigus,Iatimus effulti preciosa toralia lectiAmbit obitque Timor, qui pervia Regis inertiImbuit ossa gelu; et varia sub imagine turbasAnte oculos, atque ora ciet. Turba unus in omniAltior, et supra solium sublimis eburnum:Visus adhuc gestire Puer, qui clarus avitoTempora vinciret diademate. Plurimus illiOris honos, oculisque venustas mira verendis.Dextra decus sceptri regale ferebat eburni:Ostro facta chlamys, chlamydis sinus oblitus auro;Cetera erant gemmae, visisve similima gemmis.
4.
Hunc alii stipare greges, redivi aparetumPriscorum series, qui gratis vocibus illumIsacia sibi quisque ducem de gente legebant.Illam unum e Regum clamantes stirpe nepotem.Sceptra Sionaei maneant quem propria Regni.Contra autem Herodi plebs bimula visa minariPollice funesto, neque diris parcere sacrumCarnificis vexare caput, vinctumque catenisAd Rhadamanteum violenta citare tribunal.Iamque videbatur fanulis inhonorus abactisIpse trahi, et manibus cogipost terga revinctisInfima lactentis cadere ad vestigia Regis:Hic pavidum abrupit mens indignata soporem,(Nam dudum impatiens male sana superbia servaeConditionis erat) vigilanque an dormiat, haeret.At neque iam vigiles incussus desiit artusAffeciare tremor, gelidoque e corpore manansTum quoque sudor iit: pueridum forma recurritSaepius, ac mentem lymphatam plurima turbat.
5.
Segnia sed post quam caelo inclinavit OrionSidera, iamque orbi coepit Phoebeia lampasConspicuam lucere diem: rediere ferocesBethlemii facta populi de strage phalanges,Sanguine deformes, et adhuc ad plura parataeFunera, nifessi stupuissent coedibus enses.Tunc animo cessere metus: viresque recepitAeger, et absterso gelidi sudore pavoris,Quaerit an Infantem, coniuratamque rebelliReppererint cum Rege manum! Quae funera plebisPygmeae dederint? Nullum ne effugerit omniE pumila legione caput? Scelerisne peremtiEruerint versos adfundamenta penates,Indicium ne quod meditati exstet?
6.
Incipit infandum sceleris caput; ordineque unusOmnia caesorum lamenta renarrat Acarnan.Ductor Idumeae primus legionis Acarnan.Nec veras narrasse satur, mendacibus augetRes odiis: Inventa novi cunabula regis,Sceptrumque, chlamydemque, aurumque et quicquid EoiDonarint heroes. Et addit symbola veri,Decisas ab Athone manus, niveasque resectumAcervice caput, quod fixum iusserat altoPraeferri hastilis, totaque a plebe videri.(Illud Hylae fuerat pueri, quem nuper ElisaViderat irata laniari a Tigride mater.)Haesit Hylae adspecto defixus in ore TyrannusLongius, atque oculos, quamquam caligine tectosIam dudum, et tabo, sparsoque cruore madentes.Rege tamen dignos stupuit: risitque videndoFixa rebellantis pueri mucronibus orae.Utque omnes puerile caput proscindere dirisAisdiit, inque suum iurata assurgere nomenSigna ducum, exsiluit, gestuque favente probavitVictrices aquslas: ac si Babylonia quondamExpugnata suis memorassent maenia signis.Aut domitos bello venisse in vinculae Persas.
7.
Continuo primis belli ductoribus, omneSive Tagi pretiosa rotat quod arena, metallum,Sine quod Hermus aqua generavit divite, promit:Et nitidos, colli sinuosa volumina, torques,Aemula Maeandri donaria, prodigus offert.Nec parcit digitis Eoas indere gemmasPluribus, et census in turbaem effundit equestresQuin adeo (privatae diem ne gaudia condaret)Attonitam tunicis albere nitentibus urbem.Et positis populo laxata per atria mensisRegales inferre dapes, et condira ChioFundere vina cado iubet, ut convivia possentAssyrios ridere focos. Mox aera flammisMissilibus lucere iubet. Stupuere volantesNubibus in mediis plebs non assiiet a dracones.Vix agitata ferunt Tarpeio gaudia clivoTalia, cum Libyci domita Carthagine regniScipiade rediere duces; et tota QuiriniProgenies, Numidis frustra plorantibus; egitCaedida felices poenorum e clade triumphos.Nec dum signa ratus satis edita multa TyrannusLaetitiae, potos vocat ad spectacula civesEditor, insanaeque edicit Munus arenae:Confestim Cunei Numero completur EquestresDivite, sed Caveam plebs obsidet infima Summam,Intenti, quam sive feram Venabula, siveIacta Secutorem tunicatum Retia captent.
8.
Forte Remus longo iam carcere clausus, atrocesConiuge debebat iugulata pendere poenas,Mel Cruce vel sociis Serpente et Simio. At illumServarat Nemesis Getulo occulta Leoni.Alter Eryx, quem triste nemus scopulique nocentesInfamem fecere diu: Scyronia quondamMitior (hospitibus quamquam omnibus improba) rupes.Ille senes iugulare manu: faetasque solebat(Horrendum visis!) matres utrimque recurvis.Nectere, laxatisque verum, discerpere ramis.Ille idem pueros consueraet ab ubere raptosVel torrere veru, vel stipite figere acuto.Delicias risumque ratus, spectare trementesIgnibus in mediis semusti corporis artus,Vivaque adhuc, lentis membra obluctantia flammis.Indicium sceleris demum fecere iacentumOssa virum, sparsaeque inhumata cadavera turbae,Lubricaque effusi vestigia sanguinis. IndeCaeptus Eryx, Immane scelus qua morte piaretImpius aequali, nulla usquam inventa placebat,Non, Tityo si vuliur edax aliquando relicto,Ad nova latronis migraret viscera, non siArte, Perille, tua, tauro mugiret ahenoConditus: illum aequas, Rhamnusia solvere poenasCrediderat. Cavea sed formidata fremebatHircana de valle Tigris? cui noxius uniComponi debebat Eryx; longe impare poena.9 Ergo Remo sociatus Eryx, in proelia, quamquamNudus uterque subit: mediaque iubetur arenaStare loco, dum signa dari feralia pugnaeOrchestra iubeat prospectans Editor alta.Ut sonuere tubae, Cavea ruit, ecce, iubatusInde Leo, simul inde Tigris, visenda ferarumMonstra, quibus rabies et vis erat aequa nocendi.Haec Erycem petit, ille Remum. Stat corpore contraVenator nudo, gemina venabula tendensSola manu, et morti sociato Marte renitens.Non metuit conspecta Remi venabula Tigris,Sed cursu exsuliante ferox occurrere telisGaudet, et, hac illac nulli penetrabile ferroCorpus agens, quacunque Remus convertitur, instat.Ille quidem nusquam se deserit, obvia monstroTela rotans, exitque ungues, ictusque petentisTigridis evitat: dum summo denique ferriPerstrinxit mucrone feram. Furit illa dolorisImpatiens, repetitque hostem valido improba saltu,Et laevum complexa femur, rapit ungue cruentoIngentem lateris divulso a corpore pulpam.Ilicet ossa patent, et hiantia vulnera grandiSanguinis imbre pluunt. Remus, ad spoliariae claudoContendit properare gradu: sed plurimus obstatLictor, et ignitis iteranda in praelia lamnisCunctantem subigit, nec adest speranda nocentiMissso, iamque aegre fugiente labantia sensuGenua trahit, vixque ipsa manu venabula servat.
10.
Acrior interea, et meliori robore victorPugnat Eryx, multis exercita caedibus illumDextra iuvat: Nunc lata ferit mucrone leonisTergora, nunc caudae minitantis syrmata vitatInipiger, inque iubas et colla frementia funditTela frequens, refugitque celer, fugiensque; recurrit.Et quantum superat Leo vi, tantum arte LeonemVincit Eryx. Nam forte cavam de pulvere siccoUt licuit replere manum, sabulum omne refudit,Callidus, et iactam Libycae venator arenamSparsit in ora ferae. Geminos caligo repenteOccupat atra sinus oculorum, et nocte laboratBellua, dumque oculis inimici pulveris imbremExcutit, urget Eryx toto venabula nisuPectus in adversum, pellemque libyssida ferroTrajicit. Hic plausu dubio fremere omnia: victamPars clamare feram: pars exspectare quid hosteFiat adhuc! plagane leo cadat ictus ab una!Interea dum perstat Eryx incumbere in hastamFortius, atque ipsis luctatus in ossibus haeret.Iam perfuncta Remum fera vicerat altera, et artusCorporis avulsos, semesaque frusta relinquens,Improvisa Erycis ruit ad certamina Tigris,Atque illum tergo resupinat, et omnibus unguesArtibus infixos sulcata per ossa cruentat.Ipse repentino perterritus hoste: morantemInter prima ferae praecor dia deserit hastam.Utque avulsum humeris rabioso dente lacertumAbstulit Hircanus furor, ille (quod ultima vitaeSpes docuit) deiectus bumi, (lacrimabile visu!)Tela capit, nova tela tigremque obversus in ipsam,Ore ferox petit or a ferae, dentesque lacessitDentibus, et morsus alternis morsibus aequat.Qualis, ubi in silvis alacer de gente BritannaInter caeca lupum reperit spelaea molossus,Mutua pugna cales. Sed Eryx iam viribus imparSucsubuit tandem; et laceris spectacula clausitArtubus, ac Tigrim labente cadavere pavit.
12.
Editor ut vidit non fastidita probariMunera, ductores vocat ad nova ludicra primos.Si qui forte velint iaculo contendere et arcu,Prima Leo dabitur meta et meta altera Tigris.Praemiae, cum Graiae plumantae pondere CristaeAurea cassis erunt, clypeique argenteus unebo.Dixit, et insignes ferri iubet omnibus arcus.Continuo dat Nomen Atlas, et iunctus AtlantiEurymedon: aeque timuere utrumque fugacesPersarum cunei, quoties aversa volabantSpicula: mox Ammon, bellique supremus AcarnanConsequitur. Pharetris hi quisque volatile telumCorripiunt alacres, et equino cornua nervoContendunt omnes violenti, et arundine supraImposita, ad nutum sinuatis arcubus adstant.Eurymedon primus iaculo stridente LeonisCrura ferit, configit Atlas suprema iubarum.Sensit utrumque Leo; sed quo peteretur ab hosteNescius, actriplici iam dudum vulnere tardus,Unguibus in vacuam furit indignatus arenam.Tertia post arculentato destinat AmmonTela; sed eluso labuntur vulnere praeterColla ferae, mollemque lacessunt irrita terram.Ipse gravat gemino sua denique cornua ferro,Et valido nervos conatu tendit Acarnan:Ut que manu chordas iterum laxante remisit,Auolat, et patulas lethalis arundo per auresIndita Massyli penetravit tempora monstri,Ac cerebri rimata vias, immobilis haesit.Concidit exanimis. Sequitur per Equestria plausus:Victorique venit, donum spectabile, cassis.Et galeae cristatus apex; qui plurimus auriLucentes radiis undantibus evomit ignes.
13.
Ille morae impatiens, pharetra depromit eademAltera lavato praefixa hastilia ferro,Tigridis in cladem. Sed vana per aera virtusExiit, atque artem tigris frustrata fefellit. Proximus Eurymedon, et eidem proximus AmnonArma capit, iaculoque feram perstringit uterque,Ille quidem obliquo maculosum vulnere tergus,Hic oculi mucrone sinum. Fixaeque sagittaeQuaeque suo mansere loco, velut aliera corpusCircumagat plenum iaculis horrentibus Histrix.Solus adhuc restabat Atlas: Qui, cedite, TigrisAtlanti debetur, ait. Pariterque tetendit,Laxavitque arcum. Stridens properanter arundoPer costas abiit, medioque in viscere inhaesit.Hoc habet, hoc, exclamat Atlas: date praemia, TigrisOccubuit. Se quitur populi cum murmure plaususEt Clypei promissus honos, argenteus umbo.Umbo laborata monstrabat imagine fratresTerrigenas, (vasto deformem corpore turbam,)Expugnat uros caeli conuexa gigantes.Aerat ae facies illis, latera aere, lacertiqueAere rigent omnes: Electro crura, pedesqueExtremaeque manus: argento grandia candentSaxa, quibus caelum iaculis pessum dare nisi,Irrita turba: rubet vis torti fulminis auro.Totum opus artifices Chalybum fudere camini,Herodi donarat Arar, qui Persicus olimHospes ad Herodem solitus diverterat: illudDenique victori Herodes donavit Atlanti.Sic epulis impensa dies ludisque, TyrannumAbsolvit secura metu, totoque rebellesEx animo infelix abolevit opinio cunas.
14.
At non illi domos implebant gaudia vinctasInterea, sed longa foro lamenta sonabant.Immensusque genis iam deficientibus, ibatIn faciem crinemque dolor, mortique superstesPer lucem durabat adhuc. Sine funere nulliSe videre lares, nullae sine vulnere matres.Iamque aliae gremio deposta cadavera condunt,Amplexuque fovent: aliae squallentia lymphis,(Ut soboli ablatam reddat manus irrita formam,)Ora lavant, madidasque extergunt sindone plagasHaec dispersa legit spatiis distantibus ossa,Cervicique caput, femorique reponere tentatTruncatos miseranda pedes: haec brachia quaritInfelix, humeris ut iuncta carentibus aptetIlla oculis replere sinus stillantibus orbos,Et digitis digitos adiungere, et artubus artus,Totus ad ex equias ut matri appareat infans.
15.
Abstrusos etiam genitrix non una gemebat,Aut quaerebat adhuc post desita proelia gnatos,Quos turbaia metu latebris abscondera! atrisPridie: at e latebris nullos deceptae recepit.Quippe suo gestans puerum Mangora bimestremUbere iam potum, et velatum sindone CoaSopitumque sinu visis in limine primoEnsibus, abdiderat vicino pignora furno:(Hoc fuga consilium properata reliquerat unum)Liba siligineae fuerant ubi forte farinaeCocta prius, nec dum calor inde recesserat omnis:Ipsa tamen, studio fallendi, oblita calorisIndiderat puerum. Vix istud, et ecce ruentesCertatim a tergo scelerum subiere manipli,Comprensamque minis iusserunt edere, prolesTecta lateret ubi. Sed plurima iussa fateri,Et pueri monstrare locum Mangora, negaratOmnia: nec gladio, docilis, nec verbere, cogi.Ergo indignati, pedibus calcare negantemInstiterunt, pugnisque omnem contundere: donecMentis inops, sensusque parens procumberet impos.Tum vacua fugere domo. Iacet illa, sequentesDum Phoebi rediere faces; ibi reddita mentiSopitos paulatim oculos e morte recludit;Abstrusaeque memor sobolis, sine voce recurritAd furni festina fidem. Foribusque remotisInvenit (horrendum visu!) deformiat ostaeOssa cutis, Maurasque manus, et adusta duorumIma pedum; et toto nihil oris in ore relictum.Hic hominum Mangora fidem superumque poposcitVociferans: pectusque manu: crinesque revellens,Se queritur fecisse nefas. Ego morte piandumCrimen; ego nullis scelera unquam inventa novercisConcivi genitrix. Potui subducere ferro Natum ego, fumanti quo possem includere furno?Hic fuit, hic genitricis amor! crudelior ipso Host e parens Sine matre foret, modo viveret infansAut levius certe periisset ab hoste, necassetEnse ille, at mater mitissima saeviit igne.
16.
Barbara tunc etiam lethi rea; bimula postquamAudierat ferro mactari pignora, BulbumFoenili inclusit, stipulaque obsepsit opacaUndique, vix spatiis ad spiramenta relictis.Ut digressa loco est, foeni omnis meta relapsaIn puerum, iniusto cunabula pondere pressit,Arctanitque anima spiracula prorsus, iterque,Eripuit voci sed milite mater abactoIam perfuncta sibi discrimine visa, redibatAd natum, et, utvis certe mihi, Bulbule (miletRumpatur) mihi vivis, ait vox nulla parentiRedditur. Accurrittanto mage Barbara BulbumAccipere. Hic, eheu! collapsa mole sepultumRepperit: et iumulo quamquam festina refossoEruerit, mutata tamen iam repperit ora,Ora parens maculis nimium suffusa cruentis,Venasque exsangues, glacieque rigentia membra,Et Bulbum exanimem. Visu perterrita tollitCum gemitu vocem ingentem; defectaque clauditSemineces oculos: nec plus effata recumbitBarbara, defunctaque animam cum prole relinquit.
17.
Cautior hac (nec cauta tamen satis) esse SabellaCalando potuit puero in Tritone videri.Nam querulum infantem fidi inclusura sub arcaNe sese lacrimis scrutanti proderet hosti, Mella soporifero confudit Hymettia succo,Hoc pueri somnum, somnique silentia multoEffectura parens. Dryope miscere SabellamHunc docuit cum melle dolum. Sed utramque fefellitEventu renuente liquor. Nam sopiit umbrumIlle quidem, at somno consopii umbrum aeterno.Mater enim properante manu, dum forte liquoreAppetit innocuum, mixtis aconita cicutisCorripit infelix; et toxica praeparat umbro.Ergo suas artes seseque Sabella querelisIncrepat, et quavis saevam magis esse novercaVociferans proclamat in hanc nova tela parenteSumite crudeles, hanc telis figite matrem:Si tamen et matrem, quae mella armare venenoNon timui, natumque amens hac arte peremi.
18.
Talibus a studiis alibi dum plurima ferventTecta, laresque viaeque; Nigro subit agmen amictuFunebre, multa gemens et famineo ululatuAurasque lateasque replens. Effertur ArisbaeHeroa de stirpe Paris: quem mater AgyllaFloribus a vernis, non una voce, iubebatNunc violam, nunc esse rosam, nunc quicquid AcanthusEt Narcissus erat, Paris omne erat unus AgyllaeTunc, eheu, non ille Paris! Languebat in altoExanimis pulvino; ubi pallidus ora genasque,Mut atusque color; nulla usquam purpura, nullusIn candore rubor, nisi quem manantia sueruntVulnera; respersusque cruor formare ruborem.Pectus hiabat adhuc, iugulique cruenta solutiPlaga: fatebatur gladii vestigia cervix,Traiectumque latur. Tam parvo in corpore tantisVulneribus spatium deerat: vixque altera cuiquamPer maiora fuit dimissa foramina vita.Instita de feretro pendebat serica: iuxtaMoerebant priscae fumosa insignia gentis,Et series memoranda domus, et Martia belliGloria; dignataeque toris regalibus. Umbrae,Opplorabat anus modulato Praefica lesso,Invidiamque tribus motura sororibus, unumInstabat pueri crebra exprobrare cadaver.
19.
Orba sequebatur miserabile funus AgyllaMater, et, imbelli quam quam circumdata seuPectora non poterat liventia plangere, crinesqueIniecta vexare manu (nam turba vetabatMollior) orsa tamen magnis ululatibus urbemExciit, et, matri sua reddite gaudia, matri;Quo rapitis? gremio debentur pignora nostro.Nos illis cognata domus. Sinite oscula charisUltima ferre genis: date dulcia lumina matri,Effugientis adhuc animae vestigia quaeram:Restat adhuc fortasse calor: Date, persequar omnesReliquias vitae, gremioque tepente fovebo.Aut saltem properate minus: Per ego ultima matrisVota (vel hic matris vener abile ducite nomen)Lentius ite, precor. Quid enim festina citatisFunera? Tardantes etiam properare putabo.Alloquar ante meum: brevis est mora. Sentiet illeVel media de morte, foro; neque mutua matriReddero verba suae proles orata negabit.Denique si soboli sacrum exsequiale paratis,Nos erimus tumulus; gremio condatur in isto:Nusquam ills melior, nusquam altera carior urna:Quod si alio mens est illam tumulare sepulcro,Addite me proli, et cum pignore condite matremHaec effata; simul difectis sensibus amensPraecipitatum humis Famulae simul undique certant,Pars dominam relevare sinus pars brachia fulcreExoipere, avi libris medicatos indere succos,Illi tamque aegro retinere in corpore vitane
20.
At Paris interea ferctro sublimis in altoVenerat ad nemoris cava Mausolea paterni.Lucus ubi multam viridi quincunce cypressumContinuans, horrente locun, circumsidet umbra.Interior quadro Libyes e marmore surgitPyramis, et caelo turrita cacunina tollit.Subter anhelat humus, caecis laqueata cavernisObscuri cinerum tantum umbrarumque penatesInde ferunt crebros alta caligine manesPer vacuum cursare nemus, tenuique lucernaConspicuos, pavidis inter dum occurrere vernisEt tacitos gemitus, et murmura rauca ciere.
21.
Hoc Paridem posisere specu: simul ubere summumCum fletu dixere vale: tumbamque gravaruntBarbaricis opibus. Iuxta abiecere nitentemStaminis aurati chlamydem, mirandaque SerumTexta, et Puniceo pretiosas murice pallas,Gestarat quas ante puer. Tum turbu SabaeoTure locum et pleno sparsere cadaver amome,Pallentique croco, spicaeque liquore Cilissae.Assyriis nunquam fragravit odoribus urnaLargius optarat (veniam si terra dedisset)Unius in pueri tumulum seimpendere totaHesperii nemoris, Sicula que opulentia Florae.Hoc unum natura loco concessit, ut udae:Pyramis assidue caelestix ore maderet,Hasque sibi lacrimas servaret tumba perennis.Tu tamen his hodie, puer o pulcherrimus , nostrisSponte rosis volisque cares: pedibiosque leatisElysii meliora eris violaria campi,Spirantesque rosas, et candida lilia passineOmnino ipse rosis violisque venustior ambis:
22.
Inferiis iam rite datis, dum pompa revertitFunebris, occurrunt aliis a partibus aequoCum gemitu diversa cohors, certantque refossisQuaeque suos moestae cineres inferre sepulcris.Hac Halys, hac effertur Atys. Portatur HelorusHexaphoro, modicumque extra pomoeria cippumNactus, ab assuetis discit divertere cunis.Proximus huic Menelae iaces, huic proximus Arge,Aggere quisque suo: neutri decus abfuit urnae,Quae patrias absumsit opes: haustumque patentesUnguen odoriferum non parca refudit in auras;Pars quorum plebeia domus, tenuisque parentumCensus erat, busto plures tumulantur eodem,Concordes animae, sociaque teguntur arena.Pars opulenta suas materno in limine tumbasAccipiunt, solitosque sinus post funera servant.Exsequiis ita tracta dies lugubribus, urbiAttulit aeterno memorandos omine fastos.
23.
Interea cedente die successerat umbraAltera, cum pulsus iam per diludia TerrorAf pavidi redivivus adest penetralia Regis,Herodemque petit. Rursum illa minantia plebisAgmina, rursum aquilas regnique insignia monstratAemula, et impositum puero diadema rebelli.Tertia nox eadem, atque eadem illi quarta reducitSpectra quies: Nullus Pueri sine imagine somunus.Ergone vivat adhuc? et adhuc, ait, imperet infans,Exieritque meos arcanis artibus enses Improbus, et tanta caesorum e clade supersit?Exierit. Scrutabor abhuc; sive intima terraeViscera, sive uteri natale regressus in antrumEugerit: matris gremio, terraeque recessisCallidus effodiam. Caput hoc fascesque retentosDeiero. Non fallam periuro carmine numen.Dixerat. Attonitae procul intentaeque moranturExcubiae domini, quem destinet ira nocentem,Cui iubeat concire necem? Ceu quando vagatusSaltibus Idaeis leo circum fusa tueturPinguia terga boum; rabida fremit obvius iraExsultatque iubis, atque horridus exserit ungues;Exspectant pavidae, muto pastore, iuvencae,Quam rabies animam, quos invasura sit armos.
24.
Talibus Herodes dum curis angitur, et quemOmnibus ex pueris vicinia nutriat hostem,Ambiguus multa cum suspicione volutat:Parvulus ingreditur, famulo ductante, Polites,Tertia quem vix dum superata reliquerat aestas,Sera patris soboles, natuque novissimus infans.Sueverat ille seni formosus, hiante labelloOscula ferre patri, dictoque recedere salue:Tunc facturus idem. Neque Rex, quamquam ante stetissetTorua tuens, potuit venienti occurrere toruus:Sed mulcere manu, vultuque favere serenoPromptus in agnato se patrem sanguine sensit.Excidit ira prior, noctisque metusque recentisImmemor, a pueri didicit mansuescere vultu.
25.
Utque data infanti est abeundi copia, viditPurpuream a tergo chlamydem, limbosque rigentiConspicuos auro; et flavam diademate cingiCasariem, ac plenis pendere monilia baccis:Nec deerat manibus sceptri gestamen eburni,Quod dederat nuper, puerilia ludicra, nutrix,Ludicra, sed vertenda brevi in ioca seria fletu.Nam visa Herodes excitus imagine, secumContinuo, (novus Eumenidum furor intus agebatContinuo:) satis est, nec inani ludimus umbra.Deprensus puer est: patuere enigmata. NoctisMonstrarunt toties quem sera crepuscula, gnatusIs meus est. Misero quid patri denique restat?Ah meus est: agnosco manus, chlamydemque rubentiMurice fulgentem. Simili ille refulsit in ostro:Ille comam similem, sceptra ille simillima gessit.Pro superi! men ergo meus diademate danguisExuet? Et patriae puer insidiabitur aulae?Quid monstri sortuna paras? Ego callidus extraPlebeios vastare lares, suspectaque caepiFormidare domus alienae limina: RegniCognatis fuerat quaerendus in aedibus hostis.Ipse mihi insidias genui pater; ipse caveboQui genui. Proles absoluet caesa parentem.Non Chalybum si mille iugis vallata resistat,Aut Solymis teneat mediam in penetralibus aram,Vitabit moritura patrem. Sic fatus Achillam(Infelicis erat pueri moderator Achillas)Maturare iubet perituri fata Politae.Restitit hic, et abire negat: sed abire negantemCogit abire ferox. Abeuntem ut denique vidit,Mitior ire vetat rursum ut subsistere sensit,Rursus abire iubet; rursusque moratur euntem.
26.
Qualis Bistonio pinus Rhodopeia nutasFixa iugo; quoties dubii in contraria ventiBella ruunt; unaque Eurus Boreasque sonantiAgmine confligunt; dubitantque cacumina silvaeCui vento parere velint: huc pinus et illucDissidio raptata cadit; modo vertice laevamProna salutat humum, modo dextrum flexa recumbitIn latus, et tota inconstans a stirpe vacillat.Sic varius nutat dubia ratione Tyrannus;Et, quid, ait, malesanus ago? Iugulabitur Infans?Et Puer et meus est: Titulus servare PolitenAlteruter, vel uterque iubet. Defendere neuterImo iubet. Docui iam posse occumbere ferroEt Pueros, et posse meos: Quamquam ergo PolitesEt Puer, et meus est, titulo damnatur utroque.At nondum ille nocens! Ideo caedatur: in ipsoNe videam fieri caeso genitore nocentem.Nondum anni nocuisse sinunt! Scelus impedit aetas!Iam nocuit, quicumque potest aliquando nocere.Aude aliquid genitor: tuque irrevocatus, Achilla,Ipropera, atque absolue patrem. Detrectat AchillasImperium ferale senis, facinusque cruentum Abnuit; ingenio potius moderanda TyranniIussa ratus: puerum metuente a matre PolitenAmplectenda patris placandi ad genua reducitIgnarum, si forte rudi praecordia linguaMolliat, aut risu properantia fata retardet.
27.
Ingressum, et palmas (ita ductor iusserat) ambas Tendentem, dominumque iterum Patremque vocantemNon tulit Herodes: caedisque oblatus et iraeProtinus, in gremium, passasque admisit in ulnas.Sicut, ubi Phrygius palmis arctarat avitisAstyanacta senex, animo vanescere sensitMille rates Danaum: nullae obstrepuere phalangesMoenibus, et patriae nusquam occursabat Achilles:Omnis in adspecto requierat cura nepote.
28.
Ut tamen in chlamydem pater ora subinde retorsit,Confestim Furiae, regnique pericula totumErecere Patrem. Redeunt meditata nocendiConsilia: et laqueum gestata monilia praebent.Ergo manum iugulo lactenti accommodat ipse,Insectamque iterum perterritus ipse removit:Idque iterum, atque iterum. Donec facto impete, victor.Tandem, ait, audendum est, ignavia lenta quid haeres? Vince manum. Simul haec, simul ipsa monilia colloImplicat insonti, iuguloque adstricta coarctat.
29.
Principio ridere Puer, neque seria cladisSigna putare suae. Sed ubi angustata coivitFascia, et exclusit vitales faucibus auras:Tum pedibus trepidare tener, clausumque negataeQuaerere vocis iter, tum colls vinculae vanaExtricare manu, tristique resistere nodo.Utque nihil valvere manus, elanguit orisCum candore decor, tumuerunt sanguine venae,Et livente genas subiit caligine nigror,Perque oculos auresque cruor naresque cucurrit.Nec tamen incepti pudor impiae pectora movit,Durat adhuc, pergitque animae praecludere saevusSpiramenta pater, faucesque potentius arctat:Donec in immiti complexu denique fecitVi sibi vita viam, elisoque e corpore cessit.Omnibus extemplo fugit calor artubus omnis,Successitque gelu: tacuit pulcherrima cervix,Marmoreae cecidere maniss: haesere lacerti,Diriguere pedes, oculis extincta duobusGemma duplex, squallor capitis turbavit honoramCaesariem, et nusquam agnovit sua forma Politen.Ut si qua Hiblaeo vagus hospes oberret in horto,Florida regna terens, gressuque licente decorosInterimens flores, violamque thymumque rosamqueEt calcata premens neglecto lilia passis;Nobile germen obit: sparsoque beata gravaturForma luto, et nulli iacet agnoscenda coleno.
30.
At regina, mali quamuis ignara, requiritAmissam sobolem; vacuamque vagata per aulam,Omnibus in famulis orba ancillisque moratur.Triste silent omnes, silet ipse rogatus Achillas,Dum cavet infausti ne fiat funeris index.Iam caligo diem tenebris obduxerat atris,Cum lacrimas curasque parens defessa remisitDenique, et, in somnum non sponte soluta, quievit.Hic oculis vix dum coeuntibus, ecoe, repertumVidit adesse, suum nota cum veste Politen,Non roseis, velut ante, genis utrimque rubentem,Nec risu facilem: sed opertum sanguine multo,Et facie squallentem, et vix a matre videndum.Cui prior ipsa, redis tandem, o mea maxima, dixit,Cura redis? Ecquis peregrino schemate mutatOra decora color? Simul amplexura Politen,Eluso tenuem complexu fertur in umbram.Terque sinu invitat genitrix, ter sensit inanemEsse sinum. Quo semper abis, ait, unice? matremNate cupite vides. Rursum utraque brachia redit,Utraque sed vano complexu brachia rursumLusa videt. Tandem ipse, Parens, ait, oscula natoSera paras: vacuam presas sine corpore formam,Et manes a morte meos. Iam nulla caducaeGaudia me vitae, nec spes solantur inanes.Et sceptri puerile mei gestamen, et auroIntertexta tuo sordet mihi purpura: pro meDesine mortales, mater mea desine, curas.Ne frustra cruciere tamen: Non horrida rictuMe fera, nec casu rapuit fortuna sinistro;Sed pater ipse manus violentas attulit, ipseNexuit insonti baccata monilia collo,Et fauces laqueo precioso fregit anhelas.Accelerata tamen nihil obfuit Atropos: aulaeQuae patriae sublata perit mihi portio, regnoElysiae est pensatae plagae. Tu quaerere prolem,Et plorare parens perituro murmure ossa,Aeternumque vale. Nec plura locutus, in aurasOcius excita puer a genitrice recessit.
31.
Insequitur clamore fugam Reginae; PolitenIngeminans, oculoque locum vigilante per omnemCircumiens, nati vestigiae vana requirit,Maternique sinus deplorat damna: furensqueMulta super forma queritur, super indole multaPignoris amissi nunc unum accusat AchillamDuctorem pueri; nunc imputat omnia matraInfelix; nunc tota minis, et inanibus ipsumvocibus Herodem, non exaudita, flagellat.Talis erat, quande Nemeaea per arua cupitumInachios ductura duces properaret ad amnemLemnias, herbosique infantem in cespite cliviIncustoditum male cauta locarat Ophelten.Quem simul infuso serpentis frigore viditOccubuisse redux; immenso tota PelasgumTurbavit clamore nemus: pectusque genasqueInsontesque manu coepit convellere crines,Vipereoque furens convitia dicere monstro.
32.
Non tacuit festina procul traducere dirumFama nefas: sed Carpathii trans aequora Ponti,Taenariumque latus, Delonque et Phocidos arcemExtulit; Aegeumque ultra; Cyproque Samoque,Et tacitis incerta volans memoravit Amyclis.Quin adeo fines eadem transgressa SicanosAd Capitolinas penetravit nuntia sedes:Ausoniae moderator ubi simul audiit AulaeFactum horrendum, immane Patris; Quem barbara moremTerra Palaestinis per mittit gentibus? inquit:Non parcit propriis patris inclem entia natis,Parcit ubi vetulis populi indulgentia porcis.Inde diu attonitus, ne se natura moveret,Extimuit: refugo neu sole reduceret umbrasPaene Thyesteis aequata insania cenis,Aut Pyrrhae spectata semel, spectanda redirentSecula, communem terris iterantia cladem.
33.
Nec formido minor Iudaeas terruit urbes:Omnibus occurrunt odio male nota recentiBethlehemiae lamenta plagae. Neque posse putaturParcere plebejis, qui pignora censuerit fasSanguine creta suo, manibus iugulare cruentis.Ergo suos alii (si quos habuere nepotesLactis adhuc, et adhuc plenae nutricis egentes)Urbibus emittunt pavidi, memorumque recessusTurribus anteferunt; laribusque mapale superbis.Ne conspecta novas infantia suscitet iras.Vagitus alii lactentum et clara laborantMurmura, praeclusis aut suffocare cavernisAut alio (ne qua renovatum murmura CunisExaudita creent odium) celaere susurro.Sic Phrygios quondam memorant arcana Curetes(Si quae fides famae est) Iovis incunabula parviUt gerent, Saturne, tuas aut aere sonoroAut buxi impediisse cavis stridoribus aures.
34.
Quin etiam cano visendos vertice iussitIra ferire Senes, quotquot malo fida trahebatSuspicio, socias arcana ad bella rebelliCum Puero iunxisse manus: Et sexus et Aetas,Plebesque Proceresque minis patuere. Sed unusAnte alios omnes Simeon obnoxius: illeTer felix Simeon, qui post quam funera fessusInstitit emeritis exposcere debita Canis,Audierat, non ante necis speranda cupitaeOtia, quam caelo datae parturiente, TonantisPignora, virgineis gestata videret in ulnis.Inde dies noctesque senex intentus, avebatOtius hac oculis promissa luce potiri.Denique cum Templi pius observasset adaramCentenas properare nurus, centenaque MatrumMunera porrecto mutari turture; viditUnam alias inter radiis ardere puellam,Atque alios inter Puerum stellantibus unumInsignem facibus; gemino quem virgo redemtumInstiterat castae pullo mutare columbae. Hic Simeon (cognorat enim) penetrare per omnesObstantum Cuneos, populo cedente: proculqueExclamare; Meis sinite hanc ambire lacertisProgeniem: haec ulnis debetur sarcina nostris.Ac simul Infantem, genitrice lubente, receptumOstentat populis: templumque per omne triumphat.Multa super Puero memorans: et Tristia laetisMixta canens, magnae Pueri subeunda Parenti.
35.
Distulit extemplo Solymorum fama per urbemOmnia dicta senis, cauto suspecta Tyranno.Qui metuens, linguam senis omnem exscindereFatidicam, et nocuos iussit truncare lacertos Et geminas utrimque ulnas, quibus ille rebellem ferroFoverit infantem. Iam missios abire satellesCoeperat: hic nigrum querulis ex aedibus agmersIpsius Simeonis iit, functumque per urbemNon illaudato produxit funere vatem.Nam pia venturas tranquilla morte, TyranniPraevertis Natura manus. Fremit impius, illamHerodes fugisse suo sine vulnere vitam:Accusatque leves hoc uno crimine Parcas, Quaesiti senium Simeonis triste furoriSubductum rapuisse suo. Quamquam ipse feriAtali opta esset gladio, totosque senilisVerticis Infanti dilecto impendere Canos.
36.
Silva fuit densis circumdata sentibus, ingens,Aeriisque obsessa iugis; ubi Sirius ardor Obluctante gelu fastigia summa laboratMessibus in mediis, cana spoliare pruina.Hinc gelidae valles, umbraeque et limpida fontisUnda per informes multo ruit obice rupes.Vatibus (ut perhibent) erat haec fidssima quondamHebraeis statio; populi quos ira protervi.Aut Regum quandoque furor violentus adegitAbstrusas nemorum terraeve subire cavernas.Ipse etiam, qui pauper oves praedantibus ursisIverat ereptum, fulvisque leonibus audaxRestiterat, cum Saulis opes vitaret, in illisRupibus, et silvis horrentibus exulagebat.Huc cum prole parens Ioanne profugit Elisa.Regis Idumaei metuens: qui saevus ephebumSaepe Zachariaden paribus quaesiverat armisEreptum texere tamen matura parentisConsilia, et profugis spelaea reperta colonisSaxa inter montesque feros. Quis ibi omnia silvisAbdita, et humanos longe fugientia visus.Illius et humanos longe fugientia visus.Commemoret? Tu, si qua iubes memorare poetam,Ipse puer, puerique parens effoeta, docete.
37.
Qua iuga in Arctoos protendit summae TrionesHorrendum silvae nemus, hac lactentis ephebiVenerat extorris genitrix. Utque aegra resedit,Ecce fatiscentes exesa in rupe cavernasFaucibus angustis, adituque voraginis arcto,Conspicit, intus erant laqueata cubilibus antraeGrandibus, et vivo fabricata sedilia saxo,Et species non vana domus. Ibi vena strepentisDives aquae, nulla sibi fecerat arte canales,Sed modico collecta sinu, qua parte redundat,Occultos absorpta soli rursum intrat hiatus.Nec desunt arbusta loco, piceaeque cedriqueAeriae; caeliquaes suda crepuscula semperVel liquido rore ubertim, vel melle tenaciInficunt, stillisque solum omne cadelibus ungunt.Hos statuunt optare lares; languente TyranniTurbo Palaestini dum tempestate quiescat.
38.
Vix primo sibi Elisa dies, et menstrua LunaeTempora complerat, cum pluribus anxia curis,Aerumnasque loci iam detrectante Senecta,Occubuit mater, mediisque in montibus unumEmoriente sinupuerum complexa reliquit.Successit fugiente tamen pro matre ministerAetherius: parvoque dapes providie alumno,Nunc ab arundineis stillantia mella myricis,Nunc mensae tenues, in condimenta locustas,Nunc lymphae pro lacte gelae. Sic altor, eremoVenturaeque fami docilem durabat ephebum.
39.
Ac velut Abramides (quem de Nilotide servaSustulerat Senior) dum tes qua per arida fugitExtorri cum matre puer, neque gutta levandaeParvit ullae siti; saebulo in squallente resedit,Ultima consumtae repetens suspiria vitae.Hic illi subitus miserantibus ales ab astrisAdstitit, iptantique udae saliontia petraeMurmura, manates digito dedit indice lymphas.Alitis ut vidit Puer ora genasque manusqueCaesariemque auro, vestemque nitere pyropo,Haesit in adspecta redivivos imagine, et ipsamPaene sitim puer, et sit is est oblita liquorem.Taelis et hic orbo curator missius alumnoStellatae de sede fisit: qui saepe clientisPerdius adstaret lateri, desertaque pernoxExcubiis tegeret saepo incunabulae custos.
40.
Ille prior voces, meditatque verba profariEdovit, patrraeque elementa agnoscere linguae;Ille dicaere preces, susperosque in votae vocare,Et plucidos moros, artesque addiscere, non quaesSemivir Aeacidae consuenit tradere ChironBarbara Cecropio praeponens antra Lycaeo.Nec quas (ut inemorant) Thebani fabula monstriSuevit Echionio quodam divendere vulgoPerplexos commeata dolos: sed qualibus ipsiCalicolae dulgere soles, gaudentque repertis;Scilicet, occlusi quibus iret in atria caeliGens exclusa diu. Nec ad haec erat indole segnisComplectanda puer; sed magnis passibus ibatIam propior, iam paene prior ducente, Magistro.
41.
Vique anni crevere magis, licuitque vagariSilvarum per opaeca, nihil peritura moratusGavaia, nec rerum commercia vana, nec urbisDegeneres luxus, Pariove e marmore turres,Aut imbuta Tyri precioso vellera fuco:Sed villosa, pilis gibbosi rexta cameli,Endromis, et caesae pellita lacerna bidentis,Mundus ei muliebris erant, quo tectus, in illasTorus hiabat opes, quas exspectatae perennesMentibus aeternum melioribus Astra reservant.Hoc studium, seu fleret, erat; seu pectora pugnoTunderet; e liquidi seu forte crepidine riviFatales spectaret aquas, quibus ille TonantisVenturi tingenda sibi fore membrae sciebat:Hoc totum Ioannis erat. Nec pectore claususIste tepebat amor; sed in ignem erumpere iam tumCoeperat; indicie, quantis ardoribus essetTerrarum populos olim tracturiis, ut OrciFaucibus erepit, mutato sidera culleQuaerere certarent. Hominum inde tot agmina plangunt,Inde pii gemitus, et suspirantia caeloMurmura, dum crebri violentis viribus instantVim superis afferre plagis perguntque seratasOppugnare fores, repetitoque ariete pulsant.
42.
Caelituum chorus ipse, poli flatione relicta,In silvas migrare frequens, fludiumque clientis,Et vitum, et mores propiori agnoscere visisGestiit. Obstupuere omnes, et siqua dareturLibertas, cuperent ad eandem vivere normam.Quin ipsae coepere ferae mansuescere sensimHospitis ingenio, positoque more, cocataeAd vocem venere statim, et sua quaeque libentiAd spelaea gradu iussae diaicere reverti.Hic veram Orphei felici monstrae tbeatriInvenere fidem: placidos ubi cerva leonesIuxta impune stetit, damisque oblita pepercitTigris: et inter oves praedantum nulla luporumIngluvies metuenda fuit: tutumque quietiSiverunt leporem campis errare molossi.Bistonio non illa quidem spectacula cantuThreiciae fecere lyrae, sed monstra ferarumIntegritas vitae, et mens criminis inscia traxitIpsaque velrudibus veneranda infantia silvis.Nec volucres cessere feris. Quacunque ferebatIlle gradum, aerios certatim tinnula plausiisTurba dabat, iuxtaque frequens, supraque sonorosHinc fringilla modos, illinc philomela, canebat.Saepe, roor, nidis aliquae venere relictis.Inque rudi lusere manu: nec sensit AcanthisUlla magis tutos alibi, nec alauda, penates.
43.
Sexta suas frondes foliis pubentibus aestasInduerat, totidemque albentia vellera silvisCanapararat hiems: Puero cum forte precantiAustitis ille, oculis iam notus amantibus, ales,Quem sic alloquitur: Rerum o dilecte mearumArbiter, et parvi fidissime tutor alumni:Nulla (fatebor enim) silvarum taedia mentemSollicitant: placet iste mei mibi carceris horror,Et facies inamaena loci: nec nescio qualesHac inter nemorum deserta reserverat usus;Omnia nota mibi. Sed quis me casus opaciEgerit in spelae alaris, tam saepe requiro Irritus. Et quam quam scio non sine numine factumTu tamen ede modum, caussaeque exordia narra.
44.
Dixerat. At vultu placide adspirante, renidensAliger; o superum puer ingens curae tuorum,Si veteris narraere fugae primordia cogis,Tristia sint quamuis, risuque carentia, paxdam.Vi coniurato cecidit stirps bima tumultu,Vicinasque nurus orbavit prole, TyranniSaeva Palestini rabies; tu forte petendusHerodi super unus eras Resciverat ortusAdmiranda tui: et profugi in cunabulae RegisUlturus, socias cupiebat plectere cunas.Quippe recensierat vicinae per oppida rantorQualis in aeris Iudaea montibus Infans,Non dubius quondam venturi anteambulo Christi,)Iffaeta sit aeatus anu, quem nuntius alesIn mediis templorum adytis, cum festa cremaeretTira pater, suetisque preces affunderet aris,Iusserit imposito Ioannis nomine dici.Hic stupuisse patrem, vocisque repente negataeAmisisse sonum, linguamque haesisse palato;Dum novies Lunae dccrescere viderit orbem,Atque iterism toties in cornua sumtae reverti.Tunc subitas lingua rupisse tacentis habenas,Et pueri studium, et mores memorasse futurosCarmine fatidico: et lesseia regna SioniPollicitum reditura brevi, quae iure perenniDavidicae stirpis soboles aeterna teneret.
45.
Hic iterum furiis Herodes actus, ademtosContinuo faesces, ereptaque regna veretur,Ni properes, primoque vafer partum opprimat ortis.At cautum nihiliste furor, nihil ista fefellitFama patrem: insidiis vigilat quacunque cavendis.Teque tuamque domo clam maturare parentem,Extremosque iubet nemorum tentare recessusTantisper. Latebras, duce me, vanistis adistas.Hic vobis abiere dies, hic omnia noctisOtta, non inter nives plumantia lectiStragula: sed gelidae subter laquearia petraeNuda fovebat humus: pulvini mellior instarMuscus erat: Materna tibi de more ferebantUbera sola dapem, atque eadem tibi sola liquorem.Sed matri vel palma nucem, vel agrestia pomusPoma dabat, laticem haec vicini marmoris unda
46.
Lauta vel haec poterat fugitivis mensi videri,Dummodo tuta foret. Nam Regia turba penatiUt vacuos, profugoque patrem sine pignore vidit,Admoto scrutata metu: Quo fugerit infans?Quaesierit quae tecta parens? Quibus occulat attrisFunestam regique facem regnoque? PateriPlurima cunctantem, pars crebro verbere pulsant,Raptatumque inter medii penetralia TempliAtque altare necant: pars sicut odora canum visAbstrusam indagant sua per vestigia praedam.Iamque adeo nemoris divortia quaeque remensiTrans ipsos abiere specus primisque propinquiFaucibus, haerentem (nisi mens caecata fuisset)Matris in amplexis poterant deprendere prole.Sed superi sepsere viam; lusosque TyranniIrrita conantis non admisere ministros.
47.
Mox alii subiere metus. Nam clara fugaratCynthia nocturnas bigis pallentibus umbras:Hiclethea phalanx (Satyroa Faunosque vetustaEt Dryadas decepta et Oreadas esse putarat.)E stygiis emersa focis, loca nota renisit,Concilium infelix. His caetus quippe cavernisCogere consuerat lagio Plutonia, quandoAut humana dolos meditari in damna recentesVisum erat, aut feriem pensi memorare diurniLongius: Heroas facta quot quisque ruinaStraverit, aut quantas in cladem turba futuramStruxerit insidias, laqueosque tetenderit orbi.Ah quibus hicillis, et quantis risere cachinnisEumenidum cum prima soror, longo ordine duplexRettulit hercis Iessaei crimen? ut illum Impulerit vetito conuertere lumina motuFunestas ad Aquaes: ubi visam exposcere formamCaeperit, et subitos per lumina traxerit ignes.Ille quidem furto misere gnudebat: at isteIgnarum fecere iocos. Utque altera caedisMateries adiecta fuit, qua iusserat idemConiugis ereptae, ferro consumere (primisHostibus obiectum, et meritum meliora) maritum:Hei mihi! quos illa plaus in clade dederunt?
48.
At maiore locum mox implevere triumpho, Cum victum (horresco referens) Solomona voluptasTraxit, et ille cebris incautum mille fefellit.Quantus enim, ah quanto datus est e culmine praeccps?Admiranda prius patrio qui Templa TonantiArduus immensa fuerat molitus opum vi;Atque Arabum effossism venis locu pletibus aurum.Argentique graves immania pondera lamnas,Atque exhausta frequens Themesaeis aera fodinisOmnia, certatim in Solymam congesserat Aedem:Post autem, ut captum Cocytia monstra profanisImplicuere toris (nam taedis mille iugalesInerat in thalamos, Hymenis mille ligatus)Infelix delubra Iovi Venerique dicavit,Et Stygias coluit, vanissima numina, LarvasStultus, adorato, fieri quod iusserat, auro.Haec ubi nocturno Furiarum maxima caetuArtibus acta suis, narraverat, omnia circumHaec Acherunt eo sonuere cacumina plausu.Centum exinde dies, totidemque ea gaudia noctesHoc egere specu, semper Solomone vocato.Numquam alia gavisa magis sunt Tartara praeda.
49.
Huc de more cohors eadem remeaverat, illis Noctibus, hoc primis genitrix quibus attigit antrumAdventum sensere ferae, stabulisque relictisIntima deserti petiere cubilia luci.Exoritur longeque fragor; lateque ruinam Unam omnes montes, unam omnia saxa minanturInsequitur formis acies informibus ingens,Capri pedum plerique genus, plerique recurvisUnguibus, infesti cornutis frontibus omnes.Hi veteres antri latebras velut agmine factoInsultare parant, caveamque insidere monstris.At simulae habitatae loci spelaea colonisAttoniti videre novis, et adesse parasamArcani custodis opem, (nam limina praesensMunieram custos) illi retro otius actiPer diversa ruunt, noctumque ululatibus implent.Idque aliis aliisque iterum de noctibus ausi,Sunt iterum atque iterum me propugnante repulsi,Aeternoque locum vitare timore coacti.Talia sexenni custos memorabat alumno.Ille statim: si causa mei fuit ista recessus,O bone tutor, ait: liceat, persi quid amaviTe coluique patris deserta revisere tecta,O liceat! mora nulla viaeest; permiseris, ibo,In medium penetrabo fori, cupiamque videri.Quid miserum Herodis totin annos differo votum? Quaesitum inneniat tandem caput. Hauriat omnemDum Domino parcat, famulie cervice cruorem.
50.
Dixit. At ille, meis, puero, ait intime curis,Parcius ista velis. Non haec sunt ulitima fatisTempora pacta tuis: fieri neque crimen ab unoOmne Herode potest. Venient Natique nepotesqueIllius, et patrem in scelerum certamine vincent.Ex illis tibi certus erit, ne quaere, tyrannus.Iam video, quid quina tibi post lustra mineturImprobus, et thalami fraterni incestus adulter.Tu ne cede minis, sed flagitiosa coerceConnubia, et nullo coeuntes auspice taedasRumpe frequens. Dabitur quondam indignissima merces,Carcer. At aeratis libertas vincta catenisStabit adhuc; manibusque licet pedibusque ligaetis,Herodi servire tamen se lingua negabit.Macte nova virtute puer! sic saepe tonantemAudiat Herodes, pravoque a tramite rectumAd leges convertat iter. Sed enim improba DipsasTurbat opus, video. Video Sybaritica regumBarbarico dudum convivia fervere luxu:Et festas quae forma dapes lasciva profanetHebraeae Veneris. Superi, hanc arcete puellamUna omnes mecum, scelerisque avertite prolem!Alternum facit, ecce pedem; saltuque salaciFascinat infaustae rideniia Sigmata mensae.Quam vereor miserande puer, quo fabula tendat!Ecce repente caput, caputa cervice resectumElaeta fertilla manu. Cessa improba, cessa,Iam satis. Haec fatus medio sua verbae reliquitImperfecta sono. Stupuitpuer abdita rerum,Ignarus quid, quaeque forent. Tamen omniae certusConsilio stabilita Dei, nil quaesiit ultra,Quae vitae praeussa forent eventa futurae.