LUDI THEATRALES SACRI. SIVE OPERA COMICA POSTHUMA a R.P. JACOBO BIDERMANNO SOC. JESU THEOLOGO OLIM CONSCRIPTA, ET CUM PLAUSU IN THEATRUM PRODUCTA, NUNC BONO JUVENTUTIS IN PUBLICO DATA, PARS PRIMA. IN QUA BELISARIUS, COMICO-TRAGOEDIA. CENODOXUS, COMICO-TRAGOEDIA. COSMARCHIA, COMOEDIA. JOSEPHUS, COMOEDIA. Macarius ROMANUS, COMOEDIA. Permissu Superiorum, et cum Privilegio Caesareo Speciali. Opera et impensis JOANNIS WAGNERI Civis et Bibliopolae Monacensis Typis JOANNIS WILHELMI SCHELL. Monachii, Anno M. DC. LXVI

COMICO-TRAGOEDIA DE BELISARIO DUCE CHRISTIANO s031 HTML-Text

CENODOXUS COMICO-TRAGOEDIA. s110 HTML-Text

Lectori, Spectatori.

PArisiaci Doctoris passim meminere multi: Nomen haud ullis temere traditum. Iureconsultum alicubi legis; et magna Eruditionis, nec nulla virtutis fama clarum: ut naturae concesserit, in feretro resedisse; indidem se Reum; altero post die, ludicatum; denique perennibus flammis addictum, proclamasse: Ea de re Brunoni Carthusiensium Auctori primum Auctorem fuisse, ut cum paucis aliis, et locum et vitam in melius mutaret. Haec historia. Caeterum, quod illi Cenodoxo nomen facimus, eiusque Superbiam vitiaque Superbiae cognata notamus, fabula est. Quo enim crimine sit accusatus, nobis in incerto habetur: quod inter flagitia propius fieri et honestius repraesentari potuit, posuimus; Hominem nulla insuper traductum calumnia cupimus. Nam si talis: lli vita fuit, convitium haud fecimus: si non fuit, alius vitam, huius mortem memoramus.

COSMARCHIA Sive MUNDI RES PUBLICA. s192 HTML-Text

ARGUMENTUM.

AIunt alicubi Insulam esse praedivitem auri, uberem gleba, omni rerum copia abundantem, et in ea Vrbem, quam Cosmopolin dicunt; cuius Cives Cosmopolitani contra leges aliarum Gentium, morem habent, iam inde a Maioribus acceptum, ut quotannis novum sibi Regem faciant, nullo delectu, sed quem fors obtulerit, obvium quemvis es Advenarum turba; qui ubi annum in Regno exegerit, solio dejectus, in quandam Insulam, sterilem, ac rerum omnium indigentem procul expellitur. Id cum post anni sui decursum contigisset Adoceto cuidam, annali Regulo, eodem die electus est consensu Civium homo iuvenis, Promethes nomine, ex insima plebe opificum, nihil minus quam de Regno cogitans, ut qui nullum umquam Regem viderit, nec sciverit in Mundo Reges esse. Hic licet suffragiis Civium mire consperantibus diu fuisset refragatus, tandem tamen vim inferentibus impar fuit, coactusque est demum frena Regni capessere, et vel invitus felix esse, atque imperare. Pauci menses in abundantia rerum omnium et secundissimo faventis fort unae cursu celeriter transierant, cum Promethes in Adulatorum turba, interque ficta obsequit Civium, homo candidus, sensim insuescere Regno, et statum praesentem minus iam odisse minusque quam initio, moleste ferre, credereque paulatim coepit, haud paulo suavius esse, regem opulentum in purpusa, quam opificem sordidum in vili lacerna agere. Inter haec cum aliquando, post regiae mensae dapes paulo liberalius sumptas, Rex novus, suoque judicio iam beatus, prodiret cum aulico comitatu animi causa in vicinam Vrbi sylvam, et secutus amoena solitudinis, seorsim nonnihil a suis in intimum nemus sese solus inferret, accidit, ut forte fortuna inciderit in hominem mendicum, macie paedoreque misere confectum. Ex hoc post longa colloquia cognoscit, quod antea ignorabat, qui mores sint Cosmopolitarum, et quomodo hi Reges suos tractent, ubi primum in Regno annum suum peregerint. Nemo, inquiebat mendicus, me melius nosse potest, quid sit Cosmopoli Regem esse. Nam ut scias, o Rex, ego, ego sum Adocetus ille, cui tu in tristissimum exilium relegato, non longe ante in Regnum successisti. Quod ergo tu nunc es, ego nuperrime fui; et quod nunc ego sum, nedubita, te paulo post futurum. Non mutant ingenium Cosmopolitae, nec ab avitis moribus vel latum unguem discedere norunt. Regem annare volunt, non perennare. Vbi primum anni istius brevis circulus sese evolverit, tu peractam eodem momento fortunam tuam puta; Tum tu collige sarcinulas, et exi. Quamquam ne hoc quidem concedetur tibi, ut colligere ex Regni tui reliquiis sarcinulam possis; solum id efferes, quod intulisti, nec alius exibis, quam intrasti; reddentur tibi centones tui: et velut in Comoedia, remote sipario, excedendum e Theatro, et recta migrandum ad Gyaros, ubi reliquum miserabilis vitae in exilio erit exigendum; atque illic breves delitiae, longis et inevitabilibus aerumnis expiandae, nisi tu remedium a Sapientia petas, et a me, Rege mendicorum, discas, quo pacto ultimae mendicitatis mala evadere Rex possis. Sape obsecro exemplo meo, et patere, ut mea fortuna sit Magistra tuae, certus non aliam tuam sortem fore, quam mea nunc sit, quam omnium ante nos Regum fuerit. In hos centones e purpura redibis, neque te vestiet deinceps Vermis Indicus; sed tu ipse innumeris Vermibus pabulum fies, quemadmodum me esse vides. Sed remedium, ut dixi, in sua tibi sapientia situm, quod mihi quoque in promptu erat, si mens non laeva fuisset, et fortuna blandiens bonam mentem et omnem recte agendi facultatem non ademisset, quam tibi adhuc reliquam fecit, modo tu ea uti, et sapere alieno malo in animum inducas. Age nunc ergo, et quid te facere velim, quodque ego ipsus facerem, si adhuc integrum foret, attente considera, Ecce, quicquid opulentiae et thesaurorum habet Cosmopolis, id totum nunc tuum est, quomodo et meum fuit. Nihil est in omni Regia regnoque, quod tibi non tradiderint Cives cum ipso Regno. Tua sunt omnia illa, nec tu cuiquam iniuriam facis, si rebus his tuis e re tua uteris; quod fiet, si primo quoque tempore aurum omne, gemmasque et quidquid pretiosum moveri loco potest, per fidos homines transferri cures in locum futuri exilii. Fidos autem homines cave tu quaeras Cosmopoli, quia nullos invenies; erunt proinde tibi e patria tua accersendi. Quod si ego fecissem, non tu nunc Rex brevis, non ego in miserandis his sordibus perpetuo mendicus forem. At Promethes his monitis sapientibus instructus, probeque edoctus, quid sibi post anni brevem periodum sit exspectandum, Adoceto liberaliter donato, rediit ad suos, et mox cum iis ad Palatium, alte dissimulans, quid in intimo nemore in schola mendici didicisset. Tum nulla mora interposita confestim Cognatorum fidissimum quemque e Patria evocavit, perque eos, ut erant homines industrii, nihil advertentibus Cosmopolitanis, regni totius opes gazamque omnem, ab vetustis Regibus reconditam, jumentisque plurimis impostiam deferri in illam Insulam desertam iussit. Sensum fraudis ademerat civibus benevolentia Regis, qua omnes singulosque complexus, effecit, ut in omnium esset amoribus adeo ut hunc Regem retenturi fuerint, si vel semel sapere voluissent. Caeterum Promethes ex immensis illis opibus conscribi quantum maximum potuit, exercitum iussit, non operae, non sumptui parcens, magno confluxu virorum fortium ex omni circum vicinia. Interim circumactis mensibus finitur annus, et cum anno Regnum. Nam subito coorti Cives, etiam quem amabant, invadunt inopinantem, uti putabant, et direptis Regni insignibus simulato pavore trepidantem solio deturbant. O quantillum interest Regnum inter et exilium! vna eademque dies Promethem Regem vidit et exulem, sed exulem se Rege feliciorem. Nam posteaquam in Insulam venit, Regnum paulo ante amissum, ibi demum vere invenit, Duxque invicti exercitus factus, copias ingentes, a suis interim comparatas instructasque repente Cosmopolim rapit, ubi magna Civium edita strage, potitus urbe et regno, deinceps non precarium, sed legitimum ac perpetuum se Regem tulit, perfidia Cosmopolitanorum justa servitute mulctata, regnoque universo Belli iure subacto; sed tamen insigni documento cunctis regibus, ut discant, quantum fortunae suae fidere, et quo pacto regnorum opibus uti, easque cogere debeant, ut serviant aeternitati. Alioquin sedent in auratis soliis semidei Reges, et adorata populis capita lente et cum supercilio, nec sine affectato fastidio circumagunt, neque recordantur, interim suum annum quoque paulatim circumagi, et Cosmopolitas, purpureos fortunae pullos ultra destinatum breve spatium ferre non posse quin repente miseros Reges in sua felicitate natantes, neque eius modi quidquam suspicatos adoriantur, solio quantumvis repugnantes proturbent, regno eliminent, in Insulam, sane parum fortunatam ablegent; quo nisi praemiserint ea, quibus in Regno abundabant, et quibus plerumque perperam utebantur, nihil prohibebit, quo minus fame illic, et illuvie, squaloreque extremae mendicitatis sit eis pereundum. Consulto ergo sapienterque fecerint, si Promethem imitati, de regalis fortunae copiis, quasi de mammona iniquitatis, paraverint sibi amicos, quorum facultatibus adjuti, illic, quo omnes tendimus, non iam exules, sed veri Reges esse possint. Sed nunc Promethem ipsum in Theatro spectemus. Est perbrevis Comoedia, sed si quae alia, spectatis digna.

JOSEPHUS AEGYPTI PROREX. COMOEDIA. s246 HTML-Text

AD LECTOREM.

IOSEPHO, elegantissimae Comoediarum, Argumentum dabit jucunda, nec parum elegans, etsi longiuscula narratio totius historiae Iosephianae, quam desumpsimus ex R. P. Hieremiae Drexelii libro, quem de hoc Aegypti Prorege scripsit; qui quia in paucorum manibus est, non ingratum fore Lectori putavimus, si eam totam narrationem in hunc locum transferremus. P. Bidermannus morte praeventus Iosephum hunc suum, quasi Acephalum, et sine argumento reliquit, quod et aliae pleraeque Comoediae queri possent. Sed ad Iosephum quod attinet, cum P. Drexelius in omni vita amicissime Bidermanno sit usus, si is adhuc esset in vivis, utique non illibenter praestaret amico hanc operam, ut de suo aliquid ei ornamenti commodaret; hoc magis sperandum, id genus officii neutri fore ingratum, cum eo in loco iam sint, ubi amicitia ad perfectum venit. Caeterum si cui Narratio haec Drexeliana longior fortasse videbitur, is fastidii levandi causa nullo negotio poterit cam quam brevissimam efficere, si, quod alibi monuimus, facili saltu totam transmiserit, ut quondam Romuli frater haud satis crescentem patriae Murum; Non faciet hoc Iuventus studiosa elegantiarum, cui potissimum sudat hic labor; quia vel inde discet, facilem et perspicuam, claramque, nec inelegantem texere narrationem.

§. I. Ioseph ocellus patris sui, inter fratres suos opiliones opilio, invidiam eorum evitare non potuit. Cumque duplex somnium, agreste, et coeleste commemorasset, magis furebat invidia velut stimulis agitata. Fraternum hoc odium et invidiam triplex fomentum accendit. Primum, Impatientia; nequibant illi ferre se accusatos. Accusavit autem Ioseph fratres apud patrem de crimine pessimo, vel quod assiduis diem litibus ac rixis frangerent, vel alias immemores Numinis verecundiam pensi non haberent, et paene in bestias degenerarent. Ne scrutemur hic plura. Alterum, Superbia; nam somnium narrans: Vidi, ait, nos ruri colligare manipulos, porro meum erigi et a vestris circumfusis adorari. Vidi etiam, inquit, a Sole et Luna, et venerabundis undecim sideribus me coli. Hoc Germani Ioseph aegerrime ferentes: Numquid Rex noster eris? Inquiunt, num ad genua tua supplices advolvemur ? Tertium, Invidia; Patri omnium carissimus erat. Invidebant ei igitur fratres sui. Nec leviter invidorum oculos vestis polymita ussit, quam adolescenti Iosepho parens fecerat. Hae odiorum caussae.

§. II. Iosephum pater amandans ad fratres pascendis gregibus occupatos (hoc olim usitatissimum negotiandi genus) iussit, videret, quid agerent. Iosephus imperii paterni tenacissimus sollicite oberrabat, dum inveniret non iam fratres, sed paene carnifices. Vix enim procul venientem intuiti, continuo de illius caede deliberarunt. Collatisque capitibus. En, inquiunt, somiator adest; occidamus illum, et videamus, quid ei somnia profuerint. Ut autem patri os oblinerent, a fera discerptum dicere statuerunt. Hic mitior Rubem: Ne fratrem, inquit, jugulemus, potius eum cisterna glutiat. Placuit consilium. Veste igitur polymita exutum in siccam foveam demiserunt. Non diu post transeuntibus mercatoribus, Indas, ad caeteros versus: vendamus illum, inquit, Madianitis. Ita venditus argenteis viginti, et ductus in Aegyptum.

§. III. Ductus est igitur Ioseph a Madianitis, a quibus emptus, et denuo venditus in Aegypto, Putiphari viro principi, militae duci, Pharaone rege. Nec Deus Iosephum suum peregre destituit, cui in rebus omnibus successum dedit. Hinc Iosephi herus Putiphar famuli sui indolem et industriam admirari, hominem Deo carum credere, miros in eo successus observare, prudentiam et fidem suspicere, sed et caeteras in illo virtutes venerari, ei denique totius domus curam committere, eumque, non ut mancipium, sed ut animam suam amare. Accessit Dei liberalitas, quae omnes Putipharis complexa facultates, penora, agros, horrea, cellas, praedia, pecus, gazophylacia maximis augmentis locupletavit, propter unicum hunc famulum Ioseph. Ipse Putiphar in sua domo velut beatus infans, curarum securus fruebatur mensa, quam illi Ioseph struxerat.

Sed o nihil tutum in rebus humanis, nihil ab omni parte beatum; Erat Iosephus eleganti forma. Haec dominam ad amorem non pudicum sine Iosephi culpa impulit. Et quia vigilantissimus est amor, observavit amans hera tempus, quo Iosephus absque arbitris posset ad flagitium invitari. At ubi castissimus iuvenis hoc agi sensit, animosa verecundia obarmatus: En, inquit, dominus meus, domum omnem, praeter te, suam conjugem, meae curae commisit, quomodo igitur in herum tam benevolum ego tam malevolus sim? Non possum hoc facere. Nec tamen improba mulier iisdem iuvenem blanditiis, identidem oppugnare desiit. Ita solune aggressae; victoriam a suis precibus speravit. At ille pallio quod improba prehenderat, relicto, profugit foras, scelevis purissimus.

§. IV. Aegyptia mulier, Putipharis conjux, famuli virtutem, sui contemptum interpretata, pallium, quod impudica invaserat, matito exhibuit, velut certum servatae conjugalis fidei argumentum, simulque famulum innocentissimum accusans: Vide, inquit, marite mi, qualem servum conduxeris. Homo ille Hebraeus, homo nequissimus huc irruit, ut dominae suae vitium offerret. At ego solis clamoribus pudicitiam defendi posse arbitrata excivi huc domesticos. At ille territus; quo expeditior se hinc proriperet, fugae impedimentum reliquit pallium. Et en vel ipsis oculis fidem facio. His auditis Putiphar, fallaciis improbissimae uxoris nimium credulus, mox horrendum excandescens in Iosephum, in regium carcerem iussit eum abripi, suo tempore pro meritis plectendum.

§. V. Iosephus iam paene caerceris praefectus cum aulicos duos captivos accessisset, tristiores eos observans tristitiae caussam quaesiit. Cui uterque: Somniavimus, aiunt, nec est, qui somnium interpretetur. Iussi dicere. Pincerna regius sic orsus est: Videbana vitem lente crescentem in tres diffundi propagines. Ego maturas iam uvas in Pharaonis poculum expressi, regique porrexi. Cui Iosephus: Somnii, ait, explicatio haec est: Evolutis diebus tribus tuo te muneri rex restituet; tu potionem more solito gustu libabis. Sed quaeso te, cum bene tibi fuerit, mei memineris, et suggeras Pharaoni ut innocentiam meam in libertatem asserat. At qui pistrine praefectus fuerat interpretis prudentiam audiens: Et ego, inquit, somniavi me capite portare canistrum triplex, supremo quidem contineri, quicquid artis est pistoriae, et aves inde pasci. Cui Ioseph; Tres, inquit, supersunt dies, quibus elapsis in crucem attollaris, et volucres cadaver tuum lacera bunt. Exinde dies natalitius Pharaonis erat tertius, quo epulum regale palatina familia celebravit; in eo rex memor vinctorum, iussit pincaernam denuo sibi a poculis esse; pistorum principem in fur cam egit. Eventis utroque conjectoris veritas com probatae est.

§. VI. Interpretationem somniorum a Iosephe datam fuisse verissimam docuit eventus. Nam Pharae inter epulas sui Natalis hilarescens, carcerem iussit pandi, et pincernam quidem ad pristinum munus evocari, pistorem vero in patibulum corvis pabulum appendi. Pincerna non integrae solum libertati, sed regio muneri restitutus, sui conjectoris et interpretationem, et preces in rebus secundis suavissime potuit oblivisci. Quod sacer historicus singulariter notans, et velut miniatulam apprimens: Et tamen, inquit, succedentibus prosperis praepositus pincernam oblitus est interpretis sui.

§ VII. Dum Iosephus adhuc in vinculis est, Pharao rex somniat se ad flumen stare, e quo septem obesae boves, et macilentae totidem emergerent, pascerentque ad amnis ripam. Sed strigosae illae et exesae macie devorarunt pingues, et corpulentas. Expergefactus, Pharao rursus et dormire coepit, et somniare, septem uberes spicas culmo attolli uno, juxta quas aliae septem graciles et uredine afflatae surgerent, quae priores devorarent. Terruit ea res Pharaonem iam vigilem. A conjectoribus ergo interpretationem somnii petivit; aptam nullus dedit. Hic pincernarum magister ab oblivione diuturna evigilans: Fateor, inquit, oblivionis meae culpam. Nam in vinculis tam ego quam pistor, iam suspensus, eadem nocte praesaga vidimus somnia. Vinctorum socius Hebraeus eam dedit interpretationem, quam eventus in utroque nostrum ad amussim comprobavit. His auditis rex Iosephum illico sibi iussit sisti. Ita Iosephus ritu Aegypito attonsus, et vestitus in regis conspectum venit. Cui rex: Ea, inquit, per quietem vidi, quorum interpretem commodum non habeo, atqui te aiunt hac in re praecellentem esse. Cui modestissime Ioseph: Absque mea opera, inquit; Deus Pharaoni prospera respondebit. Narrationem igitur ingressus Pharao: Oblata, inquit, mihi per somnum species, septem boum praepinguium ex aqua prodeuntium. Has aliae septem sequebantur deformes, et extrema macie corruptae, quae prioribus devoratis nullum saturitatis indicium dedere. Evigilantem rursus depressit sopor; et en somnium alterum. Septenas vidi spicas uno pullulare calamo pulcherrimas illas et plenissimas. Has septenae sequebantur aliae in stipula eadem, sed tenues et urica tactae, quae priores absumpserunt. Nihil hic habent mei conjectores dicere. Te igitur audiam. Ad ea Ioseph: Vnum, inquit, somnium est gemina specie oblatum, monens futurorum. Septem obesae boves, septemque spicae uberes septem portendunt annos omni ubertate formosissimos: At vero septem boves vix ossibus haerentes, septemque inanes spicae venturam famem praenuntiant. Nimirum haec annorum series sequetur. Septem continui erunt anni Aegypto tota fertilissimi. Hos septem alii excipient tanta sterilitate deformes, ut in oblivionem abitura sit prior omnis abundantia. Alterum porro somnium prioris certum est argumentum, et confirmatio. Rex ergo velit iubeatque virum prudentem ac industrium Aegypto praefici, qui per provincias designet praepositos, ad quintam frugam partem septennio felici convehendam, in futurae famis solatium. Omne autem frumentum sub regis potestate condatur. Ita Aegyptus et seipsane et alias extra se terras servabit. Placuit consilium tam Pharaoni, quam palatinae omni familiae.

§. VIII. Audito Iosephi consilio rex versus ad suos: Num, inquit, invenire poterimus talem virum, qui spiritu DEI plenus sit? Mox iterum ad Iosephum: Quando igitur, inquit, divina polles scientia, te meliorem non habebo alterum summae rei te, meaeque domui praeficiam; tibi populus universus oboediet; uno solum regni solio te praecedam; Aegyptus omnis sub tua erit potestate. Cum dicto annulum e suo digito rex trahens, Iosephi digitum eo induit, adjecit vestem byssinam, et torquem auream, iussitque eum in curru regio considentem per urbem vehi, praeeunte praecone ac monente, ut omnes genu flecterent et Aegypto toti praepositum salutarent. Sed et Iosephi nomen mutatum, et appellatus est Salvator Mundi. Nec defuit par tanto principi conjux, quam ei Pharao despondit filiam Putipharis Heliopoli sacerdotis Asenetham. Trigesimum agebat annum Ioseph, cum ad hoc fastigii evectus regiones Aegypti omnes obiit, ut sciret; quantum annuatim conveherent frumenti. Ita septennalis coepit fertilitas, et segetes in manipulos latae ambularunt in horrea, singulis civitatibus rerum suarum satagentibus. Tanta porro tritici fuit copia, ut arenam maris aequare videretur, et mensuram omnem excederet. Antequam vero grassari fames inciperet, duo filii Iosepho nati sunt, primo nomen indidit Manasses, quod sibi Deus jucundissimam omnium laborum oblivionem induxisset: Alterum appellavit Ephraim, quod Deus crescere se voluisset in terra paupertatis suae. Ita septennalis coepit penuria, quam praedixerat Ioseph per orbem propagandam. Aegypto tamen panis sub haec initia non defuit. At paullatim et ipsam Aegyptum fames coepit penetrare. Ita plebs esuriens a rege panem petiit. Quibus Pharao: Ite ad Ioseph et ad illius imperium vos attemperate. Cum autem fames augeret in dies, et Aegyptios acriter stimularet, aperuit Ioseph horrea et vendi iussit frumentum. Sic Aegyptus facta est Orbis granarium, eo enim Provinciae omnes confluebant.

§. IX. Cum haec in Aegypto geri audisset Iacob Iosephi parens, accersitis siliis: Audio, inquit, vendi triticum in Aegypto. Haec certe occasio non negligenda. Ergo iter quamprimum parate: ite et emite, quod familiae nostrae necessarium videtur, alioqui fame consumemur. Paruerunt filii parenti, et una omnes ingressi sunt iter. Vnicum Beniaminum Iacob domi retinens: Ne forte, aiebat, mali aliquid huic Adolescentulo eveniat in via, mecum manebit domi. Ita decem Iosephi fratres cum aliis eo tendentibus profecti sunt in Aegyptum. Siquidem regionem Chanaan magna fames populabatur. Iam Aegypti princeps erat Iosephus, ad cuius arbitrium nutumque exteris frumentum vendebatur. Ad supremum hunc annonae praefectum deducti, prono eum corpore venerati sunt. Agnovit Ioseph fratres suos, sed id prudens dissimulavit. At illi fratrem a vigenti et pluribus annis non visum, iam barba et coma ad Aegyptios ritus insignem, veste principali ornatum non agnoverunt: Illos igitur Ioseph tanquam exteros et ignotos asperius allocutus: Vnde; inquit, venistis? At illi: E terra Chanaan venimus, Domine, ut ad victum necessaria emamus in regione hac felici. Quibus ille objectorum olim somniorum non immemor: Exploratores estis, inquit; ad indaganda terrae infirmiora venistis. At illi trepidi: Nihil horum cogitamus, Domine, sola nos fames huc egit; et alimoniam empturi venimus. Et quo magis sit fides servis tuis, parentes et familiam nostram indicabimus: Omnes unius viri filii sumus, nec mali quidquam adversus pacem machinamur. Ad quos iterum Iosephus duriuscule: Aliter est, inquit, atque dicitis, immunita huius regionis exploraturi venistis, sed sceleri honestum nomen praetexistis; frumentum fingitis emendum. Ad quae illi: Mi Domme, aiunt, duodecim eramus fratres servi tui, parente uno geniti: natu minimus cum patre domi moratur, unus non amplius in vivis est. Et hoc est, ait Ioseph, quod dixi; exploratores estis. Verum hoc agam; experimentis vos inspiciam: Per salutem Pharaonis hinc non abibitis, dum frater vester minimus hic adsit. Vos unum ex vobis mittite, qui eum mihi huc sistat. Interea vos caeteros in vinculis servabo. Ita comperiam, quam vera sitis locuti. Alioquin per salutem Pharaonis exploratores estis. Triduum ergo in carcerem conclusi sunt.

§. X. Mitissima fuit Iosephi in fratres austeritas: quae illos ad triduum in custodias minime duras inclusit. Elapso triduo iubens Iosephus fratres educi carcere, et iam praesentes allocutus: Vos, inquit, facite, quae dixi, et ego vobis faciam vitae gratiam, Deum enim timeo. Quod si potestis fidem dictis vestris addere, nec adversus pacem quidquam molimini, vestrum unus servetur obses in carcere, vos caeteri abite, frumentum reportate. Sed fratrem vestrum natu minimum, primo quoque tempore huc sistite, ut quam vera dixeritis, re ipsa comperiam. At illi cellatis inter se capitibus: Merito haec patimur, aiunt, quia peccavimus in fratrem nostrum, cum in supremis angustiis sibi vitam rogaret non auferri. At nos in saxa obrigescentes omnem ei gratiam negavimus. Idcirco iam poenas damus. Hic Ruben: Numquid non dixi, vobis, inquit, ut manus ab adolescente abstineretis: et non audistis me. EN poenae a nobis repetuntur ob fratrem tam crudeliter habitum. Dum haec inter se dicerent, suspicati non sunt ea intelligi a Domino quicum loquerentur, quandoquidem per interpretem loquebantur. At Iosephus comier se avertens flevit: oculis iam compositis sermonem coeptum pertexuit. Ergo Simeon velut obses ligatur in custodiam ducendus. CaeterI remittuntur domum cum tritico, reposita simul in ore saccorum pecunia, quae debebatur venditori; additis in viam cibariis. Ita iter ingressi sunt.

§. XI. Retento Simeone in vinculis caeteri fratres Iosephi abierunt emptum triticum jumentorum opera revecturi in patriam. At in primo itineris diversario, cum pabulum jumentis offundendum, in unius sacco frumentario, qui tunc solvebatur; inventa simul est pecunia. Obstupefacti omnes utramque hanc mercem retulerunt patri, et quidquid interea gestum, narrare orsi: Aspere, inquiunt, Aegypti princeps nobiscum locutus est, perinde si exploratores venissemus. Nos respondere contra; pacificos adesse, nec insidiarum quidquam moliri, duodecim fuisse fratres, uno parente genitos, ex his unum naturae convenisse, natu minimum remansisse cum patre in Chanaan regione. Mox ille voces nostras excipiens: Facile, ait, probavero, quae fides dictis vestris habenda sit: Vnum e vobis hic retinebo in pignus, vos caeteri abite, et triticum inferte patriae; mox germanum natu minimum huc adducite: inde colligam vos exploratores non esse. Ita obsidem reddam, faciamque vobis licentiam, quae placuerit, emendi. His dictis cum omne frumentum effunderent, in saccorum summo singuli pecunias non sine terrore repererunt. At vero Iacob: In me unum, inquit, haec omnia mala recidunt. Ita violenter orbor liberis. Ioseph interiit, captivus est Simeon, et Beniamin auferetis. In me solum haec faba cuditur. Cui Ruben: Geminos, inquit, filios meos tibi oppignero; interfice illos, nisi Beniaminum huc tibi stitero: Mihi eum committe, et sospitem reducam. At Iacob obfirmati animi: Beniaminum, inquit, non dimitto. Mortuo Ioseph hic mihi unus relictus est solatio. Si et hunc cogerer dimittere; et ei adversi aliquid in via contingeret, eani mei prae doloribus defluerent ad sepulchrum.

§. XII. Fames interim regiones omnes dire populabatur. Iacob consumptis omnibus Aegypto exportatis, filios denuo cohortatus: Revertimini, ait, in Aegyptum, et modicum saltem annonae coemite. Hic Iudas locum dicendi nactus: Ille, inquit, Aegyptius annonae praefectus severissime nobis imperavit iureiurando addito, ne rediremus sub aspectum suum, nisi fratrem nostrum minimum adduceremus. Si igitur placet; pater; eum mittere nobiscum, ibimus, uti cupis; sin ille domi retineatur, nostrum nemini permissum eo ire. Etenim quod saepe diximus, rigidissimus ille dynasta palam nobis edixit: Sub oculos meos ne redite, nisi una frater vester minimus huc adducatur. Cui Iacob: Hoc; inquit, meis miseriis augendis factum est. Quid opus erat indicare viro fratrem alium superesse: At contra filii: Sciscitatus est, aiunt, de familia nostra ordine singula, num ater etiamnum viveret, num alium haberemus fratrem? Nos ad quaestiones singulas respondimus cohaerenter. Quis ominari poterat praecepturum, ut fratrem natu minimum adduceremus? Dictis Iudas addidit: Rogo te, pater; mitte Beniamin nobiscum, ut liceat proficisci, et tueri vitam. Ego eum curabo ut meum filium; a me illum repetes. Et nisi reduxero, eumque tibi reddidero, ero peccati reus in te omni tempore. Si dilatio non intercessisset, iam rediissemus secundum. Ad quae Iacob Pater: Dura, inquit, necessitas; si sic oportet, facite quod vultis. Pergite, sed una de melioribus terrae frugibus viro munera deferte, mellis, resinae, storacis, stactes, terebinthi aliquid et amygdalarum. Simul etiam duplicem referte pecuniam, ut errorem, qui for san intervenit, eluamus. Optimus Deus conciliet vobis principem illum Aegyptium, ut reducere liceat, tam fratrem vestrum, quem tenet captivum, quam hunc Beniaminum. Ita in Aegyptum profecti sunt. Quos ubi Iosephus, et inter eos Beniaminum est intuitus, Oeconomo suo praecipiens: Convivium, inquit, instrue, exterosque hos viros in aedes introduc; mecum hodie pransuri sunt: Fecit Oeconomus imperata. At illi exterriti collat is clam sermonibus: Ob pecuniam, inquiunt; quam in saccis retulimus, vocat nos annonae dominus, ut calumniam in nos devolvat, et violenter subjiciat servituti. Quamobrem in ipsis foribus Oeconomum allocuti? Domine rogamus, inquit, ut audias nos. Frumentum hic nuper emimus bona fide, dum revehimus, et saccos in hospitio primo aperimus, pecuniam in ore saccorum reperimus, quam nunc eodem pondere reportavimus. Sed et aliam insuper monetam attulimus emendis necessariis. Si quisque nostrum suam interroget conscientiam, scire non possumus, quis pecuniam reposuerit. Ad quos Oeconomus: Bono este animo, inquit, non est, quod metuatis. Faventem vobis Deum habuistis: Nec ego vos fraudis ullius accuso. Mox Simeon e vinculis eductus caeteris se stitit. Sic una in domum introductis, pedes velut hospitum loti; praebitum jumentis pabulum. At illi cum muneribus opperiebantur solliciti, dum Iosepho principi Aegyptio triclinium ingresso ea offerent. Meridie igitur adest Iosephus, at illi venerabundis manibus tenentes munera obtuleruut, pronoque corpore adorarunt fratrem adhuc semper ignotum. At ille clementer illos resalutans: An etiamnum, inquit, in vivis est pater vester senex, de quo mihi dixeratis, an sanus, et incolumis? Ad quae illi: Domine, vivit adhuc servus tuus, inquiunt, et sospes est. Et una cum dicto eum denuo submississime adorarunt. Mox Ioseph oculos in Beniamin fratrem uterinum reflectens: Hiccine, inquit, minimus natu frater est, ut dicebatis? Misereatur tui Deus, mi fili, atque hic lacrimis vi erumpentibus properavit ad cubiculum, et indulsit fletui. Facie iam lota egressus iussit afferri fercula. Ita discubuerunt, sed ritu patrio seorsum Ioseph a peregrinis convivis. Nefas enim habent Aegyptii cum Hebraeis accumbere, convivio, ut vocabant, profano. Discubitus ordo ad aetatis discrimen est observatus: Misitque Ioseph e sua mensa fratribus nobiliora fercula, maxime Beniamino, caeteris obstupescentibus, nam etsi minimus. quintuplo tamen plus aliis acceperat. Liberalius omnes biberunt.

§. XIII. Finitis epulis Iosephus oeconomo praecipiens: Singulorum saccos, inquit, frumento imple ad summum, et una pecunias repone. At scyphum meum argenteum in sacco minimi natu absconde. Dictum factum. Ita mane postero abierunt: jamque urbem egressi perrexerant, cum Ioseph accersito oeconomo: Mox, inquit, abeuntes illos Hebraeos insequere, et opprobrans interroga: Cur malefactis beneficia rependere studuistis? e scypho, quem furati estis, dominus meus et bibere, et augurari solet, Improbissimum facinus commisistis. Fecit, dixitque oeconomus quod fuerat iussus. At illi: Cur domino nostro, inquiunt, sic loqui placet, servos tuos tantum admisisse sceleris? Pecuniam in saccis inventam reportavimus e Chanaan, quomodo igitur e domo aliena aureum quid vel argenteum furemur? Interficiatur ille apud quemcunque inventum fuerit, quod quaeris, nos caeteri in servitutem rapiamur. Quibus oeconomus: Fiat omnino, ait, quod ipsi in vos decernitis: Imo et mitius agemus vobiscum. Apud quemcunque deprehensum fuerit furtum, sit servus meus, vobis aliis impune ferentibus. Igitur frumentariis saccis quam primum depositis, oeconomus scrutari coepit, initio sumpto a fratre natu maximo ad minimum. Ita demum scyphus in sacco Beniamini repertus. At illi ritu patrio diloricatis vestibus reverterunt in urbem. Et mox sistentes sese Iosepho proni corruerunt omnes in terram, eumque adorarunt. At Ioseph iram simulans: Quae, inquit, haec vestra est protervia? NUm ignoratis, quod in arte augurandi similis mei non sit? Ita epulum a me vobis praebitum pensatis furto? Hic Iudas caeteris cordatior: Quid respondebimus, inquit, domino meo, aut quod nomen huic culpae praetexemus? Invenit Deus iniquitatem servorum, en omnes domino nostro serviemus, et nos et apud quem inventus est scyphus: Cui prompte Ioseph: Absit hoc a me, inquit, ut sic agam, sed ille ipse qui scyphum est furatus, sit meus servus: Vos alii abite liberi ad patrem vestrum. At ludas de capite agi ratus, resumpto ad dicendum animo, accessit propius, et exstimulata confidentia: Oro, inquit, et obtestor, mi domine, liceat servo tuo, quod in rem est proloqui: ne famulo tuo indigneris necessaria dicturo; te meum a Pharaone dominum iure veneror. Interrogasti nuper servos tuos de parente et fratre nostro. Respondimus, quod res erat, parentem iam senem etiamnum esse superstitem cum fratre parvulo, cuius uterinus frater obierit; illum autem parvulum parentibus unice carum in deliciis haberi. Mox imperatum nobis, ut eum huc adduceremus, non minus carum hic futurum. At nos domino nostro celare non debuimus, filium a parente abstrahi non posse sine letali parentis luctu. Hic iussi sumus aut non redire sub oculos domini nostri, aut redire cum fratre parvulo. Cum ergo rediissemus ad patrem, haec ei omnia exposuimus, graviter attestati, redire in Aegyptum nobis penitus negatum, nisi nobiscum redeat minimus natu frater. Quibus pater: Vos, aiebat, duos mihi filios solatio natos non ignoratis, unum laceravit bellua, nec de illo hactenus quidquam auditum: si et hunc a me violenter abstraxeritis forsan non reddendum, canos meos ad tumulum pertrahetis. Si ergo rediero ad famulum tuum, parentem nostrum, et abfuerit parvulus, quem ut animam suam amat, morietur luctu, nosque caussa erimus praecipitati funeris. Ego, Domine, servus tuus ero, qui eum in fidem meam recepi, et spopondi, peccati me reum fore in patrem meum omni tempore, nisi a me reducatur. Ego itaque manebo domini mei servus ad omne obsequium paratissimus, modo hic adolescens redeat ad parentem. Ego certe nullo modo reverti possum ad patrem meum absente hoc eius filio, ne moeroris, qui patrem meum conficiet, assistam testis.

§. XIV. Post quam Iudas Iosephi frater anxia prorus eloquentia caussam suam peroraverat. Non potuit ultra se Ioseph cohibere, sed lacrimis et affectibus inter se certantibus facessere iussit e loco arbitros omnes, solisque fratribus retentis, in lacrimas simul et gestientem vocem erumpens: Ego, inquit, ego sum Ioseph frater vester. Num adhuc pater meus vivit? Attoniti ad hanc vocem fratres, nec verbulum mutire poterant. Mox iterum humanissime Ioseph: Accedite, inquit, ad me. Accesserunt. Ad quos denuo: Ego, inquit, frater vester sum Ioseph, ille ipse, quem vos vendidist is in Aegyptum. Mittite pavorem animis; non vos torqueat, me a vobis venditum esse Aegyptiis. Deus me in vestrum bonum praemisit in Aegyptum. Iam biennium est, quod fames terras coeperit depopulari; superest quinquennium, quo nec arari poterit, nec meti. Idcirco me providentissimus Deus prodromum vestrum huc misit, ut vita vobis servaretur a fame defensis. Non vestro consilio, sed Dei voluntate huc missus sum. Videte potentiam divinam, quae me Pharaonis paene patrem, totius palatinae domus Dominum, Aegypti principem constituit. Festinate, et ad patrem meum quamprimum redite, illique nomine meo dicite: Ioseph filius tuus vivit, Aegypti universae Dominus, mandatque ut sine mora descendas ad ipsum. Habitabis terram Gessen, erisque juxta me tam tu, quam filii tui, tui nepotes, omne tuum pecus, omnesque facultates tuae. Hoc loco te pascam, nam anni quinque famis etiamnum restant superandi. Illa te tuaque omnia consumeret, si solum non mutares. En oculi vestri, et oculi fratris mei Beniamin vident, quod os meum, et cor meum ad vos loquatur. Nuntiate igitur patri meo universam gloriam meam, et quiquid ipsi oculis in Aegypto cernitis. Properate, et meum ad me parentem adducite. Quibus dictis singulos suavissime complexus est. Cumque in Beniamini collum rueret, flevit largiter, non minus flente Beniamino. Ita caeteros fratrum complexus Ioseph et osculatus omnes ordine, singulos suis perfudit lacrimis. Mox per omnem Pharaonis aulam fama est dedita, venisse fratres Ioseph. Ad hanc auditionem gavisus est Pharao, et omnis palatina familia. Et ut Rex suum testaretur gandium, prompta liberalitate versus ad Iosephum: Manda, inquit, tuis fratribus, ut quamprimum reversi in Chanaan, vestrum parentem, et omnem secum cognationem huc ducant. Mecum esse volo, et regni mei divitiis frui: Ego dabo vobis omnia bona Aegypti, ut comedatis medullam terrae. In eam rem hinc plaustra secum accipiant ad conjugum et liberorum vecturas. Huc etiam omnem suam convehant supellectilem, nam omnes opes Aegypti vestrae erunt. Factum quod imperatum. Iosephus et plaustra et alimenta in viam addidit, prout rex iusserat. Singulis praeterea suorum fratrum geminam vestem; Benjamino autem quinque vestes, quingentos insuper argenteos donavit. Tantundem pecuniae, ac vestium patri mittens adjunxit decem asinos totidemque asinas oneribus subvehendis. Iamque accinctis ad iter fratribus: Ne, inquit, irascamini in via.

§. XV. Iosephi fratres optimo viatico instructi, redierunt in Chanaan ad parentem, cui mox faustissima nuntiantes: O pater, inquiunt, Ioseph tuus filius noster frater etiamnum vivit, et est princeps ac Dominus Aegypti. Hoc audito Iacob velut e gravi somno evigilans, non satis credidit, quae dici audivit. At illi junctis vocibus omnem rei ordinem narrare, ostendere jumenta, currus, et plaustra a Iosepho submissa monstrare, opes et gloriam fratris extollere. Cumque iam non auribus solum, sed et oculis fuisset fides facta, senex Iacob velut a mortuis excitatus coepit reviviscere, inde in laetas voces erumpens: Sufficit mihi, ait, sufficit, modo filius meus Ioseph etiamnum vivat: ibo et videbo illum priusquam moriar. Non distulit ergo Iacob destinatum iter: Cum omni familia omnique suppelectile et pecore in viam se dedit, venitque ad puteum iuramenti, ubi mactatis victimis audiit Deum noctu haec sibi dicentem: Ego sum fortissimus Deus patris tui: noli timere, descende in Aegyptum, quia in gentem magnam faciam te ibi. Ego descendam tecum illuc, et ego inde adducam te revertentem. Ioseph quoque ponet manus suas super oculos tuos. Iacob igitur divinis vocibus ad iter perseverandum confirmatissimus, cum omnibus liberis et nepotibus, cum facultatibus omnibus venit in Aegyptum. Capita hominum in familia Iacob universe fuerunt septuaginta. Quod ubi Ioseph per fratrem suum Iudam agminis totius prodromum intellexit, parenti obvius curru vehens prodiit. Cumque iam in mutuum venissent conspectum, in amplexus et oscula ruebant pater et filius qui prius lacrimis loquebantur, quam verbis. Pater ad aspectum filii exultans gaudio: Iam, inquit, laetus moriar, quia vidi faciem tuam, et superstitem te relinquo. At Ioseph omnibus amantissime salutatis: Nuntiabo, inquit, Pharaoni regi, parentes meos et fratres cum omni familia, et cunctis facultatibus suis venisse ad me; Viros alendi pecoris gnaros esse. Si vos ergo rex accersitos ad se interrogaverit, quid artificii calleatis, dicetis: Servi tui pastores sumus, et nos, et maiores nostri. Hoc ideo respondendum censeo, ut terra Gessen vestrae habitationi cedat. Aegyptiis enim pastores ovium exosi sunt.

MACARIUS ROMANUS. COMOEDIA. s378 HTML-Text

ARGUMENTUM.

MAcarius Romanus, nobili loco iuvenis; inter ipsas nuptias clam elapsus, Sponsam, parentes, patriam relinquit. Inde a Raphaele Angelo vastam in solitudinem ductus, Orcique insidiis varie petitus, demum fallitur; dum Cacoaemon Virginem mentitus, incauto illudit, ac reditum in patriam persuadet. Mox velut deterso glaucomate, correctus adolescens, lacrymis noxam expiat; vitamque reliquam sancte traducit.

Fuere plures Macarii; ac duo praesertim Aegyptii, quos scimus inter Sanctos haberi, de quib. consule Baron. Martyrol. 2. Ian. Horum neutrum hic scribimus. De nostro hoc Romano meminerunt Menea; et Pallad. c. 36. et Theophilus in Vit. PP. et Bar. 2. Ian. et Raderus I.p.Virdarii; ubi res prolixe memoratur.