UT flamma celso e vertice Vesvii
Noctu tenebras lumine dividit,
Sarnique valles, et Taburni,
Pausilypi irradiatque saltus:
Ut pullus acri mox pede Cyllaro
Aequandus, aruis, iam tener, aviis
Incedit erectus, micatque
Auriculis, glomeratque gressus:
Virtutis almae non aliter decus
Se promit ultro, nubibus inscium
Tegi malignis, et molestae
Impatiens tacitaeque noctis.
Sic Cyrus, atris quem pius Harpagi
Affectus Orci faucibus eruit,
Ob mentis heroae vigorem,
Rex legitur puerum coronae.
Fallorne? an et nunc moribus aureis
Exculta iussit nobilis indoles
Te sceptra prae cunctis tenere
Palladiae, Gulielme, gentis?
Dextre auspicatum sit precor hoc tibi,
Maioris et vim spondeat imperii,
Spopondit ut quandoque Cyro
Imperium trepidantis orbis.
NAtis in usus ingenii libris
Bacchari agreste est. tollite barbarum
Morem: verecundasque Musas
Tam tetrico prohibete fastu.
Voci docentis clamor et impetus
Immane quantum discrepat! impium.
Lenite clamorem sodales,
Et pedibus remanete pressis.
Vultis severi me quoque sumere
Partes magistri? dicat iberici
Cultor Lycaee, quid tot annos
Imbiberit studio fideli.
Cessat voluntas? non alia via
Quisquam sagacis laudibus ingenI
Profecit, ut praestantiorum
E numero bonus emineret.
Doctrina crescit, crescit et insita
Vis mentis, acri examine clarior.
Non erubescendus magistris
Hic labor, ingenuoque alumno
Virtutis, ergo quidquid habes, age
Depone tutis auribus, ab miser
Quanta laboras in charybdi [Orig: charibdi]
Barbariae stupidique fastus!
Cur non docenti te docilem libens
Submittis? aut cur te potius iuvat
Clamore bacchari pudendo?
Digne puer meliore mente.
Quis doctor, ecquae te poterit Schola
Senem stuporis solvere vinculis?
Non inde Musae te beatae
Ipsa vel expediet Minerva.
BIbertus iste qui fefellit hospites
Ait fuisse Baro nobilissimus,
Neque ullius vetustam et inclitam domum
Suae parem fuisse, sive suecia
Opus foret probante, seu Fionia.
Et hoc negat Codanicis in insulis
Negare nobiles scabrosque rusticos,
Gothumve divitem, intimamve Lappiam,
Vel Holmiam trucemve Balthicum sinum.
At iste, post Bibertus, antea fuit
Cocusue foedus, improbusue caculae,
Manu rapaci et ore notus effero.
Probavit hoc tribunus ille militum.
Sed haec fuisse et esse cognitissima
Negat Bibertus, alteraque origine,
Prioris immemorque et inscius patris,
Superbit, hunc in urbibus Silesiae,
Et inde tot per oppida et provincias
Ait coli: crepatque tot palatia,
Tot arcibusque gloriatur insolens,
Proteruus ore, flagrio, fugax pede.
Neque illa iure vincla carceris refert
Sibi esse tacta, cum veniret ad mare,
Probrisque pessimis feriret optimios.
Sed haec fuisse vana cognitum satis.
Recantat ipse, seque deuovet tibi
Trifurce Caspar, et trifurce Casparis.
IUnius cum te meus ille laudet,
Iunius praestans Sophiae sacerdos,
Et decus Phoebi solidum, perennis
Gloria Musis:
Quem virum laetor, patriae ruentis
Cladibus pressum, superesse saluum,
Quem virum vere veneror coloque
Pectore fido.
Numne ego segnis taceam? tuasque
Bellicas laudes patiar latere?
Quas tibi Pallas generosa iustis
Contulit armis.
Sunt mihi testes Batavi lubentes,
Militi quantum metuenda virtus
Sit tua atroci, quoties cruentum
Fuderis hostem.
Tu prior densas aperis phalanges,
Te ducem pubes animosa acuto
Insequens ferro penetrat, fremensque
Obuia fundit.
Non semel victus proprio periclo
Hostis agnovit quid avita virtus
Teutonis possit, duce te, quid acer
Militis ardor.
Est tibi mentis vigor, est sagacis
IngenI virtus, bene consulendi
Est tibi duris dubiisque rebus
Prompta facultas.
Quid graves mores, niveumque pectus,
Dona quid linguae memorem disertae?
O simul Musis, et amice iusto
Lasare Marti.
Ergo quo virtus tua te volentem
Incitat, fortis sequere, et priores
Laudibus laudes cumula, triumphis
Adde triumphos.
IUris antistes utriusque, et inter
Vindices legum celebres, celebris
Maxime vindex, modo dum sororis
Funera luges,
Dic mihi, num sit satius, vel absque
Prole securas agitare noctes,
Aut patrem multae sobolis quietem
Rumpere vitae?
Est tibi mater, decus inter huius
Feminas urbis, numerosa quondam
Cui fuit proles utriusque sexus
Corpore praestans.
Illa florentes properans ad annos,
Et voluptati fuit et decori
Maximo matri viduae, sepulto
Gloria patri.
Namque tu fraterque tuus periti
Iuris et legum celebres vigetis,
Quorum inumbrarunt [Reg: inumbraverunt] viridi sub aeve
Tempora lauri.
Virgines primis iuvenum et virorum
Laeta despondit, serie nepotum
Unice gaudens, aviaeque felix
Nomine mater.
Illa postremos etiam suorum
Laeta natorum ingenio sagaci
Deditos castae Themidi et Minervae
Crescere vidit.
Nunc sed heu praeter celebrem maritum
Proximo binos spatio [Orig: spacio] bienni
Perdidit natos, simul et nepotes,
Ipsa superstes.
Filiae quin iam placidae, bonoque
Consuli iunctae thalamo, piisque
Moribus castoque animo venustae,
Funera plangit.
Nonne iam matri melius fuisset,
Coniugi nuptam sterili, quietam
Nunc senectutem procul expeditis
Ducere curis!
Quam tot insignes peperisse natos,
Flore quos vitae in medio sepulcris
Mandet, et multum lacrimans superstes
Aegra sequatur?
Sed tuae luctum minuat parenti,
Nunc adhuc natos simul et nepotes
Vius quod cernat, genio bonaque
Indole claros.
Inter hos primos tibi iure honores
Deferat, tu lux generis paterni,
Nobilem reddis patriam genusque
Clarior ipse.
Ergo quot carae fera mors sorori
Fratribusque annos properans ademit;
Tot tibi apponat, faciatque clara
Prole beatum.
Instar ut solus reliquorum acerbos
Mitiges matri viduae dolores,
Et genus longa serie nepotum
Ipse propages.
CUM paruus hic, sed aureus,
Typis novus elegantibus
Impressus, atque appendice
Munitus haud ignobili,
Me sic petente, in publicum
Libellus iret: strenulae
Paruae loco illum mittere
Placuit potissimum tibi,
Quem talibus scirem libris
Capi unice, ceu gemmulis
Et flosculis, qui straminum
Lapidumque magnis praevalent
Longeque praestant molibus.
Boni proinde consules,
Quae grata mens, et inclitis
Vox sacra Christi laudibus,
Suo patrono consecrant.
MAEonides clypeum magni descripsit Achillis,
Aeneae Maro: quos sic matre utriusque volente
Fecerat ignipotens, auri electrique metallo
Conspicuos, fabrique Deum, vatumque duorum
Arte sacra celebres vel sera aetate futuros.
At nunc si princeps vatum super aret Homerus:
Si Maro: non clypeos istos describere vellent,
Mulciberi Thetidis blando Venerisque rogatu
Extortos: verum coniunctis viribus unum
Hoc agerent, divina animum stimulante Minerva,
Ortelii hoc opus in toto quo pulchrius [Orig: pulcrius] orbe
Nullum opus est, ut perpetuis celebrare camenis
Certatim aggressi eveherent super aethera caeli,
Quod simul ingenii atque artis maioris egeret.
Non etenim hic tantum laudati principis omne
Officium Aeacides animo irascente videret:
Non tantum admirans famamque et fata nepotum
Hic Anchisiades humero alte extolleret uno:
Sed totum quinis divisum partibus orbem,
Pictura insigni illustrem, cui nulla theatra
Aequiparanda forent, vel leni attollere nisu
Posset, Atlanteo merito afficiendus honore.
ET vos, eximii proceres, quo carmine demum
Quo vultu excipiam? o patriae bona sidera gentis.
Dudum nota mihi, dudum exoptata, perennem
Dum pacem expetimus Rhodiis ante omnia Musis.
Quae nobis auro quovis magis aurea, caelo
Iam redit, et miseris finem sperare periclis
Imperat, auxiliis vestris fidoque labore.
Pro tantis igitur meritis quae munera, quaeve
Praemia Rostochium reddet? pax omnibus una
Thesauris potior; pax anteferenda triumphis
Omnibus: haec nobis vestro quoque munere tandem
Cum redeat: nihil est operas aequare fideles
Quod queat, et dignas vobis persoluere grates,
Multi multa licet studioso pectore tentent.
Donabunt alii pateras, et praemia quondam
Graiorum tripodes: signa hic aurata locabit:
Aut alii liquidis ornare coloribus ora
Tantorum heroum cupient; ego carmina pango:
Carmine laetitiam testor, quam publica poscunt
Gaudia: perpetuas vobisque hoc nomine grates
Deberi, ex animo fateor, semperque fatebor:
Testis erit brevis, at praestans bonitate libellus,
Multa monens, plenus Charitum, salsique leporis.
Quem capite illustres animae, vultuque benigno
Perlegite, Aonidum celebres pacisque patroni.
Sic vobis placidam concedant numina vitam,
Sic patriae vobis plausus audire reversis,
Principis et patrii augustam contingere dextram
Detur, et incolumes offendere rursus amicos,
Pacificique una superare Antenoris annos.
QUod nunc ut solitus fui subinde
Ad te non venio Philippe Musis
Dilecte, et Themidis decus perenne,
Quo nemo melior benigniorque,
Nemo affabilior suo clienti
Aut est, aut fuit, aut erit: profecto
Non me detinuit molestiarum,
Aut laboris onus laboriosi:
Sed nec Bibliotheca sic studentem,
Nec puerpera me moratur uxor,
Nuper quae tenerum mihi Chytraeum
Enixa, in viduo virum cubili
Secubare facit gelu rigentem.
Quin nec me retinet pecuniarum
Vel custodia, vel metus latronum,
Contentus modico brevique censu
Cum vivam Charitum satelles, atque
Musarum innocuo favore dives:
Sed quod te nimium negotiosis [Orig: negociosis]
Molestisque simul vacare curis
Sensi: quodque adeo minus deceret
Clientem eximii patroni abuti
Favore, et nivea benignitate.
Quod si te patitur vacare paulum,
Magnarum labor occupationum:
Si non Caesareae vices coronae
Perturbant lepidos tuos lepores:
Quibus me caruisse tot diebus
Impense doleo: iube vel uno
Me nutu, ut veniam statim, vocari.
Tunc, alis caream licet, libenter
Cunctis posthabitis cito aduolabo.
NON absque causa infamis histrionica
Habita est, prioribusque spreta saeculis:
Nec Imperator ille, patriae pater,
Exegit e prosceniis frustra suis,
Flagrisque Mimos corrigendos censuit,
Quando et pudendis uterentur gestibus,
Bonosque maledicendo laederent mali,
Quaestumque facerent artibus levissimis,
Praeterque lucrum nihil amarent amplius:
Sed iste quem videtis adolescentium
Non inquinatur moribus pravis chorus:
Nec ludionum more, strepitu scenico
In hoc theatrum prodit, optimi viri.
Omnes honestis sunt sati parentibus,
Virtutis omnes sunt amantes unice;
Cum laude Graecis et dicati litteris,
Aliisque quas docetis, artibus bonis.
Suique nunc, specimen profectus edere
Viris bonis, vobisque praeceptoribus
Suis, molestum ni sit, ultro cogitant.
Favete vos eis, viri clarissimi,
Clausis labellis, auribus patentibus.
Ut caecus [Orig: coecus] iste quid velit Plutus sibi
Intelligatis et sciatis rectius.
Heus tu, pedum sublime qui geris, veni
Summamque totius recense fabulae.
Vos optime valete, ut estis optimi.
QUO me turbo rapit, Noti
Plenus? quae maria aut quas ferar in plagas
Miles more novo? quibus
Linguis foedifragi Psellidis ordiar
Indignum memorans scelus
Chartis inserere et prototypo ducis?
Scribam enorme, nocens, adhuc
Ignotum orbe alio. proh, quotus e iugis
Extorris gemit Ecdicus
Rhenum prospiciens, et nece perditam
Francen, ac male Belgium
Vastatum Spaniis! quis nisi degener
Strages et viduas domos
Ulcisci neget? o Varniadum potens,
Musarumque valentium
Iucundas senibus reddere ferias;
Nil gratum, aut hilari modo,
Nil pacale canam. triste piaculum est.
O Chytraee, sequi tubam
Clangentem triplici funera classico.
CYgnus et urna aliis sint argumenta canendi;
Materies nobis digna triquetra rosa est.
Sed tua quei poterit cumulare roseta Melissus!
Abstulit huic omneis [Reg: omnis] una Rosina rosas;
Abstulit et Veneri. sibi vendicat illa. quot usquam
Idalii flores vere tepente vigent.
Excole tu potius Chytraee rosaria parta:
Scilicet in media sunt tua regna Rhodo.
Nec tuus e Varni bibit amne Caystrius ales.
Sed sua Castalio proluit ora lacu.
Qui lacus ut stagnet, semperque roseta rigentur:
Iugis inexhaustas urna refundit aquas.
O urnam felicem! o felicissimum olorem!
Sed mage felices, quas fovet unda, rosas!
Paulus Melissus Francus, P.
QUalis, et unde tibi mittatur epistola, Nathan,
Et proprio, et fratris clarus honore rogas?
Sera quidem, nec culta satis, sed amore referta.
Ad te Widmanni nuncia fida volat.
Hinc ubi Caesaream, Mavortia moenia, sedem
Navigeris spumans alluit Ister aquis.
Unde tuus nuper, superata mole laborum,
Arctoae rediit frater ad arua plagae.
Huc Chytraee mihi tua dulcis littera venit,
Missa per insuetae nullia multa viae.
Quam simul ac viso Chytraei nomine legi,
Laetus in hos solui protinus ora sonos.
Mollia Pierios spiram haec carmina fontes,
Qui dedit haec Phoebo scripta favente dedit.
Ut riguus quem nec salebrae nec saxa morantur
Leniter in pingui labitur amnis agro:
Sic tibi sic faciles decurrunt ordine versus,
Et purum docto carmen ab ore fluit.
Hoc tua demonstrat numeris Elegia rotundis,
Quae mecum foedus sancit amicitiae.
Hoc, quae lustratas diversa per aequora terras
Historice referunt scripta diserta, probant.
Hoc, si fata volent, Fasti quandoque probabunt,
Magnum atque ingenii magna sequentis opus.
Ergo ut dulce melos dum sedula fingit Aedon
Victa sono volucrum cetera turba silet:
Sic ego dum tacite tua culta poemata miror,
Carminis incipio taedia ferre mei.
Agnoscoque libens quantum mihi desit in illo,
Quam mihi sit studii dura Minerva parens.
Adde quod et vario curarum exercitus aestu
His studiis animus deditus esse nequit.
Quaeque vel eximios angit res unica vates,
Nulla datur Musis gratia, rarus honor.
Spretus erit, Phoebi solum qui castra sequetur,
At prudens censum quaerere, magnus erit.
Hinc aditum, sacrasque fores praedivitis aulae
Pars hominum titulis ambitiosa petit.
Pars quaestum turpi gaudet cumulare lucello,
Et sibi rem tacita fraude doloque parat.
Rari nempe boni, quos posteritatis amore
Ponere Pieria tempus in arte iuvat.
Sed valeant stolidi studia haec contraria vulgi,
Cuius in ignavis mentibus error inest.
Nos laudem ingenio petimus, famamque perennem,
Est quibus ad superas scandere cura domos.
Sed quo me feruens animi repit impetus? aut quo
Littera propositum devia carpit iter?
Tu mihi desuetam revocas in carmina Musam,
Thespiadum sacro Nathan amice choro.
Et tuus, aeterno celebrandus nomine, frater
Excitat ingenii munera parua mei.
Cum tibi metantis commendet laudibus ille,
A quo laudari gloria prima mihi est.
Ergo quid his reddam vestris virtutibus aequum?
Praemia quae tanto digna favore feram?
Scilicet has semper gratus celebrabo per oras
Chytraeos, animo nomina fixa meo.
Dumque calor membris superest, aut ossibus humor.
Haec semper memori pectore facta colam.
Qui tibi germanus, sancti mihi nomine patris
Carus, ceu pietas candida poscit, erit.
Sic meruit, Christi cui res est publica curae,
Durior et sanctae relligionis honos.
At tu, vel studiis par, vel iuvenilibus annis,
Sis licet ingenio clarus et arte magis.
Si me sinceros inter numerabis amicos,
Ut tua promissum littera grata dedit.
Experiere animum plenum candore, tibique
Thesea iunges pectora nostra fide.
Haec satis: optatum sinceri foedus amoris
Perpetuo constans ut tueare, vale.
SI facunde tibi Chytraee nostras
Tandem Musa dedit breves, rudesque
Scriptas pectore candido tabellas:
Si te foederis haud piget recentis,
Quod nos fratre tuo ligante iunxit:
Respondere mihi quid ergo cessas?
Cur desiderium meum moraris?
Dum me Posselius prior salutat,
Et tu reddere litteram recusas?
Ecquid vivis adhuc, valesque belle?
An te laesit hiems [Orig: hyems] magis severa,
Qua plaustrum gelidus regit Bootes?
Nos hic tot nivibus geluque pressi,
Nondum temperiem redire veris
Sentimus placidi, sed horret omnis
Agrorum series, latet sepulta
Vitis pampinei ferax Lyaei,
Dum soles redeant sereniores.
Musis interea, bonisque amicis,
Et curas minuentibus libellis
Duri taedia temporis levamus.
Haec inter, tua scripta crebriora
Speramus cupidi, quibus vicissim
Nos grata solitaeque litterarum
Respondebimus allocutione,
Omnis nam mora tristis est amico.
Sic dulcis valeas amice Nathan,
Et, si me reputas amore dignum.
Scribas saepe, silentiumque rumpas.
NAthan meorum magna sodalium
Pars, o Dearum perpetuum decus,
Scaturigine quas perenni
Aon limpidus ornat.
Tantum videndae te studium trahit
Urbis Quiritum, et Parthenopes sacrae?
Ut nostro properes ab orbe.
Et caris ab amicis.
Splendore cessit Parthenope suo,
Maeretque Iberi pressa ducis iugo.
Et Romae veteres ruinae
Longo perditae ab aevo.
Hic temperato suaviter aere,
Gratisque mecum tute sodalibus.
Et paruo fruere apparatu,
Docti voce Lycaei.
Vel si recuses, differ, ut aureus
Phoebus calores temperet igneos.
Iucundissimus est amici,
Qui conceditur usus.
Tecum Lepores, nudaque Gratia,
Et Clio sacris iuncta sororibus
Colles Euganeos, amore
Linquunt dulcis alumni.
Dulcesque risus, et Venus, et Ioci
Quondam beatos destituunt lares.
Discessu, chelys obticescit
Docti nostra sodalis.
Verum ut recedant omnia quae mihi
Fortuna pridem mobilis invidet:
Seu rerum facies serena
Seu tristis comitetur.
Me nulla vivum comperiet dies
Nathanis aut nox non memorem mei.
Tam menti facies tuumque
Nostrae nomen inhaeret.
Felice lustres sidere floridae
Telluris urbes, vastaque Caesarum
Priscorum monumenta, crebris
Deformata ruinis.
Patavii An. MDLXVI Cal. Augusti. Petrus Hogerbetius Medicus F.
ERgo peregrinas procul hinc accedere terras
Tam celeri statuis docte Chytraee gradu?
Nec praeclarorum te consuetudo virorum,
Nec retinet cari fratris amata domus?
Quae mala te nobis sors invidet? improba quaenam
Causa iubet Roseae linquere tecta scholae?
Tu mihi praeceptor tenerae sub flore iuventae,
Informas mentem Palladis arte rudem.
Et persaepe piae praecepta salubria vitae
Praescribens isto tramite, dicis, eas.
Haec fugienda tibi, sunt haec imitanda vicissim.
Sic mores placide, sic animumque rege.
Cumque accliva licet, Parnassi culina montis
Delectent aliquo pectora nostra modo:
Et cupiam primis ea conscendisse sub annis,
Siccaque Castalio labra rigare mero:
Tu iuga celsa tenens, per quae compendia possim,
Commonstras, facilem continuare viam.
Quo properas? nondum te praeceptore carere,
Auxilioque tuo, consilioque queo.
Aurea nunc redeunt iucundi tempora veris,
Spirat et in cunctis mitior aura locis.
Iam Phoebum, Libyca versis tellure quadrigis,
Ad nostros propius tendere cernis agros.
Cernis item laeto terram revirescere vultu,
Crescere vernantes rursus in orbe dies.
Occidit Orion pluviali turgidus imbre,
Concessere feris Pleiadesque Notis.
Nec melius toto tempus prolabitur anno,
Quo quis maiori discere fruge queat.
Quo ruis ergo? mane mecum carissime Nathan.
Et regito Musas dexter ut ante meas.
Diceris in patriam veteres visurus amicos,
Cognatosque piam carpere velle viam.
Diceris atque alios mox inde profectus ad agros,
In variis urbes velle videre locis.
Quae tibi dura illud suasit sententia? quaeve
Causa iubet patrias rursus adire plagas?
Cum sine multiplici nequeas discedere questu,
Deplorem abitum Pieridesque tuum.
Non ita discessum potuit Phoenicis Achilles,
Euryali Nisus vel doluisse sui:
Quam doleo tristi mihi quod tu sorte negeris,
Et nequeas studiis rector adesse meis.
Ah quoties carum mihi te revocabo magistrum!
Tristibus ah quoties te revocabo sonis!
Multa mihi restant variis discenda libellis,
Vix sine tam fido percipienda duce.
Nescio qua potui fortunam offendere noxa,
In clades quod sit tam studiosa meas.
Sed quid prolixis doctas sermonibus aures
Detineo luctum commemorando meum?
Non minus ire tamen longinquas pergis in oras,
Forsitan et fato cogeris ire tuo.
Fata trahunt homines, nec voto vivitur uno,
Cernimus his versa currere multa vice.
Nec iusto possum tibi succensere dolore,
Cum sit propositi causa probanda tui.
Ducimur arcano patriae telluris amore,
Et facit haec numquam [Orig: nunquam] non meminisse sui.
Tuque illam primo iuvenis cum liqueris aevo.
Visaque non ea sit per duo lustra tibi:
Te mira illius reputo dulcedine tangi,
Ut solet insignes quosque movere viros.
Sic Ithacus patrios cupiebat cernere fumos,
Cernere sic Latios Naso poeta lares.
Ergo quibus dictis aut quo tibi carmine grates,
Pro meritis dicam docte Chytraee tuis?
Si ter magna pio debetur gratia patri,
Quod fuerit vitae proxima causa brevis:
Quanta tibi merito debetur, vivere qui me
Non tantum, bene sed vivere posse, doces.
Illa dat externum bona defendentia corpus;
Tu mentis donas interioris opes.
Qua, solum a reliquis distamus in orbe creatis,
Tangimus atque ipsum nobilitate Deum.
Atque utinam solitis consistere semper in oris
Et posses monitis me docuisse tuis.
Quamuis nemo queat totius tempore vitae,
Praemia doctori digna referre suo:
Attamen exprompta me non caruisse videres
Mente, nec ingratum pectus inesse mihi.
Te magni facerem, colerem, reverenter amarem,
Audirentque tuae carmina culta lyrae.
Carmina Mantoae quae dixeris aemula Musae,
Aemula vel numeris blande Tibulle tuis.
Sed nunc praepropero, dolor o, discedere cursu
Claraque Rostochii linquere tecta paras.
Vade bonis avibus Christo duce et auspice Christo,
Et lustres celeri culta Lycaea gradu.
Sive per irriguos, habitant quos Saxones agros,
Sive Brabantinos ingrediere lares.
Seu te lentus Arar, Rhodanive tumentior aestus,
Seu pater e mediis Sequana spectet aquis.
Sive per excultos Rheni spatiabere [Orig: spaciabere] campos,
Sive pede, audaci sive veheris equo,
Dii faveant dextri, venturaque damna caventes,
Efficiant patrias visere posse domos.
Non te dira trucis rapiant spelaea latronis,
Nec metuas rabidi saeva pericla maris.
Non te pestiferi laedant contagia morbi,
Tempestas coeptum nec remoretur iter.
Sed velut Isacides, patrias cum tendit ad aedes,
Sidereo cinctus numine, tutus erat:
Sic quoque tu cari repetas cum tecta parentis,
Angelico cinctus milite sospes eas.
Sospes eas, laetus quoque saepius inter eundum
Coripias solitae plectra sonora lyrae.
Aeternoque canas sacrum paeana parenti,
Et releves durae taedia lenta viae.
Fallor an agrestes stupefactae carmine mentes,
Excipient prompta te comitesque domo.
Fallor an ex densis silvestria numina lucis,
Quocumque, attonita mente sequentur, eas.
Oblitaeque ferae partas indagine praedas,
Deposito tecum tecta furore petent.
Phoebe pater, divum soli cui carmina curae,
Hunc nobis sanum, quaeso, tuere virum.
Quaeso tuere tuis, vegetas quibus omnia, flammis,
Et ne quid doleat, quaeso tuere virum.
Non acri corpus laedat levis Aeolus aura,
Nec noceat nimio fervidus igne Canis.
Nam, mihi crede, tuae non ultima fama cohortis,
Crede mihi, Clarii est gloria magna chori.
Sed iam currus adest, roseis quo vectus ab agris,
Incoeptum properans continuabis iter.
Ergo vale, longumque vale dulcissime Nathan,
Dilecti semper patris amande loco.
Ante vagus puro volitabit in aere piscis,
Atque avis aequoreis picta natabit aquis:
Quam male grata tui subeant oblivia vultus,
Nominis aut possim nom memor esse tui.
Vive, valeque diu felici sidere felix,
Hoecheliique aliqua parte memento tui.
PErge puer tales crebro mihi mittere versus,
Vatis et insigni nomine clarus eris.
Sic olim patrius tranquillis Necer ab undis,
Hic etiam dicet noster alumnus erat.
SAlue Pieriae Nathan laus magna cohortis:
Qui celebras fastis tempora nostra tuis,
Miraris quid forte sibi mea litera poscat,
Arbitror, ignota littera [Orig: litera] scripta manu.
Audi ignitur: spes facta mihi te posse videre.
Et Posthi vultu colloquioque frui,
Hoc fretus, patriis nuper digressus ab oris,
Francfurtum petii Weissiacamque domum.
Sed quia frustratus coram vestra ora tueri
Non queo: literulas has tibi mitto meas.
Virgiliique novam faciem et nova carmina mitto.
Carmina si dici crimina nostra queunt.
Misimus et Venetum Davidi iam antea bellum.
Sed nil responsi reddidit ille mihi,
Tu mihi rescribas an sint mea grata Chytraeis
Scripta, meumque boni consule quaeso librum,
Mendosum vitio nunc impressoris: at olim
Emendaturus, quando licebit, ero.
Vive valeque diu, Musis et Apolline dextro,
Saluere et fratrem, quo decet ore, iube.
DUm canis abiectam divinis versibus artem,
Invisaeque probas munera Grammaticae;
Audiit haec: Pindumque lubens Othrynque relinquent,
Haesit in Heruleo diva benigna solo.
Hic licet et ventus, maris et gravis obstrepat unda,
Et placidae divae taedia longa ferat:
Illa tamen meritae lenita cupidine laudis,
Comprobat incoeptum, talibus usa, tuum.
Hoc tibi consilium verus suggessit Apollo,
Unus et ex multis utiliora sapis.
Quid referam nostin [Reg: novistine] ? mihi praemia pinguia desunt,
Te faciam docto pectore Grammaticum.
UT posita quondam cithara Iesseius heros
Ploravit, cantus immemor atque lyrae:
Sic reor affinem vates te flere peremptum,
Musica nec tristi tangere plectra manu.
Utque Nathan pius erexit peccata fatentem
Davidem summi voce propheta patris:
Sic David fratri Chytraeus saepe Nathani
Porrigit in luctu pharmaca sacra gravi.
Sic ego (sed liceat magnis componere parua)
Solamen vati ferre Poeta paro.
At quae suppeditent maestae solacia Musae,
Cum, qui te torquet, me quoque torpor agat?
Incomptos igitur, quos mittimus, accipe versus,
Forte magis comptos laetior hora dabit.
Saepe mihi iuvenes de te vir candide multa
Affirmare solent principe digna viro,
Nobile Rostochium vestro quos misit ab axe,
Testes ingenii clare poeta tui:
Laudibus his igitur sacro quasi tacta furore
Ignotos audet Musa subire lares,
Hospitium vulgare petens: tu suscipe fessam,
Proque mero liquidi porrige fontis aquas.
Donec laeta magis post nubila lustra revertens
Rideat: interea vos tegat ala Dei.
Davidem fratrem, quo vix constantior alter
Adserit afflictas relligionis opes,
Simonem Paulum nulla quoque parte minorem,
Tres animas numquam [Orig: nunquam] separet alma Trias.
FRedere patris optimi fili optime,
Quonam nivosae te dies brumae vocant?
Frigusque quo silex queat disrumpier?
Lycea nostra num tibi sic displicent?
Grataeque nobilis Rosae fragrantia?
Magisne Varno post amabis Nevelam?
Qui te vocat Scholaeque sceptra dat suae.
Non credo: si me pectoris candor tui,
Si me fides virtusque et eruditio,
Natura si non fallit et modestia:
Qui non sinunt feruntque, nostri ut immemor
Vel unicum Fredere transigas diem.
Sed et voluntas et scholae te publica
Vox evocat. parere cui te convenit.
Ergo secundo quo vocaris omine
Fredere perge, nec nives aut frigora,
Nec bruma cursum saeva laeserit tuum,
Cadant sed ex sententia laete omnia,
Quaecumque cogitaveris et coeperis.
CHytraee fastis digne perennibus,
Chytraee Phoebi delicium patris,
Qui nomen ipso melle Musis
Dulcius Aoniis dicasti.
Salue celebre Rostochii decus,
Qui sacra Musis casta paras tuis
Illic, ubi Mars gloriosa
Multa prius statuit trophaea.
Illic inerti turpiter otio
Numquid [Orig: Nunquid] ministrans desidiae vacas
Elanguidae? et vitans labores
Egregios, male perdis aevum?
Non hoc Chytraei nobilis indoles,
Sagacis et laus ingenii vigens,
Virtusque nobis pollicetur,
Perpetuis celebranda fastis.
Novit Chytraei nomen Iberia,
Quin et Lemani et Thybridis [Orig: Tibridis] accolae
Fastos legunt sacros Chytraei,
Scriptaque continuanda poscunt.
Chytraee multis vivere saeculis
Et digne caelos tangere lucidos,
Vive, ut tuam exornes decore
Laudibus eximiis corollam.
GRaecia non tantum Heroas quis fortia bello
Pectora, victores, quos fera pugna dedit:
Verum et Olympiacae quondam certamine palmae
Cursibus et caestu qui valuere legit.
At non multa, rubens quos Christi sanguine coetus
Victores memorat, pagina vatis habet.
Qui Christum fassi regem certamine pulchro,
Et vitam, et certae membra dedere neci.
Illis ergo fluens non uno vulnere sanguis,
Non uno ad superos vate ferendus erat.
Fata vocant, auraeque Arctoa roseta lacessunt,
Spirat ab Arctoo limite dulcis odor:
Sume Chytraee animos et inania nubila tranans,
Tolle solo vernis tempora nexa rosis.
Te manet immortale decus, tu carmine fastos,
Tu sacros Christo carmine fer cineres:
Tu cane natales Heroum, et tempora conde
Ensesque et furcas, et fera bella cane.
Sanguine nam fuso Iovae plantaria crescunt:
Herbas affusus ceu tener humor alit.
Sic ubi sub finem rutilos considet in ignes,
Et caeli aethereum flamma cremabit opus:
Atque excita imis
sanctum [Orig: sanctûm]
altera corpora tumbis,
Ante pedes stabunt, lucida ab igne, Iovae:
Tu rosea circum redimitus tempora luce,
Antevolans, Iovae ductor ad ora rues:
Ille coronatum lauro meliore poetam,
Te volet in mediis sacra praeire choris.
Multa gaudia cum salute multa
Musarum Charitumque dulci alumno
Chytraeo mea Musa dic Nathani,
Poetae lepido, bono poetae:
Et de regibus huic meum libellum,
Magni sceptra tulere quotquot orbis
Cari pignus amoris et favoris
Dona. quid melius potest poeta
Per Musam dare musico poetae,
Suorum nisi carminum libellos,
Musici studii pernne donum?
Quid praeclarius elegantiusve est?
[Gap: Greek text]
PRomisere alii, Fastos tu scribis, et acri
Limatum cura iam tibi prodit opus.
Ergo tuis vives insigni carmine fastis,
Dum reduces fastos orbita Solis aget.
Egregii vates alii coepere, sed uni
In lucem felix iam tibi prodit opus.
Quo decoras nostros insigni carmine Fastos,
Condis et illustres clara per acta dies.
Ergo tibi, fastos donec numerabit euntes,
Posteritas grates candida semper aget.
Tu modo Castalio qua stat sua palma labori,
Ad metam fausto sidere laetus adi.
Spinas et Rosulae meae rosetum,
Et quantum est epigrammatum meorum
Vocat Bucco poeticas columbas,
Et me scribere nil Chytraee dicit
Praeter hasce volatiles columbas.
Ut non immerito! sed hasce nostras
Mallent esse alii suas columbas.
Quid venustius est amoeniusve
Pulchriusve poeticis columbis?
SI Melisse nequit tuas columbas
Ferre tam nitidas et elegantes
Quae tot iam volitant per ora vatum:
Bucconem obstreperos iube cuculos
Mirari, et fatuum cuculionem
Currucae fieri, nisi esse malit
Curruca, ut fuit, atque erit cuculus,
Indignus roseis tuis columbis,
Quarum una omnibus est prior cuculis.
AUro superbus dives obambulet,
Cui dulce gemma fundere Creticum,
Ostroque olorinaque pluma
Sternere mos Parium cubile.
Te sacra Nathan ingenii bona
Gazae tumentem nil ope Persicae
Te Musa Graiis et Latinis
Artibus exsatiat beatum.
Fruique docto callidus otio,
Iam nunc perenni carmine posterum
Vivax in aevum, spem futuris
Das genio meliore Fastis.
Haec inter, auro difficilis comes
Quae dente somnos vellicat invido.
Non cura te mordens inanis
Vulnere debilitat pudendo.
Incerta nec te turbine sors levi
Iactat paventem ludibrium arduis
Praetriste rebus, quo repulsi
Icarus et Phaethon [Orig: Phaeton] ab alto.
Menti quietae lucida frons suum
Aequat tenorem: stat modicae domus
Sat munda Gerdrudi supellex:
Quae Charitum tibi iuncta nexu,
Omni Sabae messe suavior,
Et rore mellis dulcior Attici,
Te liberis, librisque foeto
Aonio beat in Roseto.
Hic et tenelleae prolis amabiles
Videre lusus tam placitum patri,
Quam fessus audit cum viator
Lenis aquae, recubans, susurros.
Hac macte gaza perge tuum decus
Fovere Nathan numine prospero:
Sacrisque sat dives camenis
Sperne Arabes, tumidosque Persas.
Ioannes Seccervitius Anno 1577. die 28. Ianuarii F. R.
DAnorum commune decus Friderice, penates
Dum Varni exiguos maximus hospes adis;
Insolitum philomela canit: rosa pandit honorem
Aureolum: in laeto flumine cantat olor.
Quid nam igitur Musae? sileantne optata patroni
Gaudia? dum soceri regia tecta petit.
Num taceant Sophiae cinctam diademate frontem?
Quae veluti, Musas, altera Pallas amat.
Sit procul a gratis incuria tanta deabus,
Officii reliquos quae pia iura docent.
Laetitiae cum causa igitur Rex tempore laeto
Reginae subeas rura paterna tuae:
En etiam Musae nostrae, tibi laeta tuisque,
(Laeta decent siquidem tempora laeta) canunt.
Quaenam ea sint quaeris? sunt lecta epigrammata, multis
Tincta iocis, lepidi tincta lepore salis.
Quae te, quae proceres aulae, post seria rerum,
Sed posito poterunt exhilarare mero.
Pars horum nostra, ex aliis pars sumpta libellis.
Cur etenim iungam non meliora meis?
Ut mea quod nequeunt, aliorum carmina praestent,
Tangat et ut finem sedula Musa suum.
Si locus exiguis inter tot summa camenis,
Consecrata tibio carmina pauca lege.
Haec studiis te patronum te pacis adorant,
Et celebrant Sophiae mentem animumque tuae.
Vive diu incolumis nostro rex optime saeclo,
Omnia sint vitae candida fila tuae.
Reg. M. T. Observantiss. Nathan Chytraeus. [Gap: Greek text]