March 2004 Ruediger Niehl
new TEI header; typed text - structural tagging complete - no semantic tagging - no spell check. Please note that texts from this anthology do not provide reliable copies of the original editions.

NICOLAI RHODOMANNI LAURENTII F.

Ad Dn. Ulricum Megalburgae Ducem, etc. Bonus Princeps

PRincipis egregii laudes exponere versu
Institui, Me Christe iuva. Nil Ethnica prosunt
Numina. Quid Musae nisi nomina ficta poetis
Tuque Henetum Dux magne fave. Tibi namque litamus
His, Ulrice sacris tibi dum magis apta ferantur.
Unde sed incipiam? Quo laxem carbasa portu?
Non homines casu nati sumus. Omnia fecit
Provida cura Dei; regit omnia, et omnia servat,
Arbitriis contenta suis, liberrima Reges
Sic Deus instituit, dia sic lege gubernat,
Ut sibi grata, hominum generi bona maxima patrent,
Coecus, et haud compos sanae rationis, et expers
Relligionis homo est, tantum qui munus Olympi
Incertae tribuit sorti. Ferus ille Tyrannus,
A Superis qui non sceptrum regale capessit:
Iusta sed anticipans veluti suffragia caeli.
Improbus in regnum violento se ingerit ausu.
Nec quae lex dictat, sed quae malesuada voluntas
Incitat, exsequitur. Dii talem avertite pestem!
Id genus haud videat Germania nostra magistros.
Per me sceptra gerunt Reges, et iura ministrant,
Asserit ipsa Dei Sapientia. Quis dedit ortum


page 832, image: dele0832

Imperiis? Quis constituit? Quis mutat et illa
A populo in populum transfert? Deus ille Deorum,
Regius Abramidum vates canit: ordinis auctor
Hic civilis ut est, sic dispensat eundem.
Non est in stituit nisi quam Deus ipse, potestas
Regia Paulus ait. Sed et hoc videre poetae:
A love sunt Reges Princeps sortitu honorem
A love regisicum Regi dat sceptra dat almam
Is Themin; Scaeus canit et gravis auctor Homerus.
Sceptrigeros etiam lovis hic appellat alumnos.
Ipsius ergo vices per terrea regna Iehovae
Gestat et accurat populi moderator et alter
Est Deus in terris Namque ut lova maximus aula
In caeli residens regit omnia; quic quid Olympus
Continet immensus, quicquid per clmata terrae,
Per mate velivolum perque in fima Tartara rerum est,
Legibus adstrictus nullis sie cuncta per orbem
Qua patet im perium certa Rex lege coercet.
Nam ne sceptritenens moderatio forsitan erret
A recto: cum mens hoininum de tramite vero
Perfacile abscedat; ni sit qui ducat euntem:
Provida mens lovae studio praevertiti amico.
Scilicet e Superum coetu demisti in orbem
Numen quod leges figat; quod iura ministret;
Iudiciis praesit; formet consulta gerendum
Quid sit praescribat cunctis praeluceat actis,
Ceu face per noctem; Regi et sit regula vitae.
Haec Themis est iusti trutinam quae servat et aequi,
Virtutem a vitio dirimens, mendacia veris,
Sceptrigerum que bonum faciens, verique tenacem.

O felix, tanto fruitur qui munere, Princeps!
Cui venit a Superis aulamque haec Diva frequentat;
Communique sedet solio, regn una tribunal;
Vana forum; una domum; cunctisque est praevia factis.


page 833

Quam bene sub tali Respub principe floret!
Hic pax aeterno texit ceu vere corollas;
Disciplina viget, Mars et Bellona facessunt
Hinc procul; egladiis falces cuduntur; aratris
Armigeri iunguntur equi; Non machina bombis
Intonat horrisonis: placidae sed carmina Musae
Laetificis resonant citharis, labiisque disertis.
Hic pia relligio feruet, per templa per aedes:
Succumbit vitium; vitus dominatur; et omnia
Messis larga boni genus in mortale redundat
Omnis nempe boni princeps bonus anctorrat illum
Quae talem faciunt? Quem sic Themis ornat amicum?
Se nulli Themis associat nisi praestet alumnun
Se iova dignum Altoremque imitetur alumnus.
At Deus estsapiens, iustusque per omnia et aequus:
Et bonus est; fortisque malo non succubat ulli.
Effigies sit utergo Dei qui munera tractat
Regia: complexu geminam sibi copulat arcto
Praecipue Sophiam, sensu et rimatur acuto
Quicquid in his terris mortalia pector nôrunt
Egregie; atqueusuno solers transferrrelaborat.
In primis huic cara sacri prudentia Iuris.
Alterra sed tanto Sophia est preciosior altum
Quam terras caelum superat, quam numina caelum.
Divinas ideo princeps res nosse laborat.
Quid sit nem pe Deus: sacro sei in dogmate qualem
Predicet; affectus in nos quos gester, et ut se
A nobis velit ipse coli, quae vera salutis
Sit ratio, in caelis post ultima fara renendae.
Principis haec vera est sapientia Proxima virtus
Iustitia est caelo. terrae, sibi debita reddens.
Debita sed caelo reddit dum noscere Iovam
E verbo studet, et verum declarat amorem;
Obsequiturque Deo soli confidit. et unum
Invocat, et quiduis suffert parienter in arctis,


page 834, image: dele0834

Nec linqult metui verum, nec prodit amori.
Est igitur pietas in Primcipe maxima virtus.
Erga homines etiam Principes est iustus, amico
Dum patris affectu populum curatque fovetque
Nam veluti genitor bona prospicit omnia natis.
Quae corpus sortemque beent, animumque serenent:
Solicite dum cuncta patat, non corpora tantum
Quae pascant vegetentque et noxia cuncta repellit;
Sed quae animos firment; Haec prima haec ultima dura est:
Gnarus ut evara Natus, patiensque laborum;
Et quae sint praestanda Deo patriaeque sibique
Noverit; in terris bonus, in caeloque beatus:
Sic Princeps qui mente pium studioque parentem
Officioque refert: qualem schola Socratis edit;
Omnia procurat quae sunt accommoda genti
Commissae, sive illa animi seu corporis usus
Exigat Hic Cereris fruges; hic pocula Bacchi
Providet, hic pacem bellis tutatur abactis,
Hic sau quis fruitur patrimonia cuique tuetur.
Non secus ac pecudes Custos in pascua ducit
Laeta suos, expletquo sitim fluvialibus undis,
Insidia sque arcet, violeniaque damna luporum.
Idcirco Beges sapiens vocitavit Homerus
Pastores hominum Sed non Satis, altera restat
Cura pio et melior Regi Nam corpore quantum
Mens potior tanto magis hac de parte laborat.
Quod iuvet ergo animas Princeps disquirit, et omni
Comparat en xu Sic disciplina nitescit
Illius auspicio sic otia Musica doctas
Exercent operas. Haec princeps optima cura est,
Natinum ut Christi Respub. sancta decorem
Obtineat, veramque nitens ecclesia formam;
Ut liquide resonet de caelo dogma profectum;
Quosque Deus sanxit ritus Mysteria seruent.
Sednequit hoc fieri cultus nisi ferueat Artis


page 835

Omnigenae ni sint triplici discrimine Linguas
Quidiscant et doctrinae genus onme propagent,
Perpetuo vigiles studio. Quod provida Regis
Cura animo pensans, sapientibus atria Musis
Condit, et amlificat proventibus; unde magistri
Discipulique habeant, vitam quis ducere possint,
Hinc fluit omne bonum per prin cipis arua, per urbes.
Alma suos cumulat Themis et sapientia fructus,
Hinc et relligio manet intemerata, recedit
Barbaries, moritur vicium tenet omnia virtus.
Cognoscuntque Deum mortalia pectora verum
Sincere, recteque colunt, Paradisus in ipsis
Hic terris. Haec sunt veri bona Principis: omni
Dum iustum se parse sui probat esse popelli.
Quin et magnan; mum Varidis se praestat in armis
Invictumque sago sic cingere forte necessum est
Corpus et advetsos depellere fortiter hostes.
Herculeum in morem, tum non prius arma relin quit.
Quam fera monstra comet Validum quoque virib. addit
Eloquium validis. Quondam sic fortis Achilles
Et facundus erat: Martem tractabat et artem.
Interea in sese non obliviscitur esse
Iustus. Amat casti decus immortale pudoris
Ille, modum statuit ferclis: et temperat usum
Bacche tuum: frugiluxum pro cul amonetaulis.
Pulchra sed in iusto Bonitas est Principe vitus.
Quae facit, ut placido cuivis affabilis ore
Prodeat, et cunctis veri documenta facuoris
Exhibeat; clemens victis: dextraque benigna
Munera dispensat, miseros miseratur: egenos
Sublevat: et profugis tutum se pandit Asylum,
Sic tamen, ut iuslae, si cogitur immemor irae
Non sit; et in fligat, quae commeruere, nocinis
Supplicia et poenas Sed non sine vulnere vordis,
Dum genit, heu quantis hom inum gens obvia noxis?


page 836, image: dele0836

Assidueque Deum rogat, ut mortalia sanet
Vulnera, Tarareiq lupi vim frangat et astum.
Talis erat quondam per Isacia regna Davides;
Talis losaphatus, vere, quod dixit Homerus,
Rex bonus et iustis fortis bellator in armis.
Talis et Ammonides sacris qui reddit honorem;
Ezechiasque pius; talis qui numina Romae
Dispulit et Christi cultum diffudit in orbem,
Armis et pietate fide que et nomine constans.
Senideis vero nostris quis digna repenset?
Quis Carolum factis magnum, quis laudet Othones
Pro meritis: nostro digne quis praedicet aevo
Fridricosianosque Druces, Tibi Saxona tellus
Caellrus exhibitos Quibus et sapientia nomen
Consecrat, et pietas, et qua Constantia vero
Postponit regnum et vitam, bonaque omnia mundi.
Ingratus fuerim nisi te quoq maxime Primceps,
Teque tuamque domum sanctis Heroibus addam.
In te conveniunt Charites. Sapientra Virtus:
Et cum Iustitia. Boriras quae ae anteit omnes
Affectans caelum Pietis floc numine plenus
Cuncta facis quae sunt ipsi graiissima caelo,
Et patriae satis apta tuae, populisque salutem
Conciliant cum laude tuis. Tu dogmata Christi
Fidus amas recte que iubes resonare docentes
Gymnasiumque foves, quod tot fert commoda terris.
Quot nec Hymeteis flores nascuntur in agris.
Et melius fragrat, quam culta Rosaria Paesti.
Omnia ad hunc finem regi, ut sua gloria Christo
Conster et ut cines sint omni ex parte beati.
Pro quî tamlongum tribuit tibi Iupiteraevum.
Sub sceptrisqu: tars Resp. florida crescit:
Ecce tibi captant merito praeconia Musae
Rosto chides, nomenque tuum super aethera tollunt.
Sceptra geritsoboles Regalia, tanta gubernans


page 837

Imperia: et tibi nata, Thethis ceu Balthica Achillem
Eduxit, vel qui magnum quoque Pelea vincat.
Haec tibi iure cano Nam me quoque reddere grates
Officii iussit ratio. Nunc temporis auctor
Vicinas anni metas quinasque peregit:
Cum meus in vestra Genitor pius urbe Rosarum
Artibus excoluit mentem quem deinde fidelem
Sub sceptris; Dux Magne tuis, Suerina magistrum
Bis senos habuit menses: sed Fata trahebant
Ad lunae castrum. Quin et me fovit alumnum
Iam fchola Rostochidûm geminum prope dulciter annum
Artibus imbutique boni mea tempora lauru
Cinxit, et excultos inter iubet esse magistros.
Haec ego percepi sub te benefacta patrono.
O utinam liceat factis ostendere promti
Seruitii tibi gratum animum! nihil amplius optem.
Sis bonus, ut docuit te mos, naturaque finxit,
Ut cunctis aliis, sic et mihi quaeque dicavit
Paruus parua licet bonus accipe dona clientis.
Sic te Christus amet, vivas ut Nestoris aevo
Longius, Heroesque inter sis clarus Olympi.