Operum farragines duae (posterior farrago)Machine-readable textHessus, Helius EobanusHessus, Helius EobanusXML version, markup prototype, Dec. 1999Hotz, StephanmarkupCamenahttp://mateo.uni-mannheim.de/camena/hessus1postfar.htmleoba692.jpgpostfar.xmlhessus1/jpghtmlSchwaebisch Hall 1539
Regeln f_ Texterfassung 04'/2000
not necessary
XXXXXXmarkupTEI header and remarks addedJune 2005Ruediger Niehlmarkupworked in corrections supplied by H. Vredeveld, some of them from earlier editions.HOMERICAE ALIQUOT ICONES INSIGNIORES LATINIS VERSIBUS REDditae, per Helium Eobanum Hessum,
Quarum Catalogum altera pagella indicat.
LECTORI.
Monstret ut artificem pictae nova forma tabellaeSaepe frequentandas ponitur ante foresUt brevis ingentem tabula haec tibi monstret HomerumIllius haec dedimus ficta parerga manuQuae si forte probas, et ab his maiora requirisIam tibi maius opus magnus Homerus erit.Clipeus AchillisMartis et Veneris adulteriumEquus TroianusHorti AlcinoiThersitesUlysses et MenelausSirenesAteLitaeEqui AchillisCithara AchillisHasta AchillisThamyrisCestus VenerisMolyNepenthesHUMANISSIMO AC INTEGERRIMO VIRO DOMINO THOMAE LAPO Florentino etc. amico Singulari suo H. Eobanus Hessus.
Non sum tam stupido prorsus ingenio, optime mi Thoma, ut non intelligam vicissim non vulgarem gratiam debere me tibi, pro collatis nuper in me, non tam magnis quam gratis et oportunis beneficiis, fuit enim plane, tua illa in me liberalis animi significatio do/sis d' o)li/gh te fi/lh te. Et devinxeras id temporis animum meum tibi, non tam bene merendo de me (quid enim non dicam libere quod sentio) quam singulari quadam ingenii dexteritate, qua sic mihi inter nostros homines excellere videbaris, ut mirarer te in florentissima Italiae civitate, nempe Florentia, natum et educatum sic cum Germanis nostris fuisse conversatum, ut non modo patria tua, hoc est, Ethrusca, et Latina, verum etiam Germanica linguis expeditissime loquereris. Tum illud unice me delectabat ingenii tui specimen,
quod cum in doctissimi atque humanissimi viri Ioannis Carionis, non mathematicarum modo, verum etiam in aliis generibus literarum principis, diu antea exoptatam amicitiam me insinuaveris, tum illustriss. Marchionem Ioachimum Ioachimi F. optimae spei principem, munusculo esses prosequuturus, nec dante nec accipiente indigno me eius muneris velut katakosmh/tora adhibuisti. Quae ipsa res quamquam exigua, facile tamen testimonio fuerit quanti me facias, qui munus tuum meis versibus exornare, et quasi commendabilius, si diis placet, reddere volueris. Hae me res, optime mi Thoma, eo induxerunt, ut cum tu me donaveris bellariis haud quaquam contemnendis, ego libellum hunc imaginibus Homericis depictum, a meque tantum non tumultuaria opera versum, tibi ac nominis tui memoriae aeternae inscriberem, et sub hoc novi anni Christiano more initium, non secus ac apophoreta quaepiam, cum iam antea xenia tu misisses, ad te remitterem. Quae si parva tibi (ut iocer interim meo more tecum) videbuntur munera: Illud cogitabis quod poetarum principem dixisse legimus, difficilius esse Homero versum quam Herculi clavam extorquere. Atqui ego, quae mea est, vel audacia vel insolentia, non versus tantum illi, sed et arma, clypeos, hastas, citharas, equos, puellas, hortos, reges, flores, amores, deos denique deasque praeripio, praereptaque isthaec omnia
ad te, ut vides, mitto. Nihil vero hic praefari attinet, nusquam me in harum imaginum versione, ab Homerico sensu deflexisse, praeterquam in descriptione Cesti, Molyos, ac Nepentheos, in quibus, tamquam materia ingenio conveniente meo, animi causa nonnihil evagatus extra praescriptum sum, sicut et in connectendis his, quae cum essent unius generis sparsim tamen ac disiuncta habebantur, ut in equis Achillis, itemque in abrumpendis a praecedentium cohaerentia principiis fere omnibus. Hoc meum officium spero eo tibi fore gratius, quo et tu es harum rerum observantior, et magis gaudebis hoc ceu testimonio virtutis tuae aliquando civibus ac gentibus tuis ostentare, quanti te non modo Germani homines alii, sed et poetae fecerint. Superest ut hunc libellum tibi nominatim inscriptum dedicatumque in eventum felicis ominis ita accipias, ut fortiter sperare audeas omnia prospera tibi hoc anno eventura, cuius initio non munere tantum temporaneo, sed fama etiam nominis, si quid habent veri vatum praesagia, sis donatus immortali. Bene vale Noribergae Anno Christi M. D XXXIII. Meo Natali, hoc est VIII Iduum Ianuarii.
CLIPEUS ACHILLISEX XVIII. Iliados.ARMA resumpturo nova confecturus AchilliFluctivagam linquens Thetidem et sua regna revisensMulciber ignipotens, opera ad fabrilia venit,Admotosque igni iussit diducere folles.Viginti magnis veniebant follibus auraeConflantes ignem, quarum nunc spiritus arctiFaucibus intensas, nunc aura remissior ibat,Non secus ac voluit deus, et res ipsa ferebat.Corripiens tum flammivomum coniecit in ignemAes grave, et invictum chalybem flaventiaque auriPondera, et argenti massas, incude subindeIngenti imposita, tum dextram malleus armatImprobus, atque igni forceps assueta, sinistram.Primum hic ingentem clypeum fornace sub altaInformat, triplici quem circum intexuit oraIntima nexilibus fulgentem argentea lorisIpsum quintuplicis clipei latus omne, magistraExcultum fictumque manu. Nam finxerat isthucTerrasque tractusque maris caelumque profundumEt vaga non unquam defessi lumina solis,Et plenae penitus coeuntia cornua LunaeCunctaque stelliferum pingentia sidera caelumPleiadasque Hyadasque et robustum OrionaParrhasiumque pecus dictum cognomine plaustrumArcton Hyperboreum quae circumvertitur axemIpsumque observans magnum Oriona tuetur,Oceani ipsa expers, illotaque semper ab undisAequoris. Hic geminas insculpsit Mulciber urbesDiversis hominum linguis, quarum altera plenaPomparum resonat plausu, genialia flammisAtria collucent, Hymeneia festa parantum,Ducentumque novas ad splendida moenia nuptasE thalamo tedis praesentibus, arcta canorosTibia dat sonitus, salit omnis ad incita pubesCarmina et audaces coetu fervente choreasDeducunt, iuvat e patulis spectare fenestris,Vestibulis domuum pulchras adstare puellas.Parte alia fora tota frequens concursibus impletInsanis populus, sese civilibus interLegibus infesti, et discordi lite coortiPraecipue duo iudicio contendere magnaLite videbantur, quorum accusator agebat,Esse reum quendam dilatae crimine multae,Quae solvenda foret populo, pro caede patrataInterfecti hominis, docet hic solvisse quod essetSolvendum populo, negat ille, et dicere prorsusNil sese accepisse, ambo producere testesInquirique super vero, tum denique circumFunditur auxiliumque ferunt clamoribus omnisAmbobus populus, quod quisque ibi cuique favebat.Praecones turbam arcebant, motusque premebant,Donec marmoribus mox consedere politisIn sacro positis coetu, spectanda ferentesSceptra senes manibus praeconum voce valentumQui simul indixere tenenda silentia turbaeIura simul dixere, auri duo magna talentaImmedio posita exponunt, quae praemia ferretCuius dicta foret melior sentencia causae.Altera caelato quae moenia doctus in auroFecerat ignipotens, arcta obsidione premebantBinae utrinque acies, populorum castra duorumArmis conspicua, armorum fulgentia cultu,His ingens certamen erat, pars altera ferroExcindendam urbem, totaque a stirpe ruendam:Altera censebat, deductis obsidionemSolvere militibus, cives multare bonorumDimidia parte, at non his qui clausa tenebantMoenia, condicio placuit. Sed talia civesEdocti, insidias hosti fraudemque parabant,Muros invalidique senes trepidaeque puellaeEt pueri tenuere, et dulcia pectora matrum.Illi ibant ducibus Gradivo et Pallade glauca,Cultus utrique deo fuit aureus, aurea vestisQuales esse deos decet arma humana ferentes,Pone sequebantur, formaque et corpore totoTurba minor, tacita qui postquam ad fraude paratumInsidiis venere locum, qua plurimus amnisLabitur, et fluvio sitientes irrigat herbas,Huc se provecti deserto in margine condunt,Armis contecti fulgentibus aere coruscoConatus fuit hostiles data, cumque tulissentHostis adesse gregem pecudumque boumque recurvisCruribus urgentum vestigia, iamque sub ipsosProdierant oculos tacita loca fraude tenentumProxima, pastores duo qui concentibus aurasMulcebant variis, quos fistula stridula fudit,Pone sequebantur, neque quisquam ex agmine talesHostili insidias praeviderat, ocius omnesConsurgunt, ferroque petunt, ferroque trucidantOmnia candentumque ovium validumque iuvencorumIpsos pastores etiam, cum denique clamorFerro occumbentum, et saevo sub Marte cadentumMoenia vallantis summisque in rebus agentisConcilia, attonitas populi venisset ad aures:Arma et equos propere arripiunt, et dira minatisHostibus occurrunt, et mutua vulnera miscent,Martem alternantes ad ripam fluminis alti,Exoritur facies dirae atrocissima pugnae,Pugnantes inter contentio dira tumultusqueEt factum crudele ultro citroque volabant.Aspiceres alios multo cum sanguine mistamVitam exhalantes, alios in vulnera pronosDeficere, et vitam vix ducere, vulneris illumExpertem, hunc caesum pedibus per tota revinctisCastra rapi, iamque arma virum, iam corpora multaCaede cruentari, fluere atro sanguine vestesNon secus ac vivis certarent agmine utroqueMilitibus, passim tamquam exanimata trahebantCorpora, quos picto iurasses vivere in aerePingui praeterea ter aratae iugera terrae.Sculpserat ignipotens clypei caelestis in auro.Hic multi agricolae bobus sub aratra coactisTerram invertebant, qui cum certamine multoUltima venissent ad arati limina campi,Praesto erat hic fessis qui dulcia vina propinansFunderet, illi ad agri studia intermissa reversi,Vomeris obtusi dentem impressere novali,Altius hic ad aratra retro, mirabile visu,Terra videbatur ductis nigrescere sulcis,Auriferae similis, flaventibus aurea campis,Sicut arabatur, sed et aurea meis, et illamMessores cupidi peracuta falce secabant,Iamque graves denso sternebant ordine culmos,Alter et alterius cumulabat acervus acervum,Multa videbantur manibus delapsa metentumFarra iacere solo, tum sternebantur aristae,Post alias aliae, collectos inde maniplosTres simul agricolae consueto more ligabantPone sequebantur pueri qui sparsa tenaciFarra manu legerent, qui mox collecta ferebantAurea spiciferis stringentibus hordea culmis,Sceptra tenens manibus stabat Rex intus in agro,Inde procul viridi sub quercu sacra parabantFercula praecones caeso bove, sedula matrumTurba suis coenam messoribus instruit, alboFarre cibos miscens insperserat: Addidit idemParte alia deus in clypeo, cum vitibus uvasVinea botriferos ostenderat aurea ramos,Palmitis argento candentes brachia pali,Fulcierant, circum veniebat fossa colorisCaerulei, quam totam ambibat stannea sepes.Unica ducebat per opertum vitibus hortumSemita, qua lectas deferret vinitor uvas,Tum pueri et tenerae forma atque aetate puellae,In calathis crudi praedulcia munera BacchiFerre videbantur, medio citharoedus in hortoRustica personuit vocali carmina plectroEt tenui voce accinuit, cui laeta iuventusArguto commota sono, pede plurima terramPulsat, et ingenti faciles clamore choreasDucere visa simul. Species fuit hactenus hortiQuae super ille faber divino insculpserat aeriArmentale boum caelo capita alta ferentumAgmen inaurato quorum pars corpore totoAerea pars fuerat, rumpentes aera magnoMugitu e stabulis properant in pascua vastoImpete, ad obstreperum fluvium, longeque sonantemEt multa tremulum viridantis arundine ripae.Protinus hinc puro caelati quattuor auroPastores armenta boum speciosa sequunturQuos comitabantur ter tres robusta molossiCorpora pernicesque pedum levitate. Sed interAgmina ruperunt duo robore prima LeonesTerribiles, quamvis mugitu grande sonantemEximium rapuere bovem, raptumque trahebantMox arrepta gravi laniantes viscera morsuCarnivoros atro macularunt sanguine rictusPastores propere accurrunt certantque tueriImmittuntque canes, illi cum rapta LeonesTergora glutirent propere assiluere, sed ipsosNequaquam rapidis adoriri morsibus ausiAetherias vanis complent latratibus auras.Hinc operi faber adiecit pede claudus utroquePlanicies peramoena fuit, spectanda per amplamPascua convallem, stabula intus plurima, et albisPlenae ovibus caulae, tum tecta palustribus ulvisCulmina villarum, spectandum denique multaArte chorum, et vario distinxerat ordine, qualemConstruxisse ferunt Creteis Daedalon orisFormosae auxilium Minoidos ignibus olim.Illic et nitidi iuvenes pulchraeque puellaeStabant alternata manu ceu vincla tenentes,At iuvenes toga velabat condensa nitentiInterfusa oleo, patrio de more puellisLanea vestis erat, pulchras hae ferre coronas,Hi gladios auro gravidos, argentea loriTortilis ex humero pendere volumina summo.Atque illi in numerum pedibus saltare suetisSaltantes duxere choros, facilique rotatuNunc hac nunc illac vertuntur, non secus ac siSi quis adaptatam manibus prius experiaturCurrere posse rotam figulus, mox ordine versoMutua saltantes spatia in sua quisque redibant.Plurima circumstans delectabatur amicumTurba chorum spectans, gemini quibus alludentesMulta assultabant pueri dulcedine cantus.Atque hinc in medium perfecta laude redibant.Pinxit et Oceani magnam revolubilis undamCircum oras clypei extremas multaque fideliqueArte laborati, quem postquam robore ab omniInvictum validumque manu magnumque peregitTum vero ignitas superantem lumine flammasAggressus thoraca dedit, dein fortibus aptamTemporibus galeam, cuius summum aurea conumCrista tegit, tum pulchro ocreas ex aere nitentes.Omnia quae postquam perfecerat arma DeorumIlle faber, tulit illa Deae, posuitque nitentesAnte pedes Thetidis, quibus illa animata receptisDevolat e summo nebulosi culmine OlympiAccipitri similis, Vulcania munera portans.
MARTIS ET VENERIS ADULTERIUM EX VIII. Odyss.
Hospes ad Alcinoum cum pervenisset UlyssesAuxilio faciente modum, et iam Regis in aulaSplendida magnifico traherent convivia luxu,Demodocus citharoedus erat, cui praeco decoramCum veniens citharam coetu fervente tulissetIlle agili resonas percurrens pollice chordasIucundum cecinit vesani carmen amorisMartis et Idaliae Veneris, quos prava voluntasTurpe in adulterium coniecit in aedibus altisVulcani, quae prima habuere cubilia furtiQuae dona illi Deae dederit quam plurima, ut ultroPollueret vetiti concessa cubilia lectiComplexumque viri senis, ut sol nuncius illiOmnia prodiderit, cupidos qui norat amantesMutua sollicita miscentes gaudia nexu.Qui simul audivit durae mala nuncia famaeAnxius et rem grandem animo molitus acerboVersus et assuetas artes fabrilia rursusAtria fornacesque suas petit, atque ibi magnaIncude imposita, vincla indignantia solviAtque invicta, manu rapidum conflavit ad ignemFraudibus instructus iratus, et omnia MartiDira minans redit in thalamos ubi furta cubiliTurpia patrarunt tacito, totique dolosumCircumfudit opus lecto, et commisit ab altisSuspensum trabibus, tam docta fraude paratumTam filo tenui, quam sint vel stamina telaeQuam levis in vacuo suspendit aranea tectoVincula nemo hominum potuit quae nemo DeorumCernere, sic oculos omnes dolus ille fefellitQuae postquam tacita circumdedit arte cubiliIn Lemnon simulans abitum proficiscitur altamQuam deus ille colit terris magis omnibus unamSed neque Mars auratus eques de fraudibus ullaSuspicione fuit, qui cum procul inde profectumCrederet, incepta ratus omnia tuta furoriLimina Vulcani veniebat ad incluta, magnoCaptus amore Deae, quae tum paulo ante reversaAb Iove patre domum, tranquilla mente sedebatQuae Mars accipiens, ut erant, subit ocius altaeLimina grata domus, dextram cum voce prehenditNomine compellans, animo gratissima nostroHuc age chara Venus, lectum inscendamus in unumNam tuus ille opifex in Lemnon, voce sonantesSintyas agresti numquam rediturus abivitSic ait, et placidi subit alta cubilia lectiAtque ibi cum fessi consopitique iacerentExtemplo vinclis, quae circumfusa reliquitVulcanus sapiens, capti iacuere, nec ulloMembra movere modo poterant, nec dura ligataSolvere vincla manu, tunc, quas vitare nequibantInsidiae patuere, et de propiore Vredeveld: Orig.: propriore reversusIpse loco Vulcanus adest, nec ad ardua LemniSaxa profectus erat. Nam Solea nuntius ipsiOmnia prodiderat, tum pectoris aeger, et irasIngentes animo volvens, ad limina tectiNota redit stansque ante fores, primoque resistens,Nam dolor et facinus faciebat et ira ferocem,Vestibulo, voce horrenda inclamavit, ut omnesDii simul audirent, Divum pater, inquit, et omnesVos alii superum visuri accurrite iniquumRidiculumque nefas, ut me sine crimine, claudumDespiciat Iove nata Venus, Martemque protervumDiligat haud alia de causa, quam quia firmosIlle pedes habeat, ego sim pede claudus utroque,Cuius non alia est cladis mihi causa, nec auctorQuam pater et mater, qui utinam me non genuissentNunc pretium tamen est operae vidisse iacentesEt vinctos in amore duos, et qualibus amboPolluerint nostrum thalamum complexibus usi.Ipse nefas spectans animo sum tristis et aegerNon tamen ista diu peragent ludibria nostriSpes bona facta mihi est, nec enim tam turpiter isticNunc iacuisse volent. Sed enim mea vincula cogentQuando nec his unquam cura ipsos ulla levare estDonec cuncta mihi genitor dotalia reddatQuae me promisisse pudetque et paenitet ipsiPro tali tamque abiecta probitate puellaQuae tamen ut formosa, ita non satis ipsa pudica est.Sic ait, At Divi mox ferrea tecta subibantMulciberis, venit Neptunus cuspide terramConcutiens, venit rerum omnibus usibus aptusMercurius, venit procul arcens noxia Apollo.At Divae mansere domi, quas vita pudicasExtulerat melior, postquam inter limina DiviPer quos cuncta homini veniunt bona, prima patentisVestibuli steterant, ingens est risus obortusVulcani insidias spectantibus, atque ibi DivumSic aliquis, numquam fraus improba praevalet, inquit.Nonne vides, tardus celerem comprendit, et ipsumVulcanus Martem, claudus pede, praepete fultumCum quo nemo Deum possit contendere cursuArtibus hunc pulchris cepit pede claudus, Is ergoDebet adulterii captus pro crimine poenamTalia sese inter iactabant verba vicissimTunc sic Mercurium alloquitur Iove natus ApolloDic age Cylleni, num si quis in ista coactumVincula te Deus iniiciat, num talia vellesSponte pati, et Veneris blandis amplexibus uti?Ad quem respondens, utinam, inquit Atlantide natusSic mihi contingat, ter vincula talia vellemQualia nunc Martem cohibent, perferre, nec ullosOmnes ut videant, divosve deasve vereriQuo minus optato fruerer sic vinctus amoreAuricomae Veneris, dicentem talia DiviPraeter Neptunum cuncti risere, quod illeSollicitus de Marte foret, quem vellet ab istisContinuo vinclis infamibus esse solutum.Ergo his aggreditur mulcentem robora ferriSolve ait, O Vulcane, et detrahe vincula capto,Munera quae tibi cumque dari pro talibus optasOfficiis, age sume fidem, dabit omnia Mavors.Mulciber huic contra, Ne magne tridentifer, IstaecQuaeso iubere velis, timidorum pacta ferunturSaepe carere fide, nam qua ratione reposcamTe super his charum, Dis immortalibus ipsumSi se proripiat, si vinclis liber ab istisHinc abeat Mavors, nec debita munera solvat.Cui rursum Neptunus, at hoc ego dedecus, inquitSi tibi contigerit, si Mars evadere iniquaForte fuga volet, ipse tibi, tibi debita, solvam.Claudus ad haec, neque fas fuerit tibi deinde negareQuae tu tantopere contendis et expetis ultroSic ait, et vinclis, et duro carcere MartemExuit, atque illi diversi abiere petentesIlle suam Thracen, Cyprum Venus ivit opimamCulmina celsa Paphi repetens, ubi thure SabaeoAra illi calet, et templis in vota vocatur.Hic illam pulchrae Charites lavere recoeptamImmortali oleo ungentes, qui dignus habeturDis honor, inde Deam divinis vestibus ornant.Inclutus haec cithara vates resonante canebat.
EQUUS TROIANUS EX EODEM Libro.
Hospes apud Regem postquam consedit UlyssesAlcinoum, tum qui stabant ad iussa ministriDistribuunt epulas, et vina liquentia funduntRegius hic properans praeco produxit, ab omniDemodocum populo cultum, et vehementer amatumEt cantu celebrem, quem pulchra in sede locavit,Convivas inter medium, qua marmore fulgensMagna columna stetit, quem mox ut vidit UlyssesTergora primus apri concidens, parte resecta,Haud quaquam exigua, cui multum abdominis essetPingue super, tum praeconi, cape et ista fer, inquitDemodoco, quanam ipse etenim sim extorris et exul,Hunc tamen in primis amplector, et esse colendumIudico: Nam debent mortales inter haberiPraecipuo vates in honore, ac denique MusasQuisquis amat placido demulcens carmine mentesHumanas, quia Musa docet canere ipsa poetas,Musa poetarum genus incluta semper amavit.Sic ait, ille ferens manibus quae iussit Ulysses,Demodoco tulit apponens, is munera laetoSuscipiens animo sua se in loca deinde recepit:Illi extendentes promptas ad pinguia dextrasFercula, libaruntque dapes, et pocula BacchiPostquam exempta fames et pressa libido bibendi estDemodocum affatur sic erumnosus Ulysses:Demodoce in primis ego te venerorque tuumqueCollaudo ingenium, seu te Iovis incluta prolesMusa melos docuit, sive inspiravit Apollo,Nam casus belli varios durumque laborem,Omnia quae tulerint fortes ad Pergama Achivi.Egregio prorsum decantas carmine, tamquamAut interfueris tantorum in parte laborumAut aliis memori referentibus aure notarisVerum age perge modo et causas ordire canendoEt seriem fatalis equi, quem doctus EpaeusCondidit adiutus divina Palladis arteAc deinde insidians in Pergama duxit UlyssesMilite completum lecto, qui deinde reclusisFortis equi latebris, everterit Ilion armisQuae mihi si referes atque ordine cuncta loquerisQuo me cumque feret deus et fortuna locorum,Omnibus ipse feram memorans quam dulcia MusaCarmina contulerint, quam sit tibi dexter Apollo,Sic ait, at vates divum praefatus honorem,Carminis inde sui divini exordia sumit,Ut Graii reditum simulantes remige plenasHellespontiaco solvissent litore navesCastra relinquentes multis lucentia flammisUt gravis armato Troianos milite murosImmanis superarit equus, quae denique UlyssemTurba sequuta ducem, mediae se infuderit urbiTecta minacis equi laterum compagibus, utqueIn summas arces ipsum Troiana iuventusTraxerit, et supra iam Pergama summa locato,Visa triplex fuerit dubiae sentencia plebi,Namque alii huic alvum saevo perrumpere ferro,Praecipitare alii, et saxis devolvere acutis,Incolumem servare alii illaesumque iubebant:Ut monumentum esset veniaeque iraeque deorum,Haec miserae mansura fuit sententia TroiaeNam peritura fuit crudeli urbs incluta fato,Si semel acciperet, contexum robore acernoNescia sortis equum propriae, quia clausus in alvoOptimus Argivorum abiegno quisque latebatHi quam Troianis tulerint crudele canebatExitium, quo lapsi ab equi ceu turbine curvisClausuris laterum, iam capta tumultibus urbisMoenia miscuerint, ut tum generosus UlyssesInsano similis Marti, comitate minoriAtridae pervenerit ad clarissima nuperLimina Deiphobi, quam pugna aggressus et introPalladis auxilio irrumpens everterit arcemInclus haec cecinit divino carmine vates.
HORTI ALCINOIEX VII. ODYSS.At prope magnifico qua dives regia cultaVisitur, ante fuit viridi locus undique silvaConsitus, umbrosaque nemus propagine densum,Ramorum regione viae conseptus ab omniQuadrifidae, super arboribus frondentibus intusInnumeri fructus ceu punica mala pirique,Et mali teretes pulcherrima poma ferentes,Et dulces ficus, et florens germen olivaeNon aliqua fructus his tempestate peribantNon bruma, non igniferi sub sideris aestuSed Ver perpetuum Zephyris spirantibus illosConfovet, et nunc hos nascentes excitat, et nuncIn loca cedentum subeuntes digerit istosFructus enim fructu super exoriente senescit,Inque locum mali malum subit uvaque in uvaeE ficu tereti ficus nova protinus exit,Fundit odoriferos genialis vinea fructus,Et gravidae plenis pendent e vitibus uvae,Quarum alias siccant aprici lumina solisSidereo expositas igni lateque vagantes,Falce alias curva resecant, stant germine quaedamVernantes, et adhuc in succo floris acerbaeHinc aliae fructus maturis fetibus aedunt.Praeterea virides extremi palmitis uvaeStant ramos amplexae altos, nec germine vivoDeficiunt semperque virent, totumque per annumLuxuriante toros diffundunt fronde comantes.Hinc gemini fontes, quorum rigat alter amoenasPomiferacis opes horti, Regalibus alterAedibus illapsus subit alti limina tectiUsibus aeternam praebens civilibus undam.Talibus Alcinoi fulgebat regia donis,Muneribus deum collatis numine dextro.THERSITESEX SECUNDO ILIAD.Solus compositam pacem turbavit inertiThersites lingua, qui turpibus invida factisPectora plenus erat, qui frivola multa loquutusCum ducibus populi contendere saepe solebatTurpiter, et nihil ad laudem referebat honestamSed quod ridiculum pugnacibus esset Achivis,Quo non ad Troiam venit vir turpior alter,Lumina distortus, claudus pede, gibbus utroqueDeformans humero coniunctum pectus habebat,Oblongi capitis vertex surgebat acutus,Exigua rari suberant in fronte capilli.Hostis erat magno summusque inimicus AchilliNec minus idem Ithacum capitaliter odit UlyssemTunc quoque vituperans et acuto gutture stridens,Plurima magnanimo convicia dixit Atridae,Cui tunc unanimes irascebantur Achivi,Et vires odere viri non aequa patrantisHunc itaque irritans his est clamoribus usus,Omnibus Atrida pulchris cum rebus abundesNunquid adhuc? et cuius eges? aut quid petis ultro?Quae tibi sollicitant animum bona? quandoquidem suntOmnia plena tibi praedivite scrinia censuAeris inexhausti, cum sint tua plena puellisOmnia formosis tentoria, quas modo captisUrbibus eximias dedimus tibi Graia iuventusUt quas credidimus Regem decuisse supremum,Cumque tot obtineas, et tanta quid insuper optas,Aurum et opes, pulchrasque aliis auferre puellas?Si quis enim Troum, quem forsitan aut ego captumAut alius quisquam Danaum traduxerit, auroSe redimat, totum tibi quod datur adseris aurum,Si qua per e Danais aliquem captiva trahaturFemina Troiadum quae forma praestet, et aeviFloribus emineat, tu protinus arripis illamInvitoque trahis domino secretaque captasMunera captivae Veneris, clausamque reservasSed neque qui rex est regem decet esse malorum,In nos et fastu sceptra exercere superbo,O nos molliculos, et inertia corda gerentes,O Danaas nos non Danaos, quin ergo paratisNavibus aufugimus, patriam dulcesque penates,Uno omnes cursu votoque petamus eodem,Atque istum nimio fastu, tumefacta gerentemCorda relinquamus Troiae sub moenibus altis,Ut tandem incipiat solus sentire relictus,An gerere haec possit sine nobis praelia, vel nonQui sibi praestantem cunctis in rebus AchillemLaeserit, atque ignominia turbarit acerba,Nuper in erepta Briseide, quam tamen illiNomine virtutis dedimus sua praemia GraiiTunc tamen haud quaquam fuerat commotus AchillesSed potius coeptam dimittens fortiter iram,Leniter ereptum sibi ferre est visus honorem,Quod nisi fecisset, quis te iam nosset AtridaVivere, et immeritis facere haec opprobria GraiisTalibus arcentem populos Agamemnona dictisCulpantem cum vidisset divinus Ulysses,Advolat, adsistensque irato haec increpat ore,Garrule Thersita, quamquam tibi multa loquendiCopia suppeditet, nec sis non voce canoraNe tamen his solus reges incessere, neveFrivolus esse voles, qui sis deterrimus interTot talesque viros quicumque Agamemnona magnumIpsius auspiciis sumus ad Troiana sequutiMoenia, quod nequeas linguae dare frena loquaci,Nec moderere tuis ducibus maledicere verbis,Nunc remeare mones, patriasque revisere terrasCum neque constet adhuc, num nos ad regna revertiExpediat patria, et dulces repetisse 1540: Orig.: reptisse Penates,Et nunc pascenti populos maledicis AtridaeNon aliam ob causam nisi quod data plurima cernasPraemia quae nolles, quorum nihil ipse dedisti,Nec similis, quis enim similis tibi vellet haberi?Sed magis Heroes Danai, fortissima belloPectora, digna suae tribuerunt praemia laudi.Quare praemoneo, credas vesane monenti 1540: Orig.: momenti,Si rursum in populo discordia verba serentemRepperero, capite hoc plectar, nec vivus UlyssesTelemachi pater esse ferar, si non ego totumSi te non totum spoliatum vestibus istisEt lena, tunicaque et quae tegit inguina, coramOmnibus his rapidae concidam verbere virgae,Usque adeo ut multo repetas navalia fletu.Talia commemorans sceptro sic perculit aureoTerga humerosque viri, livoris ut inde coactiPallor, et exstarent vibices sanguine nigrae.Ille timens plagas, et verbera plura reseditTurpiter indulgens lacrimis tacitoque dolori,Siccabatque manu manantia lumina, at illumSpectantes reliqui quamquam tunc pectora moestiRiserunt tamen immodicosque dedere cachinnosSic etiam est aliquis prope stantem affatus amicum:Qualia dii superi quamque immortalia UlyssesFacta facit, seu cum summis de rebus habeturConsilium, sive arma manu bellumque gerendumMaximus ingenio est, bello fortissimus idem.Nunc tamen hoc quod praecipua sit laude ferendumFecit opus, qui vaniloquum compescuit istumNam neque principibus posthac audebit opinorFrivola inutilibus convicia spargere verbis.ULYSSES ET MENELAUSEX III. Iliad.Inde ubi cuncta oculis lustrans conspexit UlyssemDic age chara, senex inquit, mihi filia, quis namIlle vir est brevior procero Agamemnone, verumLatior idem humeris, et pectore firmior amploQui positis in humum longe radiantibus armisDorica sollicito circumvolat agmina passuNon secus ac multae spectandus vellere lanaeVir gregis errat oves circum candore nitentes:Huic ita respondens Helene Iove 1540: Orig.: Iova nata loquuta est.Hic ille est Laerte satus generosus UlyssesQuamquam Ithacae sterilis lapidosa natus in oraVir tamen eximie sapiens, et ad omnia fraudumCallidus instrumenta, dolisque instructus et armis.Tum gravis Antenor memoranti talia, verbisReddidit, haec equidem mulier vera omnia narrasQuae modo commemoras, Nam cum olim divus UlyssesEt minor Atrides venissent Ilion altumTe reddi patriae tecumque ablata petentes,Ambos, sicut erant legati ad pergama missi,Accepi hospicio atque opibus solabar amicisAt simul amborum naturam, et callida prorsumConsilia edidici, Siquidem cum Troia stantesConcilia alloquerentur, erat sublimior AtreiFilius, et celsis humeris exstabat, ut autemSessum ierant, venerabilior decorabat UlyssemAspectus, maiorque fuit reverentia vultus.Post ubi consedit iam pleno tota theatroConcio, Legatisque fuit data copia fandiSermo fuit forti brevis et succinctus Atridae,Pauca loquebatur siquidem, sed dulcia valdeHunc illi natura modum dedit ipsa loquendiUt nec aberraret verbis, neque garrulus essetQuamquam multo etiam minor annis esset UlysseVerum ubi dicendi partes suscepit UlyssesStabat humi fixis oculis sceptrumque tenebatImmotum, similem dicas ratione carentiConcita vel nigro cui sanguine bilis abundetVerum ubi magniloquam rupit de pectore vocemHibernis nivibus tunc verba simillima fuditUt iam nemo hominum contendere possit UlyssiEloquio, et quamquam forma praestabat honestaPlus tamen eloquium nos mirabamur Ulyssis.SIRENESEX XII. ODYS.Dum patria dirae Circes, tristique relictaAeaea sapiens atque aerumnosus UlyssesNavigat Ionios fluctus, affatus amicosDicitur, et verbis aut his, aut pluribus ususQuae post Alcinoo referebat cuncta rogantiO socii, quae magna mihi divinaque CircePraedixit, non uni alicui, non illa duobusScire operae pretium est, sed cum communiter omnesNos ea contingant scire omnibus illa necesse estOmnibus ergo simul referam, sic namque scietisIn nobis hoc esse situm vivamus, an aurasLinquentes superas, Plutonia regna petamus.In primis vitare iubet divina canentesCarmina Sirenas, nec florida prata subireIn quibus illae habitant, me solum audire canorasBlanda voce Deas, sed vos mihi vincla priusquamExiciosa meas referantur carmina ad aures Inicite, et rectum magno me adnectite maloQuod si detractis forsan me solvere vinclisIussero, tum vinclis gravius constringite nec vosUlla mei teneat reverentia, maxima CirceSic iubet, Haec igitur mandabam cautus amicis.Interea ventis navem impellentibus, oramContigimus non ambiguo Sirenida cursuMox venti posuere, auraeque et saeva quieruntAequora, tum socii surgentes humida primumVela legunt, remis incumbunt, ictibus undaeAlbescunt spumante salo, tum oracula CircesMecum animo repetens, de magno pondere ceraeEnse parum reseco, manibus tero fortibus, IllaTrita manu, solisque ingenti ardore fathiscitHac ego tum sociis obstructas omnibus auresOblevi, at me illi manibus pedibusque ligatumAd malum vinxere, iterumque insurgere remisAggressi crebro lassarunt verbere pontumIamque propinquantes inimicae accessimus oraeUsque adeo ut possent audiri verba canentisNec mora blandisonae vestigia nostra sororesServantes aderant, nec enim cita nostra fefellitNavis, in argutas solventes guttura vocesTale procul patriis cecinerunt carmen in undis:O decus Argolidum, fama inclute, fortis UlysseHuc age siste ratem, nos et propioribus audiAuribus, has nemo surda rate navigat undasQuin potius placidas nostris concentibus auresPraebet, et attonitis modulamina sensibus hauritNostra, quibus gaudens et doctior inde recedat.Scimus enim quas res opulentae ad moenia TroiaeGesseritis, quam sitis iniqua pericula passiArgivi Troesque deorum nuper ob iram.Scimus et humanas res omnes, quaeque Orig.: queque gerunturOmnia, qua quicquam terrarum Phoebus oberrat.Talia Sirenes arguta carmina voceFundebant, mihi iam dudum vesana libidoIncessit, miroque animum inflammabat amoreTam dulces audire modos, tunc ergo rogabamInnueramque oculis, socii mihi dura ferentiVincula detraherent, magis illi incumbere remisInsistunt, et mox Perimedes EurylochusqueSurgentes, vinclis etiam me pluribus arctant.At postquam a tergo Sirenum terra relicta estEt neque iam voces audivimus amplius ullas.Tunc socii ceris occlusas mollibus auresExpendiunt, et me relevant, vinclisque resolvunt.ATEEX XIX ILIAD.Filia dira Iovis mortalibus omnibus AteNoxia mille modis, pedibus non mollibus unquamRepit humi, rerum capita ipsa, et maxima rerumAggrediens homines affligit, et inter amicosSaepe simultates, et noxia iurgia spargitNamque nec ipsa Iovi magno quandoque pepercitQuamquam hunc esse ferunt hominum primum atque deorumHunc etenim Iuno, mulier licet, arte fefellitFraudibus instructa, quo tempore vipericidamAlcmene paritura fuit Boeotide in urbeThebarum, supera tunc iactabundus in aulaIuppiter affatur divos, et ut ista sit, inquitCerta meae vobis sententia cognita mentisPromam etenim quaecumque animus mihi parturit intusLux hodierna virum Lucinaque diva laboresIn partu relevans, fatis ridentibus aedentEx nostro genere, et nostro de sanguine natumVicinos late populos qui Marte subactosImperio reget, et multos dominabitur annos,Huic instructa dolis respondit regia IunoFalleris, haud etenim verba haec res ipsa sequeturAt mihi nunc iura per quae pater optime numquamFallere sacra soles, fore facta aequalia verbisScilicet ut late populos ditione gubernetLux hodierna virum quemcumque educet ab alvoMaterna de gente tua, de sanguine nostroSic ait, ipse doli securus Iuppiter huiusNec fraudem metuens iurat quae fallere numquamSacra solet, quam rem sibi saepius inde molestamIuppiter indoluit, nam mox Saturnia caeloDevolat Argolicumque petens delabitur ArgosUxorem Stheneli Persidae namque sciebatFerre uterum puero gravidam, iam septimus illiMensis erat, nec dum cruda maturus in alvoFoetus, at auxilio peperit Iunonis eademLuce marem puerum, remorato tempore partusFormosae Alcmenes, tum caelo reddita IunoHis affata Iovem breviter, sermonibus usa estIuppiter ignipotens haec imis sensibus hauriQuae tibi nunc dicam, vitalibus aeditus aurisProdiit Eurystheus hodie de coniuge natusPersidae Stheneli te non indigna propagoSanguinis ille tui, populos qui legibus aequisEt regat, et merito patriis dominetur in ArgisIuppiter his animo nimium commotus acerboVertice contortis comprensam crinibus AtenIuravit numquam redituram ad lucida caeliSidera, non unquam deinceps in parte futuramSed is olympiacae, quae tantum affligere possetRes hominum divumque et inutilis omnibus esset,Haec dicens raptamque coma manibusque rotatamPraecipitem terras caelo deiecit ab alto.Perpetuo humanis nocituram tempore rebus
LITAE EX IX. ILIADOS
Esse Litas magno natas Iove dixit HomerusCum precibus magnum non exoraret AchillemTota fere afflictis ad Troiam Graecia rebusHae sunt ergo Litae caelesti semine nataeNon aequis rabidam comitantes passibus AtenSunt etenim claudaeque pedes et lumina paetaeMolliaque exiguis peraratae corpora rugis.Ipsa Ate neque clauda pede est, neque lumine paetoNec deformato per aniles corpore rugasSed cursu velox et viribus integra totisAtque ideo celeri longe pede praevenit illasOmnia lativagae terrai regna peragransOmnia conturbat, nocet omnibus, omnia miscetLitibus et rixis, cuius vestigia passuCuncta Litae meditante legunt tacitaeque sequunturHas quicumque ad se venientes atque rogantesUt veniam factis, quibus est offensus, amicamDeferat, admittit, captat, reveretur, et audit.Hunc ipsae, si quando opus est ususque vicissimAdmittunt, facilemque adhibent tum vocibus auremTum ratione iuvant qua possunt cumque rogantemSin vero excludat, votique remittat inanes,Illae indignantes iniuria facta parentiConquestae referunt, orantque ut protinus AtenImmittat contemptori, et praedura nocentiSupplicia immissuram homini poenamque repulsae.
EQUI ACH. EX XVI. XVII. ET XX. ILI.
Impiger Automedon et curribus aptus et armis,Sub iuga cogit equos, et ad axem iungit anhelumXanthon et insignem Balium, quos optima cursuDum procul ad latum, prati vernantis in herbaPascitur Oceanum, Zephyro genuisse PodargeDicitur, atque ideo ventorum ab origine natiAequabant celeres plantis pernicibus auras,Pedasus accessit, quem magnus coepit Achilles,Eetionaeam cum bello everteret urbem,Mortalem genitum, sed et immortalibus ipsumFecit equis comitem, qui postquam deinde superbumSenserunt magno Patroclon ab Hectore caesumNec pugnae memores in tristia bella redibantNon intenta fugae rectori frena sequentesAut naves repetunt, aut latisflui HellespontiLittora, quanquam illos verbisque et verbere multoAutomedon Diorides instigat et urget,Stabant immoti vestigiaque ipsa tenebantNon secus ac statuae tumulis immobile saxumAdsistens, sic fixa solo capita aegra tenentesLugebant, lacrimisque rigabant grandibus oraAurigae desiderio, coma densa iubarumSorduit, in terram propendula Iuppiter illosProspiciens tristes caelo est miseratus ab altoEt moto capite, heu miseri cur addimus, inquitMortali vos Aeacidae, qui corpus habetisImmortale datum, nulloque senescitis aevoNumquid ut ipsi hominum casus doleatis acerbos.Nam nihil ex cunctis quaecumque animalia terraReptantes spirant, homine erumnosius usquam estSed neque nunc vobis nec pulchris curribus istisHector Priamides insidet, nam neque fas est,Non etiam ipse sinam, satis est quot et arma proterveAbstulit audaci, quod et his nunc ille superbit,Vestris ipse animis vires dabo, vos ego fortiRobore praestantes faciam, ut possitis ab acriAutomedonta, levi cursu, subducere pugnaAd naves pugnabit enim Tros marte secundo,Me praestante hodie vires dextraeque faventemSuccessum pugnae, donec Danaeia ferroAgmina cedentes ad naves usque ferantur,Et sol occiduo descendat in aequora curru,Finitamque ferant extrema crepuscula lucem.Haec effatus equis vires immisit, at illiCrinibus excussis currum rapuere citatumPer cuneos, per castra virum, per taela, per ensesIamque novis stabat Pelidae filius armisConspicuus, vultuque minax cristaque coruscusTerribili, rutilo Phoebaeae lampadis instarAere micans currum insiluit, tum voce paternosHac affatur equos, rapidae praeclara PodargesProgenies Xanthe atque Bali, defendite vestrumAurigam hunc melius, quam claro tradita nuperArma Menoetiadae vivumque reducite, nec meExanimem, dirove relinquite ab hoste peremptum.Tum Xanthus capite a summo temone reflexoAd terram recidente iuba, sic voce loquutusDicitur humana, nam candida Iuno loquacemFecerat: O sate gente deum fortissime AchilleNunc et adhuc nobis ex hac servabere pugna,Verum non procul illa dies, quae solvat ab isto.Corpore te, tibi abest, cuius non ulla volentesNos tibi causa sumus, sed iniqui iniuria fati, Sed, neque quod falsis cecidit Patroclus in armisAut mala segnities nostra, aut ignavia fecit,Verum pulchricomae Latonae filius illumOptimus ille deum, media inter maxima TroumAgmina pugnantem confecit, et Hectoris illudHoc tantum decus esse dedit, nos praepete cursuSi sit opus Zephyro contendere posse videbis,At tibi fatales sic nerunt stamina Divae,Ut tibi sit divi atque hominum sub marte cadendum,Talia clamantem vetuit furialis ErinnysPlura loqui, verbis quibus indignatus AchillesXanthe quid instantis mihi vaticinaris acerbumMortis adesse diem, neque te res ista decebat,Nec me, quod procul a patria crudele, fefellitDestinat exitio fatum, sed persequar ipsosInterea nostris sternendos Troas ab armis.Dixit, et egit equos in confertissima TroumAgmina, et instaurans martem fera bella ciebat.
CITHARA ACHILLISEX IX. ILIAD.Non habilis tantum bello, quandoque sonoraFortia facta virum cithara cantabat AchillesTunc quoque cum Phoenix, et Tydides et UlyssesMyrmidonum populo tentoria plena subissentOffendunt citharae nervis vocalibus ipsumHeroum laudes et martia facta canentem,Haec est illa viri testudo nobilis, istaNomen adepta manu dignum, quam repperit olimEetionaeas, cum magnam everteret urbem,Inter opes, cantu argutam, fidibusque canoram,Arte laboratam docta, nam tota superneEt circum extremas argentea protulit orasHac se tum sicco residens in litore Achilles,Oblectabat, alens animum dulcedine cantus.
HASTA ACHILLISEX XVI. ET XIX. ILIADOS.Peliaco quondam sapiens in vertice ChironE trabe fraxinea praegrandem inciderat hastamIncisamque suo caro donavit amicoPeleo Aeacidae, qua multas ille virorumProstravit fortes animas, et corpora letoMulta dedit, quam deinde ad Pergama sacra profectusAbstulit et secum magnus portabat Achilles,Grandem, praevalidam, procero robore, crassam,Quam nemo potuit quantumvis fortis AchivumAut capere, aut tractare manu, nisi solus Achilles.THAMYRISEX SECUNDO ILIAD.Pierides quondam, proles Iovis incluta, MusaeThreiciumThamyrin privarunt carminis usu,Obvia forte virum nactae vestigia agentemEuryton infausto cum linqueret omine regemOechaliae, et se posse deas superare canendoIactaret, si secum aliquo contendere cantuAuderent, hic bile nigra indignantia MusaePectora succensae, spoliarunt vana ferentem,Sensibus et cantu, et citharae fidis arte movendae.
CESTUS VENERISEX XIIII. ILIAD.Illecebris magnum Iuno domitura TonantemPosse timens, Veneris diva rogabat opem:Fer nurus auxilium nati permitte potentis,In spatium exigui temporis, arma tui.Non nocuisse tuo sed mens prodesse parenti est,Dum me non alia pellice captus, amet.Cui Venus, haud opus est nati petere arma potentisNec solet his taelis iste carere puer.Quod si ista ratione Iovem tibi fallere cordi est,Pignore ab hoc, pueri quae petis arma feres.Dixit, et eximiis radiantia cingula bullisProtulit e blando blandior ipsa sinu.Hic est ille potens puerique potentior arcu,Quem mihi dic quare Ceston Homere voces?Sunt in eo Veneres omnesque Cupidinis artes,Sunt in eo fraudes, philtra, venena, doli.Insunt illecebrae, sunt blandae verbera linguae,Sunt ioca, sunt risus, iurgia, probra, sales.Mille artes capiendi animos, sunt pocula numquamEvitabilibus plena veneficiis.Omnia in hoc posuit vertentia pharmaca mentesPrudentes etiam fallere docta Venus.Quem cum blanda Venus Iunoni traderet, inquitIn tacito claudas arma fac ista sinu.His armis in amoribus omnibus omnia vinces,Commodiora meus non habet arma puer.Baltheus iste tuos tibi conciliabit amores,Vinciet invictum balteus iste Iovem.Risit ad haec Iuno, Cestonque recondidit intus,Sicut erat tacito condere iussa sinu.Cetera ab eximio si forte rogabis Homero,Dicendo iniiciet Ceston et ipse tibi.
MOLY EX ODYSS. X.Maeonidae sacro celebratum carmine Moly,Cur adeo rarum tempora nostra ferunt?Sic ego, Castalidum sic reddidit una sororumQuod nunc more hominum vivere nemo cupit.Bellua ne fieret sapiens praecavit Ulysses,In cuius natum pectore Moly fuit.Qua nocuas possis vitare Cupidinis artesNon nisi de superis ista medela venit.Tradidit ergo viro florem Cyllenius albumRadicis longae virgula nigra fuit.Moly vocant superi, mortalibus ipsa salubrisHerba, sed in raris invenienda locis.Illud habet praesens contra data philtra venenum,Si proprio fuerit tempore Moly datum.Quod quia tam pauci norunt, tam plurima monstraVultibus humanis, tempora nostra ferunt.
NEPENTHES ODYSS. IIII.Nubila tristitiae Nepenthes inertia pellens,Maeonio notum carmine nomen habet.Hanc Helene formosa mero commiscuit herbamHospitibusque aliis Telemachoque deditProtinus et curae, saevique abiere dolores,Protinus et risus, et rediere ioci.Pulchri laetifico Nepentheos ebrius haustu,Hei mihi, non iterum sobrius esses velim.Tunc mea non aliquos sentiscent pectora motus.Non dolor in nostris sensibus ullus erit.Non si chara parens, non si fraterve, paterveOccumbat nostros mortuus ante pedes.Dic age, num talem vim talibus esse sub herbisCredis? an his mulier viribus esse potest?Nam mulier satis herba potens, sed tristia laetisMiscet, et hoc vicio, quam loquor, herba caretQuicquid id est, ego mille Helenas mihi talia milleSaepe velim facili fundere vina manu.FINIS