HELII. EOBANI. HESSI. DE VITANDA Ebrietate Elegia. Additis super eadem re aliquot Epigrammatis
Erfurt: Mathes Maler, 1516
4o: 4 leaves
Text submitted by Harry Vredeveld. The orthography and punctuation of the original have been retained. I have silently corrected obvious printing errors, expanded the abbreviations, normalized the use of i/j and u/v, and, where appropriate, added paragraphing. For a critical edition, with translation and commentary, see: The Poetic Works of Helius Eobanus Hessus, vol. 3, King of Poets, 1514-1517 = The Renaissance Society of America Texts and Studies Series 1, ed. Harry Vredeveld (Leiden, Boston: Brill, 2012), pp. 323-43, 611-18.
[1r]
HELII. EOBANI. HESSI. DE VITANDA
Ebrietate Elegia. Additis super eadem re
aliquot Epigrammatis
[Woodcut, showing a dog, sheep, calf, sow, ass, wolf, goose,
bear, and monkey carousing. Beneath the woodcut:]
Aspice diversas asino sub principe formas
Teque sub harum aliqua. si libet. esse puta
Nec dubita pecus esse hominem. nam tempore nostro
Pythagorae non est vana Palyngenesis.
[To the right and left of the woodcut:]
Forsitan hac laesum qui se putat esse figura
Ex illis aliquod se sciat esse pecus
[1v]
AD LECTOREM. E. H.
Quid nova miraris variarum monstra ferarum
Et risu dignum te reperisse putas
Desine. nulla tibi haec foecit spectacula Circe
Non aliquem claudunt haec simulachra Iovem
Longe alia est ratio. maior Dea. vultibus istis
Te quoque. ni caveas. induet Ebrietas
De eodem
Qui legis humanos pecudum sub imagine vultus
Et brutis non vis credere. crede tibi
Nunquid enim monstrum est asinos audire loquentes
Ergo puta ex illo te tua verba loqui
De eodem aliud
Non melius Venerem Cous depinxit Apelles
Non maius precium vaela Timantis habent
Non ita Protogenes Hyalision. haud Agrigenti
Talis erat Iuno Zeusidis. aut Helene.
Huius ut Ebrietas expressa in fronte libelli
Mentitum fuco non habet Archetypon
Aliud de eodem
Auriculas asini Phrygio mens stulta Tyranno
Torva Iovi tauro cornua fecit Amor
In porcos Ithaci comites pecuina voluptas
Exuit. et balat Rex maris inter oves
[2r]
Decolor ira canem Cisseida foecit: Olympo
Invidiae labes Arcton utramque dedit
Induit ora lupi ferus impietate Lycaon
Cercopibus [Cecropibus 1516] precium Simia perfidiae est
Atque alias aliae pestes foecere figuras
Singulaque artifices monstra habuere suos
Has tamen una potest omneis effingere formas
Omnibus in vicium doctior Ebrietas
Amorem esse tolerabiliorem Ebrietate
Si te forte iuvat tentare Cupidinis arcus
Et Veneri longam solvere militiem
Illuvies Bacchi nimias ad Bactra relega
Multa fugant Venerem pocula. rara Iuvant
Nam tolerabilior Venus est hoc blanda Sileno
Quod minus ingeniis corporibusque nocet
Ipsa dat ingenuos mores. pervertit Iacchus
Hec animi vires instruit. ille necat
Munditiem custodit Amor. Temulentia sordes
Iniicit. haec formam destruit. ille facit
Verum si quis erit qui spernere possit utrunque
Hunc caelo dignum pectus habere puta
[2v]
H. EOBANI HESSI DE EBRIETATE VITANDA
EXTEMPORALIS. ELEGIA.
Nuper ut humanos Arethe respexit ad usus
Iussa loco vitiis cedere. liquit humum
Quae [Que /1516/] simul ut terris [/1531, 1535, 1539/; vitiis /1516/] supera attigit alta relictis
Irrepsit scelerum pestis et omne genus.
Et ne forte iterum mortalibus influat. omnis
Ad terram reditus qua [quae 1516] sit adempta via est
Namque ducem contra fortem Rex misit Averni
Illa est. si nomen quaeritis [queritis 1516]. Ebrietas
Castra loco posuit quo non habitatior alter
Olim virtuti caelitibusque fuit
Sed neque degeneres adeo consedit ad Indos
Extulit ad Numidas [Humidas 1516] nec sua signa vagos
In medio Europae sedem stabilivit. et armis
Teutonas invictos. illius arma premunt
Orbis enim postquam fortissima mollibus armis
Occupat. hostiles non timet inde minas
Et quamvis aliis quoque gentibus imperet. Illam
Nulla tamen studio seduliore colit
Illa adeo nostrum pestis sibi subdidit orbem
Ut gerat arbitrio publica quaeque [queque 1516] suo
Quandoquidem heu nimium non est opus indice. et istis
Temporibus constet notius esse nihil
[3r]
Quinetiam accessit vicioso gloria mori
Peccatoque boni nomine venit honor
Venit honor vicio. Virtus iacet. otia regnant
Mollia. dum ventri vivimus. atque gulae
Improba dum nimio facimus convivia luxu
Inque malos mores prodiga turba sumus
Languit omnis honor studiorum militiai
Armaque dura prius mollia facta iacent
Durior hac nusquam pestis: nec atrocior hostis
Teutona victrici venit in arva manu
Non adeo nostras Romana potentia vires
Fregit. mille licet miserit illa duces
Quod non mille duces plures potuere per annos
Continuis perdit cladibus ista lues
Ut taceam famae [fame 1516] qualem denigret honorem
Hei mihi quantum animis: corporibusque nocet?
Ingenii exhaurit vires. animique vigorem
Sique quid est clari luminis omne rapit
Corporis enervat robur. succumque iuventae
Exprimit ut vites humida praela novas
Omne decus formae [forme 1516] perimit: sugitque colores
Larvarum similes vultibus esse facit
Inde tot erumnae malesani corporis. Inde
Tot ledunt Stomachum: tot nocumenta caput
[3v]
Inde manus tremulae. pallor. timor. anxia mentis
Conditio. et nunquam tuta animi requies
Hinc matutinas exhalant ora mephytes
Deformat putres pendula bucca genas
Hinc semper gravibus stillantia lumina guttis
Hinc ruga. et scabie semper arata cutis
Hinc male consistens titubantis inertia linguae
Verbaque inaudaci semiloquta sono
Nocturna infestant furiales tempora somni
Et lemurum miscent: Eumenidumque choris
Adde quod illa animos ita conficit improba pestis
Ut nihil egregium precipuumque petant
Sed velut Asphalti mens tacta bitumine stagni
Langueat. et miseris defluat aegra modis
Flamma velut nebulis fumi compressa residit
Ebria mens proprio munere cassa iacet
Tum carpit stupidos demens vecordia sensus
Tum spes destituunt. et ferit ossa pavor
Horrida sepe illi comes est Epilepsia monstro
Quaeque [Queque 1516] cito in mortem membra Apoplexis agit
Vidi ego non paucos Maniam traxisse molestam
Ex tam deformi: luctificaque lue
Atque aliae innumerae Quis enim comprehendere possit
Quot moveat pestes tam Camarina nocens?
[4r]
Quid referam quantis animam post fata ruinis
Quamque gravet paenis intolerabilibus?
Tot viciorum etenim genitrix / tot causa malorum
Toxica pestifera seminat atra manu
Iurgia: furta: doli: fraudes: iniuria: caedes
Incestus. stuprum: raptus: Adulterium
Fastus: avaricies: luxus: gula: livor: et ira
Pigricies: Illa sunt sata iacta manu
Bella: nefas: rixas: periuria: probra[:] rapinas
Saemina. si nescis. illius esse scias
At potuit Veneris tolerari blanda voluptas
Illius et forsan cura futura fuit
Triste malum hoc postquam radices altius egit
Quo magis evulsum est. hoc magis heret humo
Non opus aeratas armare in bella cohortes
Victa iacet vicio Teutonis ora suo
En nostras communis Asotia possidet urbes
Et miseros cogit Iura superba pati
Quem semel ut nostris pellamus finibus hostem
Sit pudor in tantum degenerasse nefas
Omnibus invictos nostri vicere parentes
At vicia hec nobis vincere nostra grave est
Orbis victorem populum discordia vicit
Nos nisi vicisset. vicimus. Ebrietas.
[4v]
O quibus est igitur iuvenili in corpore robur
Et solidae vires. ingeniumque viget.
Spernite degeneri convivia perdita luxu
Sit medium: et constans inter utrunque modus
Nam semper sapere: et nunquam indulgere iocosis
Moribus. id pecus est vivere. non hominem.
Last modified: April 14, 2013