Epistola Italiae ad Divum Maximilianum Caes. Aug.
Ulricho Hutteno Equite Germano Autore
Responsio Maximiliani Aug.
Helio Eobano Hesso Autore
Erfurt: Mathes Maler, 1516
4o: 16 leaves
Text submitted by Harry Vredeveld. The orthography and punctuation of the original have been retained. I have silently corrected obvious printing errors, expanded the abbreviations, normalized the use of i/j and u/v, and, where appropriate, added paragraphing. For a critical edition, with translation and commentary, see: The Poetic Works of Helius Eobanus Hessus, vol. 3, King of Poets, 1514-1517 = The Renaissance Society of America Texts and Studies Series 1, ed. Harry Vredeveld (Leiden, Boston: Brill, 2012), pp. 345-421, 619-49.
[A1r]
QUAE IN HOC LIBELLO NOVA HABENTUR
Epistola Italiae ad Divum Maximilianum Caes. Aug.
Ulricho Hutteno Equite Germano Autore
Responsio Maximiliani Aug.
Helio Eobano Hesso Autore
Addita sunt Hutteni de eadem re Epigrammata
aliquot nuper ex urbe Roma missa:
Sumpto ex his temporibus motibus Argumento
LECTORIBUS
Et quae videtis ante visa sunt nusquam
Et quae legetis ante lecta sunt nusquam
Quicumque perlegetis ista lectores
Brevi libello scripta quae damus. passim
Legenda vulgo: perdar. et misere vivam
Si lecta non amabitis: Satis dictum est
E. H.
[A2r]
ITALIA MAXIMILIANO CAES. AUG.
Qua. si quando dabis gaudebit et ipsa salutem:
Accipis afflicta Caesar ab Italia
Fama erat antiquo tua castra movere Tridento /
Et iuga Rhetorum milite plena tuo
Exilui. molita novos de more triumphos:
Iamque adeo mecum hoc dulce sonabat Io
Cum quidam extemplo quiddam mihi tristius affert:
Te modo suspensis ausibus ire retro.
Turbavi mutata comas: posuique nitorem /
Ex male sperato moesta repente bono.
Deposui digitis: abieci a vestibus aurum
Et gemui: et lachrymis inmaduere genae
Forma tibi colitur: tibi nostra placere laborat /
Nunc latet: accepto te. redit ille nitor
Ante Pater superum Stygiis me admoverit umbris
Fulmine turritum concutiatque caput:
Quam nisi te quisquam videat gaudere recepto
Squalor in adventus hic manet usque tuos
Spes sedet: hanc per te cunctando restitui rem
Quae nunc Fortuna concutiente labat.
Solor et ipsa meas deserta utcumque ruinas:
Excusare tuas ingeniosa moras.
Et quoties sumptis quisquam me invaderet armis
Sub domino dixi vindice causa mea est
Nec quod victa premor: ultro victam esse putabis [A2v]
Omne reluctanti quod fero venit onus
Donec abes. donec sinor indefensa. tenebit
Invitam quisquis possidet Italiam
Nec quid aget. blando qui me tibi detrahit ore
Pollicitis partes allicit inque suas
Qui mihi grande decus. mihi qui promisit honorem
Unus honos: unum est Caesaris esse decus
Me res pollicitis Venetorum ingentibus urget
Tentavit nostram Gallia blanda fidem
In medioque mei quidam exhortatur: ut ausim
Quam dare tu possis uberiora sequi
Averti. tenuique manum: pactumque refugi
Donaque contempsi: non habuique fidem
In te solus Amor. in te mea sola voluntas
Aut nunquam: aut per te libera terra mea est
Tu dominus: tua iussa sequar: te principe tollam
Ut quondam: domitis gentibus: acre caput
Per te priscus honor: prisca ornamenta redibunt
Aut ego perpetua squalida sorde ferar
At tua lenta mora est cessasque in vota tuorum
Qui spe: qui dubio consenuere metu
Interea nullis ego non obnoxia fatis
Cuilibet audenti praeda relicta petor
Ah sinis Italiam nullo tutore relinqui
Regnorum caput hoc: imperiique domum?
Ah sinis: unde tibi constat nomenque decusque [A3r]
Quemlibet iniecta contemerare manu?
In mea foedifragi grassantur viscera Galli
Me lacerat Venetus persequiturque Latro
Venit ab occiduo qui me convellat Ibero
Et partem de me carpit Adustus Afer
Intrantur Danais nostrae praedonibus urbes
Appetor Illyriis. Helvetioque fero
Nemo quaerit opes: quem non mea premia pascant
Nec sapit hic: qui non Itala regna petit
Quid dicam eversas collapsis moenibus Urbes?
Quid memorem ferro plurima et igne peti?
Aut neglecta situ veterum decora alta parentum
Dissimilis primum nunc ego facta mei
Thuscus honoratam tenet usurarius Urbem
Tota Fluentino est prodita Roma dolo
Da veniam: si liberius quid dixero de te
Quaerere [Querere 1516] debueras ista: tenere negas
Si tamen instat adhuc istis digna ultio factis
Nec me perpetuo spernis opemque feres
Et si vel sero agnosces: studioque moraris
Sit leve vel tanta moesta tulisse mora
Ne contemne modo: tulerim differre tot annos
Te rapere indigno regna Latina Iugo
Quae veniunt lente veniunt tamen. omne rependet
Tristiciae tempus laetior una dies
Sed nolis causam producere longius istam [A3v]
Desperat [Dispereat 1516]: quisquis sperat habere diu
Tu toties victos in te consurgere Gallos
Tu sinis haec Venetos surripuisse tibi?
Nec gentis virtute tuae: famaque moveris
Quam memini Latios pertimuisse patres[?]
Quam pro me ne sit Germania fortior in me
Haec venit auspiciis fama tuenda tuis
In me terribiles fecere ingentia Cymbri
Sentio Teutonicae nunc quoque facta manus
Me ferus Arminius [Arminus 1516] sumptis afflixit in armis
Invictoque meas pectore fregit opes
At tu bella move pro libertate meorum
Et potes. et debes hoc removere iugum
Ducat in exemplum preclaris Carolus actis
Infestum a nobis ille removit onus
Ducat in exemplum geminorum splendor Othonum
Reddidit in melius tempus uterque suum
Seu cupias laudem: seu premia digna laborum
Cum mihi subvenias: illud et illud habes
Ah quoties timui. cum res Germana placeret
Errares patriae ne quid amore tuae
Illius armorum virtus: locupletior hec est
Diviciae fortes hae decuere [haec docuere 1516] viros
Si quid ab antiquo repetis tamen: omnia quondam
Devici. indomitos supposuique iugo
Ulla nec Italica victoria longius ivit [A4r]
Gens tua nunc: olim maxima Roma fuit
Me Lybici sensere duces. ego Punica vici
Regna. per Aethiopas arma tulique truces
Quantum Arabum. quantum est Aegipti. marte subegi
Effera Parthorum me timuitque domus
Pugnaces domui Thracas. fudique feroces
Pannoniae populos horribilesque Gethas
Pugnavit quoties. toties mihi Gallia victa est
Signa per Hispanos per Siculosque tuli
Ausa Calydonios etiam superare Britannos
Inieci occiduo claustra metumque mari
Dalmata succubuit[:] mihi succubuere rebelles
Illyrii. Moesos edomuique feros
Audaces cessere Syri. quique eminus arcu
Non modicos Persae distribuere metus
Vici acres Macedum turmas. vici Attica regna
Servivit Romae Graecia tota meae
Me domitae novere Asiae: tot regna tot urbes
Sensere et quem nunc omnia Turca timent
Impressi tibi Ponte [ponte 1516] iugum. Colchosque cecidi
Pertulit incursus Caspia porta meos
Per Solymae grassata urbem mea gloria gentis
Nec mihi se rigidi non tribuere Scythae
Fregi acres Cymbrorum acies. et Teutonas armis
Excidi et quorum te pudet Helvecios
Nullus in orbe locus. qui me non noverit omni [A4v]
Novit in immenso est insula si qua mari
Una caput mundi meruit mea Roma vocari
Non tuus hoc Rhenus ipse negare potest
Et sinis haec unde est tibi gloria tanta perire[?]
Quin agis. et tua sunt siqua tenenda putas
Non ego vel magni precium tibi vile laboris
Non ego ero Marti causa pudenda tuo
An quis mille rates pro Coniuge ducit in armis
Tu bello pulchram non petis Italiam[?]
Si quaerenda [querenda 1516] forem poteras aliunde. morari
Nunc tibi cum tua sim prima tenenda fui
Tu Caput es Romae. Mundi caput illa vocatur
Ah age qui rerum es: omnia vince: caput
Aut hoc si nimis est. saltem illud vince tuendo
Quo nihil uberius Maximus orbis habet
Causa gravis belli. victori maxima laus est
Praedones Latio pellere ab imperio
Romanum formare statum. vicisse superbos
Et tandem Romam restituisse sibi
Huc ades: et modico cape praemia summa labore
Dicam omnes uno te meruisse minus
Ausoniae lacerantur opes. decus omne Latini
Nominis externo succubat opprobrio
Pulsa omnis Latio virtus. fex ima resedit
Mente abiit quisquis liberiore fuit
Nuda viris mecum pueros alo. quaeque supersunt [A5r]
Intactas Galli non voluere nurus
Infertur teneris vis cottidiana puellis
Non mihi matronas nunc licet esse probas
Non sexus. non est: cui saeva pepercerit: aetas
Gallia. non ipsis abstinet illa deis
Obiice te rabido virtute ultrice furori
Nil reliqui victor iam facit iste mihi
Foemineum miserare genus: puerosque: Deosque
Eripe. quod perdam nil super ista manet
Serva aliquid dum non perierunt omnia ne cum
Servari cupias plurima: nulla queant
Maturasset opus casu Friderichus in isto
Cuncta repentina praecipitasset ope
Dum tamen ille studet vitiantes tollere morbos
Quam volui: medicae plus abiere manus
Rumpe moras. venere dies. cunctarier ultra
Qui prohibent salva laude fideque tua
Arma cape. intrepidoque tuas motu assere laudes
Quid vorat Ausonias Gallicus hostis opes[?]
Omnia victoris [victores 1516] mirantur pectora Galli
Hoc tu materiam laudis ab hoste pete
Moesta precor. genibusque tuis presentia tendo [tendam 1516]
Brachia. depuduit supplicis esse loco
Res tua cuncta perit. summis se admiscuit Ima
Vergit in occasum si qua suprema fuit
Non modus est: non est qui debuit ordo tuorum [A5v]
Turbantur mixto. fasque nefasque loco
Dilanior patriis obnoxia facta tyrannis:
Ut taceam externo quicquid ab hoste fero
Pastor eris. servabis oves. purgabis ovile
Lustrabis quae [que 1516] nunc illita sorde iacent
Ipsa pusillanimes Romae ius dicere scribas
Cum video. et nullo pectore vulgus iners
Quique sacerdotes titulo tenus ocia ducunt
Quique bibunt semper plurima. quique vorant
Molliculosque homines. et inerti corde supinos
Quique ibi sunt quorum facta referre pudet
Et pudet. et dicam. pathicos [paticos 1516] regnare Cynedos
Cum video. Romam tunc pudet esse meam
Dii melius: quam tu desperes ista iuvari
Sic cecidi. ut possim surgere. lapsa tamen
Grande quidem vulnus: sed adhuc medicabile nostrum est
Nec levis est. nec adhuc plaga recusat opem
Me nisi tu redimas. nisi te duce libera restem
Tot venient reges. qui facile illud agent
Ne sine te vinci. ne quae tua propria laus est
Hanc aliquem media preripuisse mora
Nec tibi Trinacrio sulcandos littore fluctus
Propono. aut dubias findere classe vias
Ut mihi me reddas: ut te in tua iura reducas
Quod facies tua per regna tenebis iter
Omnis ab opposita tibi se manus adiicit Alpe [A6r]
Maiorem vim. quo longius ibis: habes
Nec tantum adversae minuent tua robora pugnae
Quantum acies subitis crescet ab auxiliis
Qui Venetas fugere manus. quos Gallia vicit
Et grave Thuscorum qui renuere Iugum
Et fidei servata tuae quae se agmina nondum
Hostis in adversas explicuere manus
Qua non esse putas: effundent se arma virique
Excutiet latebras ira sepulta suas
Ut: si nulla tuos Germania roboret Ausus
Haec tamen Ausonio milite bella geras
Omnis ab exulibus gravior vindicta. negabis
Irasci Venetis te potuisse magis
Asperat offensas illata Iniuria mentes
Cogitat ulcisci quisquis acerba tulit
Laude tua facies alieno bella periclo
Quid dubitas spacio corripere arma brevi?
Ut taceam quantum est lucri certamine ab illo
Tam claro poteras Marte vovere mori
Te quisquam Imbellem quoties de plebe vocabat
Ne caderem rupto pectore cura fuit
Multa quoque ulciscor. quae tu convicia nescis
Et quoties pro te quid licet: arma gero
Sed ruit in nostras obversa potentia vires
Saepeque cum nolim. est ira premenda mihi
Despiciunt Veneti cives: te Gallia temnit [A6v]
Vix aliquid sperat quisquis amicus adest
Finguntur mediis in te omnia turpia scaenis
Contemptuque carent nulla theatra tui
Audivi et puduit: recitari Carmina de te
Et qui te ridet: ingeniosus is est [est? 1516]
Atque aliquis medio iam sol ubi lucet olympo
Accenso quaerit [querit 1516] lumine. Caesar ubi est?
Quam fuit indignum tibi non parere iubenti
Tam tua Maiestas laesa tuenda venit
Per genus egregium: clarisque insignia factis
Sceptra: per Austriacae stemmata clara domus
Per decus Imperii: Maiestatemque verendam
Per: qui te his rebus praeposuere: deos
Perque tui: iaceant quae molliter: ossa parentis
Per quae te insomnem cura Nepotis agit
Rumpe moras oro: fer opem: rebusque caducis
Auxilium presta. suppetiisque leva
Sic tibi quam sera est. tam non elangueat aetas
Sic superet clari Carolus acta patris
Quae iam plane omnem amisi vocemque coloremque
Absimilis non est cuius imago neci
Quam casus minuere graves. quae mortua credor
Exurgam adventu prosiliamque tuo
Bononiae
[B1r]
MAXIMILIANUS AUGUSTUS ITALIAE
Legimus afflictae lachrymas et verba precantis
Auxilium: nostrae sed tamen: Italiae
Legimus et turbasse comas: posuisse nitorem
Nec gemma digitos amplius esse graves
In nos causaris neglectae crimina formae
Et nimium lenta scribis abesse mora
Scribis ut his curis vix possis aegra levari
Et desperata pene salute mori
Si qua fuit quam nos velles misisse Salutem
Despice: nunc primum est illa ferenda tibi
Nam tua sic animum permovit epistola nostrum
Ut placeant avido: quam stilus: arma magis
Et tibi non eadem ratio est: nec velle videris
Quisquis ut afflictam liberet Italiam
Nos regem: ut decet: agnoscis: dominumque fateris
Dulce tui nomen Caesaris illud amas
Hoc vetus: hoc: supplex: Augustum numen adoras
Atque aquilas repetis: libera signa. tuas
Commemoras veterum Mavortia facta parentum
Restitui per nos et petis ipsa tibi
Parce queri: servaque fidem. et spes concipe magnas
Iam tibi: ne dubita: noster anhelat equus
Quantulacumque nocet cupidis mora: nostra sub armis
Est igitur variis littera fracta locis
Scribimus et dictant iratae verba Camaenae [B1v]
Terribiles referunt singula verba tubas
Nunc mihi Teutonicas videor spectare phalanges
Ex una quoties scripta tabella plaga est
Nunc longas brevibus certare dolonibus hastas
Cum stetit hic versus longior ille brevis
Scilicet. ex ista promissam parte salutem
Ut missam posses dicere. cura fuit
Ergo ad te brevior tanto ibit epistola: quanto
Pro te suscipiet longior arma manus
Namque quid Alpinas fuerit movisse sub arces
Afflictam cum non ipsa querare minus[?]
Mene Tridenti urbem superasse. Athesimque fragosum
Ludibrium famae despicientis erit?
Illa quidem non vana tuas pervenit ad aures
Atque aliquid maius quam loqueretur erat
Sed quod: ut assueta est. praeclaris derogat actis
Ex ista nobis parte maligna fuit
Expulit imbelles Aquilae presentia Gallos
Tantus in Augusto nomine terror erat.
Et neque sustinuit metantem castra videre
Quem poterat dici non timuisse prius
Quodque minus potuit sumptis bellator in armis
Tentatum precibus pene peregit opus
Sed retro cessisse doles: quererisque fuisse
Non satis irata fulmina iacta manu
Hoc tibi quicquid erat fugiente pepercimus ipso [B2r]
Cuius eras nobis crimine pene nocens
In tua nos patria grassari viscera dextra
Finge age: et hoc aliquis cui placuisset erat
At potui. et volui caedentem longius ipsum
Infestis Aquilis in sua regna sequi
Quo minus id possem commissum est fraude meorum
Heu etiam nostris nunc male sancta fides
Prisca fidem coluit sanctam Germania: nec gens
Clarior hac nobis: testis es ipsa: fuit
Nunc sua perfidiae passim sunt praemia. passim
Perfida sacrilega [sacrilego 1516] pro stipe castra merent
Quantum tu cuperes si posses vera negare
Apula non aliquo prodita regna dolo
Quam male dissimulat sub proditione nefanda
Cepisse anguigerum Gallica crista Ducem
Nos quoque. Dii facerent. non amplius ista petisset
Solaque de nobis perfida Brugi fores.
Iam neque plus nimio tardantes questa fuisses
Inque sinu poteras nos habuisse tuo
Quod neque fracta meis poterat: nunc mitior: armis
Adria: nec pugnax impediisse Lygur
An pacem toties Venetum petiisse rebellem
Nescis? et pondus non habuisse preces?
Quam fuit antiquam satius coluisse paludem
Iratos terra quam tolerare Deos
Aspice: et ipsa tuos te contemplare per artus [B2v]
Non macula est Veneti sanguinis una tibi
Illa quidem nostris nunquam foeliciter armis
Restitit: in patrio gens animosa mari
Perdita deflet adhuc amisso castra Roberto
Pluraque in Austriaca signa videnda domo
Respice: teque retro bis quinis collige ab annis
Invenies faustum [hanc] constituisse nihil
Exiguo quoties numerosas milite turmas
Fudimus: et parva maxima castra manu
Scit Padus: et propior Mantoae Myncius urbi
Atque Antenorei tecta superba laris
Testis et aequoreae clades lachrymosa Ravennae
Heu tellus quantum sanguinis illa bibit
Scit Verona suis per nos animosior armis
Nec: totiens vinci Brixia docta: negat
Maenia nec miserae quondam: nunc capta. Cremonae
Nec Vicentinus [Vicetinus 1516]. nec Mutinensis ager.
Ipsa paludosi dominatrix lenta profundi
Ante suas legit fulmina nostra domos
Linigeri medio trepidarunt aequore nautae
Linquentes pavida retia lapsa manu
Nunc erat utendum parta tot pace per annos
Nostraque foelici Roma adeunda pede
Ecce timet sacra positus Leogallus in arce
Fors Capitolinum surgere posse [posce 1516] Iovem
Ecce timet: Gallumque vocat. dubitatque manere [B3r]
Sub domino Romam Caesare posse suam
Heu Leo caelestis collator provide regni
Debueras nobis haec sinere. ista sequi.
Et cum credaris superorum Ianitor aulae
Cur aliena precor claudere regna voles?
Nos te Romanae dominum ditionis et urbis
Foecimus. in capite est nostra corona tuo
Utere pace bona nobiscum[:] rebus inemptis
Contra nos. nobis debita. stare veta
Nam qui promissi claves commisit Olympi
Martia pro regnis non dedit arma tibi
Pro populis baculum cepisti pastor ut esses
Non ut cum populis bella cruenta geras
Nos tibi quam iustum est: quam nos debere fatemur
Non volumus sanctam non soluisse fidem
Tu modo ne nimium nobis insurge. nec unquam
Externos dominos in mea iura voca
Tu quoque ne dubita. Regni pars optima nostri
Utilis ex multa parte querela tua est
Indignos regnare doles. et Romula scribis
Nescio quo misere prodita regna dolo.
Venit ab occiduo qui te convellat Ibero
Hinc Venetus partes abripit. inde Lygur
Quodque magis miror: praedatrix Graecia tutam
Non sinit: hinc gravis est Illyris ora tibi.
Aspicis eversas quasdam et sine maenibus urbes [B3v]
Squalidaque informi signa vetusta situ
Et nunc. materia quod erat potiore dolendum
In gremio claudis Gallica castra tuo.
Fer: confide deo: spera bene: lubrica nunquam
Fortuna in summo cardine stare potest
Semper: et a prima surgentis origine Romae
Fortunae facies non fuit una tibi
Europae. atque Asiae domuisti: et Punica regna
An rogo quod pudeat dicere. passa nihil?
Aspice foedantes incensam Senonas Urbem
Patricioque putres sanguine stare vias
Quid memorem lectas sepe amisisse cohortes?
Quale tibi imposuit Samnis aquosa iugum?
Quam cito de Siculis pepulisti finibus Aphros?
Dissimules victam sepius esse licet.
Arma bis octonos [octenos 1516] Poeni tolerasse per annos
Clade tua testis proxima es ipsa tibi
Quam funesta tibi fuerint Thrasimenia tempe
Scit Trebia. et Ticino proxima rura tuo
Quid lachrymabilius Cannarum [cannarum 1516] nomine Romae
Tot simul amissis milibus esse potest?
Anne pharetratos Parthos impune lacessis?
Auxerat Eufratem sanguinis unda tui.
Europae domitum signis victricibus Orbem
Asserere innumera non sine clade potes.
Ut taceam Gallos: quoniam pudet. aspice quanti [B4r]
Vincere pugnacem constitit Illyriam
Ut taceam quoscumque mihi est numerare molestum
Te quibus ipsa doces imposuisse Iugum
Nostra tuo quoties Germania milite tacta est
Incoepti poteras poenituisse tui
Nec tentata tibi gens infoelicius ulla est
Cum servam velles quae tibi nunc domina est
Nec fortuna dedit cursum tibi semper eundem
Nec similis visa es perpetuo ipsa tui
Nunc oppressa malis: rebus nunc aucta secundis
Nunc Ver arrisit. nunc tibi saevit hyems
Spirat inaequali semper Dea lubrica flatu
Aequatas rerum non amat illa vices
Cuius ut exemplum videas te respice. dices
Ludere fortunam non potuisse magis.
Nos quoque per varios eadem Sors ipsa labores
Multiplici rerum lubricitate tulit
Nobiscum nata est. et in ipso flore Iuventae
Tota fere armorum gloria nostra fuit
Vidit. et invidit quae corripit omnia secum
Et signum in nobis se dedit esse Deam
Quodque fuit nulla nobis ratione timendum
In propria carcer gente paratus erat
Sepe rebellantes toties vicisse Sycambros
Est iterum atque iterum causa fuisse pium
Quis fudisse acies Gallorum sepe superbas [B4v]
Nescit. et ingenti strage dedisse neci?
Ad mea Pannoniae tremuit domus arma. fuitque
Consultae facies omnibus una fugae
Et nisi tot variata modis fortuna fuisset
Contudimus. quorum nos pudet. Helvetios
Hec tumidos gladio fudit victore Bohemos
Dextra. Palatinas cum sequerentur opes.
Infidos pepuli patrio de limite Turcas
O et adhuc aliqua gens adeunda manu
Cuncta referre piget. nec enim brevis omnia chartae
Servatura modum pagina ferre potest.
Nunc quoque quanta tuis tot retro abeuntibus annis
Aediderim campis funera: nemo rogat
Quid mirum si fortunae cessisse parumper
Differre et tantum si videamur opus?
Tu quereris: causasque times quaesisse morandi
Et spacium iusto maius abesse doles
Et velut admoneas imitari exempla parentum
Segniciem exprobas. desidiamque notas
Desine ab exemplis metiri facta: nec istis
Conferre antiquis tempora nostra velis
Quos tu commemoras geminorum splendor Othonum
Longe alia tantus conditione fuit
Tum neque tot dominos habuit Germania reges
Necdum contemptus Caesaris iste fuit
Paruit Augustis patrii concordia Regni [C1r]
Constituit proprium nemo sibi Imperium
Si quando expediit legiones ducere. et usquam
Martia in hostili ponere castra loco
Militiam nemo tum detrectavit honestam
Gloriaque in castris Caesaris esse fuit
Nunc confisi opibus nobis blandimur. et inter
Summa voluptates vivere militia est.
Et nos quando adeo Caesar sibi quisque videtur
Accipimus preter nomen inane nihil
Sepe quidem mandata damus. Regnique senatum
Cogimus auspicio deserimusque bono
Semper at hoc iterum faciendum iterumque. nec unquam
Consilii finem lubricus orbis habet
Donec inutilibus terimus conventibus aevum
Hostibus infidis quid nisi praeda sumus?
Ah pudet Imperii quoties illa inclyta mentem
Euxini subiit luxque decusque maris
At nisi nos fallant promissi oracula fati
Pro tali poenas crimine Turca dabis
Ante coegerimus Venetum in sua stagna rebellem
Fregerimus cristam perfide Galle tuam
Tunc dabitur nostrae iam lapsa Palatia Romae
Visere. et augusto Tybridis amne vehi
Quoque minus dubites iam non promissa. sed ipsam
Aspice non ficto pondere stare fidem
Dum nos Vindelici princeps Augusta Suevi [C1v]
Detinet. et populis Martia iura damus
Dum tibi Teutonicae: fortissima pectora: gentes
Tot coniuratis milibus arma parant.
Interea Venetis sociatum viribus agmen
Quadraginta hominum milia. Gallus agit
Iam tuto populatus agros. populatus et Urbes
Abstulit irato fulmina pene Iovi
Ha scelus. et nunquam violentia tuta pericli
Galle diu ludus non stetit iste tibi
Inclyta deerat adhuc tantis Verona triumphis
Spes nata est Venetis hanc quoque posse capi
Ter frustra oppugnant [oppungnant 1516]. magna ter caede repulsi
Quod nequeunt armis. hoc voluere minis
Dira quidem nostris ducibus datur optio. vellent
Sive Urbem triduo tradere. sive mori.
Improbe tune minis gentem terrere prophanis
Quam nequeas armis vincere: Galle voles?
Venit et aereas iam tertia depulit umbras
Propitia nostris luce revecta. dies.
Ecce adsunt. et prima alacres ad maenia Galli
Tormenta adiiciunt. excidiumque parant.
Porta fuit positis modice firmata cathenis
Pervia tormentis sponte relicta ducum
Qua licet irrumpunt duris Cataphrattus in armis
Pars peditum nostrae maxima gentis erat
Iamque videbantur toto sibi vincere Marte [C2r]
Iamque fere illuvies tota recepta fuit
Rupit ab insidiis quod in istum iussimus usum
Talibus hospitibus tale dare hospitium
Hanc te ferre stipem miles Germane decebat
Haec erat officio gratia digna tuo
Quid referam quantam aediderint tormenta ruinam?
Horret adhuc animus. et meminisse grave est
Pelluntur Veneti imbelles. Gallique minaces
Plura sed illorum milia caesa. manent
Noster at interea victrici exercitus urbi
Advenit. et spolium relliquiasque [rellinquiasque 1516] legit
Quem nunc ecce tuis victorem cernis in oris
Pro te. pro patria: Martia castra sequi
Spem nunc interea tibi nos praemittimus: ut sit
Quod maius multo polliceare tibi.
Ut taceam quantas pro se Germania vires
Quot queat invictos mittere sola Duces
Ungarus accedit pugnax: acerque Bohemus
Et qui vasta ferox rura Polonus arat
Ducet ab occiduo turmas Hyspanus Ibero
Fida suam nobis Anglia mittet opem
Finge age non aliquae vires: non ulla sequantur
Auxilia. Augustae destituantur opes.
Sola potest Venetos timidumque repellere Gallum
Sueta diu tales vincere nostra domus
Et mea non uno contenta est Austria regno [C2v]
Mater et innumeris Regibus illa fuit
Illius aspicias populis florentibus Urbes
Gallorum vires dixeris esse nihil
Qua sola Venetum virtute potentia fracta est
Hanc tibi: si nescis: Austria sola dedit
Renus ab Ausoniis quantum fugit Alpibus. et quod [quot 1514]
Haec inter spacium claudit utrumque mare.
Tam late patrium regnum exercemus. et illud
Vix etiam Odrysiis terminat Ister aquis.
Unde nec imbelles Indos: mollesve Sabaeos
Nec Persas medias ducimus inter opes
Sed genus acre virum: ferroque horrentia late
Agmina: non aliquo sueta labore premi
Gentem animo infracto patientem frigus et aestum
Tamque sitim doctam quam tolerare famem
His ego tot populis Gallum prohibere minacem
Deque tuo potui pellere: ut ante: sinu
Fortunae sed erat caedendum temporis huius
Quam sepe invitam detinuisse nocet
Nunc eadem eventum meliorem spondet. et audet
Dicere se facti poenituisse sui
Fata datas aeque rerum moderentur habenas
Certum est sive tibi vincere: sive mori.
Viribus Imperii sociata resumimus arma
Ducturi in fines protinus illa tuos.
Arma nec antiquum tantum visura Tridentum [C3r]
Arma per Alpinas longe abitura nives
Tum neque foedifragi vecors insania Galli
Euganei obsistet nec domina illa maris
Non aliquem dices Fridericum animosius isse
Europam atque Asiam fregerit ille licet.
Tum mihi retrogrados Florentia pingere cancros
Audeat: et claro sub Iove ferre faces
Tum mediis faxo recitent nova Carmina scaenis
Contemptu careant nulla theatra mei
Non tamen illa movent quantum tua damna. precesque
Udaque de lachrymis littera facta tuis
Qua libet interea: quoniam licet. improba iactent
Consilia ingrati pessima turba animi
Poena scelus sua quodque manet: Sine crimine laesa
Invenit ultores gloria vera Deos
At tu passa graves motus: iam pene coloris
Indiga: iam morbis pallida: iamque senex
Quae iam fracta malis poteras. et mortua credi
Cui vitam adventus spes fovet una mei
Ecce novum spondet rerum fortuna tenorem
Iam cita desaevit: iam revoluta rota est
Adde novas animo vires. priscumque resume
Ornatum: nec te iam periisse puta.
Nostra mane: nec caede malis: teque Inclyta serva
Exiguum est quod nos tempus abesse feres
Ante quidem quam tu vel quisquam credere possit [C3v]
Polliciti cernes pondera plena mei
Caetera quae cuperes tibi nos responsa feremus
Armorum potuit littera ferre nihil. [nihil.) 1516]
Erfurdiae [Erfurdie 1516]
Addidimus hoc loco Candide Lector quaedam Hutteni Epigrammata ad eam rem de qua nunc scripsimus pertinentia: ut simul appareret quantum et vir ille Germano nomini (in quo natus est) tribuat. et nostrum in consequenda tua gratia studium. si istarum rerum te quas longe selectissimas habemus: participem faceremus
Huttenus ad Pasquillum
Anxia lustrato postquam gens Itala mundo
Consuluit Vates consuluitque Deos
Quod male respondent vates Pasquille Deique
Te rogat amisso Caesare: Caesar ubi est?
Certa nec accessi referunt oracula Delphi
Nec Dodonaei sylva canora Iovis
Omnia templa silent[:] nullus canit abdita Vates
Ipse tacet Lybico corniger orbe Deus
Ut tandem inveniat miro Florentia motu
Visa est iam claro Sole tulisse faces
At Leo desperans ne sit sine Caesare mundus
Elegit Gallum Caesaris esse loco
Maxima res: nec te Pasquille peritior alter
Dic tandem vates optime. Caesar ubi est?
Pasquillus Romanis [C4r]
Pone metum Romane tuo de Caesare vivit
Ulla fides ex me si tibi: Vivit adhuc
Vis ultra sperare aliud? Venit. hoc ego vates
Quo ratius loquitur Delphica fama nihil
Quid gemitis Veneti? Quid ad haec levis Adria palles?
Haec ego non dixi sepe futura prius?
De Conventu Galli et Leonis
Gallus in Italia est[.] genitor miserere Deorum
Grande sibi adscivit terra Latina malum
Prodita libertas Italorum. ipse abstulit omnem
Principibus mentem Iuppiter Ausoniis
Hoc ubi consilio pacem turbabat amicam
Quamque alias semper tunc Leo caecus erat:
De Eodem
Aurea saecla iterum redeunt. Saturnia regna
Nunc Cumaea tibi est facta Sybilla fides
Cum canibus timidae venient ad pocula Damae
Intra se hostiles pascet ovile lupos
Inter se coeunt inimica. per omnia pax est
Cum placido Gallus pacta Leone ferit [fecit 1516]
De Eodem Ad Italos
Quid te adeo genus acre virum: Quid te Itale pugnax
Hi passim plausus istaque pompa movent?
Non quorum aspirat primo fortuna labori
Continuo invicti roboris esse puta. [C4v]
Fregerit Helvetias Germano milite vires
Gallus: ab Imperio Sfortia deciderit.
Ast ego venturi Vates ero: credite Vati
Cum veniet Caesar. Omnia CAESAR erunt.
Ad Bononienses Aliud
Tu nunc Sequanicos mirata Bononia Francos
Omnibus adclamas pompa obeunte. viis.
Plaude quidem pompamque nova victoribus istis
Et dominos Gallos fer: dominosque voca.
Verum alios Francos alio Germania plausu
Heu vereor ne te non cupiente. dabit.
In Venetos
Nondum omnes contemptae Aquilae: ne Rana superbi
Neu tibi sub Marco semileone place
Fregeris insubres Gallo licet auspice turmas
Pugnando. Helvetias contuderisque manus
Sepe suus victis rediit deus: aut ego fallor
Aut tibi Teutonica restat ab Alpe malum.
De Gallis Expulsis
Ver erat: extulerat pugnax sua lilia Gallus
Florida bissenis mensibus illa tulit
Ver iterum. gelida movit se ventus ab Arcto
Nescio quis? subito lilia flacca iacent
Et miramur adhuc quae tam breve lilia florent?
Quin sinimus dubiis rebus habere fidem. [C5r]
Aliud ad Caes. de Cancro
Nuper retrogrado quidam te insidere Cancro
Pinxerat hoc titulo. Tendimus in Latium
Nil erat hoc aliud nisi quod cum vincere velles
Non possis. et quod caeperis ire retro
At pictura fuit. contra res vera sequta est
Pro cancris tellus Itala cernit equos
Cernit equos. cernitque viros. nos te Auspice Caesar
Iam non retrogradi. tendimus in Latium.
Petreius Aperbachus Erphurdiensis
De Gallo et Leone
Vicisse Divos dixerat superbiens
Gallus Leonis foedere
Contra sed ales taela quae gerit Iovis
Deosne vinces Improbe?
An rara nescis esse lubricissima
Durare nec longos dies[?]
Aliud
Magna Deum Mater fertur petiisse [petisse 1516] Tonantem
Armigeros Gallos nunquid habere velit
At Deus audito stomachatus nomine Galli
Nil Aquila invisa fulmen ea una ferat
Aliud ad Gallum
Galle quid exultas? Aquilas quid perfide temnis?
Solis ut aspicies lampada. caecus eris.
Aliud De Cancro a florentinis picto [C5v]
Laetalem obiecit quamvis Saturnia Cancrum
Lernaeo Alcides victor ab angue redit
Sic tu mille licet pingas Florentia Cancros
Italicus tandem Caesaris Orbis erit
Eobani Hessi Appendix.
Ad Poetas Sui temporis
Ludite materiam nacti causamque Poetae
O qui Castalias cumque bibistis aquas
Materiam Caesar. causam dedit Adria belli
Utraque res magna est: utraque digna cani.
At satis est Caesar solus. Sola Adria. verum
Haec det Odyssean. Ille agat [aget 1516] Iliada.
In Barbarum Detractorem
Iam nunc Barbare si libet
Clames ad populum licet
Nugas en iterum novas
Insulsas et inutiles
Heus tu: non prius aspicis
Quam sis prorsus inutilis
Quam damnes ea: quae tibi
Non quisquam nitido pedo
Inculcaverit Hercules
Sed quem nos celebravimus
Caesar tam prior omnibus
Est et fortibus et bonis [C6r]
Quam tu peior es omnibus
Et vecordibus et malis
Last modified: April 14, 2013