October 2004 Isabelle Steinke (corrections), Ruediger Niehl (tagging)
New TEI header; typed text - structural tagging complete - no semantic tagging - Morpheus spell check

ADAMI SIBERI THRENORUM HIEREMIAE VATIS, AD IOAN. ET GASP. NAEVIOS FRATRES, MEDICOS CLARISSISIMOS, LIBER UNUS.

At nunc iuvat dolere, flere, conqueri,
Vatis iuvat lamenta iambo texere,
Sioniam qui planxit urbem, funditus
Babylonica cremata cum cecidit face,
Hostisque sacra dissipavit insolens,
Nefas videre: squalida obtectos coma,
Reges, ducesque secum in oras barbaras,
Traxit cathenis colla vinctos flamines,
Iuvenes, viros, puellulas, matres, senes.


page s292, image: s292

Huc ordinis vestri decus Machaonis
Clarissimi arte, clariores sed Dei
Amore, adeste Naevii, inque rudera
Secedite illa cum Sibero, patriam
Quibus ruentem lacrimarum diffluens
Vi maxima plorabat heu miserrimus
Vates, putate cumque vestris mentibus:
Non amplius cum sit Dei metus super:
Non cura iuris, sanctitas, fides, pudor:
Regat furor cum cuncta passim barbarus,
Verbi Dei contentio, superbia,
Fraudes, doli, gula, optimorum oppressio:
An aliquot annis evolutis, carmine
(Averterit divina ni benignitas
Casus futuros) ora non sua Teutonis
Tali queretur fata: Adeste non virum
Sacra optimorum orata Musa vocibus,
Non se negabit olim Iambus turpibus
Conviciis, at nunc querelis aptior.

QRHNOS a/

Ah ut beata, pulchra, libera, nobilis,
Populosa, dives, firma, domina gentium,
Eademque grata caelitum Regi iacet,
Urbs misera, lacera, fracta, capta, squalida,
Invisa numini, orba, vidua, servula.
Plorat gemitque nocte, clamat, eiulat:
Genas, ut imbre, fletibus rigat: nec est


page s293, image: s293

Amicus ullus, ah dolor, verbis levans
Acerba mollibus: favebat antea
Qui, factus hostis, eius exilit malis.
Charis procul Semaea gens penatibus,
Abstracta patriaeque gremio, barbari
Imperia ferre regis exul cogitur:
Nec ulla requies, tempus aut vacuum datur
Cassae quiete, lacrimis, luctu obrutae.
Sacrata populus qua fluebat undique
Ad atria via luget infrequens: fores
Tenent suos repagla nulla: Flamines
Sacri gemunt, squalent puellae maestulae:
Sion modis est omnibus miserrimus.
Triumphat hostis, stansque curru ferreus
Rapit (nocentes debitas scelerum dare.
Sic par erat poenas) sinu parentibus
Natos, et ante equos onusta vinculis
Agit medullis cariora pignora.
Migravit omnis ex Sione dignitas:
Migravit amplitudo: abacti principes,
Terrae decus, abiere: arietes de grege
Capti velut frequente, inopia pabuli
Enecta qui fame trahunt vix corpora.
Nunc quae sit, olim quaeque fuerit cogitans,
Cruciatur aegra Solyma: nam quid est super
Priore de statu? peremptus occubat
Populus, malisque insultat, atque sabbata


page s294, image: s294

Ridet scelestus hostis, et sacra omnia.
Fecit nefas, fecit scelus Solyme, notam
Mulieris et foedae cruore sustinet:
Quicumque honorem deferebat, despicit,
Obscoena cernens illius: vertit retro
Quin ipsa se, quod esse foedam dispudet.
Habet inquinatas sordibus lacinias:
Cecidit, quod haud putasset, et nemo leva:
Lapsam: poli te rector o moveat mea
Clamat miseria, quid superbit impius,
Violenter hostis calcat et stratam pede?
In eius adversarius pulcherrima
Invasit: heu vidit sacratae indugredi
Cellae adyta saeve turgidos vaesania
Extraneos, quos civitatis in tuae
Coetum venire legibus vetas Deus.
Gemensque flensque turba populi quaeritat
Victum, cibique gratia carissima
Vendit: benigna verte vultus lumina
Placidi parens ad supplicem tuam, nihil
Qua lucis auctor sol tuetur vilius.
Tum vos iter quicumque facitis hac, meas
Aspicite clades: conferendus cum meo
Aspicite num dolore sit dolor: Deus
Affecit heu quo me furore concitus,
Omne decus et revellit ab radicibus.
Igni corusco dividens nubes, meos


page s295, image: s295

Libransque in artus, flammeam telo facem
Misit trisulco: retibus cepit pedes,
Itaque retortam afflixit ad terram, dolor
Ut nil nisi eheu flebilis miserum ingemat.
Mea vigilant poena excitata crimina,
Velut iugo conserta quae gravi premunt
Caput: reliquit omne robur, concidit
Virtus humi stratae manu infestissima,
Nec tollere licet obrutum malis caput.
Contrivit heroum omne robur: agmina
Festi velut vocavit ad sollennia,
Iuvenes meos quae frangerent fortissimos.
Ut pedibus uvas vinitor calcat, Deus
Puellulam sic contudit Sioniam.
Hinc ora foedus imber et sinum rigat:
Est tam procul solitor ah curnam meus?
Solator animae dulcis est procul meae:
Prope est sed, o rerum vicissitudines,
Hostis perempta nostra quo pubes iacet.
Pandit manus Solyme, nec est opem ferat,
Aut qui iuvet eam: gentium crudelitas
Omnis ferarum concitata barbara,
Deo vocante, coiit: inter quos iacet,
Perculsa, squalida, foeda, luctu perdita.
Est iustus, in me iure saeviit Deus:
Cur obstinata mente ei non parui?
Audite populi quotquot estis, et meum


page s296, image: s296

Casum videte, virgines cuius ferus
Puerosque vinclis miles iniectas trahit.
Quos non opem supplex rogavi? nil tulit
Quisquam mihi vel consilii, vel auxilii:
Eunt senes cani, sacrati flamines,
Per urbis et deserta quaeritant cibum:
Sed quis daret, vel unde egentibus daret?
Me magne rector respice, et mundi arbiter,
Turbata cui dolore saliunt viscera,
Maestumque trepidis palpitat venis iecur:
Quam gladius orbavit velut foris, manu
Mors sic rapace viduat atra iam domi.
Quis me dolere nescit? ah nemo tamen
Solatur: est usus ministro quo tuus
Furor, videns mala ista laetitiam capit,
Gaudetque damnis rursus hostis. o malum
Cui invehas Deus, sit ut similis mei.
Veniat dies, quo numen impios petat
Telis tuum, peccata propter: quo modo
Tractata sum, tracta ultor illos: lugeant,
Quo lugeo modo: nimis Solymc, nimis
Lugeo malis miserrimis adobruta.

QRHNOS b.

Ergo caput perfudit atra virginis
Sioniae nube? illius rebus chaos
Induxit? Isaci domus caelo Deus
Ergo decus deiecit, undantem pedum


page s297, image: s297

Suorum et iram vertit in subsellium?
Iacobidarum excidit aedes et lares,
Miseros lares, munitiones subruit:
Periere cuncta, concidit regni status:
Caesi duces: polluta dignitas, super
Ex urbe nec tantum quidem pulcherrima est.
Cornu Deus confregit Isacidum, ordines
Turbavit, hostis cum veniret: abstulit
Retrahens manum, vires: ineptos praelio
Disiecit: ira percitusque praepetes
In dissipatos fulminum torsit faces.
Saevum coactis tendit arcum cornibus,
Quicquid foret pulchrum decensque nullius,
Hostibus stravit, misertus, spiculis:
Adeo ignis instar bilis irati Dei,
Diffusa per Sionis est tentoria.
Hostem Deus se praestit: pessundedit
Iacobidas, pessundedit palatia,
Disiecit arces, moenia in planum dedit:
Maerore flebili, dolore virginem
Affecit, et luctu gravi Sioniam.
Vastavit, ut fera hortulum, sedem suam:
Oraculi dispulveravit gloriam:
Abolevit et templi decus cum Sabbatis
Dedecore flamines notari, principes
Regesque duci despicatui tulit.
Excessit adytis, polluit sacrarium:


page s298, image: s298

Labore multo structa templi moenia
Compegit hostis in manus: ferro sacrum
Qui possidet limen, velut festo die
Vocemque sancta per volutat atria
Vasto, quod animo constituerat, impetu
Turres Deus quassavit et pomeria:
Nec regulam, nec ante retulit manum,
Exscinderet quam cuncta: lugent moenia
Deiecta, maerent versa propugnacula.
Emota claustra, postium repagula
Iacent solo sub ruderum mole: exules
Post terga revocati manus, in barbaras
Abiere rex et principes terras, ubi
Lex nulla, sacra nulla, nulla oracula.
Taciti sedent pedore patres obsiti,
Foedantque cinere cana turpi tempora:
Vestibat ostrum nuper et quos purpura.
Centone vili corpus indutae, solum
Feriunt puellulae ore prono squalidae.
Lacrimis tument mi lumina, retinent suis
Oculique se vix sedibus: corpus dolet:
Effunditur iecur in humum: regnat fames,
Letum, luesque, morsque quod toto oppido:
Quibus omnis aetas, omnis et sexus perit.
Nati rogant matres ubi fruges, quibus
Pellant famem: sint vina ubi, quibus sitim
Sedent anheli: sed nec usquam vina sunt,


page s299, image: s299

Fruges nec usquam ut saucii letaliter
Inter manus suorum et edunt spiritum.
Ah cui puella Solyma, cui te comparem?
Ah conferam cui virgo te Sionia?
Tua damna verbis quis levem, quae turbidi
Sunt plura fluctibus maris? ope qua tua
Fovebo, possint quo coire, vulnera?
Oraculis vates tui mendacibus
Induxerunt te, frena nec licentiae
Inicere tentavere, teque cladibus
Prohibere: vanis frivolisque somniis
Exterminantes patriae miseram solo.
Qui te vident, utrisque manibus excitant
Plausum, capita cum sibilo quassant: et, haec
Ocellus urbs haec, inquiunt, est gentium,
Quacumque Titan ortus et labens meat?
Haec orbis olim dicta totius decus?
Inimica lingua eiecta, et ore barbaro
Stat turba, foeda latrat et convicia:
Absorpsimus tandem, haec dies, haec est dies,
Optata nobis saepius, voti sumus
Iam compotes: iam parta, iam parta ultio est,
Fecit Deus, quod cogitaverat: Deus
Accidere quae praedixerat, iussit: nihil
Pepercit: omnia auferens, hosti iocum
Nos, fabulamque statuit: alto vertice
Qui victor astra lucidi attingit poli.


page s300, image: s300

Qui tot labores, totque passus es mala,
Intende vocem, mure clama virginis
Sioniae: sit totus in vultu dolor:
Lamenta, planctus, questus, eiulatio
Sonent, genas fletusque maestus irriget.
Radiantibus seu lustrat horis aethera
Sol, noctifer seu sidera accendit, velut
Effunde aquas arcana pectoris tu:
Caelo manus tolle, erige ora, mortuos,
Propter, fame passim iacent qui compitis.
Huc o, penes quem iura praecipitis poli,
Pater aspice, pater ah supreme, ecquem malis
Affeceris tot ante. num fetus suos,
Fetus recens natos, vorarint feminae,
Caesique mystae sint tuis sacrariis.
Iuvenes peremti nobiles vicis iacent,
Iacent peremtae nobilesque virgines:
Quid impia, quid fracta dextra guttura
Senum loquar? Deus furoris hoc opus,
Nil dexterae parcentis hoc opus tuae.
Hostes meum vocasti in exitium, diei
Ad festa ceu sollennis: undique gentium
Coiere turbae, nulla cessavit manus:
Vates, sacerdos rex, senator, virgines,
Matres, viri, templumque cum regno iacent.

QRHNOS g.

Ah omnium miserrimus mortalium,


page s301, image: s301

Quos primus, et quos cernit extremus dies:
Invecta tanta cladium cui diritas,
Me noctem agentis per nigram, non per diem,
Prementis usque et usque dextra numinis.
Per et medullas ira, venas et means
Tabefacit omne corporis robur Dei,
Confringit ossa, membra fluxa dissipat:
Et felle circumuallat, ac molestiis,
Involvit et ceu mortuum caligine.
Ne fugere possim, vinculis onerat manus,
Additque compedes, specumque saxeum
In carceris compingit, unde miser preces
Fundo obseratis auribus structus negat
Unde exitum murus lapide firmissimo.
Armatus ursus unguibus, leo iubam
Minace fuluam fronte concutiens mihi
Est factus: ob servavit errantis vias,
Prensumque fregit, morsibus vastis premens,
Partem reliquit et mei nullam mihi.
Me ceu scopum, promens pharetrae silios,
Petit, et meos renes agit per arundinem.
Popularibus tota die sum canticum,
Sum risus et iocus: mihi fel est cibus,
Tristi sitim levoque siccam absinthio.
Excussit ore dentium seriem mihi:
Versavit atro puluere, cinere adobruit,
Et pace spoliavit: nec est dubiis opem


page s302, image: s302

Petam unde rebus: cuncta iam amisi bonae,
Et robur et spes in Deum periit mea.
At tu cui rerum potestas omnium
Pater, pater iam parce, iam revoca manum:
Absinthii et fellis mei clemens memor
Miserebere: animus dictat hoc, firmat bonae
Spes: aliquis, inquit, laetus et veniet dies.
Non est Dei benignitas consumpta, non
Clementia est exhausta: quottidie recens
Eripit benigna quae malorum fluctibus,
Testatur et fidem Dei: mea nititur
Mens hac, quietiora sperans tempora.
Est facilis et mitis Deus sperantibus
Ipsum, quibus praesens, secundo numine est:
Bonum silere corde non fracto Deo, et
Illius exspectare dexteram, bonum
Est ferre patienter iugum annis mollibus.
Tristi quieta tempore patientia
Premit ore cernuo solum: patientia
Fidit Deo usque fortis, in victa, omnibus
Exposita casibus: genas ferientibus
Praebet, tacitaque sustinet convicia.
Est ira sancti numinis brevissima,
Nec deserit suos Deus: premit quidem,
At vertit in melius minas: tandem manus
Praesensque fractas erigit: munus Dei
Non est genus non triste nostrum perdere.


page s303, image: s303

Iniurioso colla pede non proterit,
Vinctosue calcat: tardus ad poenas, reis
Favet: facilis et aequus, aequum temperat
Ius omnibus, circumvenire nescius,
Reddit bonis, quae meruerunt reddit malis.
Ah ne quis accuset Deum: sunt a Deo
Malumque pariter et bonum: quid impie,
Quid' nam fremis, tibique fieri iniuriam
Exsistimas? propter fremat sua crimina,
Quisquis malus, vitamque damnet improbane.
Scrutemur animos, intimosque pectoris
Sinus, et ad Deum revertamur, manus
Tollamus et mentes ad alta sidera:
Nos nos fuimus et impii et nefarii,
Nos egimus male: ipse iustus es Deus.
Ut fluctibus maris, furore percitus
Ira tua nos obruisti: nubibus,
Ne verba nostra mente pacata audias,
Te condidisti: inter sumus facti lutum
Gentes, videt quos igneo sol lumine.
Ridemur hostis hiante rictu, fabula
Iocusque passim: nox diem, noctem dies
Urget, nec est levare tenta spiritu
Praecordia: angor, aegritudo, vastitas,
Fames, calamitas undique undique ingruunt.
Fluunt, ut imbre, fine dempto [(transcriber); sic: dempto] lumina:
Fluentque, donec nos ab alta caelitum


page s304, image: s304

Pater poli benignus aspiciat domo:
Tenere lacrimas num queam, puellulae
Videns pericla totque damna Sioniae?
Teneam ne lacrimas, quem velut aviculam serus
Venatus hostis caepit, inque carcerem
Inclusit: immerentis in cuius caput
Iactantur undique saxa: clamantem, Perii,
Quem pelagus immenso maris cumulo abruit.
Nec sic tamen frangor malis, despondeam
Ut prorsus animum. te specu abdito, Deus,
Tuumque nomen invoco: vocem meam
Audis pater sic usque me pater audias,
Praesens ut assis, absit et dicas metus.
Tu Domine lites tu (potes nam) discute:
Vitam meam defende: quae fiant mihi
Iniuriae vides: relinques in malis
Me semper o tantis, feres caput in meum
Consilia lentus inita, machinas, dolos?
Cernis furores, auribus convicia
In me accipis quae iactitant: non te fugit
Quid cogitent, aperta cui sunt omnia:
Vides ut illis sim iocus, sim canticum,
Fugiente vel sequente solem vespero.
O' surge Deus, iramque in hostiles domos,
Tuumque numen verte, in ulti riserint
Ne nos, refer par et pari: callum impiis
Pectoribus ob duc: stirpe ab ima pessime


page s305, image: s305

Ut turba pereant exsecrata funditus.

QRHNOS d.

Ut heu, corusco quod nitore sidera
Vincebat aurum, saepius quod artifex
Purgarat ignibus manus, pallet: viis
Ut hic et illic omnibus foedo iacent,
Sacrae domus calcata coeno marmora?
Sionis auro cariora corpora
Nati, loco non ullo habentur, urceis
Spreti magis testaceis, duro manu.
Spissoque figuli qui luto facti, probe
Nec igne cocti, et hac et illac perfluunt.
Prolata praebet ubera catulis draco,
Illosque (amor tantum valet sobolis) fovet,
At struthione durior gentis meae
Natos alere puella non potest suos,
Grato imbuereque anhela lacte guttura.
Infantulis vix editis in luminis
Auras, abhaeret lingua faucibus siti:
Panes inedia fessa turba flagitant
Pueri gemente voce: micam porrigit
Nemo: unde namque porrigat, qui nil habet?
Nuper affluebant omnibus qui copiis,
Qui delicate pascebantur, intimis
Cruciantur infixa fame praecordiis:
Vestes dabant quis fila quae Seres legunt,


page s306, image: s306

Nunc stercore et voluuntur atro puluere.
Solyme luit poenis scelera gravioribus,
Quam Sodoma, quae flagravit igne caelitus.
Illa imbribus cremata subito sulpuris,
Unoque periit impetu: obsidionis hanc,
Qua tristior non exstitit, mora perdidit.
Quae turba nutribant sacratam numini
Comam, nivibus et puriores Scythicis
ERant, et albo lacte candidi magis:
Coraliis certabat oris inclitum
Decus, igneisque pulchra gemmis lumina.
At nunc abiit et candor omnis, et color,
Incogniti vicosque per fuligine
Obambulant vultum obsiti: vix ossibus
Haerent, cutem praebent per ipsam viscera
Spectanda ligno sicciora corpora.
O' ter quater feliciores, hostici
Ensis furor, quam perdidit quos pallida
Fames. perit statim, perit qui bellico
Telo: fames amicta pelle lurida,
Lente enecat dira lue praecordia.
Quid feminis est mitius, quid matribus
Est liberorum amantius? dulcissimos
(O' sortem acerbam, o fata miseranda, horrida.)
Suos tamen coxere matres liberos,
Pastaeque dapibus impiis sunt feminae.
Effudit in Sionios bilem suam,


page s307, image: s307

Qui summa caeli templa nutu concutit:
Fulmen reducta iratus excussit manu,
Et tecta sacris dedicata victimis,
Convulsa ab imo perdidit flammis solo.
Illam quis ah regum putasset, ah diem
Quis principum fore extimasset: Barbarus
Qua firma propugnaculis et milite
Insisteret, deiecta victor moenia, et
Rudera sonante verberaret ungula?
Sed institit, sed verberavit, et tenet
Flore inclito regnum: scelestum scilicet,
Vitiisque vincens omne flaminum genus,
Tantae ruinae, caede polluti manus
Vatesque causa fuere, vates perditi.
Talpis erant caeci magis: rerum tamen
Scientiam sibi arrogabant omnium,
Deique mentem nosse: sanguine obliti,
Purissimos se praedicabant, et procul
Umbra prophanae vestis impura infici.
Abisiste, clamabant, facesse concito
Gradu malus quicumque, non fas tangere
Deo dicatos: exsecrabiles magis,
Quam sunt, erunt, fuere et ulli: ideo locis
Sermo omnibus, poenas daturos maximas.
Nec irritus sermo fuit: Dei furor
Subvertit illos, pessimosque pessime
Mactavit: et, templi ministros et senes


page s308, image: s308

Quod non erant honore dignati, Deus
NOn ulla eos dignatus est clementia.
Illi quidem Nilo iubebant sidere
Septemfluo, tormenta, milites, equos
Ut qui foret missurus: at rebus levis,
Tabescerent licet oculi exspectantibus,
Trepidis nihil quicquam Pharo tulit auxilii.
Ope destitutis ergo retia omnibus
Viis ubi tetendisset hostis: ultima
Venit dies, venit bonorum et omnium
Tempus supremum: nil super, nil est magis
Super priore de statu: Solyme fuit.
Aquilae ruunt non praepetes tanto impetu,
Timidas aguntque aves per atra nubila:
Quam venit hostis concitatis cursibus,
Tergo retortis brachiis per avia,
Traxitque per lutumque saxaque corpora.
Quin ipse rex litus oleo caput sacro,
Qui vita nostra, qui voluptas, gaudium,
Pulcherrima orbus urbe et arce, maximis
Lapsusque opibus, egens opis, nunc ferreis
Vinctus catenis, barbaro exulat loco.
Gaudes puella, nostra rides et mala,
Puella Idumes? gaudeas et rideas
Husaea virgo: maius infundet Deus
Iustus tibi fastidienti poculum,
Ebriaque turpiter iacens nudaberis.


page s309, image: s309

Finita culpa Sioniae est puellulae:
Erit erit illud tempus, ac felix dies,
Qua non sit exul amplius. Tibi cave
Husaea, te sors expetit, poenas dabis:
Sero ruina quae venit, gravis venit.

Oratio Hiremiae Vatis.

Audi pater supreme supplices, vide
Quantis premamur heu malis: hereditas
Est versa ad hostes nostra: barbari tenent
Domos: caremus patribus: raptae sinu
Matres ab ipso coniugum: exitio dati
Cives, et igne et sanguine impleta omnia.
Nostras pecunia bibimus aquas: focis
Cremanda pretio ligna vaeneunt: labor
Gravis labores urget: alterius mali
Finem excipit gradus sequentis: nec datur
Quies: cibi victusque gratia manus,
Fame iubente, NIlo et Euphrati damus.
In nos redundant impiorum crimina
Collecta patrum: sordido premimur iugo.
Ne panis importetur, omnes obsidet
Silvas cruentus hostis, et vias: cutis
Hinc nostra furno nigrior: pars ne iacet
Et ulla probro, feminae Sioniae,
Sioniae passim stuprantur virgines:


page s310, image: s310

Aguntur in crucem duces et principes:
Rapiuntur ad poenam senes: saxis terunt
Frumenta iuvenes: ligna pueri baiulant:
Spoliata luget curia senatoribus.
Non cantionibus viae, non perstrepunt
Choris: voluptas omnis, omne gaudium
Periit: corona lapsa capite est. Crimina
Meruere talia nostra: maeret anxia
Mens, animus aeger est: diem vix sufferunt
Nigrante pressa nube lumina: est dolor
Tantus. quis o non vultibus doleat locum
Habitandum, apris trucibus et acribus lupis
Relictum, ubi Sionium stetit decus?
At tu pater, qui saeculis cunctis manes,
Solium perenne cuius est, sic immemor
O' nostri eris? nec te tot exorant mala?
Converte nos, et ibimus vias tuas:
Ad patriae redire fac gratae lares.
Priora nobis redde quaeso tempora:
Satis ira saeviit et super gravis, pater,
Pater priora redde tandem tempora.

FINIS.


page s311, image: s311