IN Thuringis Mutissariae loco et genere humili, honesto tamen, natus
est Conradus Lautenbachius, anno salutis humanae millesimo,
quingentesimo, trigesimo quarto: et eximiis animi radiis statim a
teneris unguiculis emicuit. Primis itaque pietatis ac literarum
elementis Isenaci, sub Bartholomaeo Rosino, post Northusae sub Basilio
Fabro Sorano, imburus; studiis velisicaturus severioribus, relicta
patria, perlustratis Erfordio, Francofurto, Maguntia, Haidelberga,
Argentoratum tandem, celebre literarum emporium, anno quinquagesimo
tertio, mense Martio, devenit.
Ibi cum paucissimis annis gradatim classes superasset omnes, ad
Acroases publicas, anno quinquagesimo sexto, admissus est. Quo tempore
[Gap desc: Greek word] universam Encyclopoediam tam feliciter
percurrit: ut incrementa simul faceret in Theologia, cui quasi natus
videbarur, quam uberrima. Ex Philosophis praecipue Ioanne Sturmio et
Valentino Erythraeo; ex Theologis, Ludovico Rabo, Ioanne Marbachio et
Hieronymo Zanchio suit usus. Quorum attenta auditione ad philosophiae
simul et Theologiae culmen progressus fecit tam serios: ut pares non
solum multis post se parasangis relinqueret: sed et superiores
vinceret, vel saltem profectu adaequaret.
Carus autem et familiaris cumprimis D. Marbachio fuit: ita ut eo in
omnibus moderatore uteretur: eiusque consilio vitam institueret. Ab
illo ergo ipse adhuc iuvenis senilibus praefectus officiis, ecclesiam
Mundel sheimensem, agri Argentoratensis, docendam sortitus est: cui ea
cura, side et industria praefuit, ut omnino altioribus videretur
dignissimus. Cluente autem Interim illo famoso anno salutis millesimo,
quingentesimo, quinquagesimo septimo, mense Novembri, in urbem
retractus Diaconus ad Praedicatores primum, post in templo cathedrali
constitutus est: ubi suavitate et docendi gravitate admirationem
populi in se convertit.
Coeperat tum temporis reformari comitatus a Philippo seniore comite
Hanoviensi. Is igitur audita fidelitate et integritate Lautenbachii,
petiit a senatu argentoratensi illum Pastorem et Antistitem concedi
sibi in oppidum Neuvveiler, anno sexagesimo secundo. Ei ecclesiae
magno cum zelo ubi praefuisset biennium: accidit, ut vocatione alia
ordinaria Hunae villam Alsatiae superioris oppidum ditissimum et
fertilissimum, ditioni Wirtembergicae
subditum, exciretur. Eo etiam, maxime suasu Marbachii, concessit.
Hoc in loco Halcyonia ipsi fuerunt: et a negotiis orium largissimum.
Quo fretus vir ad miraculum [Gap desc: Greek word] , osorque ignaviae
acerrimus: ut tempoti, sibi et posteris prodesset, subcisivis horis
Iosephum, et eatalogum testium veritatis in Germanicum convertit, et
hunc praeterea illustravit felicissime: ita ut Paulo post a viris
magnis, nobili praecipue Iureconsulto Ludovico Grempio continuandi
Sleidani negotium illi commendaretur. Hoc ut in se receperat, ita
telam, iam aliquo usque deductam texuerat; cum illustrissimus princeps
Palatinatus Ludovicus Elector, re certa fama comperta, ad ecclesias
suas Haidelbergam ipsum invitat, anno millesimo, quingentesimo,
octogesimo: et ad operis continuationem manum et apparatum illi omnem
clementissime addicit. Erat autem [Gap desc: Greek word] , quod aiunt
[Gap desc: Greek word] . Vivo enim Electore, non ut principe suo, sed
ut patre: non ut Moecenate, sed (aequitas verbo sit) ut amico usus
est. Cuius etiam suppetiis et ope auxiliaria, historia ad umbilicum,
calcemque deducta est, successu plane prospero. Sed quo minus in
publicum id opus prodierit: factum est partim immaturo obitu ipsius
Electoris ac summi Moecenatis, partim adversariorum quorundam
molitionibus.
Haidelbergae vix menses consederat plusculos, cum ab Electore Ludovico
celeberrimae illic ad S. Spiritus Palatinatus Bibliothecae ordinandae,
et confusae ad certos loculos seu pluteos dirigendae mandatum accepit.
Quod officii tamen sui ratione habita quam diligentissima, biennio
confecit, cum tanta laude; ut iudiciumne eius an labores admirarezur
Princeps potius, incertum esset.
Huius obitum cum sequeretur starus omnis et religionis quoque mutatio:
Lautenbachius cum a sua sententia discedere nollet: dimissus est mense
Iulio, anno millesimo, quingentesime, octogesimo quarto. Convasatis
itaque suis, Argentoratum civis et municeps se denuo contulit, senex
iam et immensis laboribus prope fractus, non serviturus amplius sed
sumpturus rudem, et Historiae suae additurus limam.
Sed mensibus circiter duobus Argentor ati suis vacans, et tale nihil
cogitans, de novo vocatur a magistratu Francofurtano. Cui vocationi
paulo post novis literis confirmatae, cum non parere piaculare
putaret: peregrinationem hanc postremam suscepit, et ad D. Catharinam
se conduci passus est ineunte anno octogesimo quinto.
Ibi cum munere sibi demandato decennium fideliter functus efset, vitae
tandem atque morum huius saeculi satur, decimo octave Aprilis, anno
nonagaesimo quinto mortalitatem exuit,
et luctu publice, sollennitate insueta deductue acsepultus, gemitus et
vora bonorum omnium post se reliquit certissima. Peregrinatus est in
hoc mundo annos sexaginta waum: ac si quisquam alius, ipse comprimis
[Gap desc: Greek words] .
Quae virtutis erant puer omnia tulit, vir omnia fecit. Iprosperis
[Gap desc: Greek word] ; in adversis [Gap desc: Greek word] atque
infractus. Hunc omnis vitae suae scopum praefixit, nocere nemini,
prodesse omnibus. Laborum ita toleraus, et satagens: ut si quae dies
ei sine linea effluxisset pridie, paenitudine exedisset se postridie.
In libraria ipsius, huius veritatis reperta fides est. Nam voluminum
tantam molem scripsit sua manu, quantam manus non descripsissent
quatuor, circuitu tam volubili. Fama et foris et domi celeberrimus:
quamquam (ut fere solent sordescere domestica) foris magis. Quin et
aegrotus nonnumquam pereuntis inaniter temporis iacturam ita aequo
animo ferre non poruit; quin identidem et ingemisceret, et damnum
deploraret: [Gap desc: Greek word] erga omnes, maxime hos, quos
commendaret ordinis aequalitas, et vitae cumprimis puritas. Contra
vitiis delibutos et fucatos, mirum quam censor rigidus, iustus; quod
arbitratetur sacrae professionis homines, ante alios, naevis et
maculis notoriis carere debere. Carminis cultissimi tam felix auctor;
ut sihuic studio se totum dare voluisset: illustres quosque poetas
aequare facile potuerit.
In matrimonio annos exegit triginta septem exuna coniuge pater factus
liberorum undecim, plerumque filiorum, quorum quosque literis
condiscendis aptos ita studiose impensis suis instituendos curavit: ut
omnem pecuniae iacturam recte informationi illorum longe posthabuerit.
Ex quibus omnibus unicus relictus superstes Iosephus, Philosophiae et
medicinae Doctor.
Et tantum de Conrado Lautenbachio: qui symbolum hoc in ore perpetuo
habebat: Durabilis misericordiae patriae lex Iesus.