CAMENA Early Modern Latin Texts

STEPHANI BLANCARDI LEXICON MEDICUM VIRI CELEBERRIMI IOANN. HENRICI SCHULZII OPERA INSIGNITER AUCTUM ET EMENDATUM NUNC DENUO RECOGNITUM VARIISQUE ACCESSIONIBUS LOCUPLETATUM CURANTE MICH. GOTTL. AGNETHLERO SAXONE TRANSILVANO. PRAEFATIONEM PRAEMISIT ANDREAS ELIAS BUCHNER POTENTISS. PRUSS. REG. A CONSIL. SANCTIOR MEDICIN. ET PHILOS. NATURAL. IN ACADEM. FRIDERICIANA PROF. PUBL. ORDIN. ET IMPERIAL. ACADEM. NAT. CURIOS. PRAESES. CUM PRIVIL. POTENTISS. POL: REG. ET ELECT. SAX. HALAE MAGDEBURGICAE, APUD IO. GOTTL. BIERWIRTH CIC IC CC XXXX VIII.

AGERATVM, est planta flore monopetalo, personato, inferne tubulato, superne in duo labia diviso, colore luteo, folia germinat multa, parva, oblonga, incisa, repentia, saporis amari; semina reconduntur in capsula membranosa; radix eius fibrosa, parva, flavescens, crescit in montibus et locis siccis: officinalis est, vox fit ex a priv. et gh=ras2 senectus, quod flos colore vix senescat. G. Rheynblumen, Mottenkraut.

AGGLVTINANTIA, vocantur quae vulnerum labia diducta coniungunt, et ad perfectam unionem deducunt, qualia sunt adstringentia et exsiccantia.

AGGREGATIVAE PILVLAE, dicuntur ab aggregare: quia ut inventor Mesue putabat, iuvamenta multa aggregant. Idem est ac si diceres polychrestae, quae pluribus indicationibus satisfaciunt.

AGNVS CASTVS, est vitex. Agnus dicitur, quasi a)/gonos2, sine semine: quod crederent, ab illo Veneris impetum cohiberi, adeoque semen in viro infecundum reddi, et ne quidem generari, his enim foliis cubilia castitatis ergo sternebant. Sed *)/agnos2, Lat. est castus, et unicam vocem bis nominant, semel nempe graece, et semel latine. G. Keuschbaum.

AGONIA [1], est timor et animi contristatio ab a)gwnia/w, anxius sum: sive potius illa horrenda hominis conditio, qua summa anxietate oppressus, semet ipsum perferre non potest, et morti quam proximus est. G. äusserste Traurigkeit, Unmuth.

AGONIA [2], seu Atecnia , est sterilitas, quae est mulieris viro utentis ad concipiendum ineptitudo, dicitur et a)fori/a ab a privat. et fe/rw fero, porto; si a parte viri, fit vel ex vitio membri genitalis, vel seminis ipsius mala qualitate, vel defectu; in feminis a mala uteri vel aliarum partium conceptui inservientium dispositione vel conformatione. G. Unfruchtbarkeit.

AGONIZARE, dicuntur, qui ex superante vi morbi et viribus vitae prostratis efflando animam proximi sunt, ab a)gw\n certamen.

AGRIMONIA, sive Eupatorium Graecorum, est herba officinalis cum foliis pinnatis, nervosis, rugosis instar Pimpinellae; floribus hexapetalis rosaceis, in spicam congestis; florem fructus sequitur exiguus, qui binum vel solitarium semen

continet. Radix perennis est, longa, mediocriter crassa, nigricans. G. Odermenig.

AGRIPPA, dicitur, cuius nascentis non caput, sed pedes primi exierunt. G. Ein Kind, das mit den Füssen voraus kommt.

AGRYPNIA, sive PERVIGILIUM, aut VIGILIAE NIMIAE, et COMA VIGIL est cum somnus diu interrumpitur, per aliquot dies, vel per aliquot menses, vel, ut dicitur, annos. Alii ex somno irrequieto saepius evigilant, et per aliquod temporis spatium redormire non possunt. G. Schlaflosigkeit.

AGRYPNOCOMA, ex a)/grupnos2 vigil et kw=ma sopor inordinatus, idem quod coma vigil.

AIGIROS, est arbor [note of the transcriber: graece ai)/geiros2 ] Populus dicta.

AGYRTA, CIRCULATOR, sive CIRCUMFORANEUS, qui medicamentis empiricis vendendis se dicat, eaque morbo cuivis absque ratione vila expellendo valere iactat, hincque lucri gratia populum in foro congregat, ab a)gure/w, populum congrego; olim ita vocabantur praestigiatores, qui divina quadam virtute, carminibus, et sacrificiorum mysteriis, se morbos infligere: inflictos quoque curare, et si quid sceleris esset commissum a divitibus, eorumque proavis, id magica sacrificiorum celebritate, suffimentorumque odore expiare, eorumque inimicos, tam sontes quam insontes, carminibus oblaedere posse, gloriabantur. G. Landfahrer, Landstreicher, Quacksalber.

AHENVM, est vas cupreum, vel ferreum, medicamentis coquendis et destillandis destinatum, G, Ein Kessel.

AIPATHIA, Gr. a)eipa/qeia, est perpetua passio, seu continua patibilitas, ab a)ei\ semper, et pa/qos2 passio.

AIVGA, est Chamaepytis [note of the transcriber: graece xamai/pitus2 ], dicitur et abiga. Vide Iva et Abiga.

AIZOON, est Telephii et sempervivi species, quae diu in vivis persistunt, ex a)ei\ semper, et zwo\n vivum.

AL, vel EL est articulus Arabicus, qui nominibus in principio saepe apponitur, ut Germani suum der, die, das solent nominibus praemittere.

ALABASTRINVM [note of the transcriber: in the print: ALBASTRINVM] , unguentum, pen. corr. [abbr.: paenultimam corripit], vide Amaracinus.

ALABASTRITES, lapis, pen. producit, ut aetites, de quo videatur Abrotonites. Alabastrites, autem est species marmoris,

verum ipso mollior. Hic est ita mollis, ut cultro scindi possit, et est id lapidis genus, e quo varia torno finguntur vasa. Unguentum ingreditur Alabastrinum. Gr. *)alabastri/ths2. G. Alabasterstein.

ALAE, variis corporis humani partibus tribuuntur. Sic ponuntur pro axilla, unde dicitur regio subalaris, glandula subalaris. Ita etiam vocantur narium latera; item nymphae, auribus, pulmonibus, utero, ossi sphenoidi tribuuntur alae: de quibus singulis videndi sunt anatomicorum libri.

ALBVGINEA, oculi est membrana, quae obducit partem anteriorem et hemisphaericam oculi, scleroti firmiter adhaeret, videtur tantum esse expansio tendinosa quatuor musculorum oculi, quae circa corneam valde attenuatur, et in ipsa quasi evanescit: videantur Anatomici: datur et altera similis membrana albuginea dicta testem obvolvens immediate, robusta est, arcte cum substantia testis cohaerens, G. das weisse Augenhäutlein.

ALBVGO, oculi, idem quod Album oculi. Item macula alba in tunica cornea, vel ab humoribus, vel a cicatrice aut exulceratione, excitata. Gr. leu/kwma et ai)gi/s2. G. das weisse Augenfell.

ALBVM CANIS, est stercus album canis, quod sub Canis sidere legebatur aestivis summis ardoribus. Vel dicitur Album Graecum.

ALBVM RHASIS, unguentum est, ita dictum a colore albo, et ab Auctoris nomine. Rhases enim insignis fuit medicus ex Arabum familia.

ALCAHEST, vel ALKAHEST, describunt esse generale resolvens, perenne et immutabile, quod reducit omne corpus visibile in liquorem sui concreti, servata seminum potestate, forma essentiali et nativa integra.

ALCALI, est vox ab Arabibus petita, quam tamen illi videri possunt a Graecorum a(/ls2, a(lo\s2 o(, quod est sal, sumpsisse mutuam; cumque a(\ls2 [pronunciation: penult. in obliquis corripiat apud Homerum, et alios, non alienum forsan esset, si paenultimam

ALCALISATIO, est, quando verbi gratia spiritus vini alcali quovis impraegnatur, ut menstruum evadat magis dissolvens.

ALCANNA, est anchusae Monspessulanae floribus puniceis radix tenuis, longa, lignosa, rubra, roseo colore tingens, saporis adstringentis. Ab aquosis non facile extrahitur eius color, sed in oleosis dat colorem seu tincturam rubram.

ALCE, ALCES, Gr. a)lkh\, id est vis et robur. Nomen animalis robustissimi, cervo maioris, cuius ungula et cornua in usu medico sunt. G. Elendthier.

ALCEA, est herba, cuius caules villosi, asperi, medullam fungosam habentes, folia malvae, magis divisa, villosa, caulibus longis adhaerentia; semina latiora in capitula congesta; reliqua malvis communia. G. Sigmarskraut, Sigmundswurtz.

ALCHIMILLA, est planta cuius folia caulibus longis adhaerent, et serrata sunt; calix in octo vel novem segmenta fissus superius, inferius tubulosus est satisque amplus, segmenta quatuor maiora, quatuor minora, in stellam expansa: caules parvi, rotundi, villosi, ramosi; flores in summis caulibus habent stamina quatuor et in umbellam dispositi sunt; ovarium

in fundo calicis tubam emittit apice sphaerico donatam; calix fit capsula continens bina plerumque semina, parva, rotunda, flava. Vocatur Pes Leonis et Stellaria, Pes Leonis dicitur, quod folia habeat instar leonini pedis lata et rotunda. G. Synau, Löwenfuß.

ALCIBIADIVM et ALCIBIVM, est Echium, adversus viperarum morsus commendatum.

ALCOHOL, ALCHOOL, ALCOOL, ALKOL, ALCOL, vox origine Arabica, est purior substantia rei segregata ab impuritate sua. Alcohol significat pulverem stibii subtilissimum et impalpabilem, qualis expetitur ab orientalibus ad illa collyria, quibus oras palpebrarum, venustatis gratia, illinunt. Interdum spiritum fermentatione productum, rectificatissimum, ita dephlegmatum, ut accensus ardeat, donec totus consumatur, nihilque faecum, aut phlegmatis in fundo remaneat. G. Das feinste von einem Dinge.

ALECTOROLOPHOS, est herba pratensis, cui nomen Crista galli. Ex a)le/ktwr gallus, et lo/fos2 erista, dicitur quoque Fistularia, Pedicularis. G. Rödel, Leußkraut, Hanekamm.

ALEMBICVS, ALEMBICVM, vel CAPITELLUM, seu GALEA Putatur derivari ab articulo Arabico Al, et Graeca voce a)/mbic, quae vasis rotundi speciem denotat. Est instrumentum chymicum, quod cucurbitis et vesicis destillatoriis operculi vice superimponitur: habet formam galeae, intus concavam, extus convexam. Circa infimam partem rostrum habet cubitale, per quod vapores descendunt. Si sine rostro fuerint, usum potius in vasis circulatoriis obtinent, et Alembici caeci vocantur. Gall. Le rencontre. Conficiuntur ex aere, stanno, vel vitro. Alii pro ipsa cucurbita sumunt: iterum alii pro cucurbita capitello simul iuncta. G. Allembick, Helm.

ALEPHANGINAE PILVLAE, vel ALOEPHANGINAE PILVLAE Teste Silvatico est vox Arabica, significans rem odoram; componuntur enim hae pilulae, in officinis prostantes, ex Aloe, et plurimis aromatibus.

ALTERCVM, vox Arabica, teste Plinio dicitur etiam Altercangenon. Vide Hyoscyamus.

ALEXANDRINA sena, [note of the transcriber: Sennabusch; cf. etiam Helmut Genaust: Etymologisches Wörterbuch der botanischen Pflanzennamen, 3. Aufl., Hamburg 2005, S. 577: "sénna (Cassia): Artepitheton [...] unter der mehrere Arten der jetzigen Gattung Cassia [...] subsumiert wurden [...], deren Laubblätter, die Sennesblätter, ein [...] Abführmittel liefern [...]" ], Alexandrina tutia [note of the transcriber: grauer Zinkkalk (zinkischer Ofenbruch) see Samuel Hahnemanns, der Arzneigelahrtheit Doktors und Mitgliedes einiger gelehrten Gesellschaften, Apothekerlexikon, Ersten Theils erste Abtheilung: A-E, Ersten Theils zweite Abtheilung: F-K, Zweiten Theils erste Abtheilung: L-P, Zweiten Theils zweite Abtheilung: Q-Z, Leipzig: Siegfried Lebrecht Crusius, 1793, 1795, 1798, 1799, sub voce Zink], pen. producit.

collatione scriptorum latinorum nata, pluribus in pronuntiando difficultatibus mederi. Adiectiva in INUS a rebus animatis sensitivis descendentia; item distributiva numeralia, et nomina cognationum; item propria et gentilia paenultimam producunt: ut abellinae sive avellanae nuces, Plinio ab Avella oppido appellatae; adulterinum signum Ciceroni; Agrigentinus Lucretio; Agyllinus Virgilio; agnina caro Plauto; Albinus Iuvenali; Alexandrinus Propertio; Alpinus Virgilio; amitinus Nonio; anatina pinguedo Officinis; anatina fortuna Plauto; Andinus Silio; anguinus Mantuano; anserinus Plinio; Antoninus Hist. Aug. Scriptoribus; Apenninus Ovidio; aquilinus Plauto; arietinus Plinio; armentinus Plinio; asininus Varroni; Atacinus Horatio; Aventinus Ovidio; Augustinus Prospero; Balbinus Horatio; belluinae voluptates Gellio; Bithynus Iuvenali; Byzantina regna Sidonio; caballinus Persio; Calabrina manna Officinis; Calvinus Iuvenali; Camerinus Ovidio; caninus Martiali; cantherinus Columellae; Canusinus Martiali; Capitolinus Ovidio; caprinus Horatio; castorinus Isidori glossis; catulina caro Plinio; Caudinae furcae Livio; cervinus halitus Martiali; cisalpinus Ciceroni; Cloacina Dea Prudentio; Clusina domus Silio; Collatinus Virgilio; Collina porta Ovidio; collina herba Propertio; colubrinus Scaligero; columbinus Horatio; concubinus Martiali; consobrinus Ausonio; covinus currus Silio; eoracinus piscis Martiali; Corvinus Manilio; Cratinus Horatio; Crispinus Iuvenali; crocodilinus Quintiliano; cyprinus piscis Plinio; elephantini libri Vopisco; Eleusina mater Virgilio; Ephesinus Mantuano; equinus Virgilio; Erasinus fluvius Ovidio; Erycinus, a, Ovidio; erythinus piscis Oppiano; Euxinae aquae Ovidio; exquilinus, sive Esquilinus veneficus Horatio; Faventinus Martiali; Favorinus Gellio; Faustinus Martiali; Ferentinus Silio; ferinus Virgilio; Fescenninae acies Virgilio; festinus Claudiano; fibrina pellis. Plinio; Fidentinus Martiali; figlina (quasi figulina) creta Plinio; Florentinus populus, qui olim Catoni et Plinio vocabatur Fluentinus; femininus sexus Plinio; formieinus gradus Plauto; furinum forum, a furibus dictum, Plauto; Gabinus cinctus Virgilio; gelasinus Martiali; gingrinae arundines (a sono gingritibus anserum simili dictae) Solino; haedina pellis Martiali; Halesinus fons Fannio; Helvina Ceres Iuvenali; hircini folles Horatio; Hirpina pubes Silio; hirundininus nidus Martiali; Hortina classis Virgilio; Ierichuntina sylus Mantuano; inopina quies Virgilio; intestinus Lucretio; Iustinus Corippo

Africano; Laevinus Martiali; Lanuvinus ager Horatio; Latinum genus Virgilio; leoninus adeps Plinio; Leontini campi Silio; leporinum lae Varroni; libertinus pater Horatio; Libyssini montes Catullo; Ligurinae Alpes Gratio; Lucrinum stagnum Martiali; lupinum iecur Sereno Samonico; Mamertina amphora Martiali; marinus casus Virgilio; Marrucina domus Silio; masculina vocabula Plinio; Matinum littus Horatio; mediastinus Horatio; milvina mensa Plauto; murinus fimus Plinio et Sereno; mustelinus color Terentio; nepotinus sumptus Suetonio; Neptunina Thetis Catullo; Nerine Galatea Virgilio; nervini funes Vegetio; Nonacrina virgo Ovidio; Numantinus avus Propertio; Nursina pila. Martiali; olorina pila Virgilio; orcinus libertus Ulpiano; ostrinus color Propertio; ovillinus caseus Theodoro Medico; Palaestina arena Lucano; Palatina laurus Ovidio; Patavina puella Martiali; paupertinus recessus Sidonio; pecuina ossa Apuleio; peregrina aura Ovidio; Picentina Ceres Martiali; Placentinus collis Mantuano; Plautini sales Horatio; Pontina palus Iuvenali; porcinus grex Sedulio; porcellina caro Theodoro Medico; Praenestina Dea Ovidio; quadrinus circuitus Plinio; Sabinus populus Silio; Saguntina porta Silio; Salentinus campus Virgilio; salinus Statio; Saturninus Martiali; Setinum falernum Martiali; Sibyllini versus Horatio; Signinum vinum Martiali; Socotrina aloe Officinis, quia ab insula Socotora; Spoletina lagena Martiali; soricinus dens Plauto; supina manus Virgilio; Surrentinum falernum Horatio; Tarentinum venenum Horatio; taurinum tergum Virgilio; Theoninus dens Horatio; Tiberinum flumen Virgilio; Tiburtinus mons Martiali; Tridentina arx Mantuano; vaccinum lac Plinio; Velinus portus Virgilio; Venusina lucerna Iuvenali; verrinum iecur Plinio; veruecinus Glossis Cyr. Vesuvinus apex Statio; veterinum semen Lucretio; vicina urbs Virgilio; viperinus cruor Horatio; vitulinum assum Ciceroni; ursinum fel Sereno; uterinus Instit. Iustiniani; vulpina pellis Suetonio; vulturinum fel Plinio.

Sequuntur analogiam hanc alia, quae una regula exprimere difficile: austrinus calor Virgilio; cisternina aqua Senecae; clandestina arma Manilio; internecinus ideo recte penult. producit Scaligero, quia adiectivum est animatis proprie conveniens, eoque ad regulam superiorem referri meretur, sicut et morticinus, quod Prudentio propterea opportune producitur; matutinum frigus Horatio, eidemque ursus vespertinus paenultima syllaba producta efferuntur, ob eandem

propemodum rationem; quia enim matutinus a Matuta, hoc est, aurora derivatur, et vespertinus a Vespero sive Hespero stella, docentibus Prisciano, Isidoro, aliis, vis fieret regulae superiori, si paenultima corriperetur, quod et stella animatae, imo prope Dii crederentur Antiquis. Sed de voce elephantinus quid censendum? hic permisere sibi quiddam Graeci Latinis auribus insuetum; Hephaestion enim in versu Asclepiadeo, cum e)lefanti/nan laba\n ci/fews2 describit, penult. corripit. Et Anacreon ad amicam: *)elefa/ntinon me/twpon versum Anacreonticum facit. Idem postea in Apollinem, *)elefanti/nw| de\ plh/ktrw| itidem Anacreonticum absolvit, manifeste utrobique paenultimam corripiens. An ignoravere hi Graeci ebur ab animali genere obtineri? nam per elephantinus ubique eburneum intellexere, eburneum manubrium, eburnei candori vultum, eburneum plectrum. Credibile eos ebur, ut rem inanimem considerasse, quod raros, aut forsan nullos in suis regionibus viderent elephantos. Quicquid autem horum sit, cum Latini nullius hactenus adiectivi in INUS ab animatis sensitivis derivati paenultimam corripuerint (quantum ex omni Poetarum ehoro liquet) rectius analogiam secuti, paenultimam et in elephantinis libris Romanorum Vopisco laudatis, et elephantino colore apud Plinium, et elephantino ordine Regio producemus.

ALEXIPHARMACA, dicuntur medicamenta, quae valent inertes reddere qualitates veneni cuiuscumque quibus nocet corpori. Veteres doctrinam de venenis in duas dispescebant partes: alteram, quae docet remedia adversus deleteria pharmaca intus sumpta, vocabant a)lecifa/rmaka: ab a)le/cw, arceo et fa/rmakon, venenum; alteram, quae remedia tradit illis, qui morsu aut ictu venenatorum animalium laesi sunt, idonea, inscribebant qhriaka\. Legatur Nicander Colophonius et Dioscorides, quorum libri his titulis praescripti exstant. G. Arzney wider Gifft.

ALEXITERIVM, Gr. a)lechth\rion, est generale vocabulum, quo denotatur praesens remedium adversus omnis generis noxam corpore susceptam, sive ore acceperis sive bestia inflixerit. Complectitur non solum intus sumendas medicinas, verum etiam exterius applicandas; quin et amuleta adversus fascinationem collo appendendea ab a)lece/w, auxilior, opitulor.

ALGA, sive FUCUS est vegetabile marinum et palustre, cuius variae dantur species: quaedam habent folia instar graminis, aliae instar capillorum; usitatior vero habet folia pedem

unum vel alterum longa, mollia, tenuia plus minusque, alba, vel rubra, aliquando viridia; reperiuntur ut plurimum circa littora maris, et inprimis Mediterranei. Gr. fu/kos2 qala/ssios2, vide Fucus. G. Meergras.

*)alfitido\n [note of the transcriber: in the print: *)alfithdo\n ] , ab a)/lfiton, farina, est ossium fractura cum comminutione in modum farinae. Est adverbium.

ALGEROTH, est pulvis albus, insipidus, ponderosus, factus ex butyro vel oleo liquefacto, depurato, Antimonii, quod aquae purae instillatum, praecipitatur in talem pulverem; qui dicitur mercurius vitae, etsi nihil habet omnino Mercurii in se, sed purissimum stibii Regulum; datus ad grana duo vel tria violenter emeticus est. Nomen habet ab inventore Victorio Algarotto.

ALHANDAL, vide Colocynthis. Albandal est nomen Arabicum Colocynthidis, quod imponitur Trochiscis de Colocynthide.

ALICA, Gr. xo/ndros2, est species frumenti illa, quae Zea dicitus, excorticata, unde decoquendo parabantur iuscula pultesve, quibus bene nutriendi facultas inesset. Perinde se res habet, ut cum ptisana, quae proprie est semen hordei decorticatum, et decocta vel cum semine sorbetur, quod erat ptisana integra, vel sola colatura, pro tenuiori alimento concedeba. tur. Unde fit ut alica et ptisana non raro coniungantur. G-Graupen, Grieß.

ALIFORMIS est epitheton processuum binorum ossis cuneiformis ad palati latera occurrentium, a similitudine alarum vespertilionum vid. Ala et Pterygoides.

ALIMENTVM, dicitur Potus et Cibus. Estque talis materia, cuius particulae minimae assimilatae nostris liquidis animalibus et inquilinis, facile canaliculos nostri corporis subire, permeare, lateribus applicari, et adhaerere iis possunt, totumque corpus restituere quoad solida et fluida, ac proin nutrire. G. Rahrung, Erhaltung, Ernährung.

ALINDESIS, est corporis exercitatio, qua oleo uncti se in pulvere olim volutabant, ab a)linde/w volvo.

ALIPTA Gr. a)lei/pths2 vocabatur olim ille, qui Atheletas inungebat: saepe etiam, qui exercitationes docebat et moderabatur.

ALISMA, a veteribus materiae medicae aucloribus laudatur tamquam venenis resistens et antidysentericum. Sed

recentiores nondum inter se consentiunt, cuinam plante id nominis tribui debeat, cum alii saponariam velint, alii plantaginem aquaticam, rursusque alii doronicum, aut arnicam.

ALITVRA, est actio corporis vivi, qua perpetuus sanguinis, spiritus, substantiaeque defluxus, ope succi alimentarii novi, praeparati et in partes alendas impulsi, continuo instauratur. Gr. *qre/yis2. G. Das Ernähren.

ALKERMES, quod veteres vocabant granum infectorium, ko/kkon bafikh\n, id Arabes dixerunt Kermes, et cum articulo AL Kermes. Nascitur in ilicis quadam specie, quae acuifolia dicitur, vulgo aquifolia. Inculudit pulpam rubicundam vermiculo circumdatam, qui, ni mature aceto grana immergantur, prodit et inutilem folliculum relinquit. Ex iusto tempore collectis granis succus exprimitur, et addito saccharo incoquitur. Inde, adiectis quibusdam, paratur celeberrima CONFECTIO ALKERMES, cui magnae vires cordiales tribuuntur. Prostat completa, cum ambra et moscho: atque incompleta, pro his, quibus odores hi non conveniunt.

ALKEKENGI, sive solanum Vesicarium, halicacabum vulgare, habet caules exiguos, rotundos, rubicundos, in multos ramos exiguos divisos, folia solani, sed maiora; calicem tubulosum, campaniformem quinquifidum, instar vesicae supra conniventis excrescentem, qui per maturitatem fit pericarpium; flores monopetalos, rotatos, quinquefidos, staminibus quinque praeditos; ovarium ex placenta ad finem pedunculi, intra calicem natum, tuba longa, gracili, apice globoso praedita instructum, fit fructus mollis cerasi forma (qui tectus latet in vesica membranacea ex calice dilatato) per maturitatem rubens, saporis acidiusculi aliquantulum amari, continens sub tenui pellicula pulpam globosam, et flavescentem, in qua haerent semina compressa, subrotunda, rugosa, plana, saporis subacris, subamari, odoris nullius evidentis: radix parva, alba, repens. Alkekengi vox Arabica. G. Jüdenkirschen.

ALLANTOIS tunica. . Vitiose dicitur et scribitur. Exstat apud Reald. Columbum, Diemerbroeckium et alios. Graecum est a)llantoeidh\s2, farcimini aut intestino similis.

ALLANTOIDES, male Alantoides, paenultima longa. Gr. a)llantoeidh\s2, tunica urinaria, Farciminalis dicta, in quibusdam animalibus magna et conspicua est, ut in vaccis.

Nihil ipsi simile in hominibus, omninoque negant talem in homine dari, anatomicorum praecipui. Sed qui affirmant, describunt eam, quod sit inter amnion et chorion collocata, tenuissima, tenerior amnio, multo pellucidior, ad tactum delicatior, aeris flatui minimo cedens, figurae ovalis, nullis vasis sanguineis huc usque visis praedita; totum fetum non obvolvat, sed solam partem qua chorion respicit; neque ad totam placentam extendatur; protendi enim nequit ultra margines placentae, ubi amnios et chorion tam arcte fibris connectuntur, ut nulla membrana inter eas adesse possit, recipit liquorem urinosum, a fetu secretum, et in eam sensim manantem ex vesica per umbilicum et urachum. Ab a)lla\s2 farcimen, et ei)=dos2 forma. G. Harnhäutlein, Wursthäutlein. Pseudo-allantoidem homini tribuit Ruyschius.

ALLELVIA, est Oxytriphyllum sive trifolium acetosum, sic appellatum creditur, quia primum e terra folia emittit, quo tempore in ecclesiis canticum alleluia cantari solet. G. Sauerklee, Buchampfer. Vide Acetosella.

ALLIARIA, et ALLIARIS, est herba, quae trita allium olet. G. Knoblauchkraut.

ALLIVM, est planta bulbosa grave olens: quae habet folia longa, plana, non cava; caulemrotundum, politum; florem hexapetalum, pedunculo longo sustentatum, in fasciculum globosum collectum, parvum, saepe destitutum ovario, si modo mas sit, aliquando ovarii specie et tuba instructum: ovarium intra florem fit fructus, subrotundus, trilocularis, plenus seminibus subrotundis, saepe autem ovarium solitarium globosum, pellicula obvolutum, specie bulbi haeret ad unum pedunculum floris. Masculi fetor est olidus in omni parte plantae. radix huius plantae est tunicata, bulbosa, ex multis nucleis constans: integer bulbus nondum fractus, nullum odorem spargit, sed demum ubi fractae squamulae sunt, odorem acrem fundunt. G. Knoblauch.

ALNVS. est arbor mediocris magnitudinis, erecta, cuius lignum rubicundum, leve, facile in terra corrumpitur, sed fere numquam in aqua, unde pro fundamentis aedificiorum optime inseruit: folia subrotunda, viridia, splendentia, viscosa; fructus squamosus est, sub squamis recondens semina rubicunda et compressa: crescit haec arbor in locis paludosis. Officinas raro intrat; sed passim scopo adstringente et

vulnerario commendatam videas. Dictam vult Isidorus, quod alatur amne. G. Ellernbaum, Erlenbaum.

ALOE [1], penult. corrip. quia Galeno lib. VI. de simpl. med. facult. a)lo/h; praeterea Iuvenal. Sat. VI.

Aloe autem, est planta, exotica, crescens in Arabia, Persia, Africa; quamquam et Europae calidioribus partibus satis familiaris et per hortos frequens est. Habet folia longa, integra, semper virentia, plerumque succulenta, crassa, carnosa, crenata, in margine acuta, sedis fere accedentia; flos est monopetalus, tubulatus, infra prominens in ventrem, supra angustior, et in sex segmenta ibi scissus, nudus, clavo hyacinthino affixus, sex staminibus praeditus; fructus oblongus, trilocularis, cylindricus, hexagonus, repletus seminibus sibi mutuo impositis planis, ad loculamentum suum accommodatis; radix perennis, fibrosa vel et tuberosa. Huius plantae succus, ex foliis expressis vel incisis sponte emanans, solis calore inspissatus, saporis amari, aromatici, nauseosi, Aloe quoque dicitur, qui ex Arabia et Aegypto ad nos pellibus involutus affertur. Eius species hodie in officinis quatuor in usu sunt, quae tamen non nisi puritate et impuritate ab invicem discrepant. Scilicet Aloe Sucotrina, hepatica, caballina et quarta lucida dicitur: Aloe Sucotrina, est succus gummosus, et resinosus, ex fusco nigricans, dum fractus in lamellas, splendens et pellucidus, in pulverem redactus citrini est coloris, ex foliis, imo et ex plantis transversim versus radicem dissectis, sponte sua adulta aestate, ubi succus maxime elaboratus est, in suppositas patinas amplas destillans, in quibus a sole condensatur, et exsiccatur; inde ulterius inspissatur, et quo exactius haec fiunt, eo Aloe pellucidior et nobilior. Aloe Caballina, est succus eiusdem plantae gummosus, et resinosus nigricans, priori ponderosior, crassior ac impurior, expressus ex foliis Aloes, in sole concretus, saporis subacris, amari, nauseosi, odoris graveolentis, quais picei et myrrhati: Aloe Hepatica hodiernorum est similis succus ac aloe Sucotrina, quoad virtutes et qualitates, et differt tantum ab ea, quod haec in China, prior in insula Sucotra educitur, hinc differunt tantum loco natali. Ubi Aloe tam pura est, ut pellucida sit instar vitri, dicitur lucida. Leniter purgat. G. Aloe. Sucotrinae nomen recens est, ab insula nondum multis saeculis cognita. Medii aevi medici

requirebant pro optima aloe sukwtinh\n, quod veteres dicebant h(poti/zousan, i. e. hepati similem, hepaticam. Nam sukwto\n vocabant hepar, quod animalia ficubus pasta magnum et delicatum offerebant, unde etiam Latini ficatum vocabant. Huius originis ignari cum Sucotrinam viderent laudari a mercatoribus optimam, Graecum priscum nomen sukwtinh=s2 ad illam traxerunt, et nescientes eandem esse hepaticam, illam quaerere coeperunt veterum hepaticam; cui substituerunt aliquam ex China allatam, magis, quam Sucotrina, gummosam.

ALOE [2], lignum, vide supra AGALLOCHUM. Haec sola intelligenda est ubi in sacris occurrit mentio aloes, aut ubi auctores de pollinctura veterum loquuntur.

ALOEDARIA vel ALOETICA, , sunt medicamenta, quae magnam vel modicam Aloes quantitatem recipiunt. Gr. a)lohda/rion.

ALOEPHANGINAE pilulae, , penult. corr. [abbr.: paenultimam corripit] vide Amaracinus.

ALOGOTROPHIA, est improportionata nutritio, ita ut una pars corporis maius incrementum accipiat, quam altera, ut in Rachitide, ab a)/logos2 rationis expers, et tre/fw nutrio. G. Ungleiche Ernährung.

ALOPECIA, Gr. a)lwpeki/a. Plinio Capillorum defluvium, a lue venerea, phthisi, virium corporis collapsu, vel aliunde excitatum, ex a)lw/phc vulpis, cuius lotium effeta dicitur reddere loca in annum, ut Callimachi Scholiastes annotat: vel a malo vulpi peculiari. Vocatur etiam o)fi/asis2 a figura, quod partes glabrae et pilis destitutae tortuosae instar serpentum videntur. Utrique huic affectui commune est, quod areatim pili decidunt; unde etiam in genere hoc malum Area vocatur. G. Ausfallen des Haars.

ALOPECVROIDES GRAMEN, est gramen vulpinum, ex a)lw/phc vulpes, ou)ra\, cauda et ei)=dos2 forma. G. Fuchsschwantz.

ALPHVS, Lat. Vitiligo, ita describitur a Celso; dicitur a)/lfos2, vbi color albus est, fere subasper, et non continuus, ut quaedam quasi guttae dispersae esse videantur in cute. Interdum etiam latius, et cum quibusdam intermissionibus serpit. Si niger est color, et umbrae similis, vocatur me/las2, cetera eadem sunt. leu/kh habet, quiddam simile Alpho, sed magis albida est, et altius descendit, quam Alphus, in eaque albi pili sunt, et lanugini similes. Omnia haec serpunt; sed in aliis celerius, in aliis tardius. Alphus et Melas in quibusdam

variis temporibus oriuntur et desinunt. Locum, quem occupavit, non facile dimittit. a)/lfos2 dicitur ab a)lfai/nw muto, ut Aetio placet. G. Weisser Aussatz, Mehlfleck.

ALSINE, dicta Dioscoridi lib. IIII. cap. 87. dia\ to\ a)lsw/deis2 filei=n to/pous2, producit penult. non tantum auctoritate Labbei, sed et quia ita iubet analogia apud Scriptores optimos, ita Neptunine, Nerine, Nonacrine:

Sequuntur analogiam hanc aparine, bulbine, cardamine, chamaemirsine, elatine, elleborine, helxine apud Nicandrum in Theriacis, oxymirsine, pitine, tridacine. Alsine autem, est planta habens folia parva, oblonga, sibi invicem opposita, bina cauli adhaerentia; calicem magnum, oblongum, in quatuor vel quinque sementa divisum: florem rosaceum, polypetalon, pro ut calix vel est quadrifidus vel quinquifidus; his floribus succedit fructus parvus, membranaceus, includens semina exigua, obrotunda fere, rubra aut fusca; radix parva, fibrosa; est planta ubique obvia, dicitur etiam morsus gallinae, quia ab iis amatur. G. Hünerdarm, Hünerbiß, Vogelkraut.

ALTERANTIA, Graece a)lloiwtika\. Late patet usus vocabuli alterare. In genere denotat mutationem qualitatum, ut diversa a priori emergat, v. g. ut ex frigido calidum, ex sicco humidum fiat, et contra. Atque haec notio tam late extenditur, ut omnia medicamenta snb alterantibus comprehendantur. Dicunt enim omnia, quae intro assumuntur, vel assimilari corpori, et in eius substantiam abire: quod est alimentum, vel statum eius alterare; quod est medicamentum. Strictiori significatu alterantia ab evacuantibus disiunguntur; ut omne medicamentum vel evacuet vel alteret: alteratio autem haec vel in fluida agat, vel solidorum statui inferatur; ut motus intendantur, aut excitentur; vel nimii cohibeantur et ad moderationem revocentur.

ALTERATIO SANGVINIS, significat sanguinis per medicamenta depurationem. G. Blutsäuberung.

ALTHAEA, Ibiscus. Planta est semine nudo, polysperma, seminibus caseosis, floribus octopetalis, folio longiori serrato, molleculo, tomentoso, radice oblonga, digiti crassitie, in ramos divaricata, foris pallide cinerea, intus pallida, ex siccitate rugosa, saporis mucilaginosi, et lenti, odoris nullius evidentis, quae discissa attactu est glutinosa, et decocta cum

aqua, ipsam reddit mucilaginosam. Althaea appellatur a multiplici excellentique, quam in medendo praestat, vitilitate [perhaps: vtilitate], teste Dioscoride; nam a)lqai/nein mederi est. G. Althäe Eibischkraut, groß oder wild Pappeln.

ALVDEL, vel ALVDELLI sunt vitra sublimatoria, et ollae fundo carentes, sibique invicem impositae, quae ollae suppositae, adaptantur: sublimationibus inserviunt. G. Ein Sublimierhelm.

ALVEARIVM, est cavitas auris externae, sine meatus auditorius, ubi sordes flavae et amarae gignuntur, et soni inferuntur. G. Ohrengang.

ALVEOLI DENTIVM, utriusque maxillae cavitates sunt, quibus dentes per gomphosin inseruntur. G. Höle der Zähne.

Vixit hic Serenus, vir clarissimi nominis, ante plenum occasum Latini sermonis, ab imperatore Caracalla occisus, ut ex Spartiano constat. Alumen vero, salis fossilis species, quod alibi ex saxo profunde sub terra sito, duro, fissili, bitumine et sulpure pleno, facile incendendo, eruitur; alibi ex terra bituminosa, combustili, et flammam nitore sulpureo noxiam emittente. Haec materies, aeri mensis spatio exposita, in pulverem fatiscit, alumini gignendo apta redditur, prius illi inepta. Si ex saxo materies, aeri exposita prius, igne exuritur, flammam tunc capiens, sulpuris praesentiam testatur. Sic parata aere, et si e saxo aere et igne, materies aqua solvitur, affusione alcali fixi vel volatilis praecipitatur cum effervescentia: sic exsuperans acidum unitum alcalino, facit salem novum, ex aere, alcali, et fossili natum. Praecipitata materies a lixivio supernatante separata, aqua bulliente soluta, in vase plumbeo inspissata, dolio immissa, quiescens, dat crystallos albas, vel rubellas, octohedras, saporis dulcis, austeriusculi, haud facile liquescentes iu aere. Huius acidum, vi ignis expressum, cum sulpuris incensi collecto vapore acido idem omni sere dote. Relicta inde, expulso acido, foex terram levem subtilem, bolo similem, exhibet copia larga. Cum carbonariae inflammabilis materiae triplo exusta, phosphorum seu pyrophorum Hombergianum dat: adeoque virtutem singularem excitando cum aere ignee videtur possidere. Aluminis species in officinis quinque celebrantur. Primum locum tenet Alumen Rupeum, Gal Alun

de Roche, Alterum, est Plumeum seu Plumosum, quod vide. Tertium, Scissile *sxisth\ quod glebarum instar est et plumosum oblongum vocatur. Quartum est Zuccarinum, sine Sacharinum, ex Alumine rupeo, albumine ovorum et aqua rosacea, pro usu cosmetico comparatum. Quintum dicitur Alumen catinum. Si simpliciter praescribatur, Rupeum semper accipiendum est: Dicitur autem Rupeum, quia ex rupe seu saxis confici solet. Item Glaciale; quia claciei conforme est. Alumen Romanum dictum, rupeo simile est, sed pallide rubens. Gr. *stupthri/a.

ALVMEN CATINVM, proprie alumen non est, sed sal ex civeribus lignorum quorundam extractum, optimeque reverberatum. G. Pottasche.

ALVMEN PLVMOSVM, est substantia fere lapidea ex incano viridis, pinguis, attritu in tenuia filamenta solubilis, eruta ex fodinis, quae in ignem coniecta exuritur, saporis adstringentis et acris. G. Federweiß.

ALVIDVCA Medicamenta, sunt, quibus alvus liquida et leniter fluida fit. Gr. e)kkoprwtika\. Laxierende Mittel.

ALVVS, Gr. *koili/a et *gasth\r, est abdominis cavitas, qua ventriculus, intestina, hepar, lien, renes, vesica etc. continentur, vel et locus per quem faecum et excretorum crassorum naturalis fit excretio. G. Der Bauch.

ALVVS ADSTRICTA, dicitur, cum quis raro per secessum faeces ex intestinis, et tantum valde compactas et cum difficultate deponit. G. Hartleibigkeit.

ALVVS FLVIDA, est, cum quis liquida stercora, idque facillime deponit. G. Weichleibigkeit.

ALYPON, est herbae nomen, et dicitur turbith album: vocatur et Alypia, ex a priv. et lu/ph dolor; quasi herba dolorem auferens.

ALYSSON, est planta, quae habet caules repentes, longos, duros, lignosos, rubicundos, tortuosos, in multos ramos divisos, lanuginem albam habentes; Folia oblonga, aspera, alalbescentia; Flores in umbellam extremitati ramorum adhaerentes, quadrifidos, flavos; semper post unumquemque florem nascitur silicula unica compressa, rotunda, quae constat duabus membranulis, et septo medio. Illa membrana valva dicitur; valvae hae vel contra septum illud complicantur, vel parallele, vel perpendiculariter; semina sunt ovalia, compressa, rubicunda. Radix est longa, lignosa, alba, fibrosa, lanuginem habens; crescit haec planta in locis montanis. Herba haec sic appellatur,

quod a cane commorsos rabiem sentire non patiatur, et commorsis medeatur, singultum quoque sanat, ex a priv. et lu/ssa rabies.

AMALGAMA, unde, AMALGAMATIO, est alicuius metalli cum mercurio commixtio. G. Zernagung des Metalls mit Quecksilber.

Amaracus autem, est herba odorifera, ab Amaraco Cynarae, Regis Cypri, unguentario dicta, qui casu lapsus, dum ferret unguenta, fracta alabastro, maiorem ex contusione odorem creavit. Unde optima unguenta amaracina dicuntur. Hunc postea, cum nimio odore contabuisset, in herbam Sampsucum, quae ab eius nomine Amaracum apellata est, mutatum fuisse fabulantur. Folia Bliti habet, sed acutiora et magis polita, coloris viridis, subfusci, in margine rubicundi, saporis insipidi. vid. Maiorana.

AMARACINVM, ab amaraco, sive maiorana herba, penult. corripit. Lucret. lib. VI. v. 936.

Opportune hic inserenda regula, tum in omni emendata pronuntiatione, tum in pharmaceuticis latissime patens: Adiectiva in INUS a plantis, lapidibus, et aliis inanimatis derivata; item, Adiectiva ab adverbiis temporalibus, aut substant ivis quatuor anni tempestates notantibus descendentia paenultimam corripiunt. De quibus ut eo agatur distinctius, alia ex bonis auctotibus probabimus, alia ex iusta analogia; et quidem Poetarum testimoniis sequentia probantur:

*)en *)akanqi/nais2 a)tarpoi=s2, id est, acanthinis dumetis, vers. Anacreonticus.

Alioquin vox Plinii est l. 23. c. 4. Oleum amygdalinum purgat, mollit corpora, cutem erguat, nitorem commendat, varos cum melle tollit e facie.

Placuit eadem vox Plinio l. 23. c. 4. Balsaminum oleum longe pretiosissimum omnium, ut in ungventis diximus contra serpentes efficax.

Bombycinus pen. corr. [abbr.: paenultimam corripit] quando est adiectivum, a molliori lanugine arbuscularum xylinarum deductum, hodie gossypinum vocant. Ita autem rem se habere facile ista Plinii persvaserint lib. 19. c. 1. Superior pars Aegypti, inquit, in Arabiam vergens gignit fruticem, quem alii gossypion vocant, plures Xylin, et ideo lina inde facta xylina. Parvus est similemque barbatae nucis defert fructum, cuius ex interiore bombyce, lanugonetur; nec lina sunt ei candore, mollitiave praeferenda. Vestes inde Sacerdotibus Aegyptiis gratissimae.

Quin et non tantum ab Assyriae vermiculis, sed et ab Arabiae xylino frutice texta bombycina advenisse vel illud Propertii ostenderit:

Quod autem Scriptores antiqui bombycem appellavere, et bombycinum, id recentiores bombacem et bombacinum

vocant. *bomba/kion legitur apud Myrepsum et Svidam, cui postremo et bambax et pambax placuit; Avicennae Khotthum, unde Gallis hodie du coton, Germanis Baumwolle, Arabius bombyx ergo apud Propertium bombacium signat, Assyria bombyx apud Plinium texturam bombycis vermiculi. Verba Plinii l. n. c. 23. Arabia bombyce adhuc feminis cedimus. Et l. u. c. 22, Bombyces telas araneorum modo texunt, ad vestem, luxumque feminarum, quae bombycina appellantur. Haec [correction of the transcriber; in the print Haee] texta bombycina. quia ab animali sortiuntur originem, paenultimam merito producunt, ut formicinus apud Plautum, ad normam regulae Adiectivorum in INUS ab animatis sensitivis descendentium; sed bombycinus a lanugine fruticis xylini penult. corripit, ut modo prolixe demonstratum.

Byssinum linum, de quo Plinius l. 19. c. 1. Asbestino lino principatus in toto orbe. Proximus byssino, mulierum maxime de litiis circa Elim in Achaia genito.

Cannabinus a cannabe herba. Columell. l. 6. c. 2. Cannabinis funibus coruna iuvencorum ligato.

Carbasinum linum. Plin. l. 19. c. 1. Et Hispania citerior habet splendore linum praecipuo, torrentis in quo politur, natura, ibi primum carbasis repertis. Postea: Carbasina deinde vela primus in theatrum duxisse traditur Lentulus Spinter Apollinaribus ludis.

Poetis frequentior carbaseus; Tibullo carbaseum velum laudatur; Virgilio sinus carbaseus.

Cedrinus a Cedro arbore. Plin. l. 13. c. 5. Cedrinus est Romae in delubro Apollo Sosianus, Seleucia advectus.

Chimerinus, a xei=ma, atos2, hiems, corripit pen. ut cetera adiectiva in INUS, a quatuor anni tempestatibus derivata, earinus, oporinus, therinus.

Si daret autumnus mihi nomen, oporinus essem,
Horrida si brumae sidera, chimerinus.

Conqueritur autem idem Martialis l. 9 ep. 12. se earinon propter contumaciam primae syllabae,quae brevis est, versui hendecasyllabo non posse includere:

Dicunt Earinon [perhaps: Eiarinon] tamen Poetae,
Sed Graeci [correction of the transcriber; in the print Graeei], quibus est nihil negatum:
Et quos a)=res2, a/res2 [sic] decet sonare;
Nobis non licet esse tam disertis,
Qui Musas colimus severiores.

Homerus adiecto i primam in e)a/rinos2 produxit. Iliad. b. v. 471. *(/wrh| e)n ei)arinh=|, o)/te te gla/gos2 a)/ggea deu/ei [gap: greek small reversed lunate sigma symbol (antisigma: marks a line that is out of place)] : tempore verno, quando lac vasa madefacit. Idem facit Iliad. p.. Il. q. Odyss. 6. Odyss. x.

Crocinus, a croco, qui Avicennae zaaferan. Plin. 13. cap. 1. unguentum [correction of the transcriber; in the print ungvenventum] crocinum.

Quam circumcursans hinc illinc saepe cupido
Fulgebat crocina candidus in tunica.

Sit mensae ratio, noxque inter pocula currat,
Et crocino nares murrhinus ungat onyx.

Frangere dum metuis, frangis crystallina: peccant
Securae nimium, sollicitaeque manus. Mart. l. 14. ep. 111.
Grandia tolluntur crystallina, maxima rursus
Murrhina - - - - - - - - - - -

Cupressinus, a cupresso arbore. Plin. l. 23. c. 4. Cupressinum oleum eosdem effectus habet, quos myrteum. Super calcatis cupressinis, vel pineis, aut si eoe non erunt, aliis frondibus terra contegatur. Columell. l. 2. c. 2.

Idem tuentur constanter Vossius, Cavallus, Glonerus, alii. Earinus vide chimerinus.

Insanire libet quoniam tibi, pocula ponam
Fagina, caelatum divini opus Alcimedontis.

Et dolet, et queritur sibi non contingere frigus,
Propter sexcentas Baccara gausapinas. et postea
Quauto simplicius, quanto est humanius istud:
Mense vel Augusto, sumere gausapinas?

Audet facundo qui carmina mittere Nervae,
Pallida donabit, glaucina, Cosme, tibi.

Hornotinus, ab horno, adverbio temporis, ideoque iuxta regulam praecedentem penult. corripit. De horno egregie Vossius Etym. L. L. Ab hornus, inquiut, est adverbium horno, hoc est, hoc anno, cui opponitur adverbium anno, hoc est, pridem, quasi dicas, iam ante annum. Ita enim voce anno usus Plautus Manech. act. I. sc. III. Quatuor minis ego emi ist anc anno uxori meae. Horno usurpat Varro Enmenid: ut docet Nonius, qui et Lucillii illud citat, libr. XXVIII. Utrum anno, an horno te abstuleris a viro. Ab horno, ut Priscianus testatur lib. II. est hornotinus, nempe ut a diu diutinus, estque idem quod hornus. Haec Vossius. Quia ergo annotinus descendit ab adverbio temporis, anno, ut ab horno hornotinus, necesse est penult. eius itidem corripi. Sic perendinus a perendie, pristinus a pridem, serotinus a sero, adverbiis temporalibus penult. corripiunt. Recte proinde ex Prisciano hanc observationem producit Pincierus: Adiectiva in INUS quae nascuntur ab adverbiis temporalibus paenultimam habent brevem, ut diut inus a diu, crastinus a cras, perendinus a perendie, pristinus a pridem, serotinus a sero, hornotinus ab horno, id est, hoc anno; matutinus autem, et vespertinus, quia a nominibus Matuta et Vespero flectuntur, paenultimam babent longam. Hactenus ex

Prisciano Pincierus. De voce serotinus, exstat quoque illud. S. Hilarii Gen. 25.

Ianthinus a)po\ tou= i)/ou, viola. Plin. l. 21. c. 6. Ex iis vero violis, quae sponte apricis, et macris locis proveniunt, purpureae, latiore folio statim ab radice carnosa exeunt, solaeque Graeco nomine a ceteris discernuntur, appellatae i)/a, ut ab his ianthina vestis:

Murrhinus, a murrha lapidis, seu argillae, seu odoramenti genere, unde vasa olim conficiebantur. Plin. l. 37. c. 2. Oriens, inquit, murrhina mittit ex humore sub terra calore densata. In pretio sunt ob nitorem, et coloris varietatem, purpurei, candidi, et tertii ignescentis. Aliqua et in odore commandatio est. Scaliger, et alii existimant hodierna porcellana esse. Ceterum descriptio Plinii adversatur, neque enim porcellana hodierna odorifera sunt; neque saporem infusi humoris nobilitant, quod de murrhinis narrat Martialis l. 4. epigr. 113.

Si validum potas, ardenti murrha falerno
Convenit, et melior fit sapor inde mero.

Surrentina bibis: nec murrhina picta, nec aurum.
Sume: dabunt calices haec tibi vina suos.

Et turbata brevi questus crystallina vitro,
Murrhina (alii legunt myrrhina) signavit, seposuitque decem.

De vino myrrhina, sive murrhina videatur Plin. l. 14. c. 13. Cuius penult. itidem brevem esse constat, quod vinum myrrhinam tradat myrrhae, (re scilicet inanimi) odore conditum esse.

Quia tamen Lucretio, Ovidio, Claudiano, Martiali prima in voce smaragdus corripitur, ab eorum decretis hac parte neutiquam recedendum.

Thalassinus, a qa/lassa, mare, thalassina vestis est coloris subcoerulei, ad similitudinem fluctuum marinorum.

Tyrianthinus, id est, violaceus, sive purpureus, a flore Tyrio qui purpurei est coloris, ut tradunt Rad. et Domit. ad Mart. vel a Tyrius et ianthinus, de quo ante.

Xerampelina vestis, est coloris siccae rosae, vel cuiusmodi est in autumnalibus vitis frondibus, a chro\s2 siccus et a)/mpelos2 vinea, vitis.

Ex ampla hac messe facile fuerit colligere, quo accentu enuntianda sint cetera in INUS adiectiva naturae similimae, quae ordine nunc sequuntur:

Abrotoninum oleum Dioscoridi; alabastrinum ungventum Ossicinis phar maceuticis; aloephanginae pilulae Officinis; a)mara/ntinos2 ste/fanos2 Philostrato; anacardina nux, et confectio Officinis:

anethinum oleum Dioscoridi; anethinum vinum Dioscoridi; anthracinaevestes Varroni; anthracina fortuna Plauto; asbestinum linum Plinio; balaninum oleum Plinio, et Dioscoridi; balaustini flores Officinis; bombacinae vestes, vide bombycinus; capparinum oleum Officinis; carinum, seu rectius caruinum oleum Plinio, et Dioscoridi; caryocostinum electuarium Officinis; cedrinum vinum Dioscoridi; chamaemelinum oleum Officinis; chamaepityinum vinum Dioscoridi; cheirinum oleum Officinis; chortinum oleum Plinio; cicinum oleum Plinio, et Dioscoridi; cinnmomium oleum Plinio, et Dioscoridi; cnecinum oleum Plinio: cnicinum oleum Dioscoridi; cucurbitina pyra Catoni, et Plinio; cyprinum oleum Dioscoridi; cyparissina resina Dioscoridi; daphninum oleum Dioscoridi; duracina uva Suetonio; electrina patera Trebellio Pollioni; elatinum oleum Dioscoridi; funginum genus Plauto; gleucinum oleum Dioscoridi, Plinio, Columella; gossypina turunda officinis; halosanthinum vinum Discoridi; hyoscyaminum oleum Plinio, et Dioscoridi; irinum oleum Discoridi; irinum unguentum Plinio; iuncinum oleum Plinio; iuniperium oleum Officinis; laurinum oleum Plinio; lentiscinum oleum Plinio; lirinum ungventum et oleum Plinio; malabathrinum ungventum Dioscoridi; mastichinum oleum Dioscoridi; melanthinum oleum Dioscoridi; melinum oleum Dioscoridi, et Plinio; moschellinum oleum officinis; myrtinum olium Dioscoridi, Plinio; myrteum; narcissinum oleum Dioscoridi narcissinum ungventum et oleum Plinio; nardinum oleum Dioscoridi; ungventum nardinum, et pyra nardina Plinio; ocyminum oleum Dioscoridi; oenanthinum oleum Dioscoridi, et Plinio; onychina pyra Plinio onychina pruna Columellae; omphacinum oleum Dioscoridi, et Plinio; papaverinum oleum Officinis; rectius forsan papavereum, ut papvereae comae Ovidio; phaselinum oleum Plinio; pissinum oleum Plinio; populinum ungventum Officinis; quereinum viscum Officinis, latine quernum; raphaninum oleum Dioscoridi, et Plinio; rhodinum oleum Dioscoridi; rhodinum ungventum Plinio; saccharinum alumen, saccharinus panis Officinis; saccharina canna Tabernaemontano; sambucina aqua Officinis, rectius forsan sambucea, ut sambucea arbor Plinio; sampsuchinum oleum Dioscoridi, et Plinio; santalinum lignum Officinis; scillinum acetum Plinio; sesaminum oleum Dioscoridi, et Plinio; sinapinum oleum Dioscoridi; strobilina resina Dioscoridi; styracinum ungventum Dioscoridi; susinum oleum Dioscoridi, et Plino; tartarinum corpus Ennio apud Varronem; telinum oleum Dioscoridi, et Plinio; terebinthinum oleum Dioscoridi;

terebinthina resina Plinio, et Columellae; therminum oleum Plinio; tophini carceres, tophina meta Suetonio; xylinum linum Plinio.

Et haec universa paenultimam agnoscunt brevem neque est quod de fungino, scillino, sementino, et susino, diversa quisquam suspicetur. Existimavere quidem nonnulli funginum Plauto efferri penult. producta cum ita Trinum: Act. 4. Sc. 2.

- - - pol, inquit, hic quidem
Fungino genere est, capite se totum tegit - - -

Ceterum ex eo refelluntur, quod huiusmodi versus Iambici trochaeum primo, tertio et quinto locis non fastidiant, ut pluribus vel ex eadem scena exemplis posset demonstrari. De scillino ita Plinius, l. 23. c. 2. Acetum scillinum inveteratum magis probatur. A scilla, sive squilla planta dictum. Sed obstat paenultimam corripientibus Serenus Sam. qui tit. hydrop. curand. in hunc modum scribit:

Verum quia apud Galen. l. 1. de Antid. paenultima corripitur in versu ibi adducto, legendum hic vel scillite (quae vox Palladio, Columellae, Plinio usurpata) vel Scillitico, ut ex membranis docet Commentator insignis Keuchenius; (cui tamen obstat h apud Galenum l. 1. de Antid. ubi docetur a)/rti/skwn skillhtikw=n skeuasi/a ) vel potius denique hic excidisse sibi putandus Serenus, ut iam ante tit phrenes. et cap. purg.

De quo Keuchenius: incurrit hic vitium Prosodiacum Serenus eontra originem vocis, et veterum Poetarum morem quod obiter est observandum.

Sementinus a semente dictus, creditur penult. producere, quod Ovid. I. Fastor ita:

Sementinae feriae a Romanis celebratae, ut sementis grandesceret. Sementina pyra Catoni de R. R. cap. VII. laudantur, et Plinio libr. XV. c. XV. Sed vero omnibus hic locis non sementinus, sed sementivus esse legendum, iam ante ex fide plurium manuscriptorum prolixe ostendit Nic. Heinsius in l. 1. Tast. Ovidii.

Susinus denique videri potest penult. producere, ac si a nomine Urbis Susa descendat, utTarentinus, Agringentinus, Alexandrinus, Numantinus, Byzantinus; ceterum

susinus a sou=son, ou, to\, lilium, derivatur, non a metropoli Persarum. Contra metropolim illam a liliorum infinita copia circa eam urbem nascente traxisse originem auctor est Stephanus et susa vocem vel Persicam esse, vel Phoeniciam, atque lilia significare, testantur alii.

Atque hactenus haec Adiectiva in INUS, tanto sollicitius persequi decretum fuit, quanto certius constat non pharmacopoeos duntaxat, sed et eruditos quandoque, et lexicographos hic non leviter hallucinari,

AMARANTVS, planta est floris comam speciosam et non marcescentem habens, variis coloribus ornatam, unde et nomen. Hinc hieme et aestate ex illa gestant puellae immarcidas corollas, ex a priv. et marai/nw marcesco. G. Sammetblumen, Amarant.

AMAVROSIS, est in rebus eminus, et cominus positis, visus abolitio, ita tamen ut nullum vitium externum in oculo vel accurate inspicienti appareat. Vitium in nervi optici obstructione consistit: pupilla est integra, humores sunt integri; causa est omne illud, quod illaeso spectabili bulbo facultates visus ineptas reddere potest; hinc oritur vel a vitio in tunica retina, vel si afficitur nervus opticus aliquo in loco a retina ad thalamos nervorum ophthalmicorum; si ipsa medulla cerebri male se habeat, in illa parte suae substantiae, unde fit nervus opticus, vel si ipse cortex, unde producitur illa pars substantiae medullosae, quae nervo optico inseruit, vitiatus sit. Vocatur etiam Gutta serena, ab a)mauro/w obscuro. G. Der schwartze Staar.

AMBARVM, pro ambra penult. corripit ex analogia, ut asarum rhabarbarum, cammarum, cantharum. Hinc apud Laur. le Brun. in Eloqu. Poet.

AMBE, in genere notat superciliosam eminentiam, quae est in ora alicuius rei vel ambitu, unde eminentia ossium superficiaria ita etiam dicitur. Item, instrumentum chirurgicum, quo brachia dearticulata restituuntur.

AMBLOTICA, sunt medicamenta abortum facientia, ut sunt diuretica omnia, et quae uterum aperiunt, fetumque et placentam expellunt. Ab a)mblw/skw abortio, unde a)/mblwsis2 et a)/mblwma, abortus. g. Mißgeburt verursachende Mittel.

AMBLYOPIA, est visus obscuritas: quae est quadruplex: Myopia, Presbytia, Nyctalopia et Amanrosis, de quibus suo

loco; ex a)mblu\s2 obtusus, hebes, et o)/ptomai video. G. Dunckelheit der Augen.

AMBRA GRYSEA, bituminis quaedam species est, inflammabilis, pinguis, odoris suavissimi, quod procellosis fluctibus ex fundo maris excussum et ad littus eructatum est. Recte censetur ex destillatione, Ambram recenseri inter succina, et fossiles resinas, licet etiam in cetis reperiatur, qui forte illam devorarunt, eaque delectantur. Invenitur in Iaponia, insulis Moluccanis, Mauritii, Neicotarres, in Sumatra, Borneo aliisque Indiae tractibus. Optima censetur grysea, seu coloris cinerei seu grysei, a sortibus purgata et odorata, levis, quaeque acu perfossa sucum pinguem resudat; notat KAEMPFFERUS, quod nulla sit melior bonitatis et constantior nota, quam si candenti laminae eius granula aliquot imponantur, quo ipso suffitus prodit adulterium, et cineris paucitas bonitatem. Improbatur nigra et candida valde, procul ducio [perhaps: dubio] adulterata; saepius enim solet adulterari, notante eodem, qui dicit, quod cum recens in littus deponitur, massae farinaceae instar et adulterio recipiendo aptissima sit. Nihil vero eidem facilius ingeritur, (prout ipsi adulteratores auctori fassi sunt;) quam gluma oryzae in pollinem redacta, nam haec et levitatem et colorem glaucum ei conciliat; sed hanc fraudem teredines, illata carie, possessori detegunt etc. G. Amber.

AMBROSIA [1], est herba quaedam Botrys dicta: ab a priv. et broto\s2 mortalis, interposito m vocalitatis gratia. Poetae diis tribuunt th\n a)mbrosi/an [note of the transcriber: in the print: th\n a)mbkosi/an ], propter incredibilem fragrantiam, expetitam. Ad hanc accedere huius plantae odorem ipso nomine significare voluerunt veteres. Habet caulem unicum, in multos ramos divisum; folia incisa, albescentia; flores floseulosos, plurimis scilicet flosculis sterilibus calice comprehensis. constantes; fructus est clavae aemulus, echinatus, monospermus, fetus semine nigricante et oblongo, tuba bifida instructus, alio loco plantae; radix longa, lignosa, tenuis. Tota planta habet odorem suavem, saporem aromaticum, aliquantulum amarum, sed gratum, colitur in hortis. G. Traubenkraut.

AMBROSIA [2], est quoque medicamentum solidum, sed omni qua fieri potest gratia, praeparatum. Ratio nominis ante indicata est.

AMBVBEIA. Idem quod cichorium. Apud C. Celsum legitur. Volunt aliqui scribendum esse nomen ambuleia: quia flos ambulare videtur, dum se ad solem continuo vertit.