CAMENA Early Modern Latin Texts

STEPHANI BLANCARDI LEXICON MEDICUM VIRI CELEBERRIMI IOANN. HENRICI SCHULZII OPERA INSIGNITER AUCTUM ET EMENDATUM NUNC DENUO RECOGNITUM VARIISQUE ACCESSIONIBUS LOCUPLETATUM CURANTE MICH. GOTTL. AGNETHLERO SAXONE TRANSILVANO. PRAEFATIONEM PRAEMISIT ANDREAS ELIAS BUCHNER POTENTISS. PRUSS. REG. A CONSIL. SANCTIOR MEDICIN. ET PHILOS. NATURAL. IN ACADEM. FRIDERICIANA PROF. PUBL. ORDIN. ET IMPERIAL. ACADEM. NAT. CURIOS. PRAESES. CUM PRIVIL. POTENTISS. POL: REG. ET ELECT. SAX. HALAE MAGDEBURGICAE, APUD IO. GOTTL. BIERWIRTH CIC IC CC XXXX VIII.

BASILICVM [1], pen. [abbr.: paenultimam] corripit, ut cetera adiect. Graeca in ekos2, grammatiko\s2, kukliko\s2, kritiko\s2 sic basiliko\s2. Basilicum, est medicamentum viribus pretiosum, et ceteris excellens, a basikeu/w regno: hoc nomine tammen plerumque officinale unguentum digestivum insignitur.

BASILICVM [2], est ocimum, herba odorifera. Sic dicta, ob vires quas praestat regias. *basiliko\n est regium, basileu\s2 rex. Quod autem Officinae plantam basiliconis nominant, in eo labuntur, rectius enim basilicum, i, dicitur, quam basilicon, onis, ita enim Graeci recentiores o)/kimon basiliko\n appellavere, a basiliko\s2, ou=.

BASIOGLOSSVM, est par musculorum linguam deprimesn, ortum a basi ossis hyoidis, finitur prope linguae cuspidem, sibris secundum longitudinem, et aliquatenus oblique ad latus excurrentibus: ex ba/sis2 fulcimentum et glw=ssa lingua.

BASIS, est eordis superior pars mucroni opposita. Item sustentaculum ossis hyoidis pro lingua, et occipitis os pro sutentando cerebro etc. Item in formulis praescribendis praecipuum ingrediens: a balnw incedo; G. Der Grund, Boden eines Dinges.

BATHMIS baqmi/s2, est sinus in osse brachii seu humeri, utrinque singuli; in quo cum extenditur flectiturque tota manus, ulnae ipsius coronae, sive processus ingrediuntur, a bai/na ingredior. G. Höhle vom Armbein.

BATHYPICRON, est absinthium latifolium. Significat profunde amarum, ex baqu\ profunde, et pikro\n amarum.

BATIS et BATOS, est rubus, ut docet Nicandri Scholiastes: dicitur, quod indomita sit planta, accessumque propter spinas, quibus valde pungit, non admittit. *ei)/rhtai, inquit, ba/tos2 di\ to\ a)/batos2 ei)=nai. A contrario igitur nomen impositum, ba/tos2 a bateu/w, vado, aditus, accessus, bath\ gh= terra facillis accessu: huius fructus ba/tion vocatur.

BATRACHOIDES, est geranii species batracho similis: ex ba/traxos2 rana, et a)=dos2 forma. Batrachion enimm est Ranunculus.

BATRACHIVM, Graecis, ranunculus Latinis. Apuleius nominat sceleratam. Vulgus medicorum perperam pedem

corvi vocat. Sunt etiam qui flammulam, ab urendi facultate appellant. Batrachion autem sive ranunculus dicta est haud dubie, quod limitibus humidis opacisque marginibus, ranarum more laetetur, aut quod aquis, ubi ranae degunt potissimum, gaudent; aut quod sub eius umbra ranae frequenter inveniantur. Agreste vero apium, quod foliis apium aemuletur. Scelerata, eo quod comesta noxia sit: vel, quod magis arridet, quia validi sceleratique mendicantes sibi crura et lacertos hac ipsa dilaniant, quo possint impudentius stipem extorquere, atque hac impostura pecuniolam aucupari. *batraxos2 est rana. Vide Ranunculus.

BATRACHVS, RANA et RANULA, seu HYPOGLOSSIS, est tumor sub lingua scirrhosus, suppuratorius, vel inflammatorius, continens nonnumquam in folliculo materiam meliceridi similem, linguam summopere incrassans, loquelam difficilem reddens, unde coaxando vox producitur, a batraxi/zw ranas coaxando imitor; comp. ex boh\ vox, traxei)=a aspera, et e)/xw habeo. G. Ein Geschwulst unter der Zunge.

BAVCIA dicitur pastinaca silvestris. Forte a iucunditate; bauko\s2 enim est incundus. Alii brancam leoninam aut ursinam vocant.

BDELLIVMDiscoridi l. 1. cap. 80. bde/llion; penult. corr. [abbr.: paenultimam corripit] quia Graecis scribitur sine diphthongo, ut Chelidonium, caet. Bdellium est gummi, aut lacrima resinosa, myrrhae gustu et colore proxima, sed cuius arboris incertum est. Si bonum, gustu erit subamarum, translucidum cum frangitur, pingue cum fricatur, odorum, facile mollescens, flammam concipiens, camque cum strepitu pertinciter alens. Gummi quidam arboris esse spinosae in Arabia, India, Media etc. esse putant; illud nomen denotat, quasi diceres fetens gummi, a bde/llw feteo, pedo.

BECCABVNGA, est veronicae aquaticae species: cuius est vox male ficta ex ermanico Bachbungen, Wasserbungen.

BECHION, est tussilago seu farfara. Sic dicitur quia pectoris morbis medela est, bh/c quippe tussis est, et bh/ttw tussio.

BECHICA, sunt medicamenta tussim inhibentia, eiusque causas corrigentia, Lat. Poctoralia a bh/ttw tussio, bh/c tussis. G. Brustartzney.

BEHEN officinae nostrates monstrant radices nomine beben. Unam Behen rubram appellant, alteram albam. De

utraque controvertitur cuius sint speciei. Arabibus (ut Serapioni) sunt Behen, pastinacae radicibus similes. Hinc scribit Hali Abbas, beben et pastinacae silvestris radices nullum inter se discrimen habere. E recentioribus beben albam aliqui polemonii, sive lychnidis silvestris speciem esse autumant, quam Tabernaemontanus vocat herbam articularem. Beben rubrum, alii limomnii maritimi, alii valerianae rubrae, alii bistortae speciem esse putant: aliqui vero, Garzia et momente et reprehendente, Zerumbeth esse statuunt. Hinc est quod aliqui in descritpionibus Arabum substituunt eryngium, alii tormentillam, alii angelicam, alii denique caryophyllatam. Actuarius et Myrepsus behen hermodactylos esse volunt, forsan avellanas purgatries.

BELEMNITES, est lapis, ultra digiti longitudinem non assurgens, teres, in apicem obtusum desinens, aliquando plenus, aliquando concavus, terram vel arenam recondens, coloris albi, cinerei, aurei, pellucidus interdum, iuxta longitudinem habens rimam: nomen accepit, quia tou= be/lks2, id est sagittae effigiem repraesentat: dicitur et lyncurius, quod ex urina lyncis conflari falso putent: vel dactylus Idaeus, quod in monte Ida reperitur. G. Luchsstein.

BELONOIDES, est processus styloides, cranii basi infixus: a belo/nh, acicula, ei)=dos2, forma. G. Der spißige Fortsatz der Hirnschale.

BELLADONNA, est planta, quae caules dimittit ad altitudinem quatuor pedum, qui sunt crassi, rotundi, ramosi, villosi; coloris rubicundi, obscuri: folia solani sed duplo vel triplo maiora, et latiora, oblonga, mollia, non angulosa, aliquantum villosa aut lanuginosa: flores ex alis foliorum erumpunt, monopetali, campaniformes, ut plurimum in quinque partes laciniati; coloris albi et purpurel: flori succedit fructus fere rotundus, mollis, cerasumm aemulans, niger, splendens, in duo loculamenta divisus, continens semina placentae affixa, rotunda vel ovata: radix est longa, crassa, albescens, in multos ramos divisa- Haec planta crescit in silvis, nomen est ex lingua Italica, et significat pulchram et ornatam matronam. Putant aliqui esse corruptum ex Bellonaria, quo nommine olim dictum solanum somniferum scribit Apuleius. Est planta multis iam noxis infamata, quas imprudens esus baccarum attulit. Medici quidam laudant aliqua experimmenta ad cancrum usu huius plantae curandum: alii alia ab ipsa expetunt. Graece dicitur stru/xnon maniko/n, quod ad verbum est Solanum furiosum; quo nomine Latine dicitur: quamquam non tam furorem,

quam delirium aliquod, cum deglutitionis manifesta laesione, inferre solet. Sed et necem intulisse illis, qui copiose assumpserunt, observatum est. Cum radice magis etiam caute, quam cum fructu, mercandum est.

BELLIS, BELLUS FLOS, et HERBA MARGARETAE, est planta parva, humilis, quae habet folia parva, oblonga, laevigata, in extremitate sua circularia, repentia, quaedam parum crenata, alia integra; calicam monophyllum, profunde divisum, et multifariam ad basin fere usque: florem habet vel nudum, vel planipetalum; capitulum seminale per maturitatem, delapso flore, assurgit; ubique in pratis nota. Sic fortasse vocatur, quod in pratis ubique bellum et lateum aspectum praebeat. Vocatur et consolidago; quia succo suo glutinoso vulnera consolidat. G. Maßlieben, Gänseblumen, Monatblümlein, Tausendschön.

BENIGNVS MORBVS, est qui nulla vehementia et saeva, supra ordinarium cursum, habet symptomata. G. Eine nicht allzu schwere Kranckheit.

BENZOE, sive Belzoe, vox peregrina est, eoque incertae nobis pronuntiationis, quam libet tamen in penult. corripere, ut aloe, ob vocalem ante vocalem; Benzoinum autem, sive belzoinum oleum pen. corripiet, ad naturam ceterorum adiectiv. in INUS ex inanimatis descendentium.

BENZOIN gummi resina est, ut dicunt, arboris procerae. Verum Bontius dicit reperiri in Iava plantam ex pluribus sarmentis coalitam, qualis est smilax aspera seu salsa parilla, nisi quod sarmenta ibi brachii crassitiem aequent, vel etiam superent, ita ut haec in medio saepe truncus arboris continuus satis crassus appareat, ex huius cortice inciso colligitur gummi benzoin. Grimmius notat esse arborem egregiae formae, recti caudicis, et mediocris magnitudinis, habentem viri plerumque crassitiem. Crescit ad occidentem Sumatrae. Fructus fert rotundos sed compressos, magnitudinis parvae nucis avellanae, et inclusus est tunicae, instar nucum iuglandium, quae tamen aliquantulum pilosa est. Folia profert tenera et mollia, inferius pallido - viridia, superius vero saturate viridia. Nucleus fructus saporem habet ingratum et amarum. Arbor quinqennis vel sexennis usque ad lignum, secundum longitudinem, vulneratur, unde liquor albus, tenuis, viscosus, glutinosus et pellucidus exstillat, qui solari calore induratur, unde

duplex gummi album et citrinum, vel crassius et obscuri coloris. Estque valde odoratum, et si bonum, pellucidum, globulis candidis refertum, thuris aemulum, citrinescens est. Vocatur et Asa dulcis. G. Benzoin.

BERBERIS, vox antiquis ignota, quae tamen secundum analogiam penult. corripiet, ut verberis, piperis, cantharis, bassaris, tyberis, phalaris. Berberis, est magna arbuscula, ramosa, spinosa, corticem tenuem, et politum habens; folia oblonga parva, viridia, in margine incisa, aliquantulum aspera, saporis acidi; flores lutei in parvos racemos congesti, et multis parvis foliis flavis instructi sunt; his succedit fructus tener, parvus, ovalis, succo plenus, post maturitatem coloris rubri, saporis acidi, adstringentis, grati, semina oblonga, dura, coloris fusci in se habens: haec arbuscula crescit in locis incultis: dicitur et Oxyacantha, idque a spinarum acuminatis cuspidibus. Berberis vero est vox origine barbara. Vocatur etiam spina acida et crespinus vel crispinus, ab Italica voce crespino. G. Preisselbeer.

BERIBERIBontio aliisque vox familiaris, quando loquunde morbis frequentioribus apud Indos. Vox est b arbarica significans paralysis speciem, cum quis nictitando genubus et elevando, ovium instar incedit.

BES alias Bessis, quasi bis triens, quia duo assis trientes, seu quod dempto librae triente superest, hoc est, unciae VIII. vulgo marca. Vox praeterquam Celso, multis aliis usitata. Olim Des, veluti dempto triente. Alias libra numularia et octonaria.

BETA, est planta culinaria, quae habet folia ex radice erumpentia magna, polita, splendentia, satis carnosa, tenera, viridia, vel albescentia, aliquando viridia subfusca, vel rubicunda: succo saporis nitri plena; flos est apetalus, stamineus, in globum collectus, calice quinquifido prehensus; cuilibet flosculo subnascitur ovarium, quod est vasculosum, uno fetum semine. Fructus tres, quatuorve in unum colliguntur, radix annua, in nonnullis valde carnosa, crassa: dicitur cicla officinarum. Gr. seu=tlon, vel teu=tlon. G. Mangolt, Runckel, Bete.

Betonica, est planta, quae habet folia ex radice erumpentia oblonga, satis ampla, viridia, in margine incisa, parum aspera, saporis amari; caulem quadratum, parum rugosum, folia hinc inde bina opposita habentem; flores in verticillos, deinde ad superiora in spicas digeruntur, galea erecta, imbricata, bifida, barba trifida, segmento medio bifido, maiore; semina oblonga, in capsula, quae flori tamquam calix inservivit [perhaps: inservit], inclusa; radix crassa, fibrosa. *ke/stron a Graecis dicta est. Nascitur in pratis, montosis, frigidis et opacis locis, ideoque Gr. yuxo/trofon, vocata est, quasi frigus alens. Ab inventoribus Vettonibus Hispaniae populis Betonica et Vetonica appellata est. Porro caryophylleus flos etiam vocatur betonica, vel tunica detractis a betonica duabus literis prioribus. G. Betonien.

BETVLA, pen. corr. [abbr.: paenultimam corripit] ut cetera diminutiva in ula, assula, bucula, sportula. Neque enim ei a Bethulia oppido nomen, sed a batuo, ut betula sit quasi batula, quod non tantum in coercenda puerorum ignavia adhibeatur, sed et olim fasces Magistratus armaret. De quo Plinius l. 16. cap. 18. Gaudet, inquit, frigoribus sorbus, et magis etiam betula. Gallica hoec arbor mirabili candore atque tenuitate, terribilis Magistratuum virgis. Perperam in quibusdam Plinii editionibus legitur betulla. Betula et BETULIA, arbor est mediocris altitudinis, cuius rami sunt tenues, flexiles incurvati, cortex exterior trunci est crassus, asper, albus, fissus; interior vero est tenuis, politus instar pergameni, hunc etiam veteres papyri loco adhihebant; lignum est albu; folia mediocriter lata, acuta, in margine dentata, populo nigrae satis similia, viridia, tenera, polita, saporis amari; flos mas amentaceus, foliosus axi affixus capillaceo longo; fructus, loco a flore remoto squamosus, cylindraceus, sub squamis suis recondens semina alata. Haec arbor crescit in silvis: quidam dici putant, quod bitumine scateat; apud PLINIUM enim legere est; Bitumen ex ea Galli excoquunt, id quod hodieque faciunt septentrionales. Vocatur oleum betulinum. Utuntur eo veterinarii et coriarii. G. Birckenbaum.