CAMENA Early Modern Latin Texts

STEPHANI BLANCARDI LEXICON MEDICUM VIRI CELEBERRIMI IOANN. HENRICI SCHULZII OPERA INSIGNITER AUCTUM ET EMENDATUM NUNC DENUO RECOGNITUM VARIISQUE ACCESSIONIBUS LOCUPLETATUM CURANTE MICH. GOTTL. AGNETHLERO SAXONE TRANSILVANO. PRAEFATIONEM PRAEMISIT ANDREAS ELIAS BUCHNER POTENTISS. PRUSS. REG. A CONSIL. SANCTIOR MEDICIN. ET PHILOS. NATURAL. IN ACADEM. FRIDERICIANA PROF. PUBL. ORDIN. ET IMPERIAL. ACADEM. NAT. CURIOS. PRAESES. CUM PRIVIL. POTENTISS. POL: REG. ET ELECT. SAX. HALAE MAGDEBURGICAE, APUD IO. GOTTL. BIERWIRTH CIC IC CC XXXX VIII.

CATARACTA, est duplex, incipiens, seu suffusio, vel confirmata, seu cataracta, proprie dicta: Incipiens est oculi suffnisio, cum nempe nubeculae, festucae aut muscae, ante oculos volare videntur. Confirmata vero est, quando a pellicula tenur, puilla in totum vel ex parte occluditur, ita ut rdiis solaribus debitus ingressus praecludatur; vel quaudo ipsa lens crystallina opaea fuit facta, quam causam frequentissimam, priorem, vero rarissimam esse hodie constat. Cateractae confirmatae curantur acu per membranam albugineam et corneam ad cataractam usque adacta, quae acu deprimenda, et si resiliat, comminuenda, deinde oculus aqua rosarum et albumine conquassato obligandus. Dici videtur a katara/ssw, confundo, vel impetuose deturbo, quia saepe subito hic morbus oritur; alii a similitudine cataractarum, quae sunt valvae mobiles, quibus aaquarum temperatur impetus, quia considerarunt hunc morbum tamquam valvam in humore aqueo, quae visum intercperet. Sed lubrica est omnis haec etymologia, cum non facile occurrat exemplum, quod probet ab ullo Graeco scriptore hoc nomen huic morbo datum esse. Vocant illi u(po/xuma. Celsus suffusionem. Barbari quidam cataractas oculos Veneticos appellarunt: veneticus vel venetus denotat colorem vel dilute caeruleum. G. Der Staar.

CATARIA, vel nepeta: est planta, glaucum, cuius caulis ad altitudinem ciriciter trium pedum adscendit, quadratus, villosus, ramosus: folia uritcae vel melissae, in margine incisa, acuta, lanuginosa, albescentia, odoris penetrantis, saporis acris: flores in summitate ramorum nati, flavi, aut albescentes, in spicam congesti, galen erecta, bifida, subrotunda, barba tripartita, segmento medio excavato, eleganter crenato, amplo; ceterum binis segmentis, ut alis orificium patulum labiorum cingentibus: semina quatuor, ovalia. Radix in multos ramos di visa, lignosa: crescit iuxta vias. Videtur vox inde imposita, quia cati seu feles hac planta delectantur et vescuntur. G. Katzenkraut, Katzenmüntze.

CATARRHOPVS, seu CATARRHVS, dicitur vulgo, quando humores, vapores aut flatus deorsum ex capite ruunt. Vide Catarrhus, ex ka/tw, deorsum, et r(e/w, fluo.

CATARRHVS veteribus dicitur humorum ex capite ad subiectas partes, ut nares, os, pulmones etc. defluxus; velut in coryza, et brancho contingit. Catarrhi tamen isto sensu non dantur: nam a capite nihil fluit ad illas partes; sed

glandulae narium, et quae circa oris partes sunt, obstrumtur, inflammantur, et hinc illae lacrimae. Vetus est versiculus:

Si fluat ad pectus, dicatur rbeuma catarbus.
Ad fauces branchus, ad nares esto coryza.

Destillationes has Graeci katar)r(ou= et katastagmou\s2 vocant, aliique fluores: sunt ut plurimum effectus frigoris, et praeter naturam eventiunt ad glandulas, passimque per omnes corporis partes, ubi retrusa iacent vasa secernentia subter loca frigore tacta; ut si frigore excipiatur facies, sequatur destillatio in nares; si cervix, et collum, quaeque iuxta sunt partes, tum fluor ad fauces; sin inferiora, siat inde fluxio ad inteftina; et sic porro; sic diversitate arteriarum, venarum, aliarum partium frigore constrictarum; varii oriuntur effectus; destillationes ad varias partes, ex ka/tw deorsum, et r(e/w fluo. G. Ein Fluß des Haupts.

CATARRHVS SVFFOCATORIVS, est quando (ut veteribus placet) humores excrementitii a capite ad organa respiratoria decidunt, et suffocationem minantur. Sed potius dicerem esse glandularum, circa laryngem, intumescentiam, vel inflammationem, aut convulsionem musculorum glottidis rimam claudentium, qua respirandi difficultas, et suffocatio inducitur: causae frequentiores observantur, materiae eliquatae in fauce et pulmones subita destillatip; nervorum summa vitia, ut in hystericis: polypus cordis maior subito in pulmones trusus; hinc videtur esse tantum hic morbus subito accidens a)/pnoia. G. Steckfluß, erstickender Fluß.

CATASARCA, idem quod Anasarca, ex kata\, per et sa\rc caro. Est indeclinabile.

CATASTASIS, est corporis humani vel temporis dispositio. a kaqi/sthmi constituo.

CATATASIS, est extensio corporis versus inferiora, ex ka/tw infra, et tei\nw tendo.

CATECHV, vulgo, sed satis inconvenienter, terra Iaponica : sucus est ex variis adstringentibus fructibus expressus, durus, gummosus et resinosus, ex purpureo nigricans, punctis albis intertextis quasi situm contraxisset. Venit ex Pegu, Suratta, Magni Mogolis imperio, Malabaria, Bengala et Zeilon. Inter Pinang cum foliis Betel ut plurimum usurpatur. Verus fructus et basis est acacia orientalis, planta tamarindo non absimilis. Si tantillum ori indatur, astringit primo, deinde saporem dulcem et gratum relinquit, eodem modo ac folia Thee masticata. Horti malabarici auctor, dicit esse sucum

inspissatum alicuius palmae areciferae nucleo versicolori nuci moschatae simili, cuius fructus sessilis Faufel dictus vel Areca et Pynang.

CATHAERETICA, sunt caustica seu escharotica, sive medicamenta, superfluam carnem auferentia et perforantia: distinguenda tamen videntur a causticis, quia carnem vivam alterare non debent, sed tenax adhaerens, et semicorrumpta vasorum ramenta, ad vivam usque carnem resolvere et detergere; hinc detergentia fortissima sive exedentia. Ex kaqaire/w deicio, subverto, detraho. G. Brennende Mittel.

CATHARTICVM, est medicamentum purgans, quod ventriculum, in tecstina et quicquid in sanguine heterogeneum et vitiosum fuerit, expurgat, et in communem cloacam, seu intestina praecipitat. Vide purgatio et vomitorium. Cathartica dividuntur vulgo in Cholagoga, phlegmagoga seu Hydragoga et melanagoga, sed illa divisio a neotericis iure reicitur, cum purgantia ita specifice non operentur, ut creditum. Vocatur item purgans, purgatio, medicamentum ventristuum Aurel. quod alvum deicit. *ka/qarsis2, *kaqarth/rion h)/ *kaqartiko\n fa/rmakon, *)uph/laton Hippocrat. *)elath/rion, *keno/simon fa/rmakon, a kaqai/rw purgo, mundo. G. Ausführende Artzney, Purgation.

CATHEMERINA, idem quod quottidiana febris. Ex kata\ et h(me/ra ac si diceres kaq' h(me/ran.

CATHETERimmissor vel demissor, est instrumentum recurvum et fistulosum, quod per urethram vesicae immittitur, ad urinam suppressam evacuandam, vel calculum in resica haerentem explorandum; estque vel flexilis in priorem usum, vel immobilis in posteriorem simul; vel solidus cum crena, qui in incisione adhibetur, excipiendo cultello dicatus in sua crena. Aenea fistula Celso, *si/fwn Aeginetae, a kaqi/hmi G. Ein Catheter.

CATHETERISMVS, est administratio, qua per catheterem immissum urina educitur, aut calculus in collo vesieae obhaerens reducitur.

CATHOLICVM dicitur medicamentum universale seu commune, omnes vitiosos humores corrigens vel educens. Ex kata\ per, et o(/lon totum. G. Eine Artzney wieder alle Kranckheiten.

CATHYPNIA, est gravi et alto somno esse oppressum ex kata\ per, ad, et u(/pnos2 somnus, G. Eine sehr schwere Schlaffsucht.