CAMENA Early Modern Latin Texts

STEPHANI BLANCARDI LEXICON MEDICUM VIRI CELEBERRIMI IOANN. HENRICI SCHULZII OPERA INSIGNITER AUCTUM ET EMENDATUM NUNC DENUO RECOGNITUM VARIISQUE ACCESSIONIBUS LOCUPLETATUM CURANTE MICH. GOTTL. AGNETHLERO SAXONE TRANSILVANO. PRAEFATIONEM PRAEMISIT ANDREAS ELIAS BUCHNER POTENTISS. PRUSS. REG. A CONSIL. SANCTIOR MEDICIN. ET PHILOS. NATURAL. IN ACADEM. FRIDERICIANA PROF. PUBL. ORDIN. ET IMPERIAL. ACADEM. NAT. CURIOS. PRAESES. CUM PRIVIL. POTENTISS. POL: REG. ET ELECT. SAX. HALAE MAGDEBURGICAE, APUD IO. GOTTL. BIERWIRTH CIC IC CC XXXX VIII.

CHALINOSAureliano, est ultimus Angulus oris ac compago, vel buccarum pars circa labiorum confinia, a xalino\s2 quod sit veluti frenum et retinaculum oris.

CHAMAEACTE, est ebulus, sive sambucus humilis, ex xamai\ humi, in terra, et a)kth\ sambucus.

CHAMAEBALANVS, est terrae glans, vel simile quid ut bulbocastanum, terrae tubera etc. ex xamai\ humi et ba/lanos2 glans; sic dicitur quod sub cortice terrae crescat. Vide Apion.

CHAMAEBATOS, est rubus humilis, a xamai/ humi et ba/tos2 rubus, sentis. Vide Rubus.

CHAMAECEDRVS, est abrotanum femina, et dicitur, quasi humilis cedrus, ex xamai\ humi et cedrus.

CHAMAECERASVS, est arbuscula, quae crescit ad altitudinem duorum circiter pedum; habetque ramos lignosos, fragiles, cortice albescente obductos, medulla alba plenos. folia instar periclymeni, sed maiora, latiora, duriora, minus viridia, acuta; villosa inprimis in parte inferiore, ex adverso opposita: flos monopetalus, parte inferiore tubulosus, bilabiatus superius, labio superiore multifido simplici, linguae simili inferiore, ovario insidens, quandoque geminus in uno ovario, quinque slaminibus praeditus: calyx [reg: calix] tenuis, longus, angustus, bifolius, cui insidet ovarium, saepe uno pedunculo geminum, emittens intra quemlibet flosculum tubam longam; abit deinde in baccas molles, rubras, similes ceraso minori, succo amaro et ingrato plenas, et semine compresso, subrotundo fetas; est cerasus humilis, ex xamai\ humi et cerasus.

CHAMAECISTVS, in genere hic dictum volo, ne cramben centies coctam apponamus, quod xamai\ nihil aliud quam humile et humi significet: est enim Graecum praepositum additae voces sunt tantum investigandae.

CHAMAECYPARISSVS, est arbuscula pumila, odore et forma foliorum cum cypresso arbore conferenda.

CHAMAEDRYSyos, Genitivi penult. corr. [abbr.: paenultimam corripit] quia descendit a dru\s2, druo\s2, quercus.

*)\hdruo\s2, h)\ pleu/khs2, to\ me\n ou= kataph/qetai o)/mbrw|. Hom. y 328.
Forte simul Faunique pedem, Dryadesque puellae. Virg. Georg 1.

Chamaedrys, est planta parva, humilis, quae plures caules habet ad altitudinem semipedis, tenues, rubicundos, lanuginosos:

folia minima, per intervalla sibi invicem opposita, oblonga, firma, villosa, dentate instar quercus, saporis amari, acris, aromatici: flores in foliorum alis nascentes, coloris purpurei, saporis grati: semina quatuor obrotunda in capsula, quae flori tamquam calyx [reg: calix] inservivit [perhaps: inservit], inclusa; radix minima, fibrosa, lignose. Crescit haec planta in locis incultis, saxosis. dicitur quasi humilis quercus, quod sc. folia quercus habeat, et huius respectu, quasi humi repat: dru/s2 quercus; dicitur ob parnitatem quercula minor et a serratis foliis serratula appellatur. Sunt qui serratam ideo dici putent, quod ab ea serra inventa sit. G. Gamanderlein, vergiß mein nicht, Batengel.

CHAMAELEON, est cardui species, a foliorum varietate sic dici solet; mutat enim cum terra colores; quod in animali chamaeleonte etiam fieri solet.

CHAMAELEVCE dicitur tussilago, nam tussilaginis folia humi crescunt, et inferiori superfice albedine obteguntur.

CHAMAEMELVM, penult. prod. [abbr.: paenultimam producit] quia Dioscoridi xamai/mhlon l. 3. c. 154. dia\ th\n pro\s2 ta\ mh=la o(moio/thta; Tralliano itidem xamai/mhlon l. 8. c. 2. Unde et Martialis l. 7. epigr. 24. melimelum.

Perperam alii, decipiente Macro, camomillam appellant. Chamaemelum, est planta, quae plures caules habet tenues, semipedem circiter altos: folia laciniata, vel minutim divisa: flos plerumque radiatus, cuius discus ex plurimis flosculis, corona vero ex semiflosculis, componitur, embryonibus insidentibus, et calice squamoso comprehensis. Embryones autem deinde abcunt in semina oblonga, thalamo affixa: radix est tenuis et filamentosa. Trita planta habet odorem penetrantem non ingratum. Nomen autem accepisse videtur, quasi esset humilis malus, quoniam odorem habet mali; ex xamai\ humi, et mh=lon malum. G. Chamille, Kamillen.

CHAMAEPITYS, penult. brevi est, quia a xamai\ et pi/tus2;; Dioscoridi l. 3. 175. 176. xamaepi/tus2.

*)ecetamon pele/kessi. id est, vel pinus alta, quam in monmontibus opifices amputavere securibus. Il. v. 390. Il. p. 483.

Genitivi chamaepityos paenult. [abbr.: paenultimam] corripit ut derivata inde pityeia ostendit:

Artemidisque, chamaepityosque, atque achrados herbae.
*pau=ra xamaipi/tuos2, to\ t' o)ni/tios2 au=on o)rei/hs2. Nicand. iis Alexiph.
*(hde\ xamaipi/tuos2, kai\ fu/lla malaba/qroio. Poeta apud Galen. l. 1. de Antid.

Chamaepitys, est planta, quae habet plures caules parvos, longos instar manus teransversae, lignosos, villosos, repentes, instar arbusculae dispositos: folia oblonga, angusta, villosa, dentate, albescentia: flos est monopetalus, unilabiatus, in tres partes divisus, quarum media bifida, labii superioris locum occupantibus denticulis. Ex floris fundo surgit pistillum, quatuor veluti embryonibus stipatum, qui deinde abeunt in totidem semina oblonga in capsula, quae floris calix fuit, recondita: flores sparsim in foliorum alis nascuntur, non vero verticillatim: radix crassa, fibrosa, longa, lignose: tota planta habet odorem penetrantem, resinosum et ingratum, sapor est amarus: crescit in montibus et locis sabulosis: dicta est, quasi humilis et brevis, humique depressa picea, ex xamai\ humi, et pi/tus2 picea, pinus; eius enim folia piceam olent. Vocatur etiam Abiga et Aiuga. Hinc iva manavit in vulgi nomenclationem. Officinae ivam cognomento Moschatam appellant, vide Abiga et Iua. G. Vergiß mich nicht, je länger, je lieber, Schlafkraut.

CHAOS ex antiquo xa/w quod ex xai/nw, hio, dehisco. Est vastus hiatus: vel dicitur rudis indigestaque moles, qualis imitio mundi fuit.

CHARACIAS dicuntur plantae quae circa valla crescunt, hinc tithymalus characias, etc. Nam xa/rac vallum est.

CHARACTER, est signum figuratum et mysticum, quo apud chymicos aliquid designatur, a xara/ssw sculpo. Apud botanicos sic audit nota illa propria, qua genera plantarum ab invicem distinguuntur. G. Ein Zeichen.

CHARTA EMPORETICA, seu BIBULA, est papyrus sine glutine facta, admodum porosa, filtrationi inserviens. G. Fliessend Papier.

CHEBVLAE myrobalani, penult. prod. [abbr.: paenultimam producit] quia Actuario Graeco muroba/lana kebkla/.

CHEILOCACE, seu LABROSULCIUM, est infantum morbus, adultos enim raro adoritur. Labra in eo admodum tument, tumore duro et nonnihil rubicundo, sed

nequaquam fervido, aut inflammatorio, et qui numquam suppuretur aut caput foedet. Aliquanto magis introrsum quam extrorsum vergit: unde labia a gingivis et dentibus abscedunt longius, et foras aliquatenus replicantur. Adsunt sulci semper sanie madentes, aut crasso pure obsiti: ulcuscula, ut plurimum, concomitantur in ore, palato, lingua, buccis, labiis, gingivis. G. Wasserkrebs, Mundfäule. Derivatur a xei=los2 labrum seu labium. et kako\n malum.

CHELIDONIVM, penult. corr. [abbr.: paenultimam corripit] Dioscoridi l. 2. cap. 211. et 212. xelido/nion.

Purpureaeque chelidoniae, pinguesque mariscae. Colum. l. 10.
Sape chelidoniaer apidum sociatur acetum. Serenus tit. aur. vit.

Eodem modo novies vocem hanc metitur Serenus, bis Macer, semel Honterus, semel Pisidas, semel Nicander. Chelidonia, seu Chelidonium; distinguitur in minus et maius; minus est species ranunculi, habetque folia instar cochlearis rotunda, viridia, polita, splendentia, nervosa, longis pediculis adnata, aliquatenus haderacea, sed molliora; minora; calicem habet triphyllum, admodum fugacem, et ante petala caducum; florem polypetalum, rosaceum: semina in capitellum congesta: radicem plurimis adnatis nodules nodosam; hinc scrophularia minor dicitur. Crescit ad ripas, fossasue. G. Scharbockskraut. Chelidonium maius, habet plures caules sesquipedem altos, tenues, rotundas, nodosos, ramosos, parum villosos: folia profunde incisa, dentate, similitudinem aliquam cum foliis aquilegiae habentia, utcumque tamen maiora, longiora, numeroque plura: flos tetrapetalus est, cruciformis, luteus: siliqua est bivalvis, semina obrotunda et flavescentia habens: radix crassa, fibrosa. Tota planta scatet succo luteo escharotico, odoris penetrantis, saporis acris, et amari: dicta a xelida\n hirundo: eo quod hirundines ea suis oculis medeantur, quamvis, ut tradunt, erutis. Sed Chelidonium minus, sic vocatum quod floreat hirundinum adventu. Alii putant dici quasi Caeli donum, idque ob vires praestantissimas, tam in oculorum morbis quam vulneribus, G. Schelkraut, Schwalbenkraut.