CAMENA Early Modern Latin Texts

STEPHANI BLANCARDI LEXICON MEDICUM VIRI CELEBERRIMI IOANN. HENRICI SCHULZII OPERA INSIGNITER AUCTUM ET EMENDATUM NUNC DENUO RECOGNITUM VARIISQUE ACCESSIONIBUS LOCUPLETATUM CURANTE MICH. GOTTL. AGNETHLERO SAXONE TRANSILVANO. PRAEFATIONEM PRAEMISIT ANDREAS ELIAS BUCHNER POTENTISS. PRUSS. REG. A CONSIL. SANCTIOR MEDICIN. ET PHILOS. NATURAL. IN ACADEM. FRIDERICIANA PROF. PUBL. ORDIN. ET IMPERIAL. ACADEM. NAT. CURIOS. PRAESES. CUM PRIVIL. POTENTISS. POL: REG. ET ELECT. SAX. HALAE MAGDEBURGICAE, APUD IO. GOTTL. BIERWIRTH CIC IC CC XXXX VIII.

CLYPEVS, sive clupeus > a cluendo, hoc est purgando, vel quasi calypeum, a kalu/ptein, tegere, quod tegat.

CLYSTER [1], eris, pen. prod. [abbr.: paenultimam producit] quia Graecis klusth\r, h=ros2. Ita apud Galenum legimus: polu\ e)n tw=| klusth=rikei=tai.. A klu/zw abluo, eluo.

*polla/ki d' e)n klusth=ri ne/on gla/gos2 oi)o\s2 a)me/lcas2. Nicand. Alexipharm.

CLYSSVS, est, quod alicuius rei essentiam, secundum chymicos, continet: vel quando eiusdem rei species variae, seorsim elaboratae, iterum coniunguntur, ut cum sal commune, sulpur, oleum, spiritus et mercurius iterum in unum corpus coagulantur. Dicitur et aqua stimmea vel sulpurea, estque spiritus quidam mineralis, cuius basis praecipue antimonium, nec non alia sulpura mineralia. Vide Essentia quinta.

CLYSTER [2] et CLYSMA seu ENEMA, est medicamentum fluidum, quod per anum in intestina ope siphonis inicitur. Clysteres alii sunt emollientes, et laxantes, alii detergentes, adstringentes, alii anodyni, alii ad alias intentiones parati, a klu/zw abluo. Gr. klusth/r. Clyster sumitur aliquando latiori nomine, pro metrencbyta, otencbyta, etc. quae suis vocabulis suo loco reperiuntur. G. Einsprützung, Clystier.

CNICVS, vocatur Carthamus , herba flores proferens croco similes. Forte a)po\ to=n kni/zein, quod mordere et pungere significat: vel a)po\ tou= kni/smou, quod pungendo pruriginem excitet, quod de silvestri rectius, quam de sativo dici potest. G. Wilder Saffran, Saflor.

CNIDE, est urtica urens, quia nocenti lanugine pungit, a kna/w scindo, scalpo, pruritum excito.

CNISSOREGMIA, sive SODA, est ciborum ex regno animali in ventriculo debili haerentium, nec subactorum satis, adeoque in initio putredinis positorum, eructatio, unde ructus nidorosus dicitur: si autem cibi ex regno vegetabili fuerunt, adeoque suam sequentes naturam, est in ventriculo quasi exustio, et pruritus, cum eructationibus acidis, a kna/omai prurio, et r(/hgnumi rumpo, quia calor cum aciditate erumpere videtur. G. Hitze des Magens, Sode.

COAGVLANS medicamentum dicitur, quod partes fluidum constituentes, in massam strictam et concrescentem

mutat, ita ut multae sub una superficie moneantur antea separatae: hocque facit vel exhalando diluens, vel addendo glutinans, vel partes inter se compingendo. G. verdickendes Mittel.

COAGVLATIO dicitur humoris a re aliqua vel vera privatio, vel saltem talis, quae sensibus nostris non apparet, vel particularum ante fluidarum in solidum cohaerens mutatio. G. Das Gerinnen, zusammengeloffen.

COALESCENTIA, est partium solidarum unio, quae antea erant divisae. G. Zusammenwachsung.

COBALTVMcadmia nativa, fossilis, metallica, est minerale terreum, colore fere nigrum, aeris vel argenti particeps. Foditur copiose in Misnia. Causticum est et erodens, adeoque inter venena habendum. G. Kobalt, Muckenpulver, quia muscae eius gustu perimuntur.

COCHIA, Gr. ta\ kokki/a. Diminutivum a ko/kkos2, bacca, granum. Sic veteres appellabant pilulas, ut videre licet apud ALEX. TRALLIANUM. Sunt hodieque illae pilulae in usu, praescribunturque pilulae Cochiae, ubi ch. more Italorum ut. c. vel k. proferendum est. Germani vocant geschärffete Hauptpillen. Videtur etiam apud veteres celebratum Coccum Gnidium potius habendum esse pro composita medicina, quam simplici aut fructu chamelaeae.

COCCVS, in genere sumitur pro omni bacca, sed proxime refertur ad ilicis minoris baccas, quae grana kermes seu chermes appellantur, et quia coccus fovet vermiculum, qui singulis baccis innasci solet, hinc eiusmodi color vocatur Vermeil et Vermillon a verme nempe. Arabes vocant chermes, kermes, hinc color chermesinus etc. G. Carmosin, coccineus color.

COCCVS CNIDIVS, seu GNIDIVS, baccae esse putantur chamelaeae: admodum urentes et acres, hinc aliqui deducere volunt a kne/w uro, vel kni/dh urtica urens: urticae enim instar urit, mordet, pruriginemque excitat. Pipere enim, quod calidum satis, calidius est. Sed indubium est a Cnido, quae et Gnidus, Asiae urbe nomen deduci, quoniam antiqui illius urbis medici hoc genus medicinae induxerunt. Incertum tamen est an has chamelaeae baccas, an aliud, et forte compositum medicamentum debeamus intelligere. Vide Cochia.

COCCYMELEA, Gr. kukkumh\lea. Est pruni species, et quibusdam videtur esse cuculi malus, ko/kkuc enim est

cuculus, et mh=lon malus. Quia obscurum est, quid cuculo cum hac arbore rei sit, videndum an sit quasi prunus praecox, a ko/ku vel ko/kku, quod auctor etymologici et Suidas testantur esse Atticum, et designare celeriter. Hesychius exponit to\ ko/kku, e)la/xiston, rem minimam. Secundum hunc igitur idem erit, ac si diceres pruneola. Si cuculi notionem hic vellemus quaerere deberet esse coccygomelea.

COCCYX, est ossea compages, quae constituitur ex tribus ossiculis, rarius quatuor, quae ossi sacro subsunt, horum supremum latius inferiori, ita ut caudam referant, quae introrsum inclinata, faciliori sessioni inseruit. Dicitur et orropygium, uropygium, Sacra spina, Isidoro, ko/kkuc, o)r)r(opu/gion, sriondu/lion. G. Schwantzbeinlein.

Curvarum domus uda cochlearum. Phalec. Stat. 4. Sylv. 9.
Dictamnum bibit, et cochleae manduntur edules. Seren. tit. concept.

COCHLEA [2], tertia labyrinthi pars est, structurae valde mirabilis, quae vestibulo in parte canalibus semicircularibus opposita, anteriori, interiori, faciem respieiente, positu tamen canalibus inferiore, apposita, et pro parte continuata est; a Vesalio buccinae comparatur, vulgo cochlea a similitudine quam optime dicitur, testam enim limacis spirali sua fabrica exactissime resert. Est autem canalis osseus, substantia ossea, tenerrima, friabili, in auribus saltem exsiccatis calcinatum os referente, constans, latiori fere circulari basi sen orificio, partim a vestibulo, partim a fenestra rotunda incipiens, sensim in progressu extenuatus, arctatus, tandem angustissimus, tenuissimus, in apicem desinens, hinc conicus, quia circa alium conum, simili substantia ossea, tenerrima, friabilissima, fragilissima constantem, basin versus cranii cavitatem, apicem vero versus tympanum habentem, a parietibus eius sinuositatis, per quam nervi auditorii portio mollis ad cochleam pertingit, offormatum, quem nucleum, modiolum, conum sustentantem firmantem, appellare licet, spiralem in modum circumpositus, a basi eius sursum a basi sua binis gyris perfectis, non libere continuatis, sed sibi invicem impositis cohaerentibus, cum uno dimidiato confectis, apice suo angustissimo ad modioli seu coni firmantis apicem perfectae cochieae instar terminatur, desinit. Interim canalis hicce conicus, spiralis, diaphragma habet, seu septum medium, spirali suo decursu canalis spiralem ductum sequens hinc Laminae spiralis nomen non immerito ferens,

formam Isoscelis trianguli, si explicetur, habens; quod iterum linea fere perpendiculari, ab apice ad basin demissa, in duo tringula fere rectangula, et aequalia distinguitur. Horum triangulorum alterum, quod cono sustentanti proximum est, osseo-cartilagineum, sensim versus apicem tenuescens, tenerum, tenue, politum, elasticum, ab ea sede, qua canalis modiolo adhaeret, proveniens, assurgens, ultra medium eiusdem cavi vix progreditur: alterum respectu coni firmantis, externum ubi praecedens osseum desinit, incipiens, eique annexum, continuatum, membranaceum, tenuissimum, tenerrimum, colorem obscuriorem habens, nervoseum, ad oppositum canalis latus a nucleo aversum pertingens, ei annectitur, firmatur, reflectitur, evolvitur, et totam canalis huius superficiem internam investit, interim tensum, elasticum, tremulum, cum priori osseo non exacte idem planum formans, sed paulo inferius declinans. Ultima haec pars membranacea ad minimum ex binis adhuc lamellis composita videtur, dum sc. quaevis binarum canalis cavitatum sua membrana investitur, quae binae membranae investientes etiam partem osseam septi, eam deserunt, sibi invicem applicantur, et sic formant unam membranam, ut etiam in membrana tympani, et in variis aliis corporis locis contingit. Inter has autem adhuc videtur intercipi tertia lamella nervea, seu expansio quaedam nervosa. Ope huius diaphragmatis cochleae cavitas dividitur in duos cuniculos cavos, fere semiconicos, et aequales, aeque longos, sibi invicem incumbentes, forte non communicantes, membranis tenerrimis, nervosis, vasculosis, intus investitos, scalas appellatos, quarum scalarum superior, habens superficem laevissimam, cavitatem semiconico ellipticam propter defluxum partis membranosae ipsius septi, amplo et patulo orificio aperitur in vestibulum ad anteriora ovalis fenestrae, inferior vero cavitatem sortita magis irregulari figura donatam, nec non superficiem modiolo adhaerentem asperam et inaequalem; a foramine rotundo in tympano excavata exoritur, et ab ipsa huius foraminis membrana inhaerente striae, partim dimidiato margini foraminis, partim ipsi septo insculptae, occluditur. *ko/gxh Rufo. a)stako\s2 Poll. G. Das Schneckengleiche Beinlein.

COCHLEAR, a medicis adhibetur quantitatis determinandae causa. Maximum capit drachmas quatuor: magnum sesquidrachmam: parvum drachmam unam: minimum drachmam semissem. G. Ein Löffel.