December 2004 Ruediger Niehl markup
typed text - structural tagging complete - no semantic tagging - no spell check - orthographical standardization performed - corrections from the errata list not integrated
06/2007 Katharina Meiszus, Reinhard Gruhl markup
TERMINI Markup added - spell check partially performed
01/2008; 03/2010; 11/2010 Reinhard Gruhl markup
some corrections inserted


image: s000

[gap: illustration (Frontispiz)]

image: s001

STEPHANI BLANCARDI LEXICON MEDICUM VIRI CELEBERRIMI IOANN. HENRICI SCHULZII OPERA INSIGNITER AUCTUM ET EMENDATUM NUNC DENUO RECOGNITUM VARIISQUE ACCESSIONIBUS LOCUPLETATUM CURANTE MICH. GOTTL. AGNETHLERO SAXONE TRANSILVANO. PRAEFATIONEM PRAEMISIT ANDREAS ELIAS BUCHNER POTENTISS. PRUSS. REG. A CONSIL. SANCTIOR MEDICIN. ET PHILOS. NATURAL. IN ACADEM. FRIDERICIANA PROF. PUBL. ORDIN. ET IMPERIAL. ACADEM. NAT. CURIOS. PRAESES. CUM PRIVIL. POTENTISS. POL: REG. ET ELECT. SAX. HALAE MAGDEBURGICAE, APUD IO. GOTTL. BIERWIRTH CIC IC CC XXXX VIII.



image: s002

[gap: praeliminaria]

page 232, image: s256

COTVRNICIS pinguedo, penult prod.

Et capris adipes, et coturnicibus auget. Lucret. l. 4.

COTYLA ATTICA, pendet uncias novem, ut hemina Italica. Cotyla Italica vero est libra mensuralis unciarum XII. vel capit semisextarium.

COTYLE, paenultima correpta, kotu/lh. Homer. Iliad e vers. 306. 307. Cotyle seu Cotyla, est Acetabulum seu cavitas ossis coxendicis, quae caput femoris ossis excipit. Gr. kotu/lh, glou=ton Theocr. interp. G. Die Schüssel, oder Höle darin sich das Hüfftbein füget.

COTYLEDON [1], idem quod Cotyle.

COTYLEDON [2], ACETABULUM, sive UMBILICUS VENERIS, vide acetabulum.

COTYLEDONES, paenultima correpta Graece *kotulhdo/nes2. Cotyledones seu ACETABULA UTERINA, vel plekta/nai, kerai=ai. Sunt glandulae per externam foetus membranam seu chorion dispersae, quae sucum nutritium foetui alendo ex utero egregant: sed hoc locum tantum habet in quibusdam animalibus: in mulieribus vero placenta uterina earum vicem gerit. Item venarum uteri hiantium oscula, quae acetabulorum et cotyledonum nomine veniunt. A foliorum Cotyledonis herbae similitudine nomen sortiuntur.

COXAE OS, Celso, aliis innominatum et ilium coxendix Varroni, i)sxi/on Hesych. dicitur; lateri bus ossis sacri annexum est; in infantibus ex ossibus tribus constat, ilio nempe, ischio, et osse pubis, per cartilagines invicem coniunguntur usque ad septimum annum, tum triplici linea distinctum apparet: adultis in unum coalescit. G. Das Hüfftbein.

COXENDIX, idem quod coxa et ischium.

CRAMA, est mixtio cuiuscumque rei, sive medicamenti, sive elementorum, a kera/nnumi misceo. G. Eine Vermischung, Vermengung.

CRAMBE, Gr. kra/mbh, est planta, quae habet folia brassicae rubrae, sed magis crassa, magis carnosa, visui gratiora, circa margines undulata, et veluti crispa, saporis non ingrati, ex foliis nascuntur caules, qui in summitate habent flores cruciformes, quatuor scilicet petalis constantes; ex quorum calice surgit pistillum, quod deinde abit in fructum seu testam unicapsularem, bifariam dehiscentem, semine fetam ut plurimum eblongo; crescit haec planta circa loca maritima. Crambe est


page 233, image: s257

vox graeca significans brassicam, sed cum hac male confunditur, nam brassica est aliud genus plantae, hinc a Tournefortio optime ab invicem distinctae, et nomen brassicae sive crambe hic retentum est, ob defectum vocabulorum. Vide Brassica.

CRANIA Vide Cornus.

CRANIVM to\ kra\nion: aliqui veteres CRANEUM male scribunt. Cranium est compages octo ossium capitis, ad quod pertinent osse frontis, sincipitis, occipitis, temporum, sphenoides, et cribriforme: sese habet velut kra/nos2, galea, quia cerebrum ab externis iniunis defendit; superior eius pars ex diplomate, sive duplici tabula constat, ab aliis calva et calvaria appellatur. Vide Calva. G. Die Hirnschale.

CRAPVLA, est capitis dolor, ex nimio vini usu contractus, ex Gr. kraipa/lh, quod a ka/ra caput et pa/llw vibro. G. Hauptwehe von übrigen Trincken.

CRASIS, sive TEMPERAMENTUM, est mixtio ex convenienti quilitatum constiutione. Temperamentum dicitur simplex vel compositum: simplex cum una tantum qualitas excedit, ut calidum, frigidum, humidum, siccum, falsum, acre etc. compositum, cum plures qualitates eminent, ut calidum et siccum, calidum et amarum, salsum et acre, acidum et frigidum, acidum cum acrimonia etc. Item aliud est insitum, quod partibus inhaeret; aliud influens, quod a spiritibus, et sanguine in partes influit: estque moderata vel immoderata: totalis vel partialis: nativa vel adscititia: permanens vel fugiens: ad pondus vel ad iustitiam et sic finguntur plurimae differentiae, quae vix ullius momenti sunt, kera/nnumi misceo. G. Die Vermischung, das Temperament.

CRASSVLA, est telephii species sic dicta, ob folia solito crassiora: ut et vermicularis, eandem ob similitudinem, crassula vocatur minor.

CRATAEOGONON herba cerealis, videtur et affinis melampyro aut milio. Nostris regionibus incognitum videtur.

CRESSIO, vide Cardamon.

CRATICVLA, est instrumentum chymicum ex bacillis ferreis quadratis digitalls crassitudinis, iuxta se in acutum ita positis, ut semidigitale spatium inter illos intersit, factum, focis conficiendis, carbonibus fustentandis inserviens. G. Ein Rost.

CREMASTER musculus, carneus oritur a parte inferiore, anteriore spinae ossis ilium, obliquo descensu adnascens


page 234, image: s258

carneis fibris ad marginem anteriorem descendentem ossis ilium, versus os pubis, unde antrorsum, deorsum, oblique se expandit, lateralia, et anteriora, tunicae vaginalis amplectitur, dum a parte anteriore ossium pubis, post vaginalem tunicam fibrae carneae ortae, recta demissae, deorsum, se applicant parti posticae tunicae vaginalis, et ita simul formant musculum cavum, undique accurate clausum, quo tunicam vaginalem, testemque, elevat, sustinet, comprimit, exprimit, a krema/w, suspendo. G. Der Hodenmuscul.

CRENAE, sunt quaedam in extremis oris incisurae, a quibus crenata herbarum folia vocantur, hoc est serrata, et per ambitum secta.

CREPATVRA a crepare, est quando hordeum aut aliud quid coquitur, donec crepat.

CREPITVS LVPI, vide orbicularis.

CRIBRATIO, est pulveris tusi per cribrum dimissio, seu materiae tenuioris a crassiore beneficio cribri separatio. G. Siebung, das Sichten.

CRIBROSVM OS, vide ethmoides.

CRIBRVM, Gr. h)qmo\s2, ko/skinos2, est instrumentum ex lana, linteo, cannabe, serico, seta etc. quo olea, liquores etc. percolantur, vel pulveres traiciuntur: atque est vel rarum vel densum, apertum vel clausum. G. Ein Sieb.

CRICOARYTAENOIDES, sunt musculi a cartilagine cricoide sive annuliformi profecti, qui arytaenoidi inseruntur, quam. dum retrorsum atque exterius abducit, rimam quoque laryngis dilatat, ex kri/kos2 annulus, a)ruth/r vel a)ru/taina, haustrum, vasis genus, et ei)=dios2 forma.

CRICOIDES, est capitis laryngis cartilago annuliformis, ex kri/kos2 annulus, et ei)=dos2 forma. G. Das ringgleiche Knorpelbein.

CRICOTHYREOIDES, est par musculorum ab annulari cartilagine ortum, et in scutiformem terminatum, nonnihil oblique movendo, rimulam laryngis dilatat, ex kri/kos2 annulus, qureo\s2 scutum, et ei)=dos2 forma. G. Der schildbeins muscul.

CRIMNOIDES seu CRIMNODES, est urina, cui crassa et farinacea sedimenta insunt, a kri/mnon farina et ei)=dos2 forma. G. Dicker und dunckler Harn.

CRINALE, est instrumentum quoddam chirurgicum, ophthalmicum, in aegylopes cura commodissimum, cuius inventor est ab Aquapendente.