December 2004 Ruediger Niehl markup
typed text - structural tagging complete - no semantic tagging - no spell check - orthographical standardization performed - corrections from the errata list not integrated
06/2007 Katharina Meiszus, Reinhard Gruhl markup
TERMINI Markup added - spell check partially performed
01/2008; 03/2010; 11/2010 Reinhard Gruhl markup
some corrections inserted


image: s000

[gap: illustration (Frontispiz)]

image: s001

STEPHANI BLANCARDI LEXICON MEDICUM VIRI CELEBERRIMI IOANN. HENRICI SCHULZII OPERA INSIGNITER AUCTUM ET EMENDATUM NUNC DENUO RECOGNITUM VARIISQUE ACCESSIONIBUS LOCUPLETATUM CURANTE MICH. GOTTL. AGNETHLERO SAXONE TRANSILVANO. PRAEFATIONEM PRAEMISIT ANDREAS ELIAS BUCHNER POTENTISS. PRUSS. REG. A CONSIL. SANCTIOR MEDICIN. ET PHILOS. NATURAL. IN ACADEM. FRIDERICIANA PROF. PUBL. ORDIN. ET IMPERIAL. ACADEM. NAT. CURIOS. PRAESES. CUM PRIVIL. POTENTISS. POL: REG. ET ELECT. SAX. HALAE MAGDEBURGICAE, APUD IO. GOTTL. BIERWIRTH CIC IC CC XXXX VIII.



image: s002

[gap: praeliminaria]

page 240, image: s264

CRYSTALLISATIO, est alicuius salis depurati in crystallos redactio. Proprium est asalium, quibus et tartarum et saccharum addere licet. Videlicet haec in liquore aqueo soluta, si in frigidum locum reposita fuerint, concrescunt in crystallos. Ubi nota, si nimium liquoris adsit, antequam reponantur, aliquantulum exhalandum esse. Porro, postquam prima vice crystalli exemptae fuerint, quia reliquis in liquore sc. restantibus crystallis liquor disproportionatus est, exhalet nonnihil, hinc reponatur iterum. Sacchari crystallisatio fit mediante calore, in nimiam enim pissitudinem sacchari syrupus coquitur, deinde ollis, figuram metae habentibus, infunditur, deinde in caldariis reponuntur, et quod superfluum per metae cuspidem inversam (perforata enim est) destillat, et quod crystallisandum, metae laeteribus adhaeret. G. Crystallisirung.

CRYSTALLVS lapis transparens est, aquam in glaciem conversam omnino referens. Invenitur variis in locis, ut Germania, Bohemia, Ungaria, Cypro et Lusitania, et nonnumquam in agris. Quamquam coloratae minime negligendae sunt, ac praecipue pseudo-adamas, qui aliis nobilior, attamen in praeparationibus Chymicis recipitur Crystallus proprie sic dicta, quae eligenda est purissima, pellucidissima, ac eximie intensa. Dieitur Crystallus a kru/os2, gelu, et ste/llw, contraho. G. Bergcrystall.

CVBEBA, Indis cubab, Avicennae Kebaba, penult. corrip. quia Actuario, et aliis Graecis recentioribus appellatur kou/peper, ko/mpeper, ko/mbebar et ko/mbeba. Cubebae fructus sunt aromatici, piperis magnitudine fere, unicum petiolum singuli habent Sapor piperis instar est. Crescit eodem fere modoac piper, hederae modo per arbores repit. Fructus racematim cohaeret. Flos est odoratus. Adfertur ex India orientali. G. Cubeben, Schwantzpfeffer.

CVBIFORME, vide Cuboides

CVBITAEA arteria, vox nullius auctoritatis aut analogiae. Cur non simpliciter cubiti? aut, ut aleganter Riolanus, ulnam recta percurrens. Idem iudicandum de RADIAEA, pro quo dicas arteria radii, aut, cum Riolano, ramus radio attensus. Puto talia conficta esse ad exemplum quorundam Graecorum, ut nwtiai=os2, stefaniai=os2. Sed in adverbiis Graecis alia est ratio, alia et diversa in Latinis.

CVBITAEVS musculus, melius cubiti, (nam cubitaeus est vox nihili) internus est vel externus. Primus oritur a condylo essis humeri interno, confundens principium cum palmari


page 241, image: s265

sublimi, per interiorem et anteriorem cubiti partem extenditur, inseritur forti tendine ossiculo carpi, quod primi ordinis est extimum, supra digitum minimum. Alter externus, ab externa brachii apophysi emergens, iuxta cubi externi longitudinem stratus, auricularem infra digitum, prope metacarpi os quartum, tendine desinit spectabili. G. Der Ellebogenmuscul.

CVBITVS, PLAUTO gibber brachii. Gr. w)le/kranon, a)gkw\n, ku/biton, ku/bwlon. Est media pars inter humeri os et carpum; componitur ex duplici osse, ulna scil. et radio: quorum extrema quidem commissa sunt; intermedia autem ab invicem secedunt, quamvis membranoso ligamento copulata. G. Ein Ellnbogen. Est quoque mensura, quanta patet a cubiti exura usque ad summum medium digitum, quae sex palmis digitisve viginti quatuor constat.

CVBOIDES seu CVBIFORME, est quartum os tarsi in utroque pede, quod et os tesserae, grandinosum, et polu/morfon voccatur, ex ku/bos2 cubus, et ei)=dos2 forma. G. Das Würfelbein.

CVCVLVS ustus Rondeletio laudatus, pen. prod. [abbr.: paenultimam producit]

Cessisset magna compellans voce cuculum. Hor. 1. Sta. 7.

Ita Plautus et in Pseudolo, et Asinaria penult. prod. [abbr.: paenultimam producit] et opportune quidem hoc accentu pronuntiationem volucris importunae imitatur. Eadem sententia est Becmanni, Torrentini, Paroei, aliorumque eruditissimorum hominum, ut necesse sit et Bucbananum penult. corripientem sibi excidisse, et adulterinum illum Martiali attributum peccare versiculum:

Quamvis per plures cuculus cantaverit annos,

et spurium illum Ovidio in Philom. attributum:

Et cuculi cuculant, fritinnit rauca cicada.

CVCVLLARIS MVSCVLVS, seu TRAPEZIUS, est primus scapulae musculus, a figura cucullaris dictus. Incipit ab occipite et colli vertebrarum spinis, et subinde pluribus dorsi superioribus; inseritur tendine lato partim spinae scapulae, partim acromio et claviculae. G. Die Mönchskappe.

CVCVMER, CVCVMIS, et CVCVRBITA, pen. corr. [abbr.: paenultimam corripit]

Caeruleus cucumis, tumidoque cucurbita ventre. Prop. l. 4. c. 2.

Cucumeris pen. corr. [abbr.: paenultimam corripit] ut piperis, ciceris, vomeris. Est planta, quae habet caules plurimos, villosos, repentes; quibus alternatim adnascuntur folia, ampla, lata, angulosa, incisa et dentata, aspera, repentia, flores sunt monopetali, campaniformes, patentes, quinquifidi, flavi, ex quibus alii steriles sunt, nulli embryoni adhaerentes, alii fecundi, embryoni insidentes, qui deinde abit in fructum varias et singularis figurae, (est


page 242, image: s266

enim oblongus, rotundus aut tortuosus,) carnosum, edulem, mollem, viridem aut flavescentem, verrucis aliquando praeditum, corticem tenerum habentem, teretem, in terna vel quatuor loculamenta divisum, semina oblonga, plana, alba, continentia, in medio paululum tumida seu convexa, candicantia, ad extremitatem acuta, seminibus melonum angustiora, corticem durum habentia, in quo latet amygdala dulcis, unctuosa, saporis grati: radix fibrosa, alba, recta: haec planta in hortis colitur. Varroni dicitur a curvore, quasi curvimer: plerumque enim incurvantur. Gr. si/kus2 et si/kuos2. Sunt qui Anguriam appellant. G. Gurcke, Cucumer.

CVCVPHA, est integumentum capitis, fit ex cephalicis odoratis, quae in pulverem redacta, cotone moschato excipiuntur, et inter pannum sericum interpunctantur; quod adversus catarrhos, aliosque capitis morbos, super caput geritur, vel pileo intus assuitur. G. Ein Kräutermützlein.

CVCVRBITA [1], est vas chymicum turbinatum ex terra vel vitro confectum, destillationibus per alembicum instituendis, aptum. Quandoque etiam pro cucurbitula sumitur. G. Ein Kolb, Cucurbit.

CVCVRBITA [2], est planta, quae habet plures caules sarmentosos instar digiti crassos, longos, repentes, aut scandentes cum capreolis: folia sunt ampla, magna, rotunda, mollia, lanuginosa, in margine aliquantulum crenata; flores albi, campaniformes, ut plurimum quinquifidi, villosi; ex quibus quidam steriles sunt, nulli embryoni insidentes; alii vero fecundi, seu insidentes embryoni; qui abit in fructum, in quibusdum speciebus teretem et longum, in aliis algenifonmem, vel inflexum in sex loculamenta plerumque divisum, feta seminibus pallidis, planis, oblongis, hinc obtusis, inde latioribus, et quasi introrsum emarginatis, seu auriculatis duabus apophysibus, quasi angulosis eminentibus, et duabus lineis per longitudinem excurrentibus notatis; hic fructus habet corticem durum, lignosum, flavescentem; eius caro est fungosa, medullosa, alba et insipida: radix tenera et fibrosa, haec planta in hortis colitur. Gr. koloku/nqh. G. Ein Kürbs, Kürbis.

CVCVRBITINI LVMBRICI, sunt vermes lati semini cucurbitae similes, quorum unus alteri adhaerescit, unde fiunt omnium longissimi, quamplurimas ulnas interdum aequantes, in humanis intestinis reperiundi; vocantur quoque Taeniae. Lumbrici lati. G. Kürbssaamen [correction of the transcriber; in the print Kürbsfaamen] gleiche Würmer.