December 2004 Ruediger Niehl markup
typed text - structural tagging complete - no semantic tagging - no spell check - orthographical standardization performed - corrections from the errata list not integrated
06/2007 Katharina Meiszus, Reinhard Gruhl markup
TERMINI Markup added - spell check partially performed
01/2008; 03/2010; 11/2010 Reinhard Gruhl markup
some corrections inserted

image: s000

[gap: illustration (Frontispiz)]
image: s001

STEPHANI BLANCARDI LEXICON MEDICUM VIRI CELEBERRIMI IOANN. HENRICI SCHULZII OPERA INSIGNITER AUCTUM ET EMENDATUM NUNC DENUO RECOGNITUM VARIISQUE ACCESSIONIBUS LOCUPLETATUM CURANTE MICH. GOTTL. AGNETHLERO SAXONE TRANSILVANO. PRAEFATIONEM PRAEMISIT ANDREAS ELIAS BUCHNER POTENTISS. PRUSS. REG. A CONSIL. SANCTIOR MEDICIN. ET PHILOS. NATURAL. IN ACADEM. FRIDERICIANA PROF. PUBL. ORDIN. ET IMPERIAL. ACADEM. NAT. CURIOS. PRAESES. CUM PRIVIL. POTENTISS. POL: REG. ET ELECT. SAX. HALAE MAGDEBURGICAE, APUD IO. GOTTL. BIERWIRTH CIC IC CC XXXX VIII.


image: s002

[gap: praeliminaria]
page 249, image: s273

CYNODONTES, sunt dentes illi inter molares et incisores positi, quaturo numero, canini, columellares et oculares dicti, ex ku/wn cani et o)dou\s2 dens. G. Die Spitzzähne, oder Augenzähne.

CYNOGLOSSVM, est herba, quae habet plures caules duos pedes altos, ramosos, lanuginosos: folia sunt longa, angusta, acuta, lanuginsoa, mollia, albescentia, odoris penetrantis: flos monopetalus, infundibuliformis, et multifidus, huius pistillum abit in fructum, ex quatuor capsulis constantem; utplurimum asperis, et semine fere plano foetis, placentae pyramidatae et quadrilaterae affixis: radix oblonga, crassitie digitali, foris ex atro rubens, intus albida, saporis fatui mucosi, aliquando subdulcis, odoris graviusculi, aliquid foetidi canis redolentis, narcotici, si crescit in locis uliginosis, in siccioribus inodora fere, admota naribus somnum conciliat. Lingua canina, ob canis linguae similitudinem, quam folia referunt, dicta. Vel quia huius plantae foliis credebant sic demulceri posse vulnera, sicut a lingua canina fit. Ex ku/wn canis, et glw=ssa lingua. G. Hundszung.

CYNOREXIS, idem quod cynodes orexis.

CYNORRHODOS, est rosa canina, ex ku/wn et r(\odos2 rosa. G. Hundsrosen, wilde Rosen.

CYNOSBATOS, penult. corr. [abbr.: paenultimam corripit]

*xeiri/das2 t' e)pi\ xersi\, ba/twn e(/nek' au)ta\r u(/perqen.
id est, cbirothecas manibus ( gestabant) ruborum gratia, at desuper.

Cynosbatos, est rubus caninus; ex ku/wn et ba/tos2 rubus; idem quod Cynorrhodos.

CYNOSORCHIS, est testiculus caninus, satyrii species, ex ku/wn et o)/rxis2 testiculus. G. Knabenkraut.

CYPARISSVS, idem quod Cypressus.

CYPERVSDioscoridi l. 1. c. 4. ku/peiros2, eodem modo scribitur Theophrasto, Theocrito, Hesycbio; Varroni cyperum, i; Galeno tamen de simpl. pbarmac. facultat. l. 7. kupe/ron, sed haud dubie tacite ibi diphthongus intelligitur; quid si fefellerint librarii? Quicquid sit, tutius penult. producetur tot antiquis scriptoribus sustentato. Hinc Vindicianus v. 59.

Cyperum, ladanum, sagapenumque et tragacanthum.
Acceptae Veneri baccae, bicolorque cyperus. Sam. 3. Poed.
*)he\ filozw/oio kupei/ridos2, h)e\ kupei/rou. Nicand. Alexipbar.

Cur autem alibi Vindicianus cum Hontero penult. corripuerit, viderit ipse.


page 250, image: s274

Cyperus duplex est, longus et rotundus. Longus sive odoratus, vel officinarum, habet folia porri, sed longiora, duriora, tenuiora et acutiora: caulis est rectus, duos circiter pedes altus, sine nodis trigonus, medulla alba plenus, flos apetalus est, plurimis scilicet petalis constans, in capitulum squamosum collectus; in squamarum autem alis oritur pistillum, quod deinde abit in semen plerumque triangulare: radix oblonga, crassa instar cycni plumae, nodosa et geniculata, contorta, repens, fractu contumax, fibrosa, flexilis, foris coloris subobscuri, intus grisei, saporis suavis, subacris, et aromatici paululum exsiccantis, odoris fragrantis, ad nardum accedentis. Cyperus rotundus, habet radicem rotundam, olivae magnitudine et figura, foris rufam, scabram, intus albam, pluribus ex uno capite tenuibus quasi filis dependentibus, saporis et odoris eiusdem cum cypero longo: crescit in India orientali nempe in Iava, et aliis in locis. Adfertur ex Italia, Syria, Alexandria, India etc. est iunci species, a radicis effigie, quae pixidulam aut poculum, vasculumve pusillum imitatur, dictus videtur, siquidem apud THEOPHRASTUM folliculus ulmi *ku/peros2 th=s2 ptelei/as2 legitur: iuxta aquas facile succrescit, et radices odorem gratum spargunt. G. Cyperwurtzel.

CYPHEOS trochisci, penult. corrip. quia Galeno lib. 2. de Antid. per e scribuntur:

*)epei\ ou)=n ku/fews2 e)mnhmo/neusen o( *damokra)ths2 etc.

CYPHOMA, CYPHOS, idem quod Cyphosis.

CYPHOSIS Lat. incurvatio, est spinae dorsalis versus posteriora incurvatio, a ku/ptw inclino. G. Ein Buckel, [correction of the transcriber; in the print ] ein Hocker.

CYPRESSVS seu CVPRESSVS, est arbor frondis amoenae, procera, valde ramosa, pyramidalis: lignum habet durum, compactum, odoratum, coloris flavescentis, cariei non facile obnoxium: folia squamatim sibi mutuo incumbunt, profunde sunt incisa, ut in tamarisco, sed magis carnosa, duriora, et firmiora: flos mas amentaceus, squamosus, apices pulverulentos habens: fructus est quasi nux, nucis moschatae magnitudine, subrotundus, siccus, griseus, dehiscens in multos quasi clavos, sub quibus semina angulosa, plana, rubicunda, medullosa. Haec arbor semper viret, distinguiturin marem, qui ramis est extra se expansis, quae vero ramos in metae fastigium ercectos habet, dicitur femina: crescit in Graecia, Italia, Hispani, Creta et Asia, inque regionibus calidis fundit resinam, quae per incisionem, in trunco arboris factam, educitur:

page 251, image: s275

Gr. kupa/rissos2. Poetae cupressum a Cyparisso in hanc arborem converso dictam putant. Plutoni sacra est. G. Cypressenbaum.

CYPRINVS LAPIS, paenult. [abbr.: paenultimam] producit Oppiano. Vide et Adiectiva in INUS ab animatis derivata.

CYRTOMA, CYRTOSIS est gibbus dorsi. Item tumor contra sanitatem in quacumque corporis parte excitatus, a kurto/w incurvo.

CYSTHEPATICVS DVCTVS, est is, qui in ductum hepaticum et folliculum fellis implantatur. Inspice Anatomicos.

CYSTICA, sunt medicamenta adversus vesicae morbos, a ku/stis2 vesica.

CYSTICVS DVCTVS, sive BILARIUS, idem quod porus bilarius.

CYSTIS, Gr. ku/stis2, est vesica urinaria, aut fellis.

CYSTIS CHOLIDOCHVS, idem quod folliculus fellis.

CYSTOTOMIA, est vesicae sectio; sed per illam intelligitur lithotomia, vide suo loco.

CYTISVS, est frutex, qui crescit ad altitudinem quatuor vel quinque pedum: caules sunt tenues, lignosi, in multos ramos angulosos, flexiles, et virides se extendentes: folia terna, aeuta, villosa: flores sunt papilionacei, leguminosi, coloris flavi, raro albi: flori suecedit siliqua plana, ampla, nigra, villosa, in duas partes dehiscens, feta seminibus planis et oblongis: radix divisa est in multos ramos, nervosos, flexiles, flavos; tota planta habet odorem penetrantem, et saporem amarum: crescit in locis desertis et montibus.

D.

DACRYDIVM, Gr. dakru/dion, lacrimula, sic vocatur sucus, quem scammonii radix vulnerata fundit, exsiccatus. Vulgo corrupte dicitur diagrydium, aut diagredium.

DACRYODES, sive LACRYMOSVS, est ulcus continuo saniem aut ichorem effundens. Gr. dakruw=des2 e(/lkos2 a dakru/w lacrimor.

DACRYON, idem quod Lacrima, a dakru/w lacrimor.

DACTYLVS a similitudine digiti fic dictus, paenult. [abbr.: paenultimam] corripit, ut

Dactylicos, elegos, choriambum carmen, epodos. Auson. ep. 10.


page 252, image: s276

Dactylus, est fructus palmae, oblongo rotundus, dulcis, intus durissimum continens nucleum. Arbor procera est viginti ulnarum et amplius, crescit in Iudaea, Syria, Aegypto, Africa, India etc. Folia ensibus similia habet, deorsum cannarum modo decidentia. Vere floret. Ramus enim quodam involucro oblongo, vesicae modo, ad ver usque clauso, et tunc aperto praeditus, flores emittit parvos, albos, odoratos, racematim deorsum ab involucro residentes, ac pendentes. Autumno fructus maturantur. Dicitur Gr. foi/nic; hinc compositio illa diaphoenicon dicta, quae recipit dactylorum pulpam. G. Datteln.

DANICH pendet grana octo, idem quod lupinus.

DAPHNE, vide laurus.

DAPHNOIDES, est laureola, sic ob lauri similitudinem dicta, ex da/fnh laurus et ei)=dos2 forma.

DARSIS, est excoriatio cutis, a de/rw excorio. Vide intertrigo.

DARTVS, est membrana scroti, quae cellulosae tunicae est lamella interior, cui accrescit musculus corrugator; estque vera bursula, ambiens testem undique, cui ab altera parte alia similis accrescit, sicque septum dictum constituunt, vel potius faciunt duo scrota, unicuique testi unum, hinc proprie septum dici non debet. A di/ras2 pellis.

DASYMMA, Gr. da/summa est palpebrae internae inaequalitas superficiaria cum rubore, a dasu\s2 asper.

DATVRA, est solani Indici species. Derivatur ab indica voce Datiro et Tatel sue Datel. Vide Stramonia.

DAVCVS, duplex est, vel Creticus vel vulgaris: Creticus est planta, quae habet caulem sesquipedem circiter altum, rotundum, striatum, villosum: folia incisa instar foeniculi, sed tenuius, lanuginosa: flos est rosaceus et umbellatus, plurimis scilicet petalis constans inaequalibus in orbem positis, et calici insidentibus; is autem abit in fructum ex duobus seminibus compositum, rostri avium aemulis, striatis, hinc gibbis, inde vero planis, parum villosis, albescentibus; saporis acris aromatici, grati, odoris debilis: radix est longa, digiti crassitie, fibrosa, odorata, saporis pastinacae; crescit in msula Creta sive Candia, colitur etiam in hortis. Daucus vulgaris habet semina compressa, cinerea, dauco Cretico breviora, latiora, circa marginem utrinque villis obsita, saporis dauco Cretico debilioris, odoris fragrantis; unde haec planta a quibusdam nidus avis dicitur, quia umbella est instar nidi avis. G. Möhrenkümmel.