CAMENA Early Modern Latin Texts

STEPHANI BLANCARDI LEXICON MEDICUM VIRI CELEBERRIMI IOANN. HENRICI SCHULZII OPERA INSIGNITER AUCTUM ET EMENDATUM NUNC DENUO RECOGNITUM VARIISQUE ACCESSIONIBUS LOCUPLETATUM CURANTE MICH. GOTTL. AGNETHLERO SAXONE TRANSILVANO. PRAEFATIONEM PRAEMISIT ANDREAS ELIAS BUCHNER POTENTISS. PRUSS. REG. A CONSIL. SANCTIOR MEDICIN. ET PHILOS. NATURAL. IN ACADEM. FRIDERICIANA PROF. PUBL. ORDIN. ET IMPERIAL. ACADEM. NAT. CURIOS. PRAESES. CUM PRIVIL. POTENTISS. POL: REG. ET ELECT. SAX. HALAE MAGDEBURGICAE, APUD IO. GOTTL. BIERWIRTH CIC IC CC XXXX VIII.

EXAMBLOSIS, idem quod Abortus. Gr. e)ca/mblwsis2 et e)ca/mblwma, ab e)c ex et a)/mblwsis2 abortus.

EXANASTOMOSIS, est osculorum, sive extremitatum vasorum apertio, ab e)c ex, a)nasomo/w aperio, relaxo.

EXANTHEMA, est EFFLORESCENTIA quaedam super cutem apparens, instar earum macularum, quae ctiam in totius corporis cute apparent, a Sennerto dupliciter describitur; unum est quod colorem cutis saltem mutat, ut sit in febribus petechialibus, morbillis, maculis scorbuticis, hepaticis, lentigine etc. alterum, in quo tubercula quaedam in cute erumpunt, quae papillarum nomine venire solent, ut variolae, papulae, pustulae etc. ab e)canqe/w effloresco. G. Blattern, Bocken.

EXARTHREMA, idem quod luxatio, et quidem totalis, quando totus articulus ex sede sua naturali excidit: ab e)carqre/w, ex articulatione dimoveo. G. Verrenckung. dicitur etiam exarticulatio, excidentia, sive ecptosis.

EXCEPTIO, est incorporatio aut permixtio pulverum siccorum cum humiditate quapiam: hoc pacto electuaria conficiuntur, cum melle aut syrupo pulveres et pulpae excipiuntur: et pulveres pilularum cum syrupo, melle, vino, aut succo.

EXCORTICATIO, est corticis exterioris denudatio, quod pharmacopoeis usitatum est circa radices, fructus, semina etc. G. Abschelung der Rinde.

EXCREMENTVM, Gr. diaxw/rhma, peri/ttwma, notat omne quicquid ab alimentis post coctionem separatum, erassius, indissolutumque exsistens e corpore est secernendum, vel quicquid cum sanguine circumivit, et subtilius atque acrius est, quam ut corpus amplius nutriat, illive inserviat, per excretovia corporis eliminatur, ut sudor, aurium sordes, alui et vesicae excrementa etc. G. Unflath, Koth.

EXELCISMVS, est ossium, a superfice in profunditatem deductio, ab e)ce/lkw extraho. G. Einfallen der Beine.

EXERCITATIO, est motus corporis humani vehemens et voluntarius, sanitatis tuendae, vel habitus boni comparandi graria factus. G. a)/skhsis2, a)/skhma, gumna/sion. G. Uebung. Dicitur quoque Exercitium, estque triplex. I. quod tantum ab aliis fit, ut in equitatione, navigatione, et curru. 2. partim ab aliis et semetipsis, ut in gladiatoribus et luctatoribus. 3 A semetipsis tantum, ut in ambulatione et pila, omnium optime quod fit pila parva, vulgo Volanten. Finis illius iterum

triplex est; vel ad calorem, vel ad sudorem, vel anhelitum, et hoc sufficit. G. Eine Uebung, Bewegung.

EXISCHOS, est, quando os femoris luxatum est. Unde et illi, quibus nates rotundae exstant et coxa eminet, dicuntur *)eci/sxioi, ab e)c ex, et i)sxion coxa. G. Verrenckung der Hüffte.

EXOMPHALOS, est umbilici protuberantia, infantibus frequens, ab e)c ex, et a)mfalo/s2 umbilicus. G. Das Herauswachsen des Nabels.

EXOPHTHALMIA, est oculi extra ordinarium situm protuberantia, ab e)k ex, et o)fqalma\s2 oculus. G. Das Herausfallen der Augen.

EXOSTOSIS, est ossium extuberantia et excrescentia, seu ossium tubera, et eminentiae inordinatae a lue venerea aut alias, ab e)c ex, et o)ste/on os. G. Ueberbein, Auswachsen [correction of the transcriber; in the print auswachsen] der Beine.

EXPECTORANTIA medicamenta sunt, quae valent morbosam materiam, intra pulmonum bronchia contentam, per laryngem expellere. G. Ablösende Mittel.

EXPLOSIO dicitur iuxta quorundam medicorum hypothesin actio spirituum, qua nervi subito contrahuntur. Causa dicebatru, quando spiritibus animalibus particulae haeterogeneae accrescunt, vel in confusionem aguntur. Est quoque operatio quaedam chymica, qua res accensae subito inflammantur, ut fit, si cum nitro accendatur antimonii pulvis. G. Das Verpuffen.

EXPRESSIO, est, quando amygdalae, aliave semina pinguia post debitam contusionem, aut decocta, aut herbae tusae ob olea aut sucum praelo exprimuntur.

EXPVLTRIX VIS, sive facultas. Antiquis dicebatur illa actio seu facultas, qua excrementa excernuntur: sed non necesse est ad caecas vires confugere, cum sciamus ea omnia fieri a motu peristaltico.

EXSPIRATIO, seu ECPNEUMATOSIS, est aeris in pulmone contenti per asperam arteriam, os et nares expulsio; cuius causa consistit in thoracis dilatati collapsu, adeoque compressione pulmonis; tum compressu musculorum

abdominalium in viscera, proin in diaphragma; et denique in vi propria contractili fibrarum musculosarum pulmonem constituentium. G. Die Ausblasung.

EXSTASIS, est iudicii et imaginationis depravatio, maniacis et melancholicis familiaris, qua diu cogitando circa unum obiectum, mens quasi fixa stat absque iudicio ab e)c ex, et i(/sthmi statuo. G. Entzückung.

EXTENVATIO, est totius corporis macritudo. Gr. *leptusmo\s2, et *le/ptusis2. G. Magerheit, oder mager werden.

EXTINCTIO dicitur de lapidibus, v. g. crystallis, silicibus etc. toties candefactis, totiesque aqua exstinctis; usque dum evaserint friabiles: ac interdum metalla ignita liquore aliquo exstinguuntur, ut hic de eorum viribus participet, ut ferrum aqua, aurumve vino exstinctum, cuiusmodi exstinctiones erebro in usum medicum adhibentur. Exstinguere etiam est, quando argentum vivum terebinthina, aliove liquido ita involvitur, ut nec micula eius amplius conspici possit. G. Auslöschung.

EXTIRPATIO, est partis solidae propter sphacelum, cancrum etc. abscissio. Praestat, duorum, trium, pluriumve digitorum spatio ab articulo, excisionem fieri, nisi mortificatio se extenderit ad brachiii aut femoris superiora; hic enim articulum ipsum eligere cogimur. Certior est ablatio in parte sana, maiori licet cum dolore. Gr. a)pokoph\ et e)ktomh\. G. Abschneidung.

EXTRACTIO, ab EXTRAHERE, est resolutio, qua corporis mixti partes subtiliores a crassioribus; ope menstrui solventis, segregantur: ex. gr. quando mediante spiritu vini vires ex quocumque medicamento extrahuntur, tunc illud quod post menstrui evaporationem relinquitur, vocatur extractum. G. Ausziehung. Gr. e)kxu/lwsis2 e)kxu/lwma. Chirurgice quoque sumitur pro extractione rei e corpore humano, e.g. dentis, calculi, polypi, globuli plumbei etc.

EXTRACTVM, Gr. *)opo\s2, unde Opium et *)ekxu/lwma, est purum, sincerum et efficax illud, quod a partibus minus efficacibus, mediante liquore, segregatum et ad iustam confistentiam inspissatum est. G. Das ausgezogen ist, Extract.