December 2004 Ruediger Niehl markup
typed text - structural tagging complete - no semantic tagging - no spell check - orthographical standardization performed - corrections from the errata list not integrated
06/2007 Katharina Meiszus, Reinhard Gruhl markup
TERMINI Markup added - spell check partially performed
01/2008; 03/2010; 11/2010 Reinhard Gruhl markup
some corrections inserted


image: s000

[gap: illustration (Frontispiz)]

image: s001

STEPHANI BLANCARDI LEXICON MEDICUM VIRI CELEBERRIMI IOANN. HENRICI SCHULZII OPERA INSIGNITER AUCTUM ET EMENDATUM NUNC DENUO RECOGNITUM VARIISQUE ACCESSIONIBUS LOCUPLETATUM CURANTE MICH. GOTTL. AGNETHLERO SAXONE TRANSILVANO. PRAEFATIONEM PRAEMISIT ANDREAS ELIAS BUCHNER POTENTISS. PRUSS. REG. A CONSIL. SANCTIOR MEDICIN. ET PHILOS. NATURAL. IN ACADEM. FRIDERICIANA PROF. PUBL. ORDIN. ET IMPERIAL. ACADEM. NAT. CURIOS. PRAESES. CUM PRIVIL. POTENTISS. POL: REG. ET ELECT. SAX. HALAE MAGDEBURGICAE, APUD IO. GOTTL. BIERWIRTH CIC IC CC XXXX VIII.



image: s002

[gap: praeliminaria]

page 328, image: s352

FORCEPS, est instrumentum, quo partes demortuae et corruptae, item res quae corpori inesse non debent, apprehenduntur, absinduntru, vel evelluntur. Forcipes sunt, figura varia, ut longae, curvae, dentatae, rostratae, semilunares, speculum oris, matricis etc. quae pro diversa figura diversum usum obtinent. G. Eine Zange.

FORCEPS DECEPTORIA, est instrumentum incisorium, cuius acuta pars dum latet, aegroti, qui incisionem non admittunt Chirurgica manu decipiuntur. G Ein verborgenes Messer.

FORFEX, est instrumentum evellendis dentibus aptum, vocatur item odontagra, five dentagra. *)odontagwgo\n dentiducum, dentarpaga Varroni. G. Eine Zahnbrecherzange, Pelican. Item est bifidum secans chalybeum instrumentum. G. Eine Schere.

FORMICA, non tantum insectum est, quod Germani vocant Ameise, sed et verrucae species, Gr. murmhki/a id est verruca formicaria, tumens et callosa, colore nigricans, basi lata et cute sessili, dolores adferens, morsiunculis formicae sunillimos, unde et ei nomen. Wierus testatur esse morbum ab Hifpanis nobis commun catum, vernenatum, malignum ac contumacem serpiginem; sumit initium a verendis, progrediturque ab iis per uninersum corpus cum doloribus et intolerabili pruritu G. Das Zittermahl, Flechten

FORMICANS PVLSVS, est pulsus inaequalis, motui formicarum similis, vel potius vermiculans imminutus adeoque minorem vim cordis, et quantitatem sanguinis indicat. G. Ein schwacher Puls.

FORMICATIO, vide in Formica.

FORMIX barbare pro formica. Chirurgis etiarn quibusdam adhibetur pro desiguandis ulceribus, quae vocantur estbiomenos berpes, vel noli me tangere aut lupus.

FORMVLA, Gr. *grammatei=on, est praeseriptum, quod a medicis praescrib tur, quaedam paranda medicamenta indicans pharmacopoeis in aegrorum emelumentum. Vulgo Receptum. G. Ein Recept.

FORNAX, Gr. ka/minos2, dicitur et furnus. Vide furnus.

FORNIX genitivi paenult. [abbr.: paenultimam] corripit. Fornix, est substantia cerebri callosa, nomen sortita, quod ut aedificia teftudines, ita et finus ventriculorum, ac molem dcorsum inclinantis cerebri si stinere videtur. Subnixa est cruribus tribus, quorum duo posterius, versus cerebri basin deorsum porriguntur, et


page 329, image: s353

spinalis medullae radicem, iuxta altera complexa, singulari subiecta prominentia, recurvoque velut vallo sinum inferiorem ventriculorum anteriorum utrinque designant. Gr. kama/rion yallidoeide\s2 Galeno G. Ein Gewölb.

FOSSA MAGNA, est pudendi muliebris interior cavitas, five rima magna, quae et ob figuram navicularis dici potest.

FOTVS, idem quod fomentum.

FOVEA, idem quod fovea magna.

FOVEA CORDIS, idem quod anticardium.

FRACTVRA OSSIS, est continui in duris corporis partibus solutio, quae ab externo, et duro instrumento, vi partem fragente effcitur, cuius differentiae a forma, parte, et accidenbus desumuntur. Gr. kla/sis2, kla/sma, ka/tagma. G. Ein Beinbruch.

FRAENVLVM [1], est ligamentum membranaceum sub linguae anteriori parte: hoc in recens natis quandoque totam linguam inserius occupat, eamqne minus mobilem pro peragendis suis officiis reddit, unde divelli chirurgi scalpello solet. G. Der Zungriem.

FRAENVLVM [2] seu FRAENUM PENIS, est membrana, qua praeputium glandi alligatur. Gr. kunode/smon. Alii canem vocant. G. Der Riem.

FRAGARIA, penult. corripit, ob vocalem ante vocalem in Latinis vocibus. Fragaria, est planta, quae habet radices fibrosas, oblongas, coloris fusei aut nigricantis, repentes, ex quibus emergunt flagella per terram repentia, unde novae radices et plantze nascuntur, et caules tenues, longi, villosi, habentes folia terna ad centrum coniunctz, rugosa, nervosa, summo pediculo insidentia: flores sunt rosacei plurimis petalis in orbem positis constantes, ex quorum calice multifido surgit pistillum, quod deinde abit in fructum fere globosum vel ovato acuminatum, cuius placentae modo carnosae, modo siccae adhaerescunt multa semina; odoris admodum fragrantis est, et saporis subdulcis, vinosi. Haec planta crescit in primis in montibus, et locis umbrosis et silvis. Gr. *ko/ramon. G. Erdbeerkraut.

FRANGVLA, pro alno nigra baccifera, penult. corrip. quia diminutivum est a frango, quippe materies ligni huius facillime frangitur; fic se habet ut cetera diminutiva, schedula, assula, sportula, tesserula, etc. Frangula, est arbuscula, quae plures habet caules novem vel decem pedes altos, pollicem crassos, rectos, in plures ramos divisos: eius cortex externe


page 330, image: s354

niger, interne flavus et croceus: lignum album, et fragile, medullam ruffescentem continens: folia alni vel cerasi, sed rotundiora, et magis nigra: flos est rosaceus, plurimis scilicet petalis inter divisuras calicis monophylli positis, constans: e calicis autem fundo surgit pistillum, quod deinde abit in fructum seu baccam mollem, duobus plerumque seminibus foetum planis et subrotundis: sic appellatur, quod eius ramuli facile frangantur; dicitur etiam arbor soetida, a foetido tum colore, tum odore, tum sapore. G. Faulbaum. [note of the transcriber: in the print: Faulbam. ]

FRAXINELLA, est planta, quae habet caules, duos circiter pedes altos, rotundos, villosos, rubicundos, medulla repletos: folia fraxini sunt, pinnata, sed minora: flores polypetali, anomali, horum petala ita disponuntur, ut flos quasi bilabiatus appareat, post florem appareant plurimae vaginulae, elasticae, quae cum impetu eiciunt semina plana, magna, nigra, acuta, et splendentia: radix longa, alba, digiti minimi crassitie, odoris penetrantis, saporis amari: haec planta crescit in regionibus calidis: sraxinella est quasi diminutivum a fraxino. Radix in officinis vulgo dictamnus albus vocatur, quia eius odorem, saporem, et vires habet; albus autem, quia radices albas habet, ad differentiam cretici. Nihil cum veterum dictamno commune habet. G. Weisser Diptam.

FRAXINVS penult. corripit:

Et coryli fragiles, et fraxinus utilis armis. Ovid, Met. 10.

Fraxinus arbor, est magna, crassa, recta, ramosa, cortice tecta polito, cinereo, viridescente. Lignum est durum, politum, album: folia sunt oblonga, bina, pinnatim nata ad communem costam, cuius apex definit in folium impar, saporis parum amari et acris: flos mas, apetalus, cuius stamina apice gemino plerumque donantur: ovarium oblongum, ovatum, compressum, instructum tuba bifida; in femina per maturitatem fit fructus planus, membranaceus, linguiformis, fetus semine medulloso similis figurae; saporis acris et amari: haec arbor crescit in locis humidis circa flumina et in silvis, an a fragore siliquarum, quem, ventis agitatae edunt? G. Eschenbaum.

FRICATIO, seu FRICTIO, Gr. *tri/yis2, et *)ana/triyis2, sicca est vel humida. Sicca est, quando corpus vel membrum solis manibus, aut linteis pannisve laneis siccis fricatur, quae chirothecis peragi aliquando solebat. Humida fiebat vel aqua vel oleo, vel ambobus simul admixtis. Varia habentur genera, ut mollis, dura, intermedia, multa, pauca etc. G. Das Reiben Kratzen.