December 2004 Ruediger Niehl markup
typed text - structural tagging complete - no semantic tagging - no spell check - orthographical standardization performed - corrections from the errata list not integrated
06/2007 Katharina Meiszus, Reinhard Gruhl markup
TERMINI Markup added - spell check partially performed
01/2008; 03/2010; 11/2010 Reinhard Gruhl markup
some corrections inserted


image: s000

[gap: illustration (Frontispiz)]

image: s001

STEPHANI BLANCARDI LEXICON MEDICUM VIRI CELEBERRIMI IOANN. HENRICI SCHULZII OPERA INSIGNITER AUCTUM ET EMENDATUM NUNC DENUO RECOGNITUM VARIISQUE ACCESSIONIBUS LOCUPLETATUM CURANTE MICH. GOTTL. AGNETHLERO SAXONE TRANSILVANO. PRAEFATIONEM PRAEMISIT ANDREAS ELIAS BUCHNER POTENTISS. PRUSS. REG. A CONSIL. SANCTIOR MEDICIN. ET PHILOS. NATURAL. IN ACADEM. FRIDERICIANA PROF. PUBL. ORDIN. ET IMPERIAL. ACADEM. NAT. CURIOS. PRAESES. CUM PRIVIL. POTENTISS. POL: REG. ET ELECT. SAX. HALAE MAGDEBURGICAE, APUD IO. GOTTL. BIERWIRTH CIC IC CC XXXX VIII.



image: s002

[gap: praeliminaria]

page 428, image: s452

LYCOPODIVM, est musci species, latinis a similitudine pes lupi dicitur, ex lu/kos2 lupus et pou=s2 pes. G. Gürtelkraut, Bärlapp.

LYCOPSIS, ANCHUSA, Gr. lu/koyis2 nomen accepit, ab hispida caulis, florum, foliorum, impexaque hirsutie, faciem lupinam imitata, ex lu/kos2 lupus et o)/yis2 visus. Illud nomen anchusae, et buglossae imponitur.

LYGMVS, idem quod lynx et singultus.

LYMPHA, est humor limpidus, fluens in vasis arteriosis minoribus, ortis lateraliter ab arteriis maioribus sanguineis vel serosis, quaeque vasa tandem desinunt in venas lymphaticas valvulosas, exonerantes sese, quae ab inferioribus partibus veniunt, in ductum chyliferum; quae a superioribus, in venam subclaviam. Differt a sero sanguinis, quod est minus pellucidum, flavius, et igne concrescit ut ovi albumen. G. Wasser. Sumitur aliquando pro aqua illa, quae ex puncturis nervorum aliisque vulneribus effluit. G. Gliedwasser.

LYMPHATICA VASA, vide venae lymphaticae.

LYNX, idem quod singultus.

LYNCIS LAPIS, seu BELEMNITES, a)po\ tou)/ bele/mnou cuspidae sagittae, cuius effigiem refert, seu dactylus idaeus, a figura dactyli, et ida monte Cretae insulae, ubi invenitur. Teres est et pyramidalis, sub variis coloribus repertus. Inveniuntur albi, nigri, cinerei, pellucidi, vini falerni instar. Et hic forsan est, quem veteres lyncurium appellarunt, quem et succini specicm fecerunt, ob colorem, quo succinum refert, quemque ex urina lyncis, simul ac ea excernitur, coagulari, nonnulli fabulantur. Verus hic lapis grave olet, et ne ustus quidem odorem deponit. Reperiuntur multis in locis Germaniae. In affectibus nephriticis praescribitur. G. Luchsstein.

LYNGODES FEBRIS, est, quae singultum habet comitem. A lu/gc singultus.

LYSIMACHIA, penult. reddit communem, et brevem quidem, quia Dioscorides l. 4. c. 3. lusima/xion appellat: longam autem, quia Hesychius lusima/xeion vocat bota/nhn. Sed de urbe, et planta Lysimacbia prolixius agit Labbeus in Analectis Prosodicis. Lysimachia, seu Lysimachium, et Salicaria, est planta, quae habet plures caules duos vel tres pedes altos, rectos, villosos, nodosos; ex singulis nodis erumpunt tria vel quatuor folia oblonga, acuta, salicis latifoliae similia, superne atro virentia, inferne albicantia, et lanuginosa saporis adstringentis,


page 429, image: s453

flos monopetalus, rosaceus, in quinque lacinias divisus: post singulos flores pistillum fit fructus seu testa globosa, quae per maturitatem, apice dehiscit, semen excutit: semina sunt coriandri saporis adstringentis: radix est repens, rubicunda: crescit haec planta in paludibus, et locis aquosis: flos convenit cum blattaria, sed fructus in hac est bicapsularis, cum in lysimachia sit tantum unicapsularis: appellata, ut ferunt, ab eius inventore Lysimacho: Salicaria vocatur quod inter salices nascatur. Huius sunt variae species. G. Weyderich.

M.

M. simplex in praescribendis formulis positum immediate post alicuius herbae nomen, denotat manipulum, scribitur saepe tribus literis ut man. In fine formularum significat misce. M. S. denotat mixturam simplicem.

MACERATIO, est species infusionis, quando durae quaedam corpora, in aqua, aliove liquore, mediante frigore aut calore infunduntur per magnum temporis spatium, ut partes emolliantur, et ab aqua penetrentur, cum illa misceantur, vel aptae evadant miscelae si decoquantur; omnia enim hoc modo magis aperiuntur. G. Das Einwässern.

MACHINA, est in medicina instrumentum aliquod cuius ope magnus motus in resistens parva vi potentiae applicatae potest excitari, uti scamnum, scala, ambe, etc. quibus membra luxata restitui solent, dum enim luxatio plerumque plurium hominum vi et opera indigeat in restitutione, ope artificiosarum machinarum, in hos usus accommodatarum, chirurgus solus omnium aliorum viribus satisfacit. Gr. mhxanh\, mhxa/nhma. G. Eine Machine, Werckzeug.

MACIS, quid sit, vide moschata nux. G. Muschatblum. Macer veterum, est ligni cuiusdam cortex lignosus, crassus, rubescens, ex Barbaria afferri solitus, gustu valde amarus et adstringens, adeoque differt a maci, quamquam plerumque a multis iam saeculis confundantur. Macerum veterum, dysenteriae inprimis proficuum, nuper reuocavit in hominum notitiam celeb. Dom. de Luffieu, botanicus Parisiensis.

MACROCEPHALOS, sive CAPITO, est is, qui magnum habet caput, ex makrh\ magna, et kefalh\ caput. G. ein Großkopff.

MACROCOSMVS, denotat mundum universum, sicuti homo microcosmus, sive minor mundus in comparatione,


page 430, image: s454

ex makro\s2 magnus, et ko/smos2 mundus. G. Die grosse Welt.

MACROPIPER, est piper longum, vide piper.

MACVLA HEPATICA, est macula fusci coloris, vel ex flavo nigricantis, lata palmi magnitudine, inguina imprimis et pecten ac dorsum occupans, imo totum pectus interdum obtegens, cum cutis quadam levi asperitate, quae squamas aut furfures quasi emittit, quae tamen non uno loco haerent, sed hinc inde disseminantur, et modo evanescunt, modo rursum emergunt. G. Leberflecken.

MACVLA MATRICALIS, naevus. Gr. khli\s2 spi/lwma, spi/los2, est macula, quae cum fetu nascitur, obfusci coloris, constanter locum suum occupans; quae tamen indifferenter per totam cutim spargitur, uti est in facie, manibus, dorso etc. aliquando rei alievius imaginem exprimens, ut muris, mori, suberis etc. G. Muttermaal, Mutterflecken.

MACVLA VOLATICA, est macula rubra, vel purpurea in cute hinc inde serpens, quae si orificium aliquod, os puta, nares, oculos, aures, nates attingit, et eousque penetret, malum letale fit, infantibus infestum. G. Rothe Flecken.

MADAROSIS, est capitis glabrities, sive capillorum defluvium, a mada/w laevis et dapilis sum. G. Das Ausfallen des Haars.

MAGDALEONES, sunt cylindraceae emplastrorum vel aliarum rerum massae, a ma/ssw pinso. G. ein Stücke Pflaster.

MAGISTERIVM, pulverem designat proprie solutione ac praeparatione paratum, improprie resinosam materiam simili modo productam, utpote quae verius extracti nomine donatur. Magisteria ut varia sunt, ita et varie parantur, semper materiae siccae, si fieri potest pulverisatae, aut si necessarium, calcinatae, affunditur liquor solvens, qui pro diversitate cius diversus est, acetum simplex aut destillatum, tum per se, tum acuatum per spiritum nitri, vitrioli, salis etc. Imo haec sola in mineralibus et animalibus; lixivium ex sale tartari, et aqua paratum in vegetabilibus, spiritus vini in his sulpureis, hoc est, oleosa parte praeditis, haec tamen magis ad extracta spectant. Soluto affunditur liquor praecipitationem efficere valens, ex specialibus cognoscendus, fere ol. tart. per deliquium, urina, aqua salsa, spirit. vitrioli, nitri etc. In mineralibus et animalibus, aqua


page 431, image: s455

communis, aut aluminosa in vegetabilibus et secedet ad fundum vitri coagulum exsiceandum, et si necessitas urgeat primum edulcorandum, aliquando igniendum. G. Meisterpulver, sehr zartes Pulver.

MAGISTRALIA MEDICAMENTA, sunt, quae a medicis ad varios scopos et usus in officinis praescribi solent, ex tempore miscenda et componenda. Illis opponuntur officinalia, quae in officinis semper parata habentur.

MAGMA spissum unguentum est; sed dicuntur quoque faeces post succorum expressionem, aut decoctionem, relictae, a ma/ssw pinso, subigo.

MAGNA ARTERIA, idem quod aorta.

MAGNES, est lapis, polos mundi ostendens, ferrum, chalybemque, arenam martialem, aliaque corpora, attrahens, praesertim ferreo circulo armatus, plerumque duobus locis polaribus maximarum virium gaudens. Reperitur circa ferri fodinas in diversis Germaniae, Noruegiae, Sueciae, et Italiae locis. Vegetior plerumque ceteris esse solet, qui ferri colorem ruffescentem habet. Immiscetur quibusdam emplastris, ut ferrum ex vulneribus attrahatur, sed frustra, cum magnes pulverisatus, et praesertim ustus, vires suas amittar. Sanguinem quoque sistit. Gr. li/qos2 magnh=tis2 et h(ra/kleios2, dicitur et Sideritis. G. Magnetstein.

MAIORANA recentiorum vox, cuius nomen alii a maro Dioscoridis deducunt, alii ex eo quod maiori cura colatur, quam ceterae plantae. Veteres sampsuchum et amaracum videntur appelasse. Cui tamen opinioni vehementer adversatur Stapelius. Maiorana autem penult. producet per analogiam, ut oppidanus, rusticanus, fontanus, silvanus, urbanus, secundanus, etc. Maiorana est planta, quae habet plures paruos caules pedem circiter altos, lignosos, ramosos, tenues, parum villosos, et rubicundos: folia sibi invicem opposita, obrotunda, minima, origanum vulgare referentia, sed multo minora, mollia, albescentia, odoris aromatici penetrantis et grati, saporis parum acris et amari: flores in summitate caulium crescentes, congesti in spicas, aut capitula rotunda, densa, breviora origano, conflata ex quaterno foliorum squamatim sibi mutuo incumbentium ordine, galea erecta, bifida: flori succedunt semina obrotunda, odorata, minima, amara, coloris rufi: radix minima. Gr. sa/myuxos2 vel a)ma/rakos2. G. Majoran, Maseran.