CAMENA Early Modern Latin Texts

STEPHANI BLANCARDI LEXICON MEDICUM VIRI CELEBERRIMI IOANN. HENRICI SCHULZII OPERA INSIGNITER AUCTUM ET EMENDATUM NUNC DENUO RECOGNITUM VARIISQUE ACCESSIONIBUS LOCUPLETATUM CURANTE MICH. GOTTL. AGNETHLERO SAXONE TRANSILVANO. PRAEFATIONEM PRAEMISIT ANDREAS ELIAS BUCHNER POTENTISS. PRUSS. REG. A CONSIL. SANCTIOR MEDICIN. ET PHILOS. NATURAL. IN ACADEM. FRIDERICIANA PROF. PUBL. ORDIN. ET IMPERIAL. ACADEM. NAT. CURIOS. PRAESES. CUM PRIVIL. POTENTISS. POL: REG. ET ELECT. SAX. HALAE MAGDEBURGICAE, APUD IO. GOTTL. BIERWIRTH CIC IC CC XXXX VIII.

MALA, seu GENA, est illa pars faciei, quae est infra oculos et supra maxillam inferiorem; sic dicta ob protuberantiam. G. Wangen, Backen

MALABATRVM ab Acosta delineatum, cinamomi ramus cum baccis et foliis esse videtur. Scriptores tamen non conveniunt. Dioscorides folia haec in aquosis crescere locis aquisque innatare scribit, ut lens palustris. Garcias ab Orto ut et alii scriptores esse folia arboris aiunt, invenirique copiose in India ac maxime in Cambaia, procul ab aquis. Utrum ergo Malabatrum hodiernum ac veterum idem sit, id est de quo ambigitur: consultius est credere nomen hisee foliis inditum a regione Malabra. Ob folium quod habet magnum, per excellentiam quoque folium dictum. Indi Tamalapatra appellant. G, Indianisch Blat.

MALA INSANA Neapolitanis melanzana, ab aliis amoris poma, dicta sunt, non quod letalia sint, sed quod difficulter concoquantur. Amoris autem poma quod propter elegantiam et pulchritudinem digna sint, quae amentur. G. Goldapfel, Dollapfel.

MALACHITES, est lapis, iaspidis species, non translucens, malvae virescentis colore, vocatur quoque Molochites, in febribus calidis olim laudatus.

MALACIA, est fames depravata, qua usu humano aliena appetuntur: item corporis mollities, a mala/ssw mollio. G. Lust zu unnützen Sachen, unordentlicher Appetit.

MALACTICA, sive EMOLLIENTIA EMOLLIENTIA, sunt, quae mediocri fua calefaciendi et humectandi facultate, partes inter sefirmius cohaerentes, dissolvendo, et nonnulla dissipando, molles reddunt. Malagma idem maioribus sonat, quod cataplasma, a mala/ssw emollio. G. Lindernde Artzeney, erweichende Mittel.

MALAXATIO, est, quando massae quaedam pilularum, aut emplastrorum in massam cum aliis rebus subiguntur, sive id manu fiat, sive pila, vel simili instrumento. G. Knäten.

MALIGNVS MORBVS, est qui saevit vehementius, aut perseverat diutius, quam indoles eius prae se ferre prima fronre videtur, et medicinae non auscultans, mortem saepe

inducit, ut febris pestilens, ulcus cacoethes etc. G. Böse, gefährliche Kranckheit.

MALLEVS, est ex ossiculis illis quatuor in aure contentis unum, a figura ita dictum, quod crassius sit altera sui extremitate, quae caput dicitur, et renuius altera, quae manubrium appellatur; hoc ossiculum membranae tympani a parte posteriori, tympani cacum spectante, applicatur, habet caput superficiem ex una parte haemisphaericam, ex altera parte inaequalem, duabus protuberantibus eminentiis cum cavitate intermedia donatam, pro articulatione cum incude; quod locatur in foveola quadam, in parte anteriori, superiori, et media, tympani exsculpta, absque ulla tamen cum eadem connexione, quo efficitur, ut penitus liberum et mobile sit hoc capitulum: manubrio suo longiori, tenuiori, incurvo, secundum membranae tympani interiora protenditur, ultra eius medium vel centrum recta descendit, ei interim firmiter accrescit, praesertim extrema manubrii parte, ubi illud paulo planius est, sic dictam membranam introrsum trahit, atque efficit, ut tensa admodum, interim intus versus tympanum conice gibba, extus vero versus meatum auditorium concava sit. Habet praeterea manubrium duas apophyses, quarum una possidet processum breu orem, crassiorem, acuminatum, tympani membranae parti superiori anteriori quodammodo infixum, camque versus meatum auditorium aliquantum elcuantem: alter vero processus longissimus, gracilissimus, tenerrimus, incurvus, flexilis, elasticus, fragilis, a plurimis neglectus et praeteruisus, a Caecilio Folio primum inventus, et postea a Th. Bartbolino, et I. I. Rau animadversus, locatur in sulco quodam ad finem meatus auditorii ossei in hunc finem excavato. G. Der Hammer.

MALLEOLVS, sive MALLEUS MALLEUS, Gr. sfura\, sfuro\n, pe/za est duplex, externus, qui est inferior in pede ossis fibulae processus, vel internus, estque processus inferior ossis tibiae. G. Die Knorren, Knöchel. In vegetabilibus est novellus palmes innatus prioris anni flagello.

MALVM MORTVVM, est scabiei genus, dictum quod corpus nigrum et quasi mortificatum appareat; quod est scabies cum livore et nigredine, ac pustulis crustosis, nigris et foedis, sine sanie et sensu ac dolore, in coxis et tibiis praesertim saeviens.

MALVA, est planta, quae plures habet caules longos, satis crassos rotundos, medullosos, villosos, ramosos, aliquando

rubicundos, repentes: folia sunt rotunda; aliquantum incisa, villosa, mollia, coloris ex viridi fusci, in margine dentata, caulibus adhaerentia: flos est monopetalus, campaniformis, patens et multifidus, ex cuius fundo emergit tubus pyramidatus, staminibus plerumque onustus: ex calice vero exsurgit pistillum, infimae floris parti adinstar clavi infixum, quod deinde abit in fructum planum orbiculatum quandoque acuminatum, calice ut plurimum involutum, e plurimis capsulis constantem axi ita circumhaerentibus, ut singulae eius striae capsulam suam quasi articulatione quadam excipiant, semine fetam, non raro reniformi: radix simplex, longa, exigua, alba, saporis dulcis et viscosi: Gr. mala/xh, ab emollienda alvo nomen traxit: mala/ttein enim mollire significat. Quin etiam sic Latinis, Varro Malvam quasi Moluam, quod alvum molliat, dictam esse contendit. G. Pappeln, Käßpappeln, Hasenpappeln.

MALVS arbor est notissima, variae magnitudinis. Flos est rosaceus, pentapetalus, ovario intra coronam innatus, habet petala nata ex interstitiis segmentorum, et stamina multa orta ex calicis interno ambitu: ovario aucto, petalis excussis, clapsis staminibus marccscunt quinque tubae longae ovarii centro emissae; contrahitur calix fitque fructus pomum umbilicatum, quinqueloculare, carnosum. Gr. mh=lon. G. Apffelbaum.

MAMMAE, MAMMILLA, UBER, Grammaticorum senatus curiosior ubera, interiora; mammas ipsas eminentias dici voluit, mazo\s2, masto\s2, titqo\s2, titqi/on, mh=lon, ob mali in rotunditate similitudinem. Est corpus globosum, album et molle, utrinque musculo pectorali anterius in pectore incumbens, intus ex glandulis conglomeratis constructum, quo mediante lac a sanguine arterioso segregatur, in ductus aliquos maiores colligitur, et ex his per tubulos minimos papillam transeuntes foras in usum fetus convehitur. G. Die Brust.

MAMMIFORMES PROCESSVS, sunt duae ossium temporalium apophyses. G. Brustgleicher Fortsatz.

MANDIBVLA a mando, is, penult. corr. [abbr.: paenultimam corripit] ut cetera diminutiva, sportula, bucula, auricula, sucula, acetabula, conciliabula, unde et Gacaeo in iambicis paenultima brevi exprimitur. Mandibula, MAXILLA, Gr. siagw\n, ge/nus2, ge/neion, gna/qos2. Estque superior vel inferior, superior, e tredecim componitur ossibus, utrimque sex, cum uno impari, quorum nomina anatomici indicant. Inferior vigente aetate in os unicum coalcscit,

duritie, crassitudine adeoque robore insigne, habet processus duos, acutum unum qui corone: tum retusum alterum, qui in capituli formam collectus condylus appellatur. Foramina interna possidet duo, totidemque externa nervis egressum concedentia; inferiores dentes cavernulis excipit, et ossis iugalis ac temporalis processui articulatur. G. Der Kinbacken.

MANDRAGORA, penult. corr. [abbr.: paenultimam corripit] quia Galeno l. 7. de simpl. med. fac. mandrago/ras2. Praeterea ita Poetae:

Mandragorae pariat flores, maestamque cicutam. Colum. l. 10.
Nec non mandragorae gustu sopor additur altus. Seren. tit. somn. adscisc.

Mandragora, planta est, quae habet folia immediate ex radice erumpentia, longa, in medio ampla, polita. coloris viridis subfusci, odoris ingrati: flores sunt monopetali multifidi, campaniformes: post florem sequitur fructus mollis, globosus carnosus, continens semina compressa, ut plurimum reniformia: radix est longa, crassa, bifida, externe cinerea, ferruginea, interne pallida, odore ingrato, et viroso; caput feriente et narcotico: radix fere hominem refert, inferne duo crura habet, et si superne leviter vulneretur ab utroque latere, tum excrescunt quasi brachia, et tum superne facile in caput formari potest, unde dicunt auctores esse hominem subterraneum, ob quam causam vocarunt quidam anthropomorphon, a)/nqrwpos2 homo, et morfh\ figura, quasi figura hominis: Gr. kirkei/a, Pythagorae a)nqrwpo/morfos2, Latinis canina aut terrestris malus. Qui circaeam vocarunt, nomen illi a Circe fecerunt, quoniam creditur radix eius ad amatoria conducere. Agyrtae et impostores illi circumforanei radices humana effigie msignitas circumferunt, quas mandragoras esse testantur, cum tamen constet eas esse fictitias, et manu factas. Mas vocatur mw/rion, et candida est. Femina nigra. Nonnulli Dudaim appellant. G. Alraun. Apud medicos usus fere obsolevit: superstitiosa plebs multum de ea fabulatur.

MANIA, est imaginationis et iudicii depravatio, cum excandescentia sine febri et timore: itaque nihil aliud est quam maior ac inordinatus spirituum animalium impetus, qui ab anima refrenari non possunt, quod non absurde liquet ex fortitudine, quam furiosi habent, quae quidem, deficientibus

spiritibus, esse non posset, a mai/nomai furo, insanio; dicitur et rabies, furor. Gr. mani/h, manikh\ e)/kstasis2, lu/sshma. G. Tobsucht, wütende Unsinnigkeiten.

MANICA HIPPOCRATIS, est sacculus laneus, figura pyramidali, quo vina aromatica et medicamentosa aliique liquores pcrcolantur. G. Spitziger Filtrirbeutel, Filtzbeutel.

MANIPVLVS, est mensura sicca medicis in praescribendis formulis familiaris; est enim determinata quantitas, quantum sc. unica manu comprehendi potest. Manipulus Celso, quod Scribonio Largo, fasciculus. Sed aliqui valde haec discrepare volunt, et fasciculum dicunt, quantum plicatis brachiis capi potest. Notatur vulgo signo M. vel Man. G. Eine Hand voll.

MANNA, dicitur esse ros pinguis arboribus adhaerens: qui error forre inde venit, quia in sacris dicitur manna roris in modum decidisse. Manna hodierna est sucus concretus ex foliis quarundam arborum, ut fraxini et orni, productus: Observat Donatus Anton. ab Altomari, qui librum de manna reliquit, quod meridie tantum, ac calidissimis diei horis manna exsudet ex foliis; maiori enim caloris gradu opus est; ut suceus ad folia perucniat, et extra vasa sua deferatur: Caelo siceo et mense lulio in regno Neapolitano et Sicilia sponte fluit liquoris limpidi instar et sensim concrescit; postridie cultri ope eam colligunt, ne a pluviis et caelo udo liquescant, et in vasis vitreis condunt, ac deinde soli exponunt in chartis nitidis, donec manibus non adhaereat, aliter enim liquesceret et candorem amitteret. Manna spontanea a die 21 Iulii ad finem usque Iulii effluit, nisi adveniant pluviae. Iulio desinente rustici corticem fraxinorum incidunt ad materiem usque, tunc a meridie ad sextam fluit idem liquor, et in grumos crassiores cogitur, caloris paulo intensioris ope. Manna alia granata dquod minoribus constet granis, alia mastichina, quae mastiches prope granis est aequalis. Venit ex Calabria, imo ex India orientali, Syria, Persia, Goa, ex Ormuz, Ceilon etc. Dicitur etiam mel aereum, seu aeromeli; tereniabin, drosomeli etc. Leviter alvum morantem incitat, sapor est dulcis instar mellis; color debet esse albus, non fuscus aut rufus. G. Manne.