CAMENA Early Modern Latin Texts

STEPHANI BLANCARDI LEXICON MEDICUM VIRI CELEBERRIMI IOANN. HENRICI SCHULZII OPERA INSIGNITER AUCTUM ET EMENDATUM NUNC DENUO RECOGNITUM VARIISQUE ACCESSIONIBUS LOCUPLETATUM CURANTE MICH. GOTTL. AGNETHLERO SAXONE TRANSILVANO. PRAEFATIONEM PRAEMISIT ANDREAS ELIAS BUCHNER POTENTISS. PRUSS. REG. A CONSIL. SANCTIOR MEDICIN. ET PHILOS. NATURAL. IN ACADEM. FRIDERICIANA PROF. PUBL. ORDIN. ET IMPERIAL. ACADEM. NAT. CURIOS. PRAESES. CUM PRIVIL. POTENTISS. POL: REG. ET ELECT. SAX. HALAE MAGDEBURGICAE, APUD IO. GOTTL. BIERWIRTH CIC IC CC XXXX VIII.

PAPILLA, est prominentia rubra in medio mammarum consita, cuius pori recipiunt omnes tubulos lactiferos, hic angustatos, a glandulis mammariis prodeuntes. Gr. qhlh/. G. Brustwärtzlein.

PAPILLARVM processus, sunt extremitates nervorum olfactoriorum, membranae mucosae Schneiderianae numerosissime insertorum, sensationi olfactus inservientes, et hinc cum extremitatibus suis instar minimorum villorum eminentes.

PAPPVS, tam Graecis quam Latinis lanugo ex floribus et fructibus decidua est. Sic etiam lanosi quidam villi, qui deflorescentibus aliquot berbis circum semen remanent, et postmodum in auras evanescunt, pappi sunt, in senecione, soncho, et plerisque aliis fit.

PAPVLAE, vide exanthemata. Item species morbillorum, quae etiam boa, sudamina, fervidae eruptiones et rubicundae cutis aspredines dicuntur.

PAPYRVS, est arundinis species Niloticae: est res et vox Aegyptiaca. Foliis ad scibendum, radice utebantur pro ligno ad ignem struendum. G. Papierrohr.

PARACENTESIS, sive punctio, est perforatio thoracis, vel abdominis, per cultrum aut cannulam cuspidatam. In thorace fit, quando repletus est pure vel aqua, et punctio instituitur in latere, intra quintam et sextam vertebram; in abdomine vero cum illud hydrope ascite intumet, ad latus lineae albae abdominis, in musculis rectis et oblique ascendentibus a parakente/w compungo. G. Eröffnung des Bauches oder der Brust.

PARACMASTICA, est febris continua decrescens: item aetas declinans, a parakma/zw decresco. G. Abnehmend Fieber.

PARACYNANCHE, est inflammatio cum febre continua et respiratione difficili, in musculis laryngis exterioribus, excitata, ex para\, ku/wn canis, et a)/gxw ango. Vide angina.

PARALYSIS, sive RESOLUTIO, est movendi impotentia in his aut illis musculis, qui dicuntur arbitrio nostro subiecti, quod tamen non admodum stricte intelligendum. Nullus adest dolor, vel sensus in parte, aliquando hic tamen est levis cum stupore, vel specie punctionis, semper sunt causa membra flaccida, saepe etiam macilentia; et ad tactum

frigidiora, subinde etiam sanguis quoque ablatus est, aut quasi formicae repentes in partibus percipiuntur: oriunda ab omni causa, quae impedit influxum spirituum animalium in nervos partibus affectis dicatos, vel quae prohibet introitum sanguinis arteriosi in musculos partes eas moventes. Si in utroque latere fit, paraplegia dicitur, si in uno hemiplegia: si in hoc aut illo membro, particularis appellari solet, a paralu/w resoluo. G. Lähmung vom Schlag.

PARALYSIS HERBA, seu PARALYTICA, dicitur vulgo primula veris , et betonica alba: vocatur, quod paralyticis morbis medeatur.

PARAMESVS, est digitus medio proximus, minimoque vicinus, qui medicus et annularis dicitur, ex para\ iuxta, et me/son medium. Vide digiti.

PARAPHIMOSIS, et PERIPHIMOSIS, est penis vitium, cum cutis ita curta est, ut glandem adducta contegere nequeat. Item uteri angustia et contractio, ex para\ de, et fimo/w capistro.

PARAPHRENITIS, est delirium cum febre continua ex inflammatione diaphragmatis, vel membranarum illud eingentium tum in thorace, tum in abdomine oriunda, cum dolore intolerabili punctorio ob membranas nervosas, qui immaniter increscit in respiratione, tussi, sternutatione, unde aegri incidunt in risum sardonium, et brevi convulsionibus et furore pereunt, unde est morbus pleuritidi affinis, illa tamen maior, ex para\ et freni/tis2 phrenitis.

PARAPHROSYNE, sive DELIRIUM, est levis quaedam imaginationis et iudicii alienatio orta ab inflammatione aliquam partem corporis occupante cum febre continua, a quibus in consensum trahitur cerebrum, ex parafrone/w mente sum alienus. Vide delirium.

PARAPLEGIA, est paralysis quae omnes corporis partes capiti subiectas occupat, ab utriusque trunci medullae spinalis obstructione, ex para\ iuxta et plh/ttw percutio. G Allgemeiner Schlag des gantzen Leibes.

PARARHYTHMVS, est pulsus alterius indolis quam aetas fert, ex para\ praeter, et r(uqmo\s2 modulus.

PARASYNANCHE, est inflammatio musculorum ipsius pharyngis, seu faucium cum febre saepe continua, ex para\

praeter, su\n cum, et a)/gxw strangulo, Gr. u(a/gxh seu angina porcina Aureliano, quod suibus familiare sit malum.

PARDALIANCHES ACONITVM, sic vocatur quod pantheras necet et pardos; ka/rdalis2 est pardus, et a)/gxw strangulo.

PAREGORICA, sunt medicamenta mitigantia dolorem tollendo asperitatem eius, ut et acrimoniae laedentis, a parhgore/w lenio, mitigo. G. Schmertzen lindernde Artzeney.

PAREIRA BRAVA, est vox Lusitanica significans vitem silvestrem. Apud Brasilianos vocatur Caapeha. Radix est magna et crassa, quae ad renes a tartareo nauco expurgandos nuper magnopere fuit commendata. Videtur autem famam maiorem fuisse, quam realem effectum.

PAREMPTOSIS, est terminus antiquae pathologiae Pythagoreae et Erasistrati. Hi docebant febrem fieri si sanguis suos fines egressus incideret in vias spirituum. Scilicet in arteriis contineri spiritum seu aerem credebant, in venis sanguinem: quae duo inter se reciproco aestu, maris instar, incurrant. Si igitur sanguis incidat in arterias, hoc dicebant paremptosin.

PARENCEPHALOS, idem quod cerebellum , ex para\ iuxta, post, et e)gke/falos2 cerebrum, paregkefali\s2 Herophilo, e)/gkranon Galeno, e)pi/kranos2, Poll. o)pi/sqios2 e)gke/falos2. Vide cerebellum.

PARENCHYMATA, sunt viscera, quae elaborant aliquid, quod usui communi totius corporis inseruit: sic pulmo et cor conficiunt ex alimentis in primis visceribus contritis sanguinem per suam actionem et fabricam, et iterum ex sanguine conficiunt reliquos humores minores; hepar elaborat bilem, quae est ciborum intimum resolvens et miscens. Pro omnibus visceribus aliquando paulo latius sumitur, a paregxe/w transfundo.

PARESIS, est paralyseos species, quae post dolorem colicum inducitur, a pari/hmi laxo, soluo. Vide paralysis.

PARIETARIAOfficinarum, dicta quod in parietinis frequens sit; penult. corr. [abbr.: paenultimam corripit] ob vocalem ante vocalem. Parietaria, est planta, quae habet caules rotundos, rubicundos, fragiles: folia oblonga, acuta, villosa, aspera, vestibus facillime adhaerentia; flos est apetalus, quatuor plerumque staminibus constans ex calice quadripartito surgentibus, nunc campaniformi, nunc infundibuliformi, modo rotato: pistillum

autem abit in semen, ut plurimum oblongum, in capsula, quae floris calix fuit, reconditum. Gr. e(lci/nh et perdi/kion sic vocatur a parietibus, et muris, quibus accrescit, vel iuxta provenit. G. Tag und Nacht, Glaskraut.

PARIS HERBA,, seu UVA LUPINA, et UVA VERSA, est aconiti species; quae habet caulem mediocriter crassum rotundum, solidum, in parte superiori viridem, in inferiori rubicundum: folia sunt in crucem disposita, oblonga, ampla, venosa, rugosa, aliquantulum acuta, nigricantia: calix quadrifolius, radiatim expansus: flores sunt tetrapetali, cruciformes, quatuor staminibus donati; flori succedit bacca mollis, blobosa, quatuor tubis instructa, in quatuor loculamenta divisa, coloris obscuri, odoris ingrati, continens semina oblonga, exigua, alba: radix longa, parva, nodosa, repens: haec planta crescit in silvis. G. Wolffsbeer, Einbeer.

PARISTHMIA, sunt glandulae duae, in ore ad faucium initia positae, ex convolutionibus in sese constantes, quae tenui lataque productione inter sese connectuntur: sinum habent utrinque unum communem, amplum et ovalem in os apertum; usus praecipuus est, materiam quandam mucosam, sive pituitosam in fauces et os effundere. Vocantur etiam tonsillae, a)nti/ades2, mh=la et spo/ggos2; ex para\ iuxta, et i)sqaimo\s2 isthmus. G. Mandeln.

PARONYCHIA, PANARITIUM, est inflammatio subcutanea in apice digiti manus, in periosteo vel unguis radice haerens, quae primo vix exterius conspicitur, dolore nihilominus acerrimo, qui vigilias molestas facit, cum ardore et pulsatione: sed tumore pene nullo in principio, aut rubore manifesto; tertio autem vel quarto die cum tumor, tum inflammatio exterius clucent, et saepe ad manum vel humerum usque extenduntur. Originem habet ex quacumque causa has partes inflammare, tum ex acri, et corrodente humore, tendines, nervos, periosteum, imo os ipsum corrodere valente, ex para\ iuxta, et o)/nuc unguis. Lat. panaritium. G. Fingerwurm, das böse Ding, Nagelgeschwär.

PAROPIAE, sunt anguli oculorum minores, tempora versus spectantes, ex para\ iuxta, et o)/ptomai video. Vide canthus.

PAROPTESIS, significat sudoris provocationem in balneo sicco cum prunis ardentibus, a paropta/w aduro.

PAROTIDES, sunt glandulae duae post aures sitae, occupantes foveam inter processum mammillarem, condyloidem et

os ingale factam, quae ab carotidibus externis sanguinem accipientes, salivam in magna copia conficiunt, eam communi ductui infundunt, qui circa tertium dentem molarem superiorem perforando musculum buccinatorem in os hiat. Item tumores glandulis, post aures, contingentes, ex para\ pone, iuxta, et ou)=s2 auris. G. Die Ohrendrüsen, Geschwulst hinter den Ohren.

PAROXYSMVS, est pars periodi morborum, qua intenduntur et exacerbantur> estque vel ordinatus, qui certis temporibus intensionis affligit, ut in febri tertiana, vel inordinatus, qui nullum certum intensionis tempus observat; sed nunc hoc, nunc illo die redit; nunc citius, nunc tardius infestat, ut in febre erratica. Vocatur et periodus, accessio, exacerbatio et invasio, aliis ei)sbolh\ Gal. lh/fis2 Arist. cuius ipsius initium a)rxh\ et e)pishmasi/a Galeno dicitur, a parocu/nw exacerbo. G. Anstoß, Anfall.

PARS, est corpus toti cohaerens, communique vita coniunctum, actionibusque perficiendis comparatum. Partes dicuntur sensibiles, spermaticae, et sanguineae: similares et dissimilares; organicae vel inorganicae: principales et ministrae; continentes et contentae etc. Gr. me/ros2 et mei=ra. G. ein Theil.

PARTHENIS, et PARTHENIUM, est planta cuius nomen variis imponitur herbis: sic appellatur, quod morbis uterinis mulierum, praesertim virginum, medeatur: sic vocatur matricaria, et artemisia. *parqe/nos2 enim virgo est. Officinis et herbariis cotyla foetida est, vide cotyla.

PARTVS, est fetus maturi in lucem editio. Gr. to/kos2, ku/hma. Sumitur et pro ipso foeru. G. Geburt, Frucht.

PARTVS CAESAREVS, est, quando infantes in difficili partu, ex abdomine et utero exscinduntur, vivente vel mortna matre. G. Der Kayserliche Schnitt.

PARVLIS, est inflammatio, putredo, aut excrescentia, iuxta gingivas, ex para\ iuxta, et ou)=lon gingiva.