CAMENA Early Modern Latin Texts

STEPHANI BLANCARDI LEXICON MEDICUM VIRI CELEBERRIMI IOANN. HENRICI SCHULZII OPERA INSIGNITER AUCTUM ET EMENDATUM NUNC DENUO RECOGNITUM VARIISQUE ACCESSIONIBUS LOCUPLETATUM CURANTE MICH. GOTTL. AGNETHLERO SAXONE TRANSILVANO. PRAEFATIONEM PRAEMISIT ANDREAS ELIAS BUCHNER POTENTISS. PRUSS. REG. A CONSIL. SANCTIOR MEDICIN. ET PHILOS. NATURAL. IN ACADEM. FRIDERICIANA PROF. PUBL. ORDIN. ET IMPERIAL. ACADEM. NAT. CURIOS. PRAESES. CUM PRIVIL. POTENTISS. POL: REG. ET ELECT. SAX. HALAE MAGDEBURGICAE, APUD IO. GOTTL. BIERWIRTH CIC IC CC XXXX VIII.

REDVVIA, est levis quaedam cuticulae ad unguium radices fissura. Nonnulli sic quoque paronychiam vocant. G: Nietnagel.

REFRIGERATORIVM, est vas ligneum, aqua plenum, cui fistula recta vel spiralis ex stanno vel plumbo inest, qua aqua destillata, refrigerandi gratia perfluit. G. ein Rühlfaß.

REGENERATIO, sive PALINGENESIA chemicis vocatur quando res quaedam operationibus in aliam formam redactae, ope aliarum operationum, vel peregrinorum additorum, in eandem naturam, qua prius gaudebant, reducuntur.

REGIMEN, vox recepta est in arte medica, denotans certam et a medico imperatam diaetae rationem, tam in statu sano quam morboso. Chymici etiam de regimine ignis loquuntur, atque in eo suos habent gradus. Vide gradus. G. Regel der Diät.

REGINA PRATI, est ulmaria: sic dicitur, quod laete caput in pratis prae ceteris plantis erigit. Vide ulmaria.

REGISTRA, seu VENTILAE, spiracula furni sunt, quae aer ingreditur sub venti specie, vel quibus superne exit, et quibus hinc pro operatoris intento dirigitur ignis, iis enim clausis, ignis debilior fit, verum apertis intensior. G. e)pisto/mia. G. Lufftloch.

REGNVM, est certa quaedam reductio rerum in tellure nostra reperiundarum ad aliquam classem generalem, quae omnes in quibusdam proprietatibus conucniunt. Tale in medicina constitutum fuit triplex. 1. Vegetabilium, continens sub se omnium plantarum genera. 2. Mineralium, continens omnia, quae ex terra effodiuntur, neque tam manifestam ex suo semine ac vegetabilia originem habent. 3. Animalium, complectens omnia animantium genera in quovis medio vitam suam degentia.

REGVLVS chymicis usitatissima vox est, qui in probatione aut fusione alicuius minerae, illud, quod manet in crucibuli fundo, regem vel regulum appellarunt, forte quia erat totius nobilissima essentia. G. Der König.

RELAXATIO, est quarundam partium, uti musculorum, vasorum ut et membranarum dilatatio ultra clasticitatis

suae, h. e. virtutis contractoriae, tonum, qua partes in functionibus suis sanis impediuntur; uti in strabismo, varice, aneurysmate, hernia etc. Gr. xalasmo\s2, a)/nesis2, xau/nwsis2. G. Die Schlaffigkeit.

REMISSIO FEBRIVM, est incalescentiae supra modum sanguinis cessatio, quae in febribus intermittentibus absolvi integre solet, in continuis vero partialis.

REMORA, est instrumentum chirurgicum apud Hildanum, quo os femoris restituitur.

RENES, Gr. nefroi\ bini sunt in abdomine, sub peritonaei duplicatura positi, prope diaphragma, multa pinguedine involuti, ad eandem fere altitudinem quam hepar et lien, quae illos quoque tegunt; dexter in homine inferior est quam sinister, accipiunt arteriam ab aorta perpendiculariter emissam, quae dividitur in plurimos ramos vermiculari reptatu currentes, et in se hiantes, ex quibus fistulae laterales minimae oriuntur, quae in corpora papillaria duodecim terminantur, et urinam a sanguine secretam evehunt in pelvim renis; in qua pariter similes fistulae ab innumeris glandulis oriundae in eundem usum desinunt. uterque ren emittit unam venam, emulgentem dictam, in cavam statim terminatam; nervisque quamplurimis et lymphatieis vasis gaudet. G. Die Nieren.

REPELLENTIA, sunt, quae, ut dicunt veteres, sua frigiditate, vel adstringendi vi, fervorem et affluxum humorum reprimendo, ac poros et meatus partium claudendo, intumescentiam partis imminuunt, et allabentes humores alio pellunt. Haec horum medicamentorum actio a nonnullis medicis circulationi sanguinis et humorum repugnare asseritur: tamen experientia multiplex, et solida ratio pro his medicinis militare videntur. Gr. a)pokroustika\. G. Zurücktreibende Mittel.

PEPOSITIO, est operatio chirurgica, qua membrum aliquod, quod loco suo debito excidit, cum violentia et artificiose, in pristinum locum reponitur. G. Herstellung, wieder einrichten.

RESEDA, est planta, quae habet caulem excavatum, striatum, villosum, ramosum, curvum: folia alternatim disposita,

profunde incisa, crispata: flores sunt anomali, in summitate caulium crescentes, coloris flavi, flori succedit capsula membranacea, triangularis, oblonga, continens semina exigua, obrotunda, nigra: radix est longa, tenuis, lignosa, alba, acris: haec planta crescit in pratis: dici videtur, a resedandis doloribus, collectionibus, inflammationibusque, habet sucum mollissimum: hinc credible est eum dolores sedare.

RESIDENTIA, sunt crassamentum seu faeces, quae in liquoribus turbidis ad fundum subsident.

RES NATVRALES septem ab institutionistis antiquis enumerantur, ut elementa, temperamenta, partes, humores, spiritus facultates, actiones: sed elementa et temperamenta pertinent ad physicam: humores, spiritus et partes, sanitatis causis annumerantur, quae constant ex bona temperie et apta conformatione; facultates et actiones, sub sanitatis effectis constituuntur. G: Natürliche Sachen.

RES NON NATVRALES, sunt sex, aer, cibus et potus, motus et quies, somnus et vigiliae, animi pathemata, excreta et retenta. Hisce merito a Sennerto aliisque adiunguntur applicata corpori externa, uti sunt balnea, fomenta, emplastra etc.; omnia enim haec bono usu adhibita, corporis prosunt, et ipsi naturalia fiunt; verum abusu, nocent. Denominatio haec olim tantum prioribus, scilicet aeri, cibo et potui est imposita, quae dicta sunt, quia non sunt de natura animalis aut ex illoveniunt, ou' pefu/kasi e)n h(mi=n. Postea adiecerunt diaetologi et pathologireliqua, quibus nomen non aeque convenit. G: Unnatürliche Sachen.

RES PRAETER NATVRAM, sunt morbus, morbi causae, et symptomata sive morbi effecta, quorum praesentia, illa quae in corpore sano fieri debebant, nunc impediuntur, adeoque abundant in corpore, quibus opponuntur totidem res secundum naturam: Sanitas, causa sanitatis et accidentia sanitatis. G. Widernatürliche Sachen.

RESINADioscoridi l. 1. c. 92. r(hti/nh; paenult. [abbr.: paenultimam] producit:

Quid facient ungues? nam certe non potes illos
Resina, Veneto nec resecare luto. Martial. l. 3. ep. 74.
Resinata bibis vina, falerna fugis. Martial. l. 3. ep. 77.
Despicias merito quid resinata iuventus. Iuvenal. Sat. 8.
Nec non resinas ex oricia terebintho. Seren. tit. vesic. purg.
Resina ex facili cera, viscoque coacta. Seren. tit. capill. ting.
Resinam misces, et saxis hordea fracta. Seren. tit. furunc. med.
Simplice resina miscebimus hordeatusa. Seren. tit. pan. dep.

Eodem modo paenult. [abbr.: paenultimam] producit Vindicianus. Quod si Mantuanus et Fracastorius paenultimam corripuerint, fecerint id invitis omnibus antiquis scriptoribus. Videatur Gruterus, Lipsius, Scaliger, Ramiresius, Raderus, Farnabius, Labbeus, Glonerus, Cavallus. Quin et r(hti/nh Graecorum, penult. prod. [abbr.: paenultimam producit]

Resina est corpus in certo frigoris gradu durum, fragile, pellucidum, ad calorem liquescens, et diffluens, in aqua non solvendum, in oleo, et in alcohole diluendum, in igne ardens instar olei. Gr. r(hti/nh, sunt arborum aut herbarum concretae lacrimae, ut mastiche, tus, ammoniacum, terebinthin etc. quae tempore et solari calore indurantur, substantiae pinguis, inflammabiles et in oleo solubiles sunt. G. Hartz.

RESOLVENTIA, sunt medicamenta, quae liquidorum animalium moleculas, quae praeternaturaliter coiverant in se, in naturales iterum diseerpunt, adeoque eas vel circulantes attenuant, vel haerentes in loco dividunt, et circulationi restituunt. G. Auflösende Mittel.

RESPIRATIO, est thoracis alterna dilatatio et collapsus; qua priori aer per os, nares, asperam arteriam in vesicularem pulmonum substantiam intrat, eam sua gravitate et elasticitate expandit, sanguinis fluxum per arterias venasque adiuvat, et in sanguinem agit ob thoracem ampliatum per contractionem musculorum intercostalium, et diaphragma planias redditum: et quo posteriori aer ex pulmonis compressi vesiculis, aspera arteria, ore et naribus expellitur, oh thoracem collapsum vi cartilaginum costarum agentium, cessante scilicet causa actionis musculorum intercostalium, sed pressione musculorum ab dominalium agente in viscera, adeoque diaphragma intus in thoracem intrudente, et simul invantibus contractionem thoracis musculo triangulari aliisque etc. Binae hae actiones sunt maxime necessariae ad vitam in animali perfecto, iis enim impeditis vita cessat, quia humorum circulatio per vasa sua cessat. G. Das Athemholen.

RESVMPTIVA a resumere, seu restaurantia a restaure, dicuntur alimentosa, ad aegros extenuatios restaurandos idonea.

RETE MIRABILE sic dicitur ob mirabilem stracturam, constat ex plurimis arteriolis et venulis, subicitur cerebri basi et glandulam pituitarium in ambitu suo complectitur, a lateribus ossis sphenoidis. Usus est ne sanguis subito nimis

ad cerebrum ruendo, aliquo modo supprimatur; in homine et equo, qui generosos effectus edunt, non ita invenitur. G. Das Wundernetz.

RETIFORMIS TVNICA, est quaedam interioris substantiae nervi optici in oculo expansio, instar texti sericei villos formans eminentes, tenerrimos, postice et lateraliter humorem vitreum ambiens, quae se habet ut paries albatus in camera obscura, qui species visibiles, per foramen camerae atratae admissas, excipir repraesentatque. Vide amphiblestroides. G. Das Netzhäutlein.

RETORTA, sive CORNUTA, est vas chymicum, ex vitro, lapide, ferrove conflatum; figura rotunda, ad cuius latus rostrum est flexum, retortum et cavum, quo destillanda ingeruntur et egeruntur. G. eine Retorte.

REVERBERATIO CHYMICA, est ignitio, qua corpora igne vino, in furno reverberii, calcinantur. Vide ignis actualis.

REVERBERIVM, est fornax chymica, qua corpora ignienda vel destillanda, per ignem undique a parietibus reflexum in ipsa corpora vel vasa continentia, calcinantur vel reverberantur. G. ein Reverberirofen.

REVIFICATIO, est, quando ex gr. mercurius ex cinnabari, additione salis alicuius, de novo suscitatur.

REVVLSORIA V. S., est operatio, qua sanguis in partem aliquam irruendo nimis agens, in contrariam, per venam, in parte satis remota opposita incisam, averitur; ut ex parte affecta id quod haeret expellatur, vel li vasa rupta sint, minori vi nunc pressa tempus se constringendi adipiscantur: quod ex legibus hydraulicis vere demonstratur. G. Das Ableiten.

RHA, idem quod rheum, et ita per excellentiam vocatur rhaponticum, ab amne Rha nominatur, qui suas aquas per Tanaim flunium tandem in Pontum Euxinum evomit. Est radix purgans, flava, longior rhabarbaro, sed eiusdem plantae. Nam tuberosa superior portio nomine rhabarbari venit. Sed inde propendentes propagines, crassae, longius demissae, nec ita compactae, sunt illud quod rheum, aut rhaponticum hodie dicunt.