CAMENA Early Modern Latin Texts

STEPHANI BLANCARDI LEXICON MEDICUM VIRI CELEBERRIMI IOANN. HENRICI SCHULZII OPERA INSIGNITER AUCTUM ET EMENDATUM NUNC DENUO RECOGNITUM VARIISQUE ACCESSIONIBUS LOCUPLETATUM CURANTE MICH. GOTTL. AGNETHLERO SAXONE TRANSILVANO. PRAEFATIONEM PRAEMISIT ANDREAS ELIAS BUCHNER POTENTISS. PRUSS. REG. A CONSIL. SANCTIOR MEDICIN. ET PHILOS. NATURAL. IN ACADEM. FRIDERICIANA PROF. PUBL. ORDIN. ET IMPERIAL. ACADEM. NAT. CURIOS. PRAESES. CUM PRIVIL. POTENTISS. POL: REG. ET ELECT. SAX. HALAE MAGDEBURGICAE, APUD IO. GOTTL. BIERWIRTH CIC IC CC XXXX VIII.

SOLVTIO CHYMICA, est operatio qua corpus quodcumque vel naturaliter, vel arte variis aliis heterogeneis partibus constans, in sua principia, ex quibus omnia mista conflata sunt, resolvitur et reducitur. G. Auflösung, Aufschliessung.

SOLVTIO CONTINVI, est separatio partium antea cohaerentium in unione, a quacumque causa facta, in vulneribus, ulceribus, fracturis etc.

SOLVTIVA a solvendo, qui humores intestinales solvunt, idem quod laxantia.

SOMNIFERA, Gr. u(nwtika\, sunt, medicamenta quae valent somnum producere, 1. per causas naturales tollendo impedimenta somni naturalis, qualia plerumque sunt obiecta externa, dolores, calores, sudor, animi curae, et quaecumque sanguinis circuitum augent, his igitur sublati per varia varii generis medicamenta, quae tamen omnia vocari solent u(pnwtika\, sequetur somnus: 2. per causas nonnaturales, opprimendo scilicet causas naturales vigiliarum, et impediendo fluxum spirituum animalium per nervos; quare hoc medicamentorum genus maxime in cerebrum et nervos agit. G. Schlafbringende Mittel.

SOMNIVM, Gr. e)nu/pnion, insomnium, est quqndo dormiendo nobis varia videntur occurrere, eodem modo ac si essemus vigiles, estque regulare, quando apparentiae seu phantasmata connexionem quandam habent; vel irregulare, quando contrarium evenit. G. ein Traum.

SOMNOLENTIA CONTINVA, est assidua in somnum procidentia et inclinatio; oritur, quod pori extremi corticalis sabstantiae cerebri viscositate quadam obliterantur, vel clauduntur quacumque ex causa comprimente, ita ut liber transitus spiritibus animalibus denegetur in musculos voluntariis actionibus inservientes. G. Schläfrigkeit.

SOMNVS, est ille status corporis vivi, sub quo sensus externi ab operationibus externis desistunt. Somnus dicitur natur alis vel praeternaturalis. Gr. u(/pnos2. G. Der Schlaf.

SONCHVS, duae dantur species generales, una quae est laevis, altera aspera; prior est planta, quae habet caulem sesquipedem altum, intus excavatum, tenerum, purpura centem: folia longa, laevia, fere glavea, dentis leonis instar, incisa vel laciniata, alternatim disposita, alia pediculo longo, alia nullo

gaudentia, sed latiore basi caulem amplectentia, in circuitu quasi dentata, in quibus vel nullae spinae vel molles, lacte praegnantia, salsa, amara: flores semiflosculosi, plurimis scilicet semiflosculis constant embryoni insidentibus, et calice crasso comprehensis, qui per maturitatem conicus fere evadit: embryo autem abit deinde in semen pappis instructum, thalamoque affixum, oblongum, rubicundum: radix minima, fibrosa, alba. Sonchus vero asper habet folia sonchi levis crassiora, obscurius viridia, in crebras lacinias divisa, ad endiviae folia accedentia, basi sua caulem inanem amplectentia, spinulis longioribus, et rigidioribus aspera, (quin etiam folia extrema et laciniae in angustiores et acutiores mucrones desinunt) lac fundentia salsum et amarum: cetera quae de soncho laevi dicta fuerunt, huic conveniunt, dicitur para\ to\ sw=on xe/ein, quod salubrem sucum de se fundat; Lat. cicerbita, lactuca leporina, lactucella quia lac fundit, et nutricibus lactis copiam praebet. G. Hasenkohl.

SOPHIA CHIRVRGORVM, est nasturtium silvestre, quia forte ad illam plantam, ob salubres effectus, solebant confugere, ac si illorum rota sapientia in istius herbae usu consisteret.

SORBITIO, est ea actio, qua clausis naribus interius velo palatino, ore anterius arctato, ut fiat parvum foramen, vacuum excitatur Boylianum in ore, dum lingua aerem in eo contentum suo applicatu ad palati fornicem versus posteriora [reading uncertain: print faded] pellit, et genae gingivis appositae omne liquidum prohibent, qua fit, ut applicata ori liquida, una cum aere intrantia, speciem soni excitent. G. Das Schlurffen, Saugen.

SORBVS, SORBUM, plurali SORBA, sunt fructus sorbi sativae, pyrum moschatellinum parvum aequans, turbinati, umbilicati, magis minusue rubentes, pro ut solem sensere, carne flavescente, et ante maturitatem adeo austero succo, ut strangulet, colore in rutilum transeunte, at ubi velut fermentatione quadam emolliti fuere, vix mutato interno colore, dulci sotis et vesca carne non sine adstrictione: huius arbor est magna, ramosa, truncum habens rectum, cortice aspero et pallido obductum: solia sunt oblonga, instar fraxini, in margine dentata, villosa mollia, inferius alba, saporis styptici:

flores sunt parvi, albi, plures sibi invicem iuncti, pediculo ex foliis enato adhaerentes; quinque foliis in orbem positis constantes: his deciduis succedit fructus supra dictus. Gr. o)/h, vel ou)/a, et fructus o)/on, et ou)=on ab ovi forma. G. Spierbaum, Speiren, Spöräpfel.

SORGVM, est frumenti seu milii spedies: ab Italica voce sorgi nomen habet: vocatur etiam melica. G. Sorgsaamen.

SORY, est minerale lapidosius et uchementius compactum quam chalcitis aut misy, sed et crassissimum, fricatum scintillas emittens: chalcitis, misy et sory mineralia sunt, inter se origine et viribus coniunctissima. Antiquis sunt celebria nomina: nostratium fere quisque aliam de iis habet sententiam.

SPAGYRICA MEDICINA, quam vocem nonnulli a)po' tou= spa=|n et a)gei/rein, a segregando, et coniungendo, quod heterogenea separet, et homogenea iterum coniungat, deductam putant, idem quod hermetica medicina, quae nimirum fundamenta sua medica, et mutationes corporis animalis, humorum, statum morbi, et actiones medicamentorum ponit et explicat ex mutationibus, quae inducuntur corporibus aliis ope vulgaris ignis, adeoque analogice ubique et in quocumque corpore sic fieri statuuntur. Chymici Paracelsici multa habent nomina sine ratione excogitata, unde etiam toti arti decebat tale imponi.

SPARADRAPVM, est linteum utrinque ungento spisso vel emplastro tinctum. Nempe post liquationem unguentorum vel emplastrorum, linteum penitus immergitur, quod ductum extrahitur, extenditur et in usum medicum asservatur, dicitur etiam tela Gualteri, seu emplastrum ad fonticulos.

SPARGANOSIS, est mammarum, a nimia copia lactis, distensio, a spargano/w fasciis distendo.

SPARTIVM, est genistae species; ita dicitur quod funiculi ac vinculi usum in alligandis vitibus praebeat. A Graeco spa/rton, funis.

SPASMODICA, sunt medicamenta spasinum pellentia, influxuum spirituum vel sanguinis inordinatum vel corrigendo, vel aere quodcumque stimulans et in musculo haerens

tollendo, vel sensum partis nervorum compressu hebetando. G. Krampfstillende Mittel.

SPASMVS, et SPASMA, denotat quemlibet motum convulsivum in genere: quem distinguunt in tetanum et spasmum; per illum contractionem constantem, qua membrum rigidum et inflexile evadat; per hunc vero motus celeres et concussiones, quae interiecta quiete alternatiom cessent redeantque, intelligunt. Spasmus fit cum acri dolore in artubus, crure, sura, pede, et aut momento uno vel altero, aut aliquot horis persenerat; accidit vero aegris et iis qui uteumque sani sunt; in febribus, scorbuto, crapula, et saepe in somno: ac cui semel evenit, ei solet saepe contingere, ita ut somnus interrumpatur. Huius species sunt, spasmus in vulneribus, spasmus cynicus, strabismus, risus sardonius etc. a spa/w contraho. G. Der Krampf.

SPASMVS CYNICVS, CANINA CONVULSIO, est convulsio musculorum oris. Hoc est, quando musculi maxillares convelluntur, et os, nasus, oculus, atque adeo dimidia faciei pars, in obliquum et rugas torquetur, imo et irati canis effigiem repraesentant, ita ut qui correpti, efflare aerem, aut humorem expuere nequeant, saliva ex ore fluente. G. Hundskrampf.

SPATHA, est instrumentum oblongum, ex argento, chalybe, cupro aut ligno confectum: inferius latum, quo electuaria vel conservae et emplastra absque manuum inquinatione commode tractantur, chirurgis et pharmacopoeis familiare. Vide spatula. G. ein Spatel.

SPATVLA, SPATHULA, est instrumentum minori forma, quam spatha. Barbaris significat quoque scapulam. G. ein Spatel.

SPECIES, dicuntur in officinis semper paratae mixtiones pro magis compositis ilico conficiendis coordinatae. Sic dicuntur species decoctorum usualium, quae in promptu habentur, ut absque mora possint parari Prae reliquis tamen hoc nomen sibi vindicant pulveres nonnulli, tam aromatici, tum cathartici, qui ordinati fuerunt olim, ut inde conficerentur electuaria, morsuli vel rotulae, pro eo ac vel medico vel aegrotanti commodius videretur. Tales sunt species aromatic. rosatae, Species diaturbith cum rhabarbaro, etc. G. Species.