CAMENA Early Modern Latin Texts

STEPHANI BLANCARDI LEXICON MEDICUM VIRI CELEBERRIMI IOANN. HENRICI SCHULZII OPERA INSIGNITER AUCTUM ET EMENDATUM NUNC DENUO RECOGNITUM VARIISQUE ACCESSIONIBUS LOCUPLETATUM CURANTE MICH. GOTTL. AGNETHLERO SAXONE TRANSILVANO. PRAEFATIONEM PRAEMISIT ANDREAS ELIAS BUCHNER POTENTISS. PRUSS. REG. A CONSIL. SANCTIOR MEDICIN. ET PHILOS. NATURAL. IN ACADEM. FRIDERICIANA PROF. PUBL. ORDIN. ET IMPERIAL. ACADEM. NAT. CURIOS. PRAESES. CUM PRIVIL. POTENTISS. POL: REG. ET ELECT. SAX. HALAE MAGDEBURGICAE, APUD IO. GOTTL. BIERWIRTH CIC IC CC XXXX VIII.

TINEA, est scabies capitis, cutem erodens cum squamis et crustis, pilorumque evulsione, colore cineritio; odore foetido, orta ab acrimonia sanguinis in glandulis subeutaneis haerente. Triplex eius datur species 1. squamosa, dum enim scalpitur multas furfuraceas squamas de se remittit. 2. ficosa dum haec crusta sua flava denudatur, apparent vivae rubraeque carnis grana ficuum interioribus granis similia cruentam materiem ex se emittentia. 3. est achor, quem vide supra. Morbus hic infantes, sed plerumque adultiores invadit: dicitur tinea quia haud rato in eo latent vermiculi copiosi, vel pediculi, vel quia proserpit erodendo ut tinea in vestibus. G. Böser Grind. Porro tineae nomen ab antiquis etiam tribuitur lumbricorum intestinalium generi lato, quod, ubi inter se cohaerent, kongam taeniam format, a Graeco taini/a fascia. G. Bändelwürmer, Plattewürmer.

TINEARIA dicitur etiam ageratum, et stichas citrina, ita vocatur, quod eius flores, vestes cistis asservatas, a tiners arceant, conserventque.

TINVS, TINNUS, TYNNUS, est arbuscula, quae habet virgas longas, quadratas, ramosas: folia magna ampla, bina, iuxta ramos sibi invicem opposita, nigra, splendentia, aliquantulum lanuginosa, semper virentia, inodora, saporis amari cum aliqua adstrictione: caliculus est geminus, inferior trifidus, superior quinquefidus, uterque monophyllus: flos est monopetalus, rotatus, quinquefidus, infra breviter tubulatus, quinque staminibus ex pariete interno tubuli floris ortis: ovarium in fundo calicis, tuba longa, triquetra, scabra instructum, fit fructus olivae similis, umbilicatus, fetus semine unico pyriformi: haec arbuscula crescit in locis saxosis. est laurus silvestris: Gr. *da/fnh a)gri/a.

TINNITVS AVRIVM, sive SIBILUS AURIUM, est susurrus quidam aurium, ab obstructione arteriarum membranam tympani perreptantium, vel re intus vel extus aurem irritante, qua aer in auris cavo ab arteriis pulsantibus continuo modetur et tympanum leviter verberatur, unde susurrus et bombus producitur. G. Das Sausen und Brausen, das Klingen der Ohren.

TITHYMALVS, est planta, quae habet unum pluresve caules, sesquipedem altos, rotundos, minimi digiti crassitie; folia dura, oblonga, amygdali minora: ex summitate ramorum nascuntur ramusculi gerentes flores nigros,

monopetalos, campaniformes, globosos, multifidos, et duobus foliolis cinctos, quae calicis vice fungi videntur: flori succedit fructus exiguus, trigonus et in tria loculamenta, singula unicum semen oblongum continentia, divisus: radix dura, lignosa, lacte acri, mordicante turgidula; ubique fere sat copiose provenit in locis aridis, incultis, sterilibus, lactaria, lactuca caprina, a titqo/s2 mamma, quia lac fundit: vocatur etiam Characias Dioscoridi id est vallaris a xa/rac vallis; dicitur et euphorbia, et esula maior, vid. esula. G. grosse Wolffsmilch.

TITILLATIO, est in voluptatis sensu gradus, prope dolorem proximus: nam ut voluptatem percipimus, cum organum sensus ita concutitur, vires ut sint ad resistendum maiores: ita, si concussio fiat aliquantulum maior, minor vero vis, quae resistat, oritur Titillationis Sensus, qui cum habet aliquam coniunctam molestiam, proxime ad dolorem gradum struit, quare ad morbos referri debet: solet autem maxime sentiri in latere, et sub planta pedum, ubi nudissimi iacentnervi, et in iis, quibus cutis tenera est, et non assuevere titillationi. Gr. ga/rgalos2. G. Das Rützeln.

TOMENTVM, Latinis omne id quod culcitrae ad molliorem et calidiorem quietem infarcitur, dicitur, sive id lana sit sive pluma, sive quod voluerit aliquis, excipiendis molliter et fovendis calore corporibus nostris aptum. Sic dictamni folia, quod mollia videntur esse, tomentitia et lanea dicuntur, hoc est gnafaloeidh=: ita ex graminis eriophori lanuginosis summitatibus anaclinteria seu culcitrae fiunt.

TONICA, sunt quae membris foris illita, nervis et tendinibus robur conciliant, a tei=nw porrigo, tendo.

TOPHVS, Gr. pw=ros2, est concretio quaedam lapidosa, seu gypsea, calci non absimilis, in quacumque parte, praesertim ossibus, excitata.

TOPIARIVM opus est, quod ex arbore, frutice vel herba ad decorem componitur in testudinea aut cameras

fornicatum. Hinc topiariae dici merentur arbores vel herbae, quae nimirum huic operi, quod flexiles sunt, ac suo lentore sequaces, accommodantur.

TOPICA, sunt medicamenta externa, quae medentur singulari corporis parti, actione quadam illi parti propria, v. gr. emplastra vulneribus; epicarpia febribus etc. a to/pos2 locus. G. Aeusserliche Mittel.

TORCVLAR, TORCULUM, est praelum, quo olea vel succi exprimuntur. G. eine Kelter, Presse. Item, est instrumentum, quo chorda duobus bacillis circumagitur, in extirpandis membris, ut vasa sanguinea constringantur. G. Ein Drehstock.

TORCVLAR HEROPHILI, est ille locus, ubi quatuor sinus crassae meningis cerebri coniunguntur.

TORI, sunt in vegetabilibus prominentes partium calli et in se pulparum modo collecti; Gr. kondu/lous2 vocant. Hinc kondulw/dhs2, id est, torosus, quod idem Latinis est ac nodiformam prae se ferens.

TORMENTILLA, Gr. e(ptafu/llon, sive SEPTIFOLIUM, quia eius folia ex septem constant incisuris, sic dictam volunt, quod tormentum cruciatumqu dentium saevissimum placet, atque venenatarum quarundam rerum compescat furorem, et cruciatum. G. Birckwurtz, Ruhrwurtz, Tormentille.

TORMINA POST PARTVM, sunt dolores, quos puerperae post partum patiuntur, quando nempe lochia rite non procedunt, qui torminibus partus sunt nonnumquam plane similes; post laboriosissimos partus etiam saepe dolores aliqui remanent. G. Nachwehe.

TOSTIO, est actio qua medicamenta igne torentur, ut vires mutentur, uti fit in tostione rhabarbari, quod cum ante fuerit purgans, nunc sit adstringens: torrentur quoque

turundae nonnullae; quae orificiis ulcerum ad dilatandum intruduntur, ut sic tostione imminutae, per alluentia ulceris liquida tumere eo plus possint.

TOXICA, sunt medicamenta venenata, quibus barbarorum sagittae illiniebantur.

TRACHELIVM, est campanulae species: Lat. cervicaria forte dictum, quod cervicis et colli malis medeatur. Gr. tra/xhlos2 est collum. G. Halßkraut.

TRACHOMA, est, quando palpebrae invertuntur, densiores et inaequales factae; vel cum asperitate etiam rubent cum pruritu et pustulis, instar milii granorum; vel cum inveterato malo, insuper a parte interiore exulcerantur cum fissuris et callis, a traxu/nw aspero, hinc trachomaticum, est collyrii species, quod olim in usu erat, ad hunc affectum.

TRAGACANTHA, seu TRAGACANTHUM, est gummi fruticis eiusdem nominis pellucidum, album, subdulce, leve ac sincerum, in granis plerumque fragmentisve contortis: eius frutex pumilus admodum est, habetque ramos lanuginosos, spinisque instructos, rigidos, firmos; lentis fere folia pallida, pinnata, velut coniugata, costae adhaerentia, abeunti in mucronem albescentem: flos est papilionaceus, ex cuius calice surgit pistillum, quod deinde abit in siliquam secundum longitudinem divisam, bicapsularem, brevem et quasi ovatam, continentem semina reniformia. Frutex hirsutus est, unde nomen, tra/gos2 hircus, et a)/kanqa spina, quasi spina hirci. Exsudat hoe gummi radice incisa, vel ut alii volunt, sponte sua. Praestat pellucens, gracilis, levis, sincera et subdulcis. G. Tragant.

TRAGOPOGON, est planta, quae habet caulem sesquipedem circiter altum, rotundum, solidum, in plures ramos divisum: folia longa, angusta, acuta, croci folia referentia, sed breviora, et latiora: flos est semifloseulosus, plurimis scilicet semiflosculis constans, embryoni insidentibus, et calice comprehensis multifido, sed nequaquam squamoso, in multas lacinias diviso, quae ita longae sunt, ut ipsum florem recondant: embryo autem deinde abit in semen membrana seu involucro obvolutum, pappis instructum, thalamoque affixum: crescit in paludibus et locis aquosis, est barba hirci; ex tra/gos2 hircus, et pw/gwn barba. Nomen sibi adscivit, quod e

calycis summo, floribus evanescentibus, papposa prodeat caesaries, seu comosa lanugo, cui cum hirci barba nonnulla similitudo. G. Bocksbart, Haberwurtzel.

TRAGEAE non differunt a pulveribus, nisi quod tenuissime adeo medicamenta, ex quibus parantur, hand terantur, et vel externe adhibeutur corpori appositae aut in sumum resolutae; vel sacculo linteo inclusae in vino aut alio liquore detinentur, ut vires suas liquori communicent. Aliquando tamen componuntur etiam ex speciebus antidotorum, odoratisque aliis rebus et medicamentis sunplicibus in pulverem redactis, saceharo addito. In his conficiendis communiter capitur uncia una sacchari, ad singulas drachmas specierum, praesertim amariorum et minus gratarum. G. Pfaffenfutter, Trisenett.

TRAGOCEROS, est aloe, ob folia cornuformia, hirci cornibus simi ia, a tra/gos2 hircus, et ke/ras2 cornu.

TRAGOPYRVM sic aliquando vocatur fagopyrum: quasi hirci frumentum, ex tra/gos2 hircus, et puro\s2 frumentum. Vide fagopyrum.

TRAGORCHIS, est satyrion hircinum vel caprinum: ex tra/gos2 hircas, caper, et o)/rxis2 testiculus.

TRAGORIGANVM, est origanum hircinum. Non alia forsitan ratione sic dictum, quam quod eius pabuli voluptate animal hoc caperetur, ex tra/gos2 hircus, et origanum.

TRAGVS seu hircus est auris eminentia, quae tempora spectat, posita sub helicis exortu, erecta, formae triangularis pilis aiiquot hispida, in quibusdam densam hirci barbulam exprimens. G. Der Bock.

TRANSFVSIO, est deductio sanguinis vivi et in vasis animalis fluentis, ope tubulorum sibi continuatorum in vasa alterius animalis vivi; in scopum vasa inanita languentis animalis replendi, sanguinem mutandi, morbos curandi, vitamque longiorem ducendi; quod in maioribus animalibus, et ipsis hominibus, postquam circulatio sanguinis inventa fuit,

saepe tentatum est; raro felici, saepe infortunato successu; vasa enim in uno animali suae capacitati proportionatum liquidum continentia, non respondent robori, magnitudini etc. vasorum in alio animali; liquida pariter vel sunt nimis solida, crassa, et alterius indolis, vel nimis fluida, facilius resolvenda in uno quam alio animali, adeoque, quod uno animali conveniebat salubre liquidum, in alio est letiferum, atque haeret in minimis, obstructiones irresolubiles excitat, vel si liquidum tenuius fuit, ex vasculis omnibus excretoriis effluit, neque viribus vitae sustinendis par est; unde haec medendi methodus iure exolcuit.

TRANSVERSALES MVSCVLI, primum par exhibet sese membranoso principio, ab ipsis transversis lumbalium vertebrarum processibus, osse item ilium cartilaginosoque praeterea costarum confinio interius profectum, peritonaeo subiecto inhaeret, et ad eandem cum ceteris abdominis metam fertur. Alterum par cervici extendendo vel in posteriora flectendo destinatum, oritur a faex aut septem primarum vertebrarum processibus externis, et inseruntur exterius in omnes vertebrarum cervicis transversos processus. G. Der Zwerchmuscul.

TRAPEZIVS MVSCVLVS, sic dictus a figura Geometrica. Vide cucullaris musculus.

TRAVLVS, et TRAULOTES, est blaesitas, sive vitium in L et R pronuntiando, a trauli/zw balbutio. G. Das Lispeln.

TRAVMATICA, sunt, medicamenta quae in decoctis et potionibus assumpta, scrosos et acres humores seu sucos e corpore educunt, vel mitigant, sanguinemque nimis torpidum movent, vel nimis motum retardant, nimis fluidum inspissant; nimis crassum ita attenuant, ut in partes vulneratas, ruptas vel contusas commode propelli possit; et quibusdam partibus adstringunt, et detergunt; hinc videmus quod vulneraria medicamenta specifica nulla sint, quae in omni conveniunt aegro, verum quod dato aegro accommodanda sint pro aegri viribus, statu, et liquidorum ac vulneris conditione: ista lapsis, contusis, et vulneratis conducentia, vulneraria nuncupantur, a trau=ma vulnus. G. Wundartzney.