CAMENA Early Modern Latin Texts

JOH. JACOBI HOFMANNI SS. Th. Doct. Profess. Histor. et Graec. Ling. in Academ Basil. LEXICON VNIVERSALE, HISTORIAM SACRAM ET PROFANAM Omnis aevi, omniumque Gentium; CHRONOLOGIAM AD HAEC VSQVE TEMPORA; GEOGRAPHIAM ET VETERIS ET NOVI ORBIS; PRINCIPVM PER OMNES TERRAS FAMILIARVM Ab omni memoria repetitam GENEALOGIAM; Tum MYTHOLOGIAM, RITVS, CAERIMONIAS, Omnemque Veterum Antiquitatem, ex Philologiae fontibus haustam; VIRORVM, INGENIO ATQVE ERVDITIONE CELEBRIVM Enarrationem copiosissimam; Praeterea ANIMALIVM, PLANTARVM, METALLORVM, LAPIDVM, GEMMARVM, Nomina, Naturas, Vires, Explanans. EDITION ABSOLVTISSIMA, Praeter Supplementa, et Additiones, antea seorsum editas, nunc suis locis ac ordini insertas, VBERRIMIS ACCESSIONIBVS, IPSIVS AVCTORIS MANV novissime lucubratis, tertia parte, quam antehac, AVCTIOR, LOCVPLETIOR: INDICIBVS ATQVE CATALOGIS REGVM, PRINCIPVM, POPVLORVM, TEMPORVM, VIRORVM ET FEMINARVM ILLVSTRIVM, ANIMALIVM, PLANTARVM; Tum praecipue NOMINVM, QVIBVS REGIONES, VRBES, MONTES, FLVMINA, etc in omnibus terris, vernacula et vigenti hodie ubique lingua appellantur; Caeterarum denique rerum memorabilium, ACCVRATISSIMIS INSTRVCTA. TOMVS PRIMVS Literas A, B, C, continens. [gap: illustration] LVGDVNI BATAVORVM, Apud JACOB. HACKIVM, CORNEL. BOVTESTEYN, PETR. VANDER AA, et JORD. LVCHTMANS. MDC XCVIII. Cum peculiari Praepott. D. D. Ordinum Hollandiae et West-Frisiae Privilegio.

ADELDAGUS Episcopus, trium Othonum cancellarius, qui Haraldum Daniae regem baptizavit, et multos doctores ad Septentrionales misit.

ADELEIS Ruscorum Regis filia, uxor Henrici IV. Imperat. in quam cum acerbum odium concepisset, in carcerem conditam omni contumeliarum genere afficiendam ac prope lacerandam susceperat: itaque ad cetera illata probra cum Nicolatitarum more multis eam stuprandam prostravisiet, idem Conrado etiam filio ut faceret, imperavit: addidit inde flagitio contumeliam. His de rebus Adeleis cum forte pavens e [orig: ê] carcere evasisset, ad Mathildem Lombardiae et Tusciae principem, Henrici hostem, in Italiam se recepit, ac supplex misericordiye eius subsidium imploravit. mathildis benigne exceptam urbano II. Pontifici commendavit. Urbanus verbis mulierem consolatus, atque ut in monasterium iniret hortatus, remisit domum. Sigonius l. 9. regni Italici.

ADELETA uxor Lotharii Imperat. quo [orig: quô] defuncto [orig: defunctô] a Berengario, qui Veronae Imperator declaratus fuerat, in Gardensem arcem relegata, ibi ad id inopiae redacta est, ut, emendicato [orig: emendicatô] per nuntium cibo, calamitosam tueretur vitam: ergo clam ex Garda profecta, ad Aleardum Veronae antistitem se contulit: is, quia locum, ubi tam illustris femina latere posset, non habebat, eam ad Accionem avunculum suum, quondam Lotharii amicum, clandestine misit: cuius opera [orig: operâ] tam diu in suburbano quodam ad decimum lapidem latuit, quoad Othoni prumo, uno Accione auspice, nupsit. Otho illam in Germaniam duxit, havitque ex ea filium, qui Otho Secundus est postea cognominatus. Sabellicus l. 4. Decad. 1.

ADELFATUM *)ade/lfaton Graecis recentioribus, congregario est et confraternitas, ab *)adelfo\s2, srater. Ii enim omnes etiam fruentur rursus iis, quae sibi adsunt, praesecturis et oeconomiis. et ministeriis, ac muneribus et officiis, quae illis adsunt, quae dicuntur Adelphata, Balsamon can. 37. in Taull. ubi alia vocis notio. In donatione MS. facta Monasterio Casinensi a Tertullo, ubi fit mentio fatris eius Faustuni, legitur: Una cum Faustino nostro exadelpho carissimo, apud Dominic. Macrum in Hierolexico. In Vita MS. Magnobodi Episcopi Andegaviensis c. 26. Adelphi dicuntur Monachi, Fratres Graece a)delfoi/. Vide Meursium in *)ade/lfaton, citatum Car. du Fresne Glossar.

ADELGERION Regulus German. a Clodovoeo I. victus, Ducalique dignitate contentus esse coactus est. Quidam illum faciunt primum Bavariae Ducem, Amm. Marcellin.

ADELGISUS Azorenorum Longobardiam infestantium Soldanus, qui legatum Capuanorum et Beneventanorum, ope a Basilio Imperat. Constantinopolitano implorata [orig: imploratâ] redeuntem, lectis quas ferebat literis, sexcentis confodit rctibus. Cuspinian. in Basilio, ex Zonara et Cedreno.

ADELHAIS aliis Praxeda, uxor Henrici II. de qua vide Bertold. et Baron. A. C. 1094. 1905. Fuit idem nomen commune pluribus illustribus feminis ex Francica, Sabaudica, Germaniaeque familiis principalibus. Vide Adeleidis et Adelbeidis.

ADELHARDUS Hirsaugiensis coenobii monachus, religiosus et doctus, es gravissimo capitis dolore visum amisit: ac post cessantibus doloribus, annis, fere 20. et tribus supervixit. Dono [orig: Donô] prophetiae illustris erat caecus. triennio [orig: trienniô] enim ante et diem, et horam sui obitus fraturibus indicavit: Monasterii vastationem quae post annos 80. sequuta est, vivis coloribus ac sieius spectator fuisset, depinxit. Mortuus A. C. 934. Aetatis 78. Trithemius in Hir saugiensi Chronico.

ADELHEIDIS [1] Friderici Saxoniae principis uxor, forma [orig: formâ] venusta [orig: venustâ], sed libidinum flammis furens, posthabito [orig: posthabitô] mariti sui thoro [orig: thorô], cum Ludovico Thuringiae Marchione clam consuevit, et ut honestate coniugii facinus tegeret, cum adultero de tollendo coniuge sonsilium iniit. Itaque die quodam [orig: quôdam] moechus equitum turma [orig: turmâ] stipatus ad colloquium evocat Adelheidem: quo [orig: quô] finito [orig: finitô], arci, vicinam silvam ingreditur, atque in ea venari incipit. Adultera ex composito virum in balneis tum exsistentem accedit, magnamque animi indignationem imulans, ipsum timiditatis arguit: quod Ludovicum ad arcem suam venari patiatur. Fridericus paucis comitantibus Ludovicum insequitur: ibi cum ex verbis ad verbera perventum esset, Fridericus occubuit, A. C. 1065. Itaque Ludovicus et Adelheidis matrimonium efarium contraxere [orig: contraxêre]. Chronicon Mersburgense l. 2. c. 12.

ADELHEIDIS [2] Monialis quaedam in partibus Rheni, in oppido Bingen: claruit A. C. 1140. cum ad templum itura sese exquisite ornasset [orig: ornâsset], in via pedem arboris radici tanto [orig: tantô] im pegit impetu, ut corrueret: elevata a pedisequis dixit, siat quaeso hae corporis mei offensio et casus, animae meae resurrectio et salus: protinuspue deposito [orig: depositô] mundo [orig: mundô] muliebri, tuguriolum quoddam da parietes ecclesiae ingressa est, et toto vitae tempore se in eo continuit: frequenter rapta est in somnis, et didicit quae non solum eloqueretur, sed quod Latine aliis dictaret: mulata etiam praedixisse fertur Nauclerus generat. 39. Histor. Ulmensis.

ADELHELMUS Durotellus, Inae Anglorum Occidentalium regis es patre nepos, in Bladunensi, vel Malmesburiensi coenobio educatus, omnes Theologos suae aetatis superavit: moritur A. C. 709.

ADELICIA Lotharinga, henrici primi, Anglorum Regis, uxor. Polydor. Virgil. l. 11.

ADELINDA Caroli M. Imperat. concubina, ex qua Theodericum procreavit. Cuspinianus.

ADELINGUS a Saxonico Aedel, vel Aedelam, i. e. nobilis egregius: Anglosaxonibus olim usurpatum pro Regia Sobole, et Regum succesiore, quem Galli Domicllum vocabant, apud Marculfum: Scriptores Latini eius aetatis clitonem: Brittanni urchrichiad etc. Ex Canuti tamen Legum veteri Interprete, et Lambardo recentiore etiam Regni Magnates, praesertim Comites et illustriores: ino ex Nithardo l. 4. omnem Saxonicam Nobilitatem, sub Adelingorum

appellatione censitam olim, colligit Spelmannus Glossar. Archaeol. quod nec dum apud Germanos antiquatum. Eft autem Ling, Saxonica paragoge: pro filio vel iuniore: unde Edamonlin, fil. Eadmunki, Salingi, Harlingi, Carlingi, a Sala, Harleo, Carolo, profecti: Nordalingi, (ita Normanni dicti funt) quafi filii Aquilonis: hodie ab Anglis Dani Easterlinig, quafi Orientis Soboles, appellantur, Idem. Vide quoque supra Adalingi.

ADELITTI et Almoganeni, populi Hispanis ita dicti, qui ex volatu avium, ex voce, ex ferarum occurfu aliarumque rerum plurimarum ariolantur quid boni malique fit eventurum, deque auguriis ornnibus prognofticis libros habent diligentiffime scriptos. Horum alteri sunt duces ac velut magiftri, alteri comites ac discipuli. Eft et alia horum peritia, inveftigare tranfitus non equorum modo iumentorumque, sed hominum quoque, per veftitam, per nudam, per duram humum, per lapides, per faxa, ut nec numerus eorum, qui tranfierunt, eos unquam fallat, qui appofita [orig: appofitâ] voce Investigatores dici poffunt. Laurentius Valla l. 1.Historiarum.

ADELMAN Episcopus Sebusianorum, scripsit contra Berengarium, de praesentia corporis Christi in S. cena, Circa A. C. 1060.

ADELMUS vel ADHEMARUS ob eruditionem et probitatem, magno apud Carolum M. in pretio. Scripsit Historiam Franciae, quam Aimoin suae totam inservisse e faretur. l. 4.

ADELON Adelingus, nomen Frisii cuiusdam, qui sub Carolo M. de moribus Indorum scripsit, Abgillae su/gxronos2, de quibus vide Voss. l. 2. de Hist. Lat. c. 32.

ADELPHENA Francorum Regis filia, sumpta in matrimonium a Theodorico. Eusebius.

ADELPHII Haeretici, vide Messalini, it. Euchiteae et Precatores. Iidem aliis Adelphiani.

ADELPHIUS [2] Rauracensium Episcopus, (Basilea autem Rauracorum caput) primae synodo, quam Franci post receptum Christianismum, A. C. 514. Aureliis celebrarunt [orig: celebrârunt], interfuit, atque alteri poftea, sub Childeberto Rege A. C. 537. ibidem coactae, Asclepius presbyter, Adelphii vicarius, subscripsit. Urstisius Histor. Basil.

ADELPHIUS [3] Historicus, Marco Antonino familiaris, qui eius in Parthos expeditionem conscripsit, in qua et ipse adfuit, et praefuit. Strabo l. 11. Quamquam non displicet coniectura Casauboni legentis o( *de/llios2. Ita sane eum appellant Plutarchi codices in Antonio. Dioni quoque similiter vocatur, ex quo et praenomen eius discimus, nam Quintum Dellium vocat. Vide quae de eo prodidit, l. 49 et 50. Sed Marci Senecae Suasoria [orig: Suasoriâ] prima [orig: primâ] dicitur Deillius, uti et L. Senecae, l. 1. de Clementia [orig: Clementiâ], c. 10. quamquam ibi vulgo fit Duillius. Sed Dellius legi debere, iamdudum Lipsio observatum, ad l. 1. Annal. Taciti. Etiam Horatii l. 2. Ode 3. ad Dellium scripta est, imo in plerisque diserte legas Q. Dellium, ut illa [orig: illâ] quae ante saeculum Basileae cum Acronis commentariis prodiit: at nimis audacter pro eo Cruquius, contra omnium codicum fidem L. Gellium reponit. Nic. Lloydius.

ADELPHIUS [4] proconsularis vir, cuius uxor fuit docta illa Proba Falconia, cuius Virgiliani Centones hodie leguntur.

ADELPHUS Chaucorum Princeps, cum valida manu, a Carolo M. Francorum Rege, in Britannos miffus victor rediit.

ADELSTANUS vel ETHELSTANUS Angliae Rex, Edoardi ex concubina fil. regnavit laudabiliter, ann. 16. Saxonice gemma, sive lapis pretiosus: nam Ethel, seu Adel est Nobilis, Camdeno.

ADELVALDUS seu ADOLOALDUS Langobardorum in Italia Rex, patri Agilufo successit A. C. 616. regnavit usque ad A. C. 626. Phocae tyranno coaevus, Paul Diac. Langobard. l. 4. c. 3 1. Successit Ariolaldus,

ADELUARDUS praedicator ab Adelberto Hamburgensi Metropolitano missus in Sueoniam. Crantzius l. 4. Metrop. c. 33.

ADELULFUS Angliae rex, qui A. C. 851. vulgata [orig: vulgatâ] Leonis IV: Pontificis sanctitate permotus venit Romam, ac benigne exceptus, cum ad basilicam S. Petri adisset, damnatus voti, regnum suum tributarium ecclesiae Romanae constituit, singulis familiis numo [orig: numô] argenteo [orig: argenteô] in annos singulos obligatis. Sigonius l. 5. regni Italici.

ADELUS Gothorum et Sueonum Rex, parta [orig: partâ] de Danis magna [orig: magnâ] victoria [orig: victoriâ], fanum Dianae Scythicae pro agendis gratiis ingreffurus, subito [orig: subitô] equi lapsu attritus periit. Ioannes Magnus l. 8. c. 22.

ADEM Arabiae Filicis Emporium, celeberrimi nominis, quo ex Aethiopia, India, et Perside negotiatores conveniunt. Urbs est magnifica, situ, et structura [orig: structurâ] bene munita; aedificiorum nitore, atque frequentia [orig: frequentiâ] celebris; muro [orig: murô] et praecelsis septa montibus, in quorum summitatibus ardentes faces navigantibus portum ostendunt. Peninsulae formam quandam obtinuit, nunc autem hominum industria [orig: industriâ], undique aquis ambitur. Osorius in Hist. Emanuelis, et Munster. Cosmog. l. 5. Aliis Aden. Capta fuit A. C. 1538. a Turcis, qui a paucis annis inde eiecti fue [orig: fuê] \re. Alias Arabia dicta fuit, 200. mill. pass. distat a faucihus maris rubri, in Caeciam, et totidem a Saba in Eurum. Vide Aden.

ADEMARUS Chronicon Aquitaniae scripsit, cum Chronologia. Circa A. C. 1110. Voss. l. 3. c. 6. de Hist. Lat.

ADEMON seu AEDEMON ulturus herum, Ptolemaeum, quem Caligula occidi curavit, Sueton. in Calig. c. 35. Mauritaniae populos ad defectionem, sed infeliciter, sollicitavit, Plin. l. 5. c. 1. Dion l. 60.

ADEMPRUM vel ADEMPRIVUM, Caesari Nostradamo in Histor. Provinc. p. 398. ius qucddam fuit, a Comitibus Provinciae subditis suis impositum, ad expensas facienda, pro maritandis seu nuptum collocandis filiabus, pro expeditionibus

Hierosolymitanis obeundis et pro terris acquirendis: quo [orig: quô] casu eadem esset vis vocabuli ac Auxilii, de quo infra. Sed non solius Provinciae terminis circumscriptam hanc vocem esse, cum in Occitania, atque adeo in Hispania etiam, Adempra nata fuerint, sumique ut plurimum pro qualibet preaestatione, docet Car. du Fresne. Origo vocis, ab adimendo seu ademptis rebus, accersitur Dion. Salvaingo in Tract. de Iurib. domin. c. 40. Et certe legitur in Charta Wilhelmi Regis Rom. A. C. 1252. in Probat. Histor. Sabaud. Nec non adempta, quoestus, tallias alias exactiones consuetas etc. Ita ademption in veteri Charta, apud Columbum in Episcopis Sistaricensibus l. 3. num. 13. idem fonat, quod tolta, apud praefatum Car. du Fresne Glossar.

ADEN [1] superioris Aethiopiaeurbs, A. C. 1613. ab Albuquercio frustra obsessa, Marmol. l. 10. c. 18. Maffaeus, l. 5. hist. Ind. A Turcis capta, A. C. 1538. a Persis, A. C. 1605. Vide plura in Adem.

ADEODATUS [2] dictus est Francorum Rex, Philippus Augustus quod publicis votis rite conceptis Ludovico Patrinatus esset. Ludovicus item XIV. hodie feliciter regnans. Item, Ioviniani Romani fil. poft VItalianum Pontifex, Sigebertus, Baron. A. C. 676.

ADEODATUS [3] D. Augustini nothus, annorum fere 15. ingenio [orig: ingeniô] multos graves doctosque viros praecelluit

ADEONA Dea ab Ethnicis culta, quod adeundi facultatem praestaret, Augustin. de C. D. l. 4. c. 7. Vide Abeona.

ADEPS Iudaeis olim interdictus, utpote res Deo sacra ac devota. Levit. c. 3. v. 16. Omnis adeps Domini erit. Et v. 17.Nullum omnino adipem, nec sanguinem comedetis. Et Levit. c. 7. v. 23. Non comedetis ullum adipem bovis, aut ovis aut caproe. Et v. 25. Quisquis comederit adipem ex iis pecudibus ex quibus offertur, quod igne absumendum est, e populis suis exscindetur ille, qui comederit. Proinde Heli sacerdotis filiis obicitur, ut grave crimen, quod victimarum carnes rapiebant, antequam adipem adole issent, 1 Sam. c. 2. v. 14. 15. etc. Et quidem, in holocauftis tota victima igne abfumebatur, in pacificis et peccatis viscera solum et adeps, quod etiam in Agno Paschali obtinebat, ut alia omittam. Interim circa legem hanc observant Magistri, 1. eius violatae reum esse, non qui per errorem, sed qui per superbibiam, comederit, idque quantum oliva crassa est. 2. Non omnem omnino adipem prohiberi, sed solum bovis, ovis et caprae, quae tria animalia Deo ofterebantur. Levit. c. 7. v. 23. 25. 3. Prohiberi sub paena mortis adipem, quo [orig: quô] teguntur exta, renes et ilig, quem adoleri iuber Deus Levit. c. 3. v. 9, 10. Unde analogica [orig: analogicâ] ratione concludunt, cum adipem prohiberi, qui carnem ambit, non qui in media carne latet, etc. Quae, ut et huius generis alia, habentur apud Maimonidem tr. de vetitis cibis c. 7, §. 1, 5, 8. etc. Duplex autem apud Hebraeos Adipi nomen, vulgare cheleb, et minus alias obvium peder, quod occurrit Levit. c. 1 v. 8, 12. et c. 8. v. 20. ubi de bove, haedo et agno, seu ariete, res est. E quibus posterius hoc, non simpliciter adipem notat, sed adipem a carne seiunctum, a verbo parad, quod separae est, per metathesin, Levit. c. 3. v. 9. et c. 4. v. 35. ut in unum collectus et in ignem coniectus alat flammam, qua [orig: quâ] victimae reliquae partes citius et facilius abfumantur. Qua ipsa de caufa, ut poft Talmudicos observant Selmo et Kimchius, in victimae capite, cum in ignem coniciebatur, adeps tegcbat locum decollationis, qui alioqui tabo et sanguine disfluens potuisset flammam exstinguere: cuius ritus [orig: ritûs] vestigia sunt Exodi. c. 29. v. 17. ubi viscera capiti et membris, et Levitici c. 9. v. 20. ubi adipes victimae pectori superponuntur. Ut Graeci, Iovi facientes sacra, apud Homerum, Iliad b. v. 423.

*mhrou/s2 t' e)ce/tamon, kata/ te kni/ssh| eka/lnyan
Femora in ciderunt et adipe cooperuerunt, etc.

Gentiles vero ab adipis efu non abstinuisse, discimus ex eodem Poeta Il. X. v. 501. ubi, ut Astyanactem molliter vixisse doceat, dum pater eius Hector in vivis fuit, ait:

*muelo\n oi)=on e)/deske kai\ oi)w=n pi/ona dhmo\n,
Solum adipe agnino [orig: agninô] vixit, pinguique medulla [orig: medullâ].

Vide sam. Bochart. Hieroz. Part. Prior. l. 2. c. 45. et infra aliquid voce Trapeza. Ad usum luminum et condiendos cibos adhibitum recentiori aevo [orig: aevô] adipem, discimus ex Descript. bonorum Monasterii Sanctimonialium Deiparae Suession. A. C. 858. Adipis modii 100. ad diversa Monsterii luminari et ad condiendos cibos Sanctimonialium vel supervenientium hospitum. Et Charta Carol. C. pro Monasterio Sangermanensi, Et pro modiis viginti adipis. A quo tamen abstinentiam certo [orig: certô] tempore, imperant Statuta Cluniacensia Petri Venerabilis c. 15. Statutum est, ut omni die Adventus Domini, excepta [orig: exceptâ] prima [orig: primâ] Dominica [orig: Dominicâ], ab adipe, qui in 12 lectionum festis usu esse solebat, omnes abstineant. Et quidem de adipe seu sevo in conficiendis candelis sua [orig: suâ] aetate adhibito, testatur etiam Augustin. de Morib. Manich. l. 2. Quid de adipe respondebibitis qui prope omnes Italas lucernas illuminat? apud Car. du Fresne. Glossar. Vide et infra Cauda uti de garo ex adipe procino fieri solito, infra voce Liquamen. Item Lumbus, Medulla.

ADER [1] Idumaeus, regio [orig: regiô] genere. Vide Adeadus. Melius Fosepho sic dicitur, qui Hebraeis Ben-. Adad, Ruffino Adezer, Iustino Ador, qui Damascenos quosdam Reges incondite recitans, Post Damascum, ait, Azelus, mox Adores, et Abraham et Isratl Reges fuere [orig: fuêre], Epiph. l. 36. c. 2. quam in rem vide Ioh. Marshamum Canone Chron. Sec. XIII. ut et infra voce Ben-. Adad.

ADER [2] vel EDER i. e. Turris grgis, locus iuxta Bethlehem, ubi Angelorum chorus in ortu Domini cecinerunt, et Iacob olim pecor sua pavit.

ADERBAJON vel ADIRBETZIN provinc. Persiae, commercio [orig: commerciô] Russorum, Polonorum et Moscorum, alumen et glastum inde petentium, celebris. Davity.

ADERBONA oppid. Germaniae in Pomerania superiore ad Oderam fluvium, paulo infra Stetinum, sub Suecis.