December 2004 Ruediger Niehl markup
typed text - structural tagging complete - no semantic tagging - no spell check - orthographical standardization performed
06/2005 Peter Stroebel markup
semi-automatic lemma-correction
05/2006; 06/2008; 06/2010; 12/2010; 02/2011 Antonio Javier Ortiz Cano; Reinhard Gruhl markup
largely revised


image: as0005

JOH. JACOBI HOFMANNI SS. Th. Doct. Profess. Histor. et Graec. Ling. in Academ Basil. LEXICON VNIVERSALE, HISTORIAM SACRAM ET PROFANAM Omnis aevi, omniumque Gentium; CHRONOLOGIAM AD HAEC VSQVE TEMPORA; GEOGRAPHIAM ET VETERIS ET NOVI ORBIS; PRINCIPVM PER OMNES TERRAS FAMILIARVM Ab omni memoria repetitam GENEALOGIAM; Tum MYTHOLOGIAM, RITVS, CAERIMONIAS, Omnemque Veterum Antiquitatem, ex Philologiae fontibus haustam; VIRORVM, INGENIO ATQVE ERVDITIONE CELEBRIVM Enarrationem copiosissimam; Praeterea ANIMALIVM, PLANTARVM, METALLORVM, LAPIDVM, GEMMARVM, Nomina, Naturas, Vires, Explanans. EDITION ABSOLVTISSIMA, Praeter Supplementa, et Additiones, antea seorsum editas, nunc suis locis ac ordini insertas, VBERRIMIS ACCESSIONIBVS, IPSIVS AVCTORIS MANV novissime lucubratis, tertia parte, quam antehac, AVCTIOR, LOCVPLETIOR: INDICIBVS ATQVE CATALOGIS REGVM, PRINCIPVM, POPVLORVM, TEMPORVM, VIRORVM ET FEMINARVM ILLVSTRIVM, ANIMALIVM, PLANTARVM; Tum praecipue NOMINVM, QVIBVS REGIONES, VRBES, MONTES, FLVMINA, etc in omnibus terris, vernacula et vigenti hodie ubique lingua appellantur; Caeterarum denique rerum memorabilium, ACCVRATISSIMIS INSTRVCTA. TOMVS PRIMVS Literas A, B, C, continens. [gap: illustration] LVGDVNI BATAVORVM, Apud JACOB. HACKIVM, CORNEL. BOVTESTEYN, PETR. VANDER AA, et JORD. LVCHTMANS. MDC XCVIII. Cum peculiari Praepott. D. D. Ordinum Hollandiae et West-Frisiae Privilegio.



image: as0006

[gap: praeliminaria]

image: s0077a

AEGILIPS urbs Acarnaniae. Strabo. Et locus in Epiro. Steph. *ai)gi/liy, plhsi/on *krokulei/as2 th=s2 *)hpei/rou. *(/omhros2 Il. b. v. 633.

*kai\ *kroku/leiais2; ene/monto, kai\ *ai)gi/lipa trhxei=an.

*ei)/lhxe de\ th\n prothgori/kn dia\ to/ metrw/dh (Meursius petrw/dh ) ei)=nai, kai\ u(yhlh\n, kai\ a)pro/sbaton. Unde vero ai)gi/liy deducatur, vide Lexicographos. Dicitur etiam corrupte Aegilops. Nic. Lloydius.

AEGILIUM insul. maris Tyrrheni apud Cosanum litus. Vide Dianium. Il Oigilio hodie, Igilium Rutilio. Vide ibi. In ditione Magni Ducis Hetruriae. Ibi tantum pagus cum castro.

AEGILODES sinus Laconiae. Plin. l. 4. c. 5.

AEGILON insula inter Cretam et Laconicam, item regio quaedam in Laconia, et pars tribus [orig: tribûs] Articae cuiusdam ab Aegilo heroe, vide Capraria.

AEGILOPS vide Aegilips.

AEGILUM locus Asiae minoris est Zonarae: Agilum legit Curopalates. Aegialum Cedren. Ortel. Aegilum promontor. habet Lycophr. idque in Peloponneso. Vide Aegialus.

AEGILUS locus in Artica Regione ubi una tribus urbis Atheniensis habitabat, Ab Aegilo Herae sic dictus, teste Athenaeo [orig: Athenaeô]. Aegiliensis tribus meminit quoque Demosth. in Neaeram.

AEGIMIUS senex aetate provectissima [orig: provectissimâ], quem Anacreon tradidit ad docentesimum usque annum vixisse. Plin. l. 7. c. 48.

AEGIMO urbis nomen, apud Suid.

AEGIMORUS insula Libyae. Steph. vulgo La Galetta. Aegimurus Livio l. 29. c. 27. et Caesari, Aegimuri Plinio, l. 5. c. 7. qui eas contra Carthaginensem sinum ponit, aitque, eas verius scopulos quam insulas esse.

AEGIMUS Rex Doriensis, circa Oetam. Steph. in Dyman.

AEGINA [1] Asopi regis Boeotiae filia, quam Iuppiter amavit, et in ignem conversus compressit, ex qua postea Aeacum, et Rhadamanthum suscepit. Item insul. in qua Aeacus regnavit, olim Oenopia dicta, hodie Engia. Vide Aeacus. Fama est huius incolas aliquando omnes peste fuisse absumptos, ita ut solus Aeacus fuerit superstes. qui cum graviter ferret insulae solitudinem, Iovem precatus est, ut aliquo [orig: aliquô] pacto [orig: pactô] homines repararet, ita dicens, ut refert Ovid. Met. l. 7. Fab. 25.

Iuppiter o [orig: ô], dixi, si te non falsa loquuntur
Dicta sub amplexus Aeginae Asopidos isse [orig: îsse],
Nec te, magne Pater, nostri pudet esse parentem;
Aut mihi redde meos, aut me quoque conde sepulchro.

Iuppiter autem illis precibus commotus, formicas in homines mutavit, qui vocati erant Myrmidones, i. e. Formicarii; Qui ideo sic dicti (inquiunt Mythologi) quia formicarum more terram fodientes, et in cavernis habitantes, frugalitati et parsimoniae studuere [orig: studuêre]. Populi Aeginenses, vel Aeginetae, unde Paulus Aegineta Medicus Graecus, de quo vide Voss. de Phitosophia, c. 13. Primi autem Aeginenses monetam excuderunt, teste Aeliano [orig: Aelianô], Var. Hist. l. 12. c. 10. prw=toi vo/misma eno/yanto, kai\ e)c au)tw=n enly/qh no/misma *ai)ginai=on. Inde etiam Aegineticum aes, quod olim in pretio fuit. Plin. l. 34. c. 2. Hi Dario, in omnes Graeciae urbes legatos mittenti, sponte se submiserunt: Potentes olim mari, et insignes Athletae. Herodot. l. 6. Fuit etiam urbs eiusdem insulae episcopalis olim sub archiepiscopo Atheniensi, nunc metropolis, a Megaris 1000. stad. in meridiem longitud. 50. 05. latitud. 38. 32. Vide Steph. in *ai)/ginai, ubi tres Aeginas recenset, Menandr. l. 1. de gent. Dem. c. 17. Athen. l. 4. Incolas eius quod attinet, miror (inquit Vir Magnus) in Aegina insula saxosa et sterili, cuius ambitum Strabo et Eustathius definitunt stadiis 180. Plinius l. 4. c. 12. vero 20. mill. pass. quondam habitasse [orig: habitâsse] Myrmidonum myriadas 47. Pindari Schol. in Od. 8. Olymp. ply/qein ga\r a)ndrw=n ou(/tw fasi\ th\n *ai)/ginan, w(s2 ei)=ai e)n au)th= tessara/konta e(pta\ muria/das2 a)nqrw/pwn. Nic. Lloydius.

AEGINA [2] Aristodemi, Spartanorum Regis uxor. Herodot. l. 6.

AEGINA [3] nunc Engia, arcem habet a Turcis excitatam in tutelam sinus Saronici, qui ab illa il Golfo d'Engia hodie dicitur.

AEGINAPS Insul. Peloponnesi. Hesych.

AEGINETA [1] Arcadum Rex, successit Pompo, sub [correction of the transcriber; in the print suo] quo Lycurgus leges promulgavit Spartae. Eum excepit fil. Polymestor. Pausan. Arcadicis. Ei coaevi Spartae regnabant Archelaus et Chavillus.

AEGINETA [2] Paulus, vide Paulus.

AEGINETES oppid. et fluvius Paphlagoniae. Steph.

AEGINI populi de quibus haec Nonius ex l. 3. Histor. Sisennae, Tum postquam apud Aeginos ac Perusinos eius facti mentionem proiecit: In Italia esse videntur.

AEGINIUM oppid. Thessaliae, prope Acheloum fluv. in Graecia. In Pieria est apud Plinium. l. 4. c. 10.

AEGINUM Illyriorum oppid. Plin. l. 4. c. 10. Stephano *ai)gi/nion.

AEGIOCHUS [1] Iuppiter dictus est, quod corio [orig: coriô] capellae Amaltheae usus fuerit pro scuto, quando contra Titanas dimicavit, quasi *ai)gidou=xos, o( th\n ai)gi/da e)/xwn, toute/stin o(/plon. Allegorice autem quod procellas immittat, i. e. ta\s2 ai)gi/das2. Nonnullis placet deduci ab o)xh\, i. e. cibus, et ai)/c ai)go\s2, capra, quod, cum puer esset, a capra nutritus fuerit. Vide Lactant. l. 1. Inst. c. 21. Nic. Lloydius.

AEGIOCHUS [2] in Creta locus, ubi Iuppiter a capra enutritus est. Diodor. Sic. l. 1.

AEGION oppid. Achaiae. Plin. l. 4. c. 5. Vide Aegium.

AEGIPAM Aethiopiae sub Aegypto, oppid. in Nili ripa. Plin. l. 6. c. 30.

AEGIPAN a poetis Pan est cognominatus, quod pedes caprinos haberet. Inde Aegipanes homines nudi, leves, et caprinos pedes habentes. Propert. l. 3. eleg, 16.

Mollia Dircaeae pulsabunt tympana Thebae, Capripedes calamo [orig: calamô] Panes hiante canent.

Mela l. 1. c. 8. Blemmyis capita absunt: vultus in pectore est. Satyris, praeter effigtem, nihil humani, Aegipanum quae celebratur, ea forma est. Satyrorum autem Aegipanumque in Libry eodem [orig: eôdem] modo [orig: modô], iisdemque pene verbis meminere [orig: meminêre] Plin. l. 5. c. 8. Solinus, c. 34. et Martianus Capella. Nemo tamen addit, qualis fuerit forma Aegipanum.


page 77, image: s0077b

Posteriores duos ignorasse [orig: ignorâsse] facile crediderim, an vero Plinius etiam ignorarit [orig: ignorârit], non attinet quaerere. Sane neque in forma huius monstri conveniunt, si tamen monstris accensenda sunt ea quae sunt mera Graeculorum commenta. Salmas. in Notis ad Solin. ex Parallelis Minoribus Plutarchi adstruere conatur, Aegipana illum esse, quem Romani Silvanum vocant. Sed vero valde infirmo [orig: infirmô] nititur tibicine; neque enim quidquam certius, quam libellum istum esse porsus Plutarcho [orig: Plutarchô] indignum, cum nugacissimus sit, ac eiusdem plane auctoris, atque sit ille de fluminibus, qui et ipse nomen Plutarchi prae se fert. Porro tantum inter se differunt Silvani et Aegipanes, ut difficilius aliquid reperias, in quo conveniat, quam in quo discrepant. Aegipanes enim non ut Silvani cum humana facie pingebantur, verum caprina [orig: caprinâ] prorsus, imo au)toxrh=ma capri erant superne. Pingebantur praeterea cum cauda piscis. Causa nominis haec est; Aegipan Iovis fil. ex capra Boeotia esse fingitur, quam etiam Oleniam vocavere [orig: vocavêre]. Alii Iovis collacteum faciunt, natumque ex Aega Panis coniuge; hinc Aegipana dictum aiunt. Iuvisse hic dicitur sovem in bello contra Typhonem. Quia autem primus invenit concham marinam, qua [orig: quâ] inflata [orig: inflatâ], terrorem Panicum iniecit, ideo caudam piscis huic adfingi. Huius imaginem in caelo aiunt esse Capricornum. Theon ad Aratum: *(o de\ *ai)go/kerws2 o(/moio/s2 e)sti tw=| *ai)gi/pani, katesthri/sqhde\ ei)s2 timh\n tou= *pano\s2, ei)s2 ga\r tou=ton meteblh/qh diwko/menos2 meta tw=n a)/llwn qew=n, Scholiastes Germanici; Capricornus sane similitudinem habet Aegipanos; habet enim posteriorem partem piscis, priorem capri. Ita quoque Hyginus Fab. 196. et alii, licet m ceteris huius fabellae partibus non conveniant. Causam vero quamobrem cum cauda pingebatur, hand reddit idem Theon; *eu(=re de\ ou(=tos2 to\n ko/xlaka e)n th= qala/ssh|, dio\ para/shmon ou)ra\n i)xqu/os2 e)/xei. Aliam causam vero reddit Hyginus, et Germanici Scholiastes, verum de eo nos ad ipsum Aratum; verba sunt Is. Volsii in not. ad loc. cit. Melae. Dii faxint promissis steterit. Porro Aegipanum crebrae effigies occurrunt in antiquis Aegyptiorum monumentis, nempe Satyri ai)gopro/swpoi, ou)ra\n i)xqu/wn e)/xontes2. Nici. Lloydius.

AEGIPLANCTUM montem habet Aeschyl. in Agamemn. Circa Corinthum opinatur Ortel.

AEGIRA urbs inter Aetoliam et Peloponnesum. Item Achaiae in Peloponneso oppidum. Ptol. Homero, ut Pausan. docet, Hyperesia vocatur. Hyperiam quoque dictam tradit Steph. Gemistus Aegyra scribit, et etiam Bostixa nuncupari ait. hodie Scolocasiro, vel Xylocastro dicitur Mario Nigro. Est etiam Insulae in Achaia nomen, Plin. l. 4. c. 5.

AEGIREA pars Ithacae Insul. apud Steph. Vide Crocylion.

AEGIRCIUS fluv. Aquitaniae, Auscios et Lactoram Urbes alluit, et in Garumnam influit, ad alteram supra Agennum leucam. Vulgo l'Egers, aut le Gers. De quo Fortun. l. 1.

Lubricat hic quoniam tenuato Aegircius haustu.

Dicitur quoque Aegritius.

AEGIROESSA Aetoliae urbs. Herodot. l. 2.

AEGIRSIUS vide Aegircius, et Aegricius.

AEGIRUM Lesbi insulae urbs, inter Methymnam et Mitylenen, ubi arctissima est insul. Strabo. Gernia, Nigro [orig: Nigrô] teste.

AEGIRUSA oppid. Megaridis non longe ab ipsis Megaris, quod et Aegosthena, teste Pausania [orig: Pausaniâ], dicebatur.

AEGIS [1] Atticae tribus. Pollux. Vide Aegeis.

AEGIS [2] scutum Iovis, a)po\ th=s2 ai)go\s2, i. e. a capra. Nam ille a capra Amalthaea nutritus est, cuius mortuae pelle scutum suum operuit: Capram autem postea vitae restitutam, et alia [orig: aliâ] pelle obductam inter astra collocavit, seque ob caprae memoriam Aegiochum appellari voluit. Virg. Aen. l. 8. v. 352.

--- Arcades ipsum
Credunt se vidisse Iovem, cum saepe nigrantem
Aegida concuteret dextra [orig: dextrâ], nimbosque cieret

Scutum vero Palladi dedit, cui ipsa Medusae caput imposuit, quod qui intuebantur, protinus apidescebant. Virg. ubi supra v. 435.

Aegidaque horriseram, turbatae Palladis arma,
Certatim squamis serpentum, auroque polibant,
Connexosque angues, ipsamque in pectore Divae
Gorgona desecto vertentem lumina collo.

Nic. Lloydius.

AEGISOLIAE Galen. in libr. de Victus rat. Eiusmodi Vini in locis Aegisoliae campestribus, magnus est proventus.

AEGISTE Arabiae felicis Urbs, Ptolom.

AEGISTHENA vide Aegirusa.

AEGISTUM et AEGISUM vide Aegyptus.

AEGISTUS Thyestis fil. ex Pelopeia [orig: Pelopeiâ] eiusdem filia [orig: filiâ], quem infantulum mater, tegendi sceleris causa [orig: causâ] perdendum feris exposuit in silvis; sed a pastore inventus, eius beneficio [orig: beneficiô] nutritus est, et inde *ai)/gisqos2 dictus, quod nutritus sit a capris. Vide Aelian. Var. Hist. l. 12. c. 42. Hic provectioris aetatis Atreum, impellente tamen patre, interfecit, et eiusdem filium Agamemnona inter epulas, adiuvante uxore Clytaemnestra [orig: Clytaemnestrâ], qua [orig: quâ] etiam turpissime usus est, obtruncavit. Postremo ab Oreste Agamemnonis filio, patris, mortem ulciscente, e medio sublatus est. Homer. Od. a. v. 35.

*(ws2 kai\ nu=n *ai)/gisqos2 u(pe\r mo/ron *)atrei/dao
*gh=m' a)/loxon mnhsth\n, to\n d' e)/ktane vosth/santa.

Ovid. l. 1. De Remedio Amoris. v. 161.

Quaeritur Aegisthus, quare sit factus adulter?
In promptu causa est, Desidiosus erat.

Aegisthum autem gemens et indignabundus Pompeius, C. Caesarem vocare solebat, ob adulterium cum uxore sua Mutia, quam tamen postea repudiavit, quamvis ex ea iam tres libros suscepisset. Sueton. in Caes. c. 50. apud. Nic. Lloyd

AEGISTHUS Beli prisci fil. (hunc tamen Apollodorus


page 78, image: s0078a

Neptuni et Libyae filium facit, et Aegyptum vocat) et Danai frater: lege et vide Aegyptus..

AEGITAURUS vide Taurus.

AEGITHARSUS promontor. Siciliae inter Drepanum, et Segestanum emporium. Ptol. Quod vocabulum ex *(aigi/qallos2 corruptum esse Diodori et Zonarae historiis colligit luver. de Sicil. Ant. l. 2. p. 248. Capo de S. Vito hodie. Brietio vero est, Capo di S. Theodoro.

AEGITHIUM oppid. Aetoliae in monte, a mari 8. mill. pass. distaus. Thucyd. l. 3.

AEGITNA oppid. Ligustici nomen in Polybii Fragm. 34. sed idem videtur Aegialon vocare, ut annotavit Fulvius.

AEGIUM Achaiae propriae oppid. Ptol. ubi Iovem a capra nutritum ferunt, unde oppid. nomen. *ai)=ga enim capram Graeci dicunt. Ustitza Mario Nigro. Bestitzan Kyriaco Anconitano dicitur. Vide Lasium.

AEGLE [1] Aesculapii et Lampeties filia minima. Item, fellatrix quaedam. Apud Martial. l. 1. Epigr. 95.

AEGLE [2] Hesperi Italiae regis filia, vide Hesperides. Alia fuit nympha, Solis et Neaerae filia; Graece lux, seu splendor. Virg. eclog. 6. v. 20.

Addit se sociam, timidisque supervenit Aegle,
Aegle Naiadum pulcherrima. --- --- --- ---

AEGLE [3] insul. vide Syme.

AEGLES athletae Samiinomen, qui cum per omnem aetatem mutus fuisset, in sacro tamen certamine, cum in sortitione fraudem admitti videret, nimio [orig: nimiô] loquendi desiderio [orig: desideriô] linguae vincula rupit, ac distincte, quam diu vixit; locutus est. Val. Max. l. 1. c. 8. Gellius. l. 5. c. 9.

AEGLESBURGUS vulgo Ailesburg, oppid. Angliae in Bukingamiae Comitatu, ad fluv. Tamam. Distat Oxonio 14. milliar. Anglicis.

AEGLETES Apollinis cognomen, quo [orig: quô] nomine celebrabatur in Anaphe insul. quae Sporadum una. Apollon. Argonautican l. 4.

--- o(/t' *)apo/llwna quhlai=s2
*ai)glh/thn *)anafh=s2 timh/oron i(la/tkontai.

Nominis rationem antea indicavit his verbis v. 1714.

--- *ai)glh/thn men eu)oko/pou ei(/neken ai)/glhs2
*foi=bon keklo/menoi --- -

Nic. Llcydius.

AEGLOGE Neronis Imperatoris nutrix, Sucton. Neron c. 50.

AEGLON Moabitarum Rex, ab Aiotho occisus. Sabellic. l. 8.

AEGOBOLUS Bacchus apud Potniam celebratus, de cuius nomine haec historia proditur. Cum ibi Dionysia incolae celebrarent, ita in contumelias acti sunt et furorem ob ebrietatem, ut Bacchi sacrificulum interimerent; quapropter a Deo irato gravi pestilentia [orig: pestilentiâ] affecti sunt. Cives hac [orig: hâc] de causa Apollinem consulentes, responsum acceperunt, ut Baccho formosissimum puerum immolarent, quod cum Potnienses per multos annos fecissent, capram demum, a Baccho edocti, pro puero supposuerunt, unde illi cognomen. Gyraldus Synt. de Diis.

AEGOCEROS i. e. Capricornus, animal in quod poetae tradunt se Pana transformasse [orig: transformâsse], et in aquam se deiecisse, cum in Aegypto una cum reliquis Diis Typhona Gigantem acerrimum Deorum hostem fugeret. Sed Iuppiter huius ingenium admiratus inter astra cum collocavit. Lucret. l. 5. v, 613.

Nec ratio Solis simplex, ac recta patescit,
Quo [orig: Quô] pacto aestivis a partibus Aegocerotis
Brumales adeat flexus: atque inde revertens
Canceris ut vertat metas ad solstitiales.

Lucanus l. 9. v. 536.

Par geminis Chiron,et idem quod Carcinos ardens
Humidus Aegoceros. --- -

Idem l. 10. v. 211. --- --- - rapidos qua Sirius ignes

Exserit, et varii mutator Circulus anni
Aegoceron, Cancrumque tent. ---

Nic. Lloydius.

AEGOCORIS tribus quaedam antiqua apud Athenienses, Steph. Vide Aegicoreus.

AEGOLIUS is cum in antrum Iovis apibus sacrum in Creta ingressus fuisset, mellis exhauriendi causa [orig: causâ], a Iove in avem sui nominis mutatus est. Antonius Liberalis in Metamorph.

AEGON [1] Rex Argivorum, primus creatus, postquam defecit Heraclidarum familia, ex qua regem eligere mos illis antiquitus erat: ii namque per oraculum sciscitantes, qui rex creari deberet, responsum acceperunt, Aquilam id ostensuram: paucisque admodum post diebus, Aquila superne delapsa super Aegonis domo consedit, atque ita omnium consensu Aegon Rex creatus est. Nic. Lloydius.

AEGON [2] pastor apud Theocritum et Virg. Ecl. 5. quo [orig: quô] etiam nomine promontorium Lemni dictum est. Aegon etiam Carysti, Euboeae civitatis, princeps. Ponitur item aliquando Aegon pro Aegaeo mari. Stat. l. 5. Theb. v. 88.

--- --- - Ventisque absentibus Aegon
Motus, et ingenti percussit litora ponto [orig: pontô]

Val. Flacc. l. 1. Argon. v. 628.

--- --- Vix litore puppim
Solvimus, et quanto fremitu se sustulit Aegon!

Aristot. in meteor. *ai)gw\n fluv. est Africae, ex Aethiopiae montibus nascens. Vide Aegaeum.

AEGON [3] pugil quidam in Zacyntho insula, qui taurum ferum calcibus prehensum e monte in urbem pertractum Amaryllidi donavit: et 80. placentas solus comedit: de eo Theocrit. Eidyll. 4.

AEGONES Galliae Cisalpinae populi Polybio, ubi hodie Vicovenza oppidulum, ut putat Leander, Aliis Egones.

AEGONIA vel AEGONEA, urbs Miliensium. Steph. Lege Meliensium, Lycophron in Cassandra

*wn oi( men *ai)gw/neian a)/qlioi pa/tran.

Rhianus *ai)gw/nhn eam vocat. l. 16.