December 2004 Ruediger Niehl markup
typed text - structural tagging complete - no semantic tagging - no spell check - orthographical standardization performed
06/2005 Peter Stroebel markup
semi-automatic lemma-correction
05/2006; 06/2008; 06/2010; 12/2010; 02/2011 Antonio Javier Ortiz Cano; Reinhard Gruhl markup
largely revised


image: as0005

JOH. JACOBI HOFMANNI SS. Th. Doct. Profess. Histor. et Graec. Ling. in Academ Basil. LEXICON VNIVERSALE, HISTORIAM SACRAM ET PROFANAM Omnis aevi, omniumque Gentium; CHRONOLOGIAM AD HAEC VSQVE TEMPORA; GEOGRAPHIAM ET VETERIS ET NOVI ORBIS; PRINCIPVM PER OMNES TERRAS FAMILIARVM Ab omni memoria repetitam GENEALOGIAM; Tum MYTHOLOGIAM, RITVS, CAERIMONIAS, Omnemque Veterum Antiquitatem, ex Philologiae fontibus haustam; VIRORVM, INGENIO ATQVE ERVDITIONE CELEBRIVM Enarrationem copiosissimam; Praeterea ANIMALIVM, PLANTARVM, METALLORVM, LAPIDVM, GEMMARVM, Nomina, Naturas, Vires, Explanans. EDITION ABSOLVTISSIMA, Praeter Supplementa, et Additiones, antea seorsum editas, nunc suis locis ac ordini insertas, VBERRIMIS ACCESSIONIBVS, IPSIVS AVCTORIS MANV novissime lucubratis, tertia parte, quam antehac, AVCTIOR, LOCVPLETIOR: INDICIBVS ATQVE CATALOGIS REGVM, PRINCIPVM, POPVLORVM, TEMPORVM, VIRORVM ET FEMINARVM ILLVSTRIVM, ANIMALIVM, PLANTARVM; Tum praecipue NOMINVM, QVIBVS REGIONES, VRBES, MONTES, FLVMINA, etc in omnibus terris, vernacula et vigenti hodie ubique lingua appellantur; Caeterarum denique rerum memorabilium, ACCVRATISSIMIS INSTRVCTA. TOMVS PRIMVS Literas A, B, C, continens. [gap: illustration] LVGDVNI BATAVORVM, Apud JACOB. HACKIVM, CORNEL. BOVTESTEYN, PETR. VANDER AA, et JORD. LVCHTMANS. MDC XCVIII. Cum peculiari Praepott. D. D. Ordinum Hollandiae et West-Frisiae Privilegio.



image: as0006

[gap: praeliminaria]

image: s0109a

AGESISTRATUS de arte machinali scripsit, Vitruvio [orig: Vitruviô] teste, qui eius meminit praefat l. 7.

AGESSUS urbs Thraciae. Steph. *)agessi/wn meminit Goltzius, ex Gordiani nummo.

AGESTA vide Egesta.

AGETA [1] Moesiae superioris urbs, Antonino.

AGETA [2] et AEGETA habet Lib. Notit. utrumque in Dacia Ripensi.

AGETES vel AGETIS, Apollinis fil. ex Cyrene virgine, in Pelio monte Thessaliae rapta [orig: raptâ], frater Aristaei. Hunc alii nunc Ageum, nunc Argeum vocant. Iustin. l. 13. c. 7.

AGETHAIM vide Adithaim.

AGGAEUS sive Haggaeus, vide ibi, nomen prophtae, quasi festivus, vel sollennis, vel gyrans. Huic et Zachariae L X X. interpretes psalmos quosdam adscribunt. Unde Apollinaris,

*euno\s2 *yaxari/ao dai\ *)atgai/ou pe\lei u(/mnos2.

AGGARITANUS Episcopusaloco Africae sic dictus, Victor. Uticens. Aggeritensis est in Collat. Carthagin.

AGGENUS Urbicus, de agris, eorumque limitibus scripsit; quem cum Siculo Flacco, ac Hygino Gromatico Primus typis divulgavit Adrianus Turnebus; notis vero postea illustravit Nicolaus Rigaltius. Voff. de Scient. Mathem. c. 27. §. 10.

AGGER [1] unum e Nili fluv. nominibus, postquam ex lacu Heptagono profluxit. Vitruvius apud Hermol. Barbar. in Plin. l. 5. c. 9.

AGGER [2] Itinerarius, apud Amm. Marcellin. l. 18. et 19. Agger publicus, l. 2. Cod. Theodosiani, ne quis in palat. maneat et l. 4. et 5. Cod. eod de Itinere mun. Iter est publicum seu via militaris, quae etiam simpliciter Agger dicta est, in Gloss. Agger, strata via publica; et apud Servium ad l. 5. Aen. v. 273. Agger est mediae stratae eminentia coaggeratis lapidibus strata. Vide infra in voce Via, et plura in hanc rem, apud Bergerium de Viis Imperii, laudatum Carolo du Fresne Glossar. Salmasio ad Solinum, Aggeres dictae sunt omnes viae publicae stratae, tam in Urbe, quam extra Urbem. Equidem intra Urbem, in iis Aggeribus, iuxta domos arbores plantatas, ut in tecta scanderent Zizyphaque imprimis ac tuberes ad hunc usum expetitas fuisse; Malum item Medicam vel citrum, addit. Ita certe Plin. l. 15. c. 14. ubi de Zizyphis ac tuberibus, Divi Augusti novissimis temporibus in castris sata, baccis similiora quam malis; sed Aggeribus praecipue decora, quoniam in tecta iam silvae scandunt. Vide Salmas. d. l. p. 609. Pulchram istiusmodi viae publicae descriptionem habes apud Paulinum Petronium de vita Martini l. 4. v. 153.

--- qua publicus Agger
Porrigit erectam per plana iacentia molem:
Ut via constratis solidata atque edita saxis
Vergeret infusos in concava subdita nimbos,
Et gravis in duro non sideret orbita colle;
Mersaque ne luteum sorberent plaustra profundum;
Sed summae vix dorsa viae vertigerotarum
Raderet, haud ullo [orig: ullô] signans vestigia sulco [orig: sulcô],
Sed procul impacti tinnitus prodere ferri etc.

De Aggere Militari vide infra etiam ubi de Oppugnatione urbium. In Sabacone Aethiope Aegypti Rege humanitatis argumentum fuit, quod capitalium facinorum reos non addixerit morti sed Aggeribus: quo [orig: quô] pacto [orig: pactô] urbes maxime Bubastus, sublimiores factae sunt, quam pridem a Sesostre, Herodot. l. 2. c. 137.

AGGERES [1] Nili, in Cod. tit. de Aggeribus Nili non rumpendis, Plinio. l. 5. c. 9. moles dicuntur: Solino c. 32. tumuli: Ubi ingrassus Leonem ortus Sirios excitavit, emissis amnibus tumulis totam fluctuationem erumpere etc. Tumulus enim idem, quod Agger; hinc tumuli in Nilo aggeres sunt, quae Graecis *xw/mata vocantur, ad emittendas aquas aut avertendas fieri solita. Diodor. Sic. l. 1. *tou= ga\r u(/datos2 pra/|ws2 ferome\nnou l)potse/pousin au)ton mikroi=s2 xw/masi, kai\ pa/lin e)pa/gousi d)xerw=s2 tau=ta diai\roun=tes2, o(/tan do/ch| sumfe/rein. Dicit autem, ubi ingressus Leonem, Solinus; rectius dixisset, Sole leonem transeunte, ut Plinius de Nili exundatione verba faciens. Per totum enim Leonis signum Nilus abundantissime intumescit, nec consistit, prius quam in Virginem Sol transgrediatur. Unde Aegyptii th\n a)na/basin Nili picto [orig: pictô] Leone repraesentabant, ut scribit Orus. Vide eundem Salmas. ubi supra p. 43 1.

AGGERES [2] Sepulchrales, vide infra ut et voce Tumulus.

AGGERHUNA arx Norvegiae, in intimo sinu Ansloensi, unde nomen praefecturae Aggerhusianae, quae totius Norvegiae est Meridionalior. Sub dominio Regis Daniae. Haec quae una est ex 5. Regis huius in Norvegia praefecturis, amplis proventibus et divite inprimis piscatu Daniae Regi fructuosa est. Urbem principalem habet Ansloam, Episcopalem sedem. Schoter Histor. Mundi Ortelius.

AGGESTUM Terrae, in viliorum sepulchris. Cum enim nom omnium esset, sepulchra habere aedificata, tam in Iudae, quam in terra Graeca et apud Romanos: vilior turba cadavera fua facta [orig: factâ] scrobe defodiebat et aggesta [orig: aggestâ] desuper humo [orig: humô] cumulabat; quod Aggestum terrae Latini Tumulum, Graeci xw=ma vocabant. Super illud autem statuebatur cippus lapideus, Graece sth/lh, qui nomen et elogium defuncti, to\ e)legei=on, (quod erat inscriptio monumentalis) continebat. Sic tumulus cum cippo. ad memoriam defuncti imposito, dicebatur *mnh=ma, Atticis *sh=ma etc. Qua de re vide plura infra, ut et paud Salmasium d. l. p. 1219.

AGGI sive Haggi, fil. Gad Patriarchae. Gen. c. 46. v. 16.

AGGIVA vide Augina.

AGGRAMMES Gangaridarum et Pharrasiorum Rex, patre tonsore natus, qui vix diurno [orig: diurnô] quaestu famen propulsabat, sed propter habitum haud indecorum scordi fuit Reginae, a qua cum in propiorem amicitiae locum fuisset admotus, sub specie tutelae


page 109, image: s0109b

liberorum eius, invasit regnu, necatisque pueris Aggrammem generavit invisum, vilem queve popularibus, magis paternae fortunae, quam suae memrem. Q. Curtius. l. 9 c. 2. Xanarames, Diodor. Sic. l. 17.

AGGRAVATIO in Statutis Synodalibus Nicolai Episcopi Andegavensis A. C. 1272. c. 4. Apud Carolum du Fresne in Glossario 5. est repetita ac iterata excommunicatio. Vide quae supra diximus in voce Anathema.

AGGRINAE Graeciae populi videntur, apud Ciceronem, in L. Pisonem. c. 37. Hos dicit in Dolopum regionem demigratos.

AGGYA Africae locus, D. Augustino.

AGHEAMIA Provincia Syriae videtur, in Historia de Iudaeis clausis, Eldadi Danii.

AGIADAE Hesych. *)agia/dai to/pos2 e)n *aakedaimoni/a, kai\ oi( basilei=s2 de\ ou(/tw kaloun=tai l)po\ *)/agio(/os2.

AGIALIA olim Apia, ab Api 4. Sicyoniorum rege nuncupata, nunc Peloponnesus. Eadem Aegialea dicta est.

AGIAS Historicus, res Argolicas memoriae mandavit. Athen. l. 3. Item, Locus in Argia. Diodor. Sic. l. 12.

AGIASMUS Graece *(agiatmo\s2, hodiernis Graecis dicitur ritus ille seu ceremonia, qua [orig: quâ] cuiuslibet mensis prima [orig: primâ] Dominica [orig: Dominicâ] renovant aquam benedictm, eaque populum aspergunt; i. e., Benedictio seu Sanctificatio: Desistunt autem duobus mensibus, Ianuario [orig: Ianuariô] scil. ad sollennem benedictionem Epiphaniae, in qua baptismum Christi celebrant, et Septembri, quo [orig: quô] hanc benedictionem transferunt, in decimam quartam eius diem, propter festum Exaltationis S. Crucis; ubi in aspersione loco [orig: locô] aspergilli frondibus ocymi utuntur. Dicunt enim, super spatium telluris, ubi crux Christi fuerit defosla, ocymum crescere, ideo *bxtiliko\n, i. e., Regium dictum, quod iussu Helenae crucis inventricis inde esset evulsum. Vide Dominic. Macrum Hierolex. in voce Aqua Benedicta.

AGIDOS Cypri urbs, nunc Burgum templi, inter Lapatham et Aphrodisium. Etiam Siciliae, inter Anemurium et Arsinoem, Strabo. Vide Nagidos.

AGIGAEUS Hesych. *)agigai=os, *)/argalos2 kalei=tai para\ *aa/kwsin o( *)amu/klantos2 ai(o/s2.

AGILA XV. Rex Visigothorum, in Hispan. Theodisili, Principis scelerati, successor A. C. 548. nihilo [orig: nihilô] melior. Superbia [orig: Superbiâ] proin intolerabilis cunctis, occisus est, A. C. 554. regnis 5. Isidorus, Gregorius Turonensis. Grotius Praefat. in Historiam Vandalo-Goth. Eum excepit Atanagildus, quem vide.

AGILARIA Oppid. Hispaniae, cognomento [orig: cognomentô] de Campos, in Castella Veteri. Distat Burgi urbe 14. leucis in Boream et 5. a fontibus Iberi fluv.

AGILAUS tertius Corinthiorum rex, regnavit ann. 36.

AGILEUS unus ex Ephoris, qui graviter vulneratus a sociis Cleomenis, solus evasit. Plut. in Cleomene.

AGILIS vir, quem Poetae cum Tirynthia pube in bello Thebano fuisse commemorant.

AGILIUS Raimundus, vide Raimundus.

AGILLAE vide Cerae.

AGILLAEI vide Gelaeos.

AGILOLFINGI dicti sunt, qui erant de genere Ducum Bavariae, in L. Baivvar. tit. 2. c. 20. e quibus omnes Bavariae Duces olim sumebantur, §. 3. Meminit eorum Chron. quoque Fredegarii c. 52. Quidamex Proceribus (Austriae) de gente nobili Ayglolfinga, nomine Chrodoaldus, apud Car. du Fresne Glossar. Vide de hac Familia Illustrissima, et Nobilibus Potamicis hodieque ex illa superstitibus plurima, apud Iac. Ottonem Notis in B. germani Rer. Germanic. l. 3. ex Gabr. Bucelini Soc. Ies. Deductione Geneal. edita [orig: editâ] A. C. 1680.

AGILULPHUS ex Duce Taurinensi, maritus Theodelindae, viduae Anthaudis Regis, et sic Rex Longobardorum in Italia IV. A. C. 590. vel 91. Orthodoxus et potentissimus. Obitt A. C. 616. regni 25. Paul. Diac. l. 3. c. 14. et l. 4. c. 1. et 15. Successit Adelvaldus.

AGIMYTHA vide Agemytha.

AGINEES fontis memoria est in antiquo lapide in Hispania. Vide Volum. Inscr. Semetii.

AGINENSES ab AGINNO Galliae in Occitania urbe, dicti sunt, qui alias Waldenses: apud Robertum de Monte in Chron. A. C. 1178. citatum eidem.

AGINIS Susiorum pagus, ad Pasitigrim fluv. Arrian. in Indicis.

AGINNA Iberiae Asiaticae urbs. Ptol.

AGINNATAE vide Salinae.

AGINNUM vide Agennum et Garites.

AGION mons in Scythia, Stephano in voce feudarkta/kh, Monti Santi, montes etiamnum habet in Sarmatia Asiatica Herbersteinius. Idem Steph. habet *)/agion in Scythia locum, ubi Aesculapius colebatur. Vide Constantinopolis.

AGIOS [1] Adrianos, vide Mycenae.

AGIOS [2] vide Constantinopolis.

AGIOSYMANDRUM Graecis recentioribus aliisque Christianis sub Turcia tyrannide degentibus, dicitur instrumentum ligneum, quod campanae loco [orig: locô], in convocandis coetibus, adhibere coguntur; cum campanarum usus, ne forte sono [orig: sonô] earum ad rebellionem homines concitentur, a Turcis prohibitus sit. Ab a(/gios2, Sanctus et shma/nw, significo, quasi *)agiosh/mantron, sacrum lignum, Cuiusmodi lignea instrumenta Veteribus iam in Orientali Ecclesia fuisse in usu, docet Macer ex Synod. VII. ubi dicitur de Anastasii martyris reliquiis: Cum sanctae civitati (Caesariae) reliquiae appropinquassent [orig: appropinquâssent], omnibus ea res fuit declarata et significata. Itaque laetitia [orig: laetitiâ] magna [orig: magnâ] profusi omes surgentes subito, ligneaque sacra pulsantes invicem obvii facti sunt. Sed in funeralibus tantum fuisse adhibita, colligunt quidam ex Caesario l. 1. c. 4. ubi ait: Percussaque tabula [orig: tabulâ], cum tam Abbas, quam ceteri Fratres, ad eius exsequias conulassent [orig: conulâssent], etc. Vide eundem Macrum in Campana, et infra, in Simandrum.

AGIOSYDERUM vide infra Hagiosidirum.