December 2004 Ruediger Niehl markup
typed text - structural tagging complete - no semantic tagging - no spell check - orthographical standardization performed
06/2005 Peter Stroebel markup
semi-automatic lemma-correction
05/2006; 06/2008; 06/2010; 12/2010; 02/2011 Antonio Javier Ortiz Cano; Reinhard Gruhl markup
largely revised


image: as0005

JOH. JACOBI HOFMANNI SS. Th. Doct. Profess. Histor. et Graec. Ling. in Academ Basil. LEXICON VNIVERSALE, HISTORIAM SACRAM ET PROFANAM Omnis aevi, omniumque Gentium; CHRONOLOGIAM AD HAEC VSQVE TEMPORA; GEOGRAPHIAM ET VETERIS ET NOVI ORBIS; PRINCIPVM PER OMNES TERRAS FAMILIARVM Ab omni memoria repetitam GENEALOGIAM; Tum MYTHOLOGIAM, RITVS, CAERIMONIAS, Omnemque Veterum Antiquitatem, ex Philologiae fontibus haustam; VIRORVM, INGENIO ATQVE ERVDITIONE CELEBRIVM Enarrationem copiosissimam; Praeterea ANIMALIVM, PLANTARVM, METALLORVM, LAPIDVM, GEMMARVM, Nomina, Naturas, Vires, Explanans. EDITION ABSOLVTISSIMA, Praeter Supplementa, et Additiones, antea seorsum editas, nunc suis locis ac ordini insertas, VBERRIMIS ACCESSIONIBVS, IPSIVS AVCTORIS MANV novissime lucubratis, tertia parte, quam antehac, AVCTIOR, LOCVPLETIOR: INDICIBVS ATQVE CATALOGIS REGVM, PRINCIPVM, POPVLORVM, TEMPORVM, VIRORVM ET FEMINARVM ILLVSTRIVM, ANIMALIVM, PLANTARVM; Tum praecipue NOMINVM, QVIBVS REGIONES, VRBES, MONTES, FLVMINA, etc in omnibus terris, vernacula et vigenti hodie ubique lingua appellantur; Caeterarum denique rerum memorabilium, ACCVRATISSIMIS INSTRVCTA. TOMVS PRIMVS Literas A, B, C, continens. [gap: illustration] LVGDVNI BATAVORVM, Apud JACOB. HACKIVM, CORNEL. BOVTESTEYN, PETR. VANDER AA, et JORD. LVCHTMANS. MDC XCVIII. Cum peculiari Praepott. D. D. Ordinum Hollandiae et West-Frisiae Privilegio.



image: as0006

[gap: praeliminaria]

image: s0141a

ALENTAKIA regio Ducatus Livoniae, in Esthonia provinc. prope Narvam urbem, sinum Finnicum inter et Peipum lacum, in ditione Suecica.

ALENTIO vulgo Alencon, oppid. est Galliae ad Sartam flumen cum titulo Ducatus: caput pagi Alentionensis, vulgo, l'Alenconncis. Mention apud Auctorem libri de Gestis Consulum Andigavorum, cum ait: Rex Henricus subito eiectis Consulis Andegavesnsi Fulconis custodibus, ex arce Alentionis castri, suos posuit. Hodie corrpute dicitur Alenconium, bide ib, et Hadr. Vales. Notiti. Gall.

ALEON fluv. Plin. l. 5. c. 29. circa Ioniam Asiae. Forte Ales Pausan. l. 7.

ALEOPETRA Insula in Maeotide.

ALEPTIMUS loci nomen in Africa, in Concil. Carbhag. sub D. Cypriano habito. Corrupte forsan pro Leptis minus.

ALEPUM metropolis civitas provinciae Comagenae, olim sub proprio Sultano, sicut Damascus, Iconium, Nicaea et Ninive, postquam Saraceni a Turcis pulsi essent, ut dicemus ubi de Mohammede II. nunc tertium locum obtinens inter civitates Turcicas: illustris arce, 12. item ornata portis, tribusque suburbiis, Christianis ut plurimum habitata ad fluvium Singam sita est, canalemque habet seu aquaeductum, quo [orig: quô] multi fontes in publicum et privatum civium usum in civitatem ducuntur. Ibi famigeratum est emporium. Frequentia eius incolarum inde colligi potest, quod A. C. 1585. in ea eiusque suburbiis trium mensium spatio [orig: spatiô] mortem abierint hominum centum viginti milia. Natal, Metel. Quibusdam Hierapolis, aliis Larissa, nonnullis Boerea Veterib. Vide Cluver. P. de Valle, Pouletium, etc.

ALERA vulgo Alre, fluv. Germ. in Saxonia inferiori Verdam urbem alluit, et postea in Visurgim cadit. Vide Allera.

ALERIA colonia et urbs Corsicae maritim. in ora orientali sub Archiepiscopo Pisano, excisa, manente Episcopatu, a Mariana [orig: Marianâ], urbe etiam exstincta [orig: exstinctâ], 30. mill. pass. in ortum distans. Plin. l. 3. c. 6. et Ptol. longitud. 32. 20. latitud. 41. 15. Vide Valeria Col. Coloniam in Corsicam deduxit Sulla, Aleriam; Marius Marianam: Postquam excisa fuisset a L. Scipione, uti legimus apud Florum l. 2. c. 2. Lucio [orig: Luciô] Cornelio [orig: Corneliô] Scipione, quum iam Sicilia, suburbana esset populi Romani provincia, serpente latius bello [orig: bellô], in Sardiniam adnexamque Corsicam transiit: Olbiae hic, ibi Aleriae Urbis excidio [orig: excidiô] incolas terruit. Hinc vetus Inscr. Scipionis huius ad portam Capenam haud pridem effossa:

HIC. CEPIT. CORSICA. ALERIAQUE URBE.
DEDET. TEMPESTATIBUS. AEDE. MERETO;

apud Salmas. ad Solin. p. 29.

ALERUS Iohannes, vide Iohannes.

ALES [1] fluv Ioniae frigidissimus, iuxta Colophonem urbem fluens, qui Plinio loc. cit. Aleon dici videtur.

ALES [2] Superba, apud Martial. l. 6. Epigr. 55.

Quod semper casiaque [orig: casiâque] cinnamoque [orig: cinnamôque]
Et nido [orig: nidô] niger alitis superbae
Flagras plumbea [orig: plumbeâ] Nicerotiana [orig: Nicerotianâ].

Phoenix est, vide Salmas. de Solin. p. 303. ut et infra in hac voce.

ALESA [1] urbs Siciliae. Vide infra et Halesa.

ALESA [2] condita ab Archonide Erbitensium duce, in tumulo octo stadia a mari distante, deductis in eam mercenariis et aliis convenis, quos belli cum Dionysio metus Erbitam compulerat. Cum ob oppotrunitatem maris ocius incrementum cepisset, aliaeque in Sicilia eiusdem nominis urbes esset, conditor illam a se Archonidion nominavit. Posterioribus temporibus et opibus ex maris commercio [orig: commerciô] auctos et immunitate a Romanis donatos, puduit orrginias suae, turpe ducentes ex humiliore se civitate oriundos esse. Quidam ab Carthaginiensibus conditam fuisse asserunt, quo [orig: quô] tempore Amilcar cum Dionysio pacem fecit. Vide Alaesa.

ALESATIA Germann. Elsass, hodie Alsatia, Gallis olim Aussois, vel l'Aussois, item Aussay nunc l'Alsace, regio Germaniae superioris iam inde a Principatu Ludovici Pii, ante annos 830. Ducatus titulo [orig: titulô] insignis. In Annalibus Bertinianis Ducatus Helisatiae appellatur, poniturque inter Ducatum Ripuariorum et Ducatum Alamanniae. Divisio Regni Lotharii A. C. 870. facta Elisatium Basiliensi pago pagum proximum facit, in eoque duos Comitatus ponit, Hadr. Vales. Notit. Gall. Imo iam a Theodorico Rege Francorum, Ethico seu Athicus cognomine Adelricus. fil. Leudesii Maioris-Domus, ab Ebronio circa A. C. 680. caesi, Ducatum Alesatiae nactus, Ehenhemii habitavit, maritus Bersuinids, cuius soror Blidechildis Chilperico II. Regi nupserat. Ei successit in Ducatu hoc fil. Adelbertus, huic fil. Eberhardus; fundator Monasterii Murbacensis, A. C, 724. quorum linea brevi exstincta [orig: exstinctâ] heredem dicitur habuisse Guntramum Habspurgensem, familiae huius Augustae satorem. Huius enim Pater Hugo Comes, abnepos Ethonis seu Hettonis (qui frater Aelberti Ducis erat) commums, per tres filios, trium famillarum ex Alesatica procedentium, Lotharingicae, Dagsburgicae et Habspurgicae Pater fuit. Adelbertus postea seu Albertus Dives, ex Guntrami praedicti posteris, avus Rudolfi I. Imperatoris Landgravii Alsatiae titulum primus tulit, etc, vide plura in voce Alsatia.

ALESCA vide Alisca.

ALESIA [1] vulgo Alais, urbs Galliae, in Occitania inferiori provincia ad Gardonen. Distat 5. leucis ab Ucetia, 10. autem a Ponte S. Spiritus, in Nemausensi tractu, ad radices Gebenarum montium.

ALESIA [2] oppid. Mandubiorum, in colle summo, admodum edito [orig: editô] loco [orig: locô] Caes. l. 7. Bell. Gall. c. 68. cuius collis radices duo duabus ex partibus flumina subluerent: in vulgatis exemplaribus Alexia. Ab Hercule ex Iberia per Celticam revertente conditum, teste Diodoro [orig: Diodorô] Sic. l. 4. et a)po th=s2 kata thn stratei/an a lhs2, i. e. ab eius expeditionum errore *)alhsi/a, dictum: Liberum perstitit, donec a Iulio Caesare, quem ibi a Gallis obsessum Tacitus refert, l. 11. Annal. c. 23. vi camptum et una cum coeteris Celtis Gallisque Imperio Romano subiectum est, aut, si Floro l. 3. c. 10/ fides, flammis solo aequatum. Situm est in


page 141, image: s0141b

extremis Aeduorum finibus, caput pagi Alesiensis, qui hodieque Episcopo Augustoduni Aeduorum paret. Hodie Alesia, proxima vico Flaviniaco, in Ducatu Burgundiae; et regione Alseto, nunc in vici formam redacta, nomen pricum retinet, Alise vulgo: estque colli declivi imposita, ad cuius radices amniculi Lutosa, Loze, et Osera, Oserm, decurrunt, in Brionam Brenne. Pagus vero Alesiensis, vulgo Auxios, velcum articulo l'Auxios et l'Aussois, recentioribus Latin. corrupre Alsetum, castellis et vicis quibusdam cognomen dedit, inprimis Pulliaco vel Paulliaco, Povilli en l'Auxois; Malliaco castello, Maillien Auxois; Sinemuro, Semur en l'Aussois; Teio vel Tiaco, Ty en l'Osoy. Meminit urbis, quam ab alendo dictam vult, Erricus Monachus l. de Vita S. Germani l. 4. cum sic camit:

Te quoque Caesareis fatalis Alesia castris
Haud iure abnuerim calamis committere nostris,
Quae quod alas proprios praepingui pane colonos,
Nominis adiectu quondam signata putaris,
Te fines Eduos et limina summa tuentem,
Aggressus quondam saevo [orig: saevô] certamine Caesar;
Nunc restant veteris tantum vestigia castri.

ALESIA [3] vide Alexia.

ALESICHORIUM Aesch. in Ep.

ALESINI Arabes circa Persicum sinum. Strabo.

ALESIUM oppid. Peloponnesi. Strabo l. 8.

ALESIUS [1] Sceluntis fil. unus ex procis Hippodamiae, vel secundum alios, Gargetti fil. unus ex illis qui cum Pelope advenere [orig: advenêre]. Item oppid. Elidis. Steph. Et mons Arcadiae non procula [orig: proculâ] Mantinea, sic dicta ab errore Rheae. Pausan. l. 8.

ALESIUS [2] Alexander, vulgo Alexander de Ales, Scotus Theologus insignis, ob religionem patria [orig: patriâ] pulsus, in Saxoniam venit, ac Lipsiae docuit annos 20. Phil. Melanchthoni familiaris. Opera eius, Liber contra decretum Episcoporum Scotiae, Liber Scripturas lingua [orig: linguâ] materna [orig: maternâ] legendas, de Verbi auctoritate, Responsio ad XXXII. articulos Theologorum Lovaniensium, Catechismus, Ordinatio Ecclesiae, Commentarii in Iohannem, ad Timotheum, aliaque complura, enumerata Antonio Teissier Eloges des Hommes Scavams, Volum. 1. Obiit Lipsiae, A. C. 1565. Alius eiusdem nominis, Theologus Anglus, floruit A. C. 1228. Doctoris irresragabilis encomio [orig: encomiô] clarus.

ALESTES fluv. Hispan. per Bracarum urbem fluens, teste Vasaeo [orig: Vasaeô], vulgo Rio di Braga; Cavado nonnullis, sed hic Celandus veteribus dictus.

ALESUS Siciliae fluv. Pittineo, teste Fazello [orig: Fazellô], Aletam oppid. alluens, ac in mare inter Cephalodium et Halesam influens. Item Tusciae fluv. iuxta Alsium fluens; Sanguinaria, teste Ortelio [orig: Orteliô].

ALETA oppid. geminum; unum Illyrici in Dalmatia mediteranea Mosta b hodie, teste Nigro [orig: Nigrô]. Alterum Siciliae eversum, ubi nunc oppid. S. Marci, teste Fazello [orig: Fazellô]. Alicya Ciceroni dicta videtur, ut rudera testantur.

ALETHA postea Maclovium, seu Macloviopolis vulgo S. Mallo, urbs Galliae Celticae in Britannia minori, sub Archiepiscopo Turonensi. Parva, sed dives et munita; emporium celebre. et statio navium commoda, in Aaronis Insula cum castro. Vide et Alecta.

ALETHES Corinthiorum primus Rex, ex Heraclidis, fil. Hippotae, circa tempus Heraclidarum Reditus [orig: Reditûs] (facti sub Temeno, Cresphonte et Aristodemo) regnum hoc, quod Sisyphidae hactenus tenuerant, occupavit, et ad posteors ultra annos 300. transmisit, usque ad Prytaneis et Cypseli tyrannidem. Fuit vir insignis, urbem auxit, et regnavit ann. 38. post quem e posteris maximus natu semper in regnum successit, suntque dicti successores eius Heraclidae, usque ad Bacchidem, quem vide. Itaque Alethem excepit Ixion Syncellus p. 179. Pausan. l. 2. Euseb. Chron. Item nomen proprium viri Troiani, unius ex Aeveae sociis. Virg. Aen. l. 1. v. 125.

--- Grandaevus Alethes.

Sic dictus, quia a)lhqh\s2, i. e. verax fuit, vel potius a fide et veritate; quae praecipue est in senibus. Nam

*ai)ei\ o(plote/rwn a)ndrw=n fre/nes2 h)ere/tontai.

i. e. In iuvenibus fides perpetuo fluctuat.

ALETHIA una ex Apollinis nutricibus.

ALETHIAE i. e. Veritatus fons, in India, apud Brachmanes. Dion Or. 35.

ALETHINA vide infra Alithina

ALETHIUM oppid. Languedociae, ad pedes montium Pyrenaeorum. Vide Alecta.

ALETIDES sacrificia quaedam Atheniensium, pro Iscario et Erigone, quae oscillis agebantur. Cum vero in finibus Atheniensium multae virgines sine causa suspendio [orig: suspendiô] mortem sibi consciscerent propter Erigonem, habito [orig: habitô] ab Apolline oraculo [orig: oraculô], sacrificium sollenne instituerunt, quod publice, privatimque faciebant, et id Aletides appellabant, quod Erigone sola cum cane ignota [orig: ignotâ] patrem Icarium mendica persequuta sit: ab a)la/w erro.

ALETIUM Salentinorum urbs. Ptol. *salenti/nwn meso/geios2 po/lis2 *)alhti/a; quod vocabulum nunc corruptum legitur *salhpi/a, vulgo Lezze. Hodie urbs Episcopalis est sub Archiepiscopo Hydruntino, inter Brundusium ad occasum et Hydruntum ad ortum, 24. mill. pass. primaria regionis, ac totius regni, post Neapolin, clarissima, a Tarento 50. mill. pass. longitud. 42. 30. latitud. 40. 13.

ALETRINI vide Aletrium.

ALETRIS video Sebria.

ALETRIUM straboni Latii oppid. est: Alatro nunc dici scribit Leander: incolas Aletrinates habent Plin. l. 3. c. 5 et Cicer. pro Cluent. c. 16. et 20. item vetusta inscriptio in Goltzii thesauro: in Hernicis sunt Livio l. 9. c. 42. sed per a in secunda. Aletrini populi apud Plinium. l. 3. c. 11. sunt alibi, circa Apuliam