CAMENA Early Modern Latin Texts

JOH. JACOBI HOFMANNI SS. Th. Doct. Profess. Histor. et Graec. Ling. in Academ Basil. LEXICON VNIVERSALE, HISTORIAM SACRAM ET PROFANAM Omnis aevi, omniumque Gentium; CHRONOLOGIAM AD HAEC VSQVE TEMPORA; GEOGRAPHIAM ET VETERIS ET NOVI ORBIS; PRINCIPVM PER OMNES TERRAS FAMILIARVM Ab omni memoria repetitam GENEALOGIAM; Tum MYTHOLOGIAM, RITVS, CAERIMONIAS, Omnemque Veterum Antiquitatem, ex Philologiae fontibus haustam; VIRORVM, INGENIO ATQVE ERVDITIONE CELEBRIVM Enarrationem copiosissimam; Praeterea ANIMALIVM, PLANTARVM, METALLORVM, LAPIDVM, GEMMARVM, Nomina, Naturas, Vires, Explanans. EDITION ABSOLVTISSIMA, Praeter Supplementa, et Additiones, antea seorsum editas, nunc suis locis ac ordini insertas, VBERRIMIS ACCESSIONIBVS, IPSIVS AVCTORIS MANV novissime lucubratis, tertia parte, quam antehac, AVCTIOR, LOCVPLETIOR: INDICIBVS ATQVE CATALOGIS REGVM, PRINCIPVM, POPVLORVM, TEMPORVM, VIRORVM ET FEMINARVM ILLVSTRIVM, ANIMALIVM, PLANTARVM; Tum praecipue NOMINVM, QVIBVS REGIONES, VRBES, MONTES, FLVMINA, etc in omnibus terris, vernacula et vigenti hodie ubique lingua appellantur; Caeterarum denique rerum memorabilium, ACCVRATISSIMIS INSTRVCTA. TOMVS PRIMVS Literas A, B, C, continens. [gap: illustration] LVGDVNI BATAVORVM, Apud JACOB. HACKIVM, CORNEL. BOVTESTEYN, PETR. VANDER AA, et JORD. LVCHTMANS. MDC XCVIII. Cum peculiari Praepott. D. D. Ordinum Hollandiae et West-Frisiae Privilegio.

AMATHA Arabiae Regio, quae et Acmathe vocabatur, teste Steph. ubi forte pro Acmatha, legendum Psamatha. Certe verba sequentia, ke/klhtai a)po\ th=s2 ya/mmou, tale quiddam innuere videntur. populi Amatheni. Item urbs Phoeniciae, et Siciliae. Steph. Item, Villa, in vicinia Gadarae, in monte sitae, ad cuius radices aquae calidae erumpunt, balneis desuper aedificatis, quae ad sarciendam corporum valetudinem sunt commodae. Gen. c. 36. Hieronym. in loc. Hebr. lit. A. et G.

AMATHUS [2] thuntis, Cypri urbs, Veneri sacra, unde tota insula Amathusia dicta, ut est apud Ptol. Virg. Aen. l. 10. v. 51.

Est Amathus, est celsa mihi Paphos, atque Cythera,
Idaliaeque domus. --- --- -

Ab aquis candis vocabulum sumpsit, quod aquarum vapor Syro [orig: Syrô] sermone Amathus dicitur. Egesippus de excidio Hierosol. Amathus autem (inquit Bochart. l. 1. Chanaan c. 3.) etiam Phoenices habuit conditores, vel ex famiha tou= Amath, filii Chanaan, vel ex Sinaeis, si Ionathani credimus, qui Gen. c. 10. v. 17. pro Sinaeis habet Anthusae, i. e. Amathusios, ut Hierosolymitanus Caprosae, i. e. Cyprios. Ut ut sit. Amathusios pro Phoenicibus esse habitos, etiam ex Theopompo scimus, quem, Historiarum l. 12. narrasse [orig: narrâsse] testatur Photius: ti/na tro/pon *(/ellhnes2 oi( su\n *)agame/mnoni th\n *ku/pron kate/xon, apela/tantes2 tou\s2 meta\ *kitn/rou w(=n ei)sin u(polipei=s2 *)amaqou/sioi. i. e. quomodo Graeci, qui cum Agamemnone (ad Troiam militaucrant) Cyprum obtinuerint, iis eiectis qui cum Cinyra erant. (i. e. Phoenicibus) e quibus reliqui sunt Amathusii. Porto Amathunte pro Deo colebatur Adonis, quem cum Aegyptio Osiride nonnulli confundentes, Adonim Osiridem appellabant. Hinc Steph. *)amaqou=s2 po/lis2 *ku/prou a)rxaiota/th, e)n h(=| *)/adw nis2 *)/osiris2, e)timato, o(/n *ai)gu/ption o)/nta *ku/prioi kai\ *foi/nikes2 i)diopoiou=ntai. Haec tam vera sunt, quam quod sequitur; vel ab Amathone, Herculis filia [orig: filiâ], dici Amathuntem, vel ab Amathusa [orig: Amathusâ] matre Cynarae, Incolas huius urbis ira Veneris, propter hospites immolatos, mutavit in cornutos boves:

Si Ovidio credimus, Met. l. 9. Fab. 6. Metallis eam abundare testis est idem Ovid. l. 10. Met. Fab. 10.

--- --- - Mactatos crederet illic
Lactantes vitulos, Amathunteasque bidentes.

Ubi alia exemplaria habent Amathusiacas. longitud. 65. 45. latitud. 35.00. Item Amathus, Laconiae oppid. Nic. Lloydius.

AMATICA aliter S. Thomas, urbs Americae, in nova Hispan. et provinc. de Honduras. Exstructa ab Hispanis, A. C. 1597. Estque parvi circuitus.

AMATISSA vulgo L'AMASSE, fluv. Galliae, inter eos qui Turonicum pagum a Meridie allunt, Hadr. Vales. Notit. Gall.

AMATITUCUS fluv. Americae, in nova Hispan. et provincia Soconusci. Cadit in mare Pacificum, versus limites provinc. Guaxacae.

AMATIUS vulgo AMATO, fluv. Italiae, in Calabria ulteriore in mate Tyrrhenum influit, versus S. Euphemiam oppid. oriturque ex Apennino monte. Aliis Lametus.

AMATUS Archiepiscopus Burdigalensis, A. C. 1088. Legatus Gregorii VI. in Hispan. Vide Baron. A. C. 1075. 1077. et 1079. Alius qui Petri et Pauli vitam, aliaque versibus scripsit, circa A. C. 1060. Voss. de Hist. Lat. l. 2. c. 46. et Poet. Lat. c. 6.

AMAXAMPEUS Scythiae fons, qui Hyparium fluv. amaritudine inficit. Graecis i(erai\ o(doi\ sacrae viae, ex Herodot. l. 4.

AMAXIA vel AMAXITA, vetus Troadis urbs, ara [orig: arâ] 12. Diis ab Agamemnone dicata [orig: dicatâ], celebris. Steph. Item Ciliciae urbs, lignis navalibus abundans, Strab. l. 14. Vide Plin. l. 5. c. 9. et 30. Hanc M. Antonius Cleopatrae muneri dedit.

AMAZENES seu MAZENES, Oractae Insul. Regulus, Mithropastem ex Ogyride Insul. deserta [orig: desertâ], ad se confugientem, benigne excepit, et dux navigationis usque ad Susa, Macedonibus cum Nearcho, eo profectus est. Arrianus in Indic. *kai\ o( u(/parxos2 th=s2 nh/sou *mazh/nhs2 sune/plei au)toi=si me/xri *sou/swn, e)qelonth\s2 h(gemw\n tou= plo/ou. Macedones vero Oaractam Insulam, ad quam Alexandri naves appulerant, huius nomine memoriae ergo appellarunt [orig: appellârunt]. Vide Salmas. ad Solin. p. 1180.

AMAZONES bellicosae mulieres, magnam Asiae partem occupavere [orig: occupavêre], sic dictae, quod altera [orig: alterâ] ex mammis careant, ab a. sine, et ma/zos2 mamma, unde et unimammae dictae fuerunt. Eoque Virg. allusisse videtur Aen. l. 1. ubi de Penthesilea. v. 496.

Mamma illa dextra fuit. Hippocrates l. de Aere, Locis, et aquis, ubi sermo est de Amazonibus: *to\n decio\n de\ mazo\n ouk e)/xousi. Diodor. Sic. de illis loquens, to\n decio\n mazo\n e)pikai/ousi. Curt. l. 6. c. 5. Aduritur dextra, et addit rationem hanc, ut arcus facilius intendant, ac tela vibrent. Eustath. vero sic dictas putat, quod sine pane, qui ma/za Graecis dicitur, lacertis, testudinibus, atque id genus feris aletentur. Alii ab a(/ma zh=|n appellatas volunt, tamquam in commune viventes sine viris, quasi *(amazou=tai. Masculos liberorum, si quos genuissent, claudos fecisse ac debiles, ne ullum facinus viro forti dignum edere possent, Sextus Empiricus auctor est l. 3. Pyrrhon. Hypotyposewn. *(ai de\ *)ama/zones2, inquit, e)lw/leuon ta\ a)/r)r/ena tw=n peri\ au)tas2 gennwme/nwn, a(pe\r tou= mhde\n a)ndrei=on au)ta\ poih=sai du/nasqai. Earum originem, Reginas, res gestas, et demum interitum copiose describit Iustinus l. 2. c 4. Diodor. Sic. l. 3. c. 11. 53. 54. et l. 5. c. 2. Idem etiam l. 4. c. 4. 28. Plin. l. 6. c. 7. et 13. Herodot. l. 4. Praeter has Scythiae Amazonas, alias quoque ponit in Libya, quarum historiam ibi latissime persequitur. Unde Sil. l. 2. Hasbiten,

Hiarbae filiam, Amazonidem vocat. Iustinus vero non videtur, ut alii, Amazonum gentem in Hyrcania ponere; sed ad Maeotim, et Tanaim. Nam, inquit, l. 12. c. 3. 25. dierum itinere confecto [orig: confectô] in Hyrcania occurrisse Alexandro. Rectius sane. Neque enim ullus Geographorum, Amazonas alibi collocare, quam ad Maeotim, unquam dubitavit. Eaque [orig: Eâque] etiam de causa [orig: causâ] Maeotidas, ac Tanattidas appellari nemo nescit. Senec. in Hippolyto. Actu. 2. v. 399.

Qualis relictis frigidi Ponti plagis,
Egit catervas, Atticum pulsans solum,
Tanaitis, aut Maeotis, et nodo [orig: nodô] comas
Coegit, emisitque, lunata latus
Protecta pelta: talis in silvas ferar.

Curtius tamen l. 6. c. 5. Hyrcaniae finitimam facit Amazonum gentem, sed male. Erat, inquit, ut supra dictum est, Hyrcaniae finitimag gens Amazonum etc. Dicuntur et Amazonides. Virg. Aen. l. 1. v. 490.

Praeter peltas, secures quoque habuisse Amazonas testatur Horatius l. 4. od. 4. Quibus

Mos unde deductus per omne
Tempus Amazonia [orig: Amazoniâ] securi
Dextras obarmet, quaerere distuli.

Qualis Amazonidum peltis exsultat aduncis Pulchra cohors: quoties Arcton populata virago Hiopolyte niveas ducit post praelia turmas: Thermodoontiaca [orig: Thermodoontiacâ] Tanain fregere [orig: fregêre] securi.

--- --- - Amazonia [orig: Amazoniâ] latus intercludere pelta [orig: peltâ].

Et Plin. l. 12. c. 5. scribens de ficu Indica [orig: Indicâ], foliorum latitudo peltae effigiem Amazoniae habet. Ceterum de Amazonibus fabulosa esse omnia putat Strab. l. 11. quem, sis, consule. Melanes eas vocat Iornandes, nisi corruptus sit locus. Nic Lloydius.

AMAZONIA [1] dicta a Commodo Imperatore Martia, concubina eius famosa, qua [orig: quâ] literas signasse [orig: signâsse] legitur apud Iulium Captolin. in Colodio Albino, c. 2. imagine eius in signatorio suo annulo insculpta [orig: insculptâ]: Habebis praeterea dandi stipendii --- liberam potestatem: quin et super hoc ad Procuratores meos literas misi, quas ipse signatas accipies signo [orig: signô] Amazoniae: et quum opus fuerit, Rationalibus dabis, ne te non audiant, etc. Sic autem appellavit eam, quod illain pictam in Amazone maxime diligerer: unde et ipse Amazonico habitu in arenam descendit atque inter varia cognomina, duo haec unice amavit ac constanter retinuit, Exsuperatorii et Amazonii, cum alia subinde mutaret ac deponeret. Dio, *au)to\s2 me\n ga\r a)/llote a)/lla metela/mbane tw=n o)noma/twn, *to\ d' *)amazo/nion kai\ to=n *(uperai/ronta pagi/ws2 e(autw=| e)/qeto, w(s2 kai\ e)n pa=sin a(plw=s2 pa/ntas2 an)qrw/pous2 kaq' u(perbolh\n vikw=n. Atque titulus hic videtur Salmasio intelligi apud Ael. Lamprid. in Commodo, c. 17. nomine effeminati: Colossi autem caput dempsit, quod Neronis esset ac suum imposuit: et titulum more solito [orig: solitô], subscripsit, ita ut illum gladiatorium et effeminatum non praetermitteret. Ubi forte per gladidtorium intelligit Exsuperatorii cognomen, per effeminatum vero Amazonii, quo [orig: quô] ex amore concubinae suae vocari volebat. Sed et cum mensium nomina mutasset [orig: mutâsset] idem, Ianuarium *)amazo/nion, i. e. Amazonium appellavit, uti discimus ex eodem Dione, et Decembrem *(uperai/ronta, i. e. Exsuperatorium, contra quam Lamprid. c. 11. habet, qui Novembrem Exsuperatorium, Decembrem autem Amazonium fuisse dictum, ait: Menses quoque in honorem eius pro Augusto Commodum, pro Septembri Herculeum, pro Octobri Invictum, pro Novembri Exsuperatorium, pro Decembri Amazonium, ex signo ipsius, adulatores vocabant. Amazonius autem vocatus est ex amore concubinae suae Martiae, etc. Vide Salmas. Not. ad loc. cit.

AMAZONICUS inter Tauri montis epitheta, a gente Amazonum ei inditum: sicut idem Moschicus, Coraxius, Caspius et Hyrcanus a simili causa dictus est. Habet autem Paryadres mons (quod et ipsum Tauri cognomen) a dextra montem Hyrcanum et Caspium, a laeva Moschicum, Amazonicum et Coraxicum. Vide Ptol. in 3. Asiae Tab. et plura hanc in rem apud Salmas. ad Solin. p. 788.

AMAZONIUM locus in Attica, ubi Theseus Amazonas vicit. Item Cumae civitas, ubi Amazones habitabant. Est et Amazonium in Boeotia. Vide Steph.

AMAZONIUS [1] Apollo a Lacedaemoniis sic dictus. Pausan. in Lacon. Item Amazonius mons in Asia, praeter cuius radices Thermodon amnis labitur, sic dictus ab Amazonibus, quae illic habitarunt [orig: habitârunt]. Aliis Amazonicu Plin. l. 6. c. 3.

AMAZONIUS [2] Mensis, dictus est ab adulatoribus Commodi Imperatoris December, ex signo ipsius et amore concubinae Martiae, quam pictam in Amazone diligebat: imo propter quam et ipse Amazonico [orig: Amazonicô] habitu in arenam Romanam procedere voluit. Iidem, in honorem Imperat. pro Augusto Commodum, pro Septembri Herculem, pro Octobri Invictum, pro Novembri Exsuperatorium dixere [orig: dixêre], Ael. Lamprid. in vita Commodi. c. 11.

AMAZONUM Fluv. vulgo Rio de los Amazonas, fluv. ingens Americae meridionalis. Oritur prope Quitum

civitatem Regni Peruviae, dein auctus fluviis Coca [orig: Cocâ], Napo [orig: Napô], aliisque, percurrit provinc. Canelam, et Pacameros, ubi recipit fluv. Xauxam seu Maranionem, et postea rigat provinc. Surinam, Camsuaram, Matayam, Apantam, Coropam, Tapayam aliasque. Receptis demum fluviis Arumaya [orig: Arumayâ], Iopura [orig: Iopurâ], aliisque, post 800. leucar. decursum, in mare septentrionale seu del Nort, se exonerat inter Brasiliam et Guaianam Regionem. Quibusdam fluv. Orellani, ab Inventore, Ioh. Orellano Hispano A. C. 1541. Ostium eius ferunt Insulis sparsum 54. leucas Hispanicas complecti. A Costa, l. 2. c. 6. Du Val. Relatio regionis huius

AMB. in nummo aereo Magnentii, qui in aversa faoie Christi monogramma praefert, cum Inscr. SALUS DD. NN. AUG. ET CAES. infra AMB. Ambianum notat, ubi moneta cusa, iudice Car. du Fresne, namque et in Gallia Magnentium regnasse [orig: regnâsse], notum. Vide eum Dissertat. de Infer. aevi Numism.

AMBACIA oppid. Celticum, in Turonensi provinc., quod Ligeris amnis alluit: propter summam loci amoenitatem, est Francorum Regum basilica. Vulgo Amboise. Nic. Lloydius. longitud. 21. 20. latitud. 47. 33. Veterrimum est castrum, quod Ludovicus Nublaeus Ambaciensis, ab ambientibus aquis dictum esse existimat: Est enim posita ad confluentes Amatissae l'Amasse et Ligeris. Vales. vero amniculum hunc Ambaam olim dictum, qui loco nomen suum dederit, putat. Primus omnium eius meminit Sulpic. Sever. de Vita S. Martini ante ann. 1260. Gregor. Turonens. de mirac. Martini l. 2. vocat vicum Ambaciensem, ubi tum pontem navalem Romani operis fuisse refert. Gesta Consulum Andegavensium, tres uno [orig: unô] tempore Optimates, in Ambaciensi castro fuisse docent, Sulpicium domnium turris lapideae, Fulcoium de Torinneio, dominum domus validae, quae ab ipso Mota Fulcoii dicebatur, et Arnulfum filium Leonii de Magduno, custodem domus Consulis Andegavensis Fulconis Rechin, quae Domicilium vocabatur. Ibidem Ambacia quidem oppid., Ambaciacum, turris autem lapidea Sulpicii Calvomontensis, apud eam, nunc turris, saepius arx nuncupatur; etiam locus qui vetus Roma tum dicebatur, infra urbem fuisse memoratur ibidem. Gesta Dominorum Ambacensium, nunc Ambasiam, nunc Ambaquis vocant, velut ab ambienlibus aquis; vel ab ambabus aquis, i. e. a duobus fluviis, Hadr. Vales. Notit. Gall. Vide etiam Ambasin.

AMBACTI apud Caesarem. l. 6. Bell. Gall. c. 15. ubi de Equitibus Galliae agit, Eorum, inquit, ut unusquisque est genere copiisque amplissimius, ita plurimos circum se ambactos clientesque habet: Clientes sunt seu servi conductitii. Vox Gallica vetus, Festus: Ambactus, Ennio, lingua [orig: linguâ] Gallica [orig: Gallicâ] servus dicitur. Glossar. Ambactus, dou=los2 misqwto\s2, w)s2 *)/ennios2. Remanetque etiamnum in Germania et Belgio vocabuli vestigium: In Civitatibus enim Flandricis passim, aliisque nonnullis, Ambachten eiusmodi corpora dicuntur, quae unum sibi legunt, cuius auctoritatem perinde atque capitis sui venerantur. Unde et ii Ambachten heeren Belgico [orig: Belgicô] idiomate, Ambactorum quasi Dynastae intelliguntur aut certe viri tales., penes quos sit rerum summa et in coloniis territoriisque dominatus. Regiones ipsae in Ambactias distribuuntur: unde pro, in Comitatu Engelberti, aliquando in Diplomatibus legere est, in Engelbrechtes Ambachte, vel Ambechte, ut testatur Freherus Orig. Palatin. l. 1. Apud Kilianum, Ambacht, est officium, praefectura, iurisdictio civitatis. Lexicon Germanicum vetus apud Lipsium l. 3. Ep. 44. Ambachtmann, ministri. Quam vocem Sonnerus a Saxonico embethmann, minister, et embeahtian, ministrare, deducit. At Salmas. libro de Usuris c. 9. p. 260. nequaquam vocem esse Gallicam contendit, haecque Festo addita esse, ab illius Abbreviatore et in Cod. MS. haberi post haec Festi verba: Am praepositio loquelaris significat circum, unde supra servus ambactus, i. e. circumactus dicitur. Vide Eundem ad Histor. Aug. Vopisc. in Carino c. 16. Pithoeum Adversar. l. 1. c. 8. Pontanum in Gloss. Turnebum in Adversar. l. 14. c. 12. Cluverium Germ. Antiq. l. 1. c. 8. et 13. Car. du Fresne Glossar. et infra Ambascia.

AMBADARA Urbs Aethiopiae superioris ad Nilum, in Regno Bagamedri, ad pedes montium, inter Sovam et Dambeam provinc. in Abyssina regione.

AMBARRI Galliae Celticae populi Caesar. l. 1. Bell. Gall. c. 11. Necessarii et consanguinei erant Aeduorum; Quos quidam opinantur Borbonienses esse. Alii, pro parte Bituricenses, allusione vocabuli. Ambarros enim vel Ambactos dicunt Galli, civitatum clientes seu adhaerentes. Oppidum autem Ambarrorum, pagus Semarius sive mons Barri dicitur, Phrys. in Ptolem. Ind. Horum regio, teste Vigenereo [orig: Vigenereô] est Charrolois in Burgandia inter Matisconam, et Burbonium. Aliis le pays a l'entour de Nevers.

AMBARVALE [1] sacrum ad arva et segetes lustrandas apud Romanos, multa [orig: multâ] prece et religione celebrabatur. Ambarvalis hostia, ut ait Festus apud Macrob. l. 3. c. 5. quae rei divinae causa [orig: causâ] circum arva ducitur ab his, qui pro frugibus faciunt, seu sacrificant. Ambarvale, inquit Servius, in Virg. Eclog. 3. v. 77. sacrificium dictum est quod arvum ambiat victima. Sicut Amburbale, vel Amburbium sacrificium quod urbem circumeat, ac ambiat victima. Porro Ambarvale sacrum non nisi de porca fecunda, et gravida [orig: gravidâ], aut vitula fieri consueverat. Unde Virgil. Eclog. 3. v. 77.

Vos quoque felicis quondam, nunc pauperis horti
Custodes fertis munera vestra Lares.
Tunc vitula innusmeros lustrabat aesa iuvencos,
Nunc agna exigui est hostia parva soli.
Agna cadet vobis, quam circum rustica pubes
Clamet, Io messes, et bona vina date.

solebant, omnesque post sequentes clamabant, ex quibus unus querna [orig: quernâ] corona [orig: coronâ] ornatus, cum sollenni saltatione, composito [orig: compositô] carmine, Cereris laudes decantabat, et postquam vino [orig: vinô] ac lacte libasset [orig: libâsset], antequam fruges meterent, porcam Cereti immolabant. Virgil. Georg. l. 1. v. 343.

Cuncta tibi Cererem pubes agrestis adoret:
Cui tu lacte favos, et miti dilue Baccho.
Terque novas circum selix eat hostia fruges,
Omnis quam chorus et socii comitentur ovantes,
Et Cererem clamore vocent in tecta; neque ante
Falcem maturis quisquam supponat aristis,
Quam Cereri toria [orig: toriâ] redimitus tempora quercu,
Det motus incompositos, et carmina dicat.

AMBARVALE [2] Carmen, apud Fl. Vopiscum, in Divo Aureliano, c. 19. Veteranis manibus libros evolvite, Fata Rei publ. quae sunt aeterna, perquirite; patrimis matrimisque pueris carmen indicite: dictum est quod in Ambarvalibus canebatur, apud Romanos, cum quof festo minime confundendum est Amburbium, de quo apud eundum paulo post. Aperte enim Servius ambo distinguit, ad Eclog. 3. Virgil. v. 77. Dicitur hoc sacrificium ambarvale, quod arva ambiat victima: sicut Amburbale, vel Amburbium, quo urbem circumit et ambit victima. Idem ad l. 1. Georg. v. 345.

Dicit, ait, ambarvale Sacrificium: quod saepe de porca fecunda et gravida fieri consueverat. Quae sacrificia erant annua et pro frugibus fiebant, ac circum fruges hostia ducebatur; de quibus Ambarvalibus capiendus est Tibull. l. 2. Eleg. 1. v. 2.

Quisquis adest, faveat: fruges lustramus et agros,
Ritus ut a prisco traditus exstat avo.

Nempe sacrificium Ambarvale intelligit, quo [orig: quô] fruges et arva lustrabantur: quod non animadversum in magnum errorem impulit doctissimum Virum, qui apud Poetam hunc ead. Eleg. v. 21. corrigit:

Tunc nitidus plenis confisus rusticus areis,
Ingerat ardenti grandia ligna foco.

Ibi scil. plenis areis corrigit pro plenis agris; atqui Tibull. ibidem Ambarvale sacrum exsequitur. Tunc, i. e. cum fiunt sacra pro frugibus, confisus rusticus plenis agris, i. e. novis frugibus plenis et magnam spem prae se ferentibus, foco magnam lignotum copiam ingerit, etc. Vide Salmas. ad Vopisc. loc. cit.

AMBARUM seu AMBAR Graecis similiter *)/ambar teste Aetio [orig: Aetiô], Gall. Ambre. Ital. Ambracane, odoramenti genus: Revulsoque sarcophagi operculo mirisice Virtutis ambare suaviter redolentis viri faciem demonstrans, in Actis S. Sebastiani Martyr. apud Carolum Macrum in Hierolex. Alkozuinio Scriptori Arabi est stercus bovis aquae seu marini. qui e mari in terram ascendit, ut fruges depascatur, i. e. phocae, quae mugitu, maxilla [orig: maxillâ] superiore et naribus, bovem aut vitulum resert. Nempe phocae creduntur ambarum primo devorare, deinde egerere. Unde Pandectarius, Azel est nomen piscis magni devorantis ambarum. Ex his Serapionis c. 196. Mala est et illa ambra, quam devorant quidam pisces magni --- qui cum deglutiant eam, occiduntur ab ea, et natant super aquas mortui, quos videntes homines de Gingios (Zingitani) proiciunt super eos uncos ferreos extrahuntque ipsos de mari, et extrahunt ambram de ventre eorum. Alii vero Ambarum volunt eici a ceto cognomine. Damir, Et bellua quae illud vorat, vocatur Ambar. Leo Afric. l. 9. Ambarum a pisce ambaro eici multi volunt. Piscem autem hunc aut balaenam esse dicunt, aut cetum illi mole parem. Hinc Paulus Venetus l. 3. c. 39. ubi de Insul. Madagascaria: In mari, inquit, cete grandia capiuntur, ex quibus ambarum colligitur. Et Scaliger Exercit. 104. §. 10. In Mauritanorum libris hoc inveni, ambar ab incolis Marocci et Fez balaenam dici. Etiam in Euangeliis Aethiopicis Matth. c. 12. v. 14. ita vocatur cetus qui devoravit Ionam. Sed obstat, quod scuta fiunt ex pelle ambar, teste Damire; balaenis autem cetisque corium mollius est, quam ut ad scuta queat adhiberi. Itaque hoc phocae convenit magis, de qua sic Oppianus Halieutic. l. 5.

*fw/kh d' ouk a)/gkistra teteu\xatai, ou)/te/ tis2 ai)xnh\
*tri/glufos, h(/ken e(/loi kei/nhs2 de/mas2, e)/coxa ga/r min
*pi(no\s2 u(pe\r mele/wn stereh\ la/xen, o)/brimon e(/rkos2.
Hispida fallaci phoca haud retineur ab hamo,
Nec trifidae corpus violatur cuspidis ictu,
Nam praedura cutis valida obtegit undique membra.

Sed sive a maiore ceto dicas, aut a phoca, sumi ambarum, aut etiam a pisciculo, quod Aslaphius his verbis asserit; In mari est animalculum, quod propter odoris fragrantiam illud expetit. Sed est ipsi venenum letiferum: Et mare cadaver eicir et ambarum educitur e ventre eius; Res Avicennae merito suspecta est, qui postquam reiecit, ut parum probabile, quod ambarum alii spumam maris; alii stercus animalis, esse asserunt, addit: Sed quendam audivi, qui ut rem certam asseverabat, se Iuvenem olim maria frequentasse [orig: frequentâsse] --- et cum, inquit, ad loca maris quaedam devenissem, quae ibi vocant mare Germanicum, circa diem orientem me contuli --- ad littus maris. Et cum mare versus littora fluctuaret, ambari frustra varia reperimus, et diversorum colorum, quae omnia illius crant, qui primus occupabat --- Accidit autem id semper, per certa temporum intervalla. In quibus verbis constat agi de mari Balthico, in Aestiis, circa Dantiscum et Regiomontium, ubi succinum quandoque in littora fluctus propellunt, ita ut absque ullo labore possit a quovis colligi. Et quidem, quamvis et alibi proveniat ambarum seu succinum, Germanici tamen ea est copia et nobilitas, ut aliorum famam facile obscuret: unde e Veterib. sunt, qui, praeter Germanicum, succinum aliud nullum agnoscant, Tacit. de morib. Germanor. c. 45. et Cassiodor. Var. l. 5. Ep. 2. Verisimile vero est, olim in Balthici maris insulis et peninsulis hoc bitumem exsudasse [orig: exsudâsse]. Ita enim Veteres multi, inter quos Diodor. Sic. Galliae nomine tam late sumpto [orig: sumptô], ut etiam

Germaniam complectatur: Ex adverso Scythiae, quae supra Galliam, insula in Oceano est Basilia dicta, in quam, quod electrum vocant, fiuctus abunde eicit. Et multo ante Pytheas, a Guttonibus (seu Gothis) Germaniaegente, aestuarium accoli scripserat, Mentonomon nomine stadiorum sex millium, ab hoc diei navigatione insulam esse Abalam (Basiliam legit Cluver. et cum Suecorum Scandinavia eandem facit) Illo vero fluctibus advehi et esse concreti maris purgamentum. Incolas pro ligno ad ignem uti eo [orig: eô], proximisque Teutonibus vendere. Huic et Timaus creditit, sed insulam Baltiam vocavit; ut alia omittam, de quibus omnibus Plinium vide l. 37. c. 2. etc. Sed hac de re vide plura infra, ubi de Electro et Succino: ut et apud Sam. Bochart. Hicroz. Part. poster. l. 6. c. 15. Galli Ambarum hoc Botussiacum, cuius collectio ad Electorem Brandeburgicum spectat, vocant, Ambre iaune, neque quidquam aliud est, teste Ioh. Baptista [orig: Baptistâ] Tavernur, quam species quaedam gummi, quod in mari congelascit et saepenumero animalcula aliaque gelu suo [orig: suô] comprehensa continet. Eius in Sinensibus usus est non exiguus, inprimis cum Imperator convivio [orig: conviviô] Proceres excipit. Tum enim inter pompae epularis praecipua fercula ambarum est, cuius varia frusta in ignem coniecta odorem fundunt naribus non ingratum, atque insuper ignem, quem magnopere venerantur, reddit luculentiorem. Petunt autem ambarum Sinenses Batavia [orig: Bataviâ], Metropoli Hollandorum in India Orientali, etc. Praeter hanc ambram aliud ambari genus est, quod griseum, Gall. Ambre gris vocatur, quod quomodo et ubi generetur, obscurum est. In Orientalibus tamen Maribus illud nasci verosimile est, quamvis eius aliquid nonnumquam etiam in littoribus Europaeis, Britannico inprimis, reperiatur. Maxima illius copia in littore est prope Melindam, inprimis in fluviorum et praecipue eius, qui Rio di Sena appellatur, ostiis, etc. Plura de eo, vide apud praefatum Tavernier Itinerar. Parte 2. l. c. 23.

AMBASCIA recentioribus latinis idem, quod prius Ambactia vel Ambaxia, servitium vel opera mercede conducta; uti ascellam iidem pro axilla dixere [orig: dixêre]. In LL. Burgund. Quicumque asinum alienum extra Domini voluntatem praesumpferit aut per unum diem aut duos in ambascia sua, iubemus, ut et ipsum et alium talem ei, cuius asinus est, consignet. Ab Ambactus, quo [orig: quô] nomine Veteres Latini denotarunt [orig: denotârunt] servum mercenarium, qui hac et illac circumagitur: ambagere enim vetus verbum, pro circumagere, ut ambire, pro circumire. Graece o( perifo/rhtos, o( perifero/menos2: aliter quoque Ambaxus. Festus, Ambaxi, qui circumeunt et catervatim. Hinc itaque Ambasciator, Hispanis Ambaxator, pro Legato, i. e. famulo seu cliente, cui Legati onus imponitur, aut cui res quaepiam mandatur perferenda, ut placet Scaligero, Salmasio ad Historiam Aug. Tom. 2. p. 806. Vulcanio, Spelmanno, aliis. Lindenbrogius tamen a German. ambacht, i. e. opera, vocis originem derivat, cui subscribunt Paulus Merula et Wendelinus: ita, ut Ambasciator is sit, qui operas suas locat ad obeundam legationem, quod certe quidam perhonorifica [orig: perhonorificâ] Legatorum negotiatione indignum censent. Vide praeter Origines Francic. et Italicas Aegidii Menagii, Albertum Acharisium, qui ab ambulare, in Vocabular. Ital. Alios, qui ab Hebraeo etymon arcessunt. Ita ergo Ambascia idem est quod iussio, seu munus alicui commendatum, Gall. Commission: Ambasciare, legationem obite seu potius nomine alterius quidpiam efferre, nuntiare, referre: Ambasciatum, apud Hincmarum Ep. 13. ad Ludovic. III. Regem. Legati rerum a se actarum relatio; in Capitulari vero de Villis c. 16. Legatio ipsa etc. Sed et Ambasciare dicebantur Proceres, qui ab Episcopis aut Abbatibus interponebantur, ad donationem aliquam pro suis Ecclesiis ab Imperatorib. aut Regibus impetrandam. Has enim donationes ambasciasse [orig: ambasciâsse], i. e. suo [orig: suô] interventu obtinuisse, ii dicebantur, eoque [orig: eôque] nomine Chartis subscribebant, in quibus semper mentio fiebat, has donationes ad illolorum preces factas fuisse. Charta Caroli Calvi A. C. 877. apud Miraeum in Donat. Belg. Signum Caroli gloriosiss. Imp. Aug. Domina Richildis Imperatrix ambasciavit. Alia Carlomanni Regis Franciae pridic Non. Mart. an. 5. Regni, Indict. I. Actum apud Trupchiacum villam --- Theodoricus et Anscharius Comites ambasciaverunt; alibique passim: pro quo Aeltfryth Regina, Eadgari Anglorum Regis uxor, in subscriptione, quae exstet apud Seldenum ad Eadmerum p. 119. videtur usurpasse [orig: usurpâsse] vocem Legatio: Ego Aeltsryth legitima praefati Regis coniux, mea [orig: meâ] legatione Monachos eodem [orig: eôdem] loco [orig: locô], Rege annuente, constituens, crucem impressi. Nam legatio idem est quod ambascia, etc. Vide plura hanc in rem apud Car du Fresne et Henr. Spelmannum in Glossar.

AMBASCIATOR in Synodo Constantinopolit. V. p. 14. apud Lindenbrogium, Paulus Dei misericordia [orig: misericordiâ] Diaconus et et Ambasciator Monasterii. Et p. 16. Thomas Dei misericordia [orig: misericordiâ] Presbyter montis Sinai et Ambasciator, est, qui iusla superioris defert ac capessit. A voce Ambascia, cuius meminit tit. 1. §. 3. LL. Salicarum. Si in Dominica Ambascia fuerit occupatus; in editione Basil. ubi alia editio habet, si in iussione Regis fuerit occupatus. etc. Vide supra. Hodie Ambasciatores; Gall. Ambassadeurs, proprie dicuntur Legati primi ordinis, Charactere, ut vocant, repraesentativo [orig: repraesentativô] instructi: quales sunt, qui stricte dicuntur, Legati, Nuntii, Internuntii, item Ambasciatores, tam Ordinarii, quam Extraordinarii. Quae distinctio a 200. demum annis invaluit: cum antea omnes Ambasciatores, re apud Principem, ad quem missi erant, confecta [orig: confectâ], domum redirent. Ab eo vero tempore, Ordinarii dici coeperunt, qui in exteri cuiusdam Principis Aula perpetuo manere solent, tum commercio [orig: commerciô] concordiaeque conservandae, tum explorandis consiliis et arcanis illius Principis. Extraordinarii vero appellantur, qui unius alicuius negotii causa [orig: causâ] mitti aliquo [orig: aliquô] solent: Quamvis Ordinariis saepissime hic titulus, maioris splendoris ergo, superaddatur. His inferiores sunt Plenipotentiarii, Commissarii, Missi, Residentes, Agentes, Deputati etc. de quorum omnium iuribus, officio, naevis, praemiis, poenis etc. vide accurate agentem Vicquefortium in lib. cui tit. Memoires touchant les Ambassadeurs, et les Ministres Publics, a Colongne 1679.

arce, a Carolo VIII. ibi nato exstructa. Hic Ordo Equitum S. Michaelis, a Ludovic. II. institutus, 1 Aug. A. C. 1469. De Ambosiana conspiratione, vide Thuan l. 24.

AMBASTAE Asiae populi, in Regione Sinarum, ubi nunc provinc. Chequiam, Chiamsi et Fuquien.

AMBENUS [1] Ducis nomen, qui in bello Colchico occidit trunca [orig: truncâ] hasta [orig: hastâ] Otreum. Val. Flacc. l. 6. v. 251.

AMBENUS [2] Sarmatiae Europaeae mons, apud Tyram fluv. et Ophiusam, in ora maris Euxini. Val. Flac. l. 6. v. 84.

AMBER fluv. Germaniae, in Bavaria, cadit in Isarum, paulo supra Landshutum. Vide Ambro et Ambra.

AMBERGA Urbs German. ad fluv. Wils, caput Palatinatus superioris in ditione Ducis Vavariae, a paucis annis.

AMBERTA vulgo AMBIERTE, memoratur ab Agapeto Pontifice, qui A. C. 948. Romae sedere coepit, inter loca Cluniaco subiecta. In Aeduis est. Vide Hadr. Vales. Notit. Gall. in voce Carus locus.

AMBIANCATIVA Urbs et Regnum Abyssiniae, prope Nilum fluv. inter Nubiam et Regnum Bagamidri.

AMBIANTINUM vicus German. apud Confluentes, ubi Caligula Caelar natus est. Sueton. in eius vita c. 8.

AMBIANUM vel AMBIANENSIS civitas Galliae Belgicae praestantissima, Episcopalis sub Archiepiscopo Remensi. S. Firminus, unus antiquissimorum eius praesulum: in Picardiae provincia, sic dicta ab ambientibus aquis, quibus undique circumdatur. Antea vero dictam volunt Samarobrinam, vel potius Sommonobriam, restauratamque ab Antonino Pio, eiusque filio Aureolo, vulgo Amiens. Mentio eius in praeclaro Magnentii nummo aereo, ut vidimus supra in A. M. B. Arcem hic [orig: hîc] munitissimam Henric. IV. exstruxit, postquam illam ab Hispanis captam recuperasset [orig: recuperâsset], A. C. 1597. Fuit olim sub Comitibus de Pequigni. Patria P. Eremitae, Sylvii, Riolani, Fernelii, etc. Morlier. Ant. Amb. Populi Amhiani, sive Ambianenses, quos Plin. cum Bellovacis coniungit l. 4. c. 17. Hos Caesar. l. 2. Bell. Gall. c. 4. inter Belgas, qui contra populuni Romanum coniuraverant, numerat et 10. mill. armata ad bellum pollicitos esse ait, eosque inter Bellovacos ac Nervios ponit, ac utrisque facit finitimos; sicut sunt hodieque, Bellovacos inter et Cameracenses sive Nerios siti. Eisdem ad Alesiam obsidione Romana [orig: Romanâ] liberandam, a Principibus Galliae imperata esse 5. mill. hominum tradit, vulgo les Amienois. In Notit. Imper. Equites cataphractarii Ambianenses, in vexillationibus Comitatensibus numerantur, ut et in veteri inscript. apud Goltzium. Plin. l. 5. c. ultimo, qui agros Galatiae in Phrygia insedere [orig: insedêre] Gallorum Tolistobios et Voturos et Ambianos vocari scribit, etc. Vide infra. Caput eorum Samarobriva Ambianorum ab incolis olim vocata est, circa quam cum tribus legionibus hiemavit Caesar, secum habens Trebatium ICtum. ad quem Cicer. l. 7. Famil. Ep. 11. scribens et iocans ait, Una mehercule collocutio nostra pluris erit, quam omnes Samarobrivae. Item, o [orig: ô] castra praeclara! Quid tu fecisses, si te Tarentum, et non Samarobrivam misissem. Claudio Ptolemaeo *samarobri/oua; in tabula Peutinger: Samarobriva prope Teuceram Tieure, qui vicus est ad flumen Alteiam. Sic autem dicta est veteri Belgarum lingua [orig: linguâ], quasi Samari aut Samarae pons; hodieque enim apud eam pontes sunt ad Samarum, qui recentioribus Somona Sumina ac Somena dicitur. Fadem civitas Ambianensium vocatur Sulpicio Severo de Vita S. Martini ac in veterib. Notitiis, inter 12. provinciae Belgicae civitates vix 10. obtinet locum, etiam civitati Silvanectum postposita: sed in recentioribus octavo est, Noviomago, Silvanectis, Bellovacis Laudunoque praelata: Roriconi Chlodionis Meroveique Regia dicitur. In Codicis Theodos. l. 8. Valentinianus, Valens et Gratianus Augusti rescribunt Ambianis, (nominegentis, quod veteri deposito [orig: depositô] urbs assumsit, more multatum Galliae civitatum) qua in urbe Gratianus a patre suo Valentiniano Augustus, consentiente exercitu, fuerat appellatus. Ex 8. in Gallia fabricis, ultima Ambianensis spatharia ac seutaria, fuisse legitur: estque etiam hoc [orig: hôc] tempore celebre in ea armamentarium, in quo arma tormentaque bellica fabricantur ac servantur. Lati sunt populi huius fines, inter Caletos ac Morinos. Nam et pagus Pontivus, Suminam inter ac Alteiam flumina Comitivae titulo [orig: titulô] insignis, et aliqua portio Comitatus Atrebatici, Ambianorum finibus ac dioecesi hodieque continentur, nec non pagus Vinemacus le Vimeu, inter Auciam, et Suminam fluvios iacens, ut et ager inter Alteiam et Quantiam. Nam Monasteriolum ad Quantiam ad Ambianos quoque pertinet et cuncta ab Aucia flumine usque ad Quantiam. VideHadr. Vales. Notit. Gall. longitud. 23. 20. latitud. 49. 50. Loca Ambianorum.

Abbatisvilla.
Cadocum Cayeu.
Corbeia.
Corocotinum Crotoy
Duroicoregum Rue
S. Esprit
Leuconaus, seu oppid. S. Walarici.
Monasteriolum.
Pinquiniacum.
Pons Remigii.
Pontes Pont Asselane.

AMBIATI populi Galtiae, de quibus Plin. l. 5. c. 32. Apud Solin. c. 43. Ambiani dicuntur, sed in MSS. Ambitii, vel Ambitui.