December 2004 Ruediger Niehl markup
typed text - structural tagging complete - no semantic tagging - no spell check - orthographical standardization performed
06/2005 Peter Stroebel markup
semi-automatic lemma-correction
05/2006; 06/2008; 06/2010; 12/2010; 02/2011 Antonio Javier Ortiz Cano; Reinhard Gruhl markup
largely revised


image: as0005

JOH. JACOBI HOFMANNI SS. Th. Doct. Profess. Histor. et Graec. Ling. in Academ Basil. LEXICON VNIVERSALE, HISTORIAM SACRAM ET PROFANAM Omnis aevi, omniumque Gentium; CHRONOLOGIAM AD HAEC VSQVE TEMPORA; GEOGRAPHIAM ET VETERIS ET NOVI ORBIS; PRINCIPVM PER OMNES TERRAS FAMILIARVM Ab omni memoria repetitam GENEALOGIAM; Tum MYTHOLOGIAM, RITVS, CAERIMONIAS, Omnemque Veterum Antiquitatem, ex Philologiae fontibus haustam; VIRORVM, INGENIO ATQVE ERVDITIONE CELEBRIVM Enarrationem copiosissimam; Praeterea ANIMALIVM, PLANTARVM, METALLORVM, LAPIDVM, GEMMARVM, Nomina, Naturas, Vires, Explanans. EDITION ABSOLVTISSIMA, Praeter Supplementa, et Additiones, antea seorsum editas, nunc suis locis ac ordini insertas, VBERRIMIS ACCESSIONIBVS, IPSIVS AVCTORIS MANV novissime lucubratis, tertia parte, quam antehac, AVCTIOR, LOCVPLETIOR: INDICIBVS ATQVE CATALOGIS REGVM, PRINCIPVM, POPVLORVM, TEMPORVM, VIRORVM ET FEMINARVM ILLVSTRIVM, ANIMALIVM, PLANTARVM; Tum praecipue NOMINVM, QVIBVS REGIONES, VRBES, MONTES, FLVMINA, etc in omnibus terris, vernacula et vigenti hodie ubique lingua appellantur; Caeterarum denique rerum memorabilium, ACCVRATISSIMIS INSTRVCTA. TOMVS PRIMVS Literas A, B, C, continens. [gap: illustration] LVGDVNI BATAVORVM, Apud JACOB. HACKIVM, CORNEL. BOVTESTEYN, PETR. VANDER AA, et JORD. LVCHTMANS. MDC XCVIII. Cum peculiari Praepott. D. D. Ordinum Hollandiae et West-Frisiae Privilegio.



image: as0006

[gap: praeliminaria]

image: s0196b

ANAPHE insula sponte in mari enata. Plin. l. 2. c. 87. Amm. Marcellin. quoque: Emerserunt, inquit, Delos, et Hiera, et Anaphe et Rhodus. Sic dicta ab Argonautis, quia tempestate laborantibus intermestris Luna ex insperato illis apparuit. Apollonius Argonaut. l. 4.

--- *)ana/fhn de/ te lissa/da vh=son
i)/skon, o(\ dh/ *foi=bo/s2 min a)tuzo me\nois2 a)ne/fhne.

Vide Steph. in *)ana/fh. Ab hac insula Apollo Anaphaeus cognominatus est, in qua colebatur. Anaphe (inquit Vir magnus) Phaenicium est [gap: Hebrew word(s)] anepha, i. e. ramosa et opaca. Unde Apollonius l. 4. v. 1714.

--- *toi\ d' a)glao\n *)apo/llwni
*)/alsei e)ni\ skierw=| te/menos, skio/enta te bwmon
*poi/eon.

Idem Avollonius baih\nnh=son vocat. Itemque Phavorinus: *baih\ nh=sos2 h' *)/ana/fh klhqei=sa plhsi/on *qh/ras2. Quae sunt verba Scholiastis. Itaque fallitur Ortelius, qui ea sic accipit, quasi *baih\ esset proprium huius insulae nomen Baie, inquit, eadem vocatur in Phavorini Lexico. Cur autem Aegletae Apollini Anaphaei su\n twqasmw=|, cum derisione, sacrificaverint, et kertomou=ntes2 a)llh/lous2, h. e. sibi invicem conviciantes, ex Conone discat, qui volet, apud Photium Tmem. 186. Si Hegesandro credimus, cum quidam Astypalaensis duas perdices in hanc insulam immisisset, tosou=ton plh=qos2 e)gen/eto, w(s2 kindund=sai a)nasta/tous2 gi/nesqai katoikou=ntas2, ita Athenaeus l. 9. Hodie Nanfio dicitur. Eius meminit Ovid. Met. l. 7. v. 461.

Hinc Anaphen sibi iungit et Astypaleia regna. Nic. Lloydius.

ANAPHLYSTUS Graece *)ana/flustos2, pars tribus Antiocheidos Athenis, ab Anaphlysto, Heroe, filio Troezenis, dicta. Oppidulum fuit haud procul Athenis, versus promontor. Coliadem, quo reliquiae Persicae classis, apud Salamina victae, sese receperunt. Alias olim celebre Pavis, Cereris, Veneris Coliadis et Genetyllidum Dearum fanis. Etiam vasa, quae ibi ex terra picta fiebant, in pretio olim fuisse, memorat Athenaeus. Inscriptio haec apud Gruterum exstat: *q*e*w*n*o*s *a*r*x*o*n*o*t*s *k*o*s*m*h*t*o*u *d*i*o*n*u*s*s*i*o*u *m*a*r*k*o*s *a*n*a*f*l*u*s*t*i*o*s g*u*m*n*a*s*i*a*p*x*h*s*a*s, Sub Theone Archonte, Cosmeta Dionysio, Marcus Anaphlystius Gymnasiarcha. Alias duas vide apud Iac. Sponium Itiner, Graec. Part. 3.

ANAPHONESIS Graece *)anafw/nhsis2 exercitium vocis de quo vide infra voce Phonascia. it. Vociferatio.

ANAPIAS vel ANAPIUS, vide Amphinomus.

ANAPLISTUS seu ANAPLYSTUS, Atticae municipium, 60, stadiis a Torico, ubi argentifodinae. Pars Antiochidis tribus, Steph. Urbs Atticae Ptol. in ora maritima Atticae, Asopa. Per f. Ptol. et Aristoph. scribunt. Nic. Lloydius. Vide supra.

ANAPLUS suburbium Byzantii, ab eo ad 4. mill. pass. distans versus os Ponti, teste P. Gyllio [orig: Gylliô].

ANAPUIA provinc. Venezuelae, in America meridionali, alias ab Hispanis perlustrata, versus montes S. Petri et ortum fluv. Buria. Distat 40. circiter leucis, ab ora maris Borealis, in Ortum.

ANAPUS Siciliae fluv. iuxta Syraco paludem exit. Vide de illo Ovid. Fab. 6. l. 5. Met. Hodie accolarum simplicitate, vulgati vocabulo [orig: vocabulô] Alfeo dictus. Eius meminit Theocritus Idyl. 1.

*)on ga\r dh\ potamoi=o megan r(o/on ei)/ket' *)ana/pw.

Ovid. Ponticor. l. 2. eleg. 10. v. 26.

Quaque suis Cyanen miscet Anapus aquis.

Sil. Ital. l. 14. v. 516.

Et Cyanes, et Anapus, et Ortygiae Arethusae.

Aelian. Var. Hist. l. 2. c. 33. *kai e)n *sikeli/a de\ *surakousioi to\n *)/anapos2 a)ndri\ ei)/kasan, th\n de\ *kua/nhn phgh\n u(unaiko\s2 ei)koi/ e)ti/mhsan. Situm eius indicemus ex vetustis scriptoribus. Thucyd l. 6. *kai ei( me\n *surakou/si e)celqo/ntes2 pandhmei\ ei)s2 to\n leimw=na, para\ to\n *)/anapon potamo\n, e)ce/tasin o(/plwn e)poiou=nto, h. e. Syracusani ommem populum, ex urbe in pratum iuxta Anapum flumen egressum, recensuerunt. Pratum istud est supra Syracam paludem, inter Anapum, sive, ut nunc vocaut, Alpheum, et Neapolim. Planius Plut. in Dione: *di/wn, nukto\s2 e)/ti tou\s2 stratiw/tas2 a)nasth/sas2, pro\s2 to\n *)/aapon potamo\n h(=ken, a)pe/xonta th=s2 po/lews2 de/ka stadi/ous2. In huius quoque fluminis vocabulo enodando Grammatici ineptias suas exercuerunt. Sic enim Theocriti Scholiastes: *(o de\ *)anapos2 potamo\s2 e)n *surakou/sais2 th=s2 *sikeli/as2. *)/anapos2 de\ ei)/rhtai, w(s2 a)/neu po/sews2 w)n, kai\ blhxro\n e)/xwn u(/dwr, h)\ para\ to\ toi=s2 posi\ mh\ dia. bato\s2 ei)=nai. Quae cum falsa sint, et a)su/s2ata, videant peritiores, an non ab anab, i. e. ab uva, deducatur Anapi nomen? Uvis certe fertiles agros fuisse Syracusanos, circa Anapum, vel ex Theocrito colligere est, qui cum in Homero legisset, terram Cyclopum ferre vinum e)rista/fulon, putavit agi de solo circa Anapum, quia utrobique par fertilitas. Unde est, quod Idyl. 7. Polyphemo ad Anaphum metatur sedes. Verba sunt:

*)=a ra/ ge pa th=non to\n poime\na to\n pox' *)ana/pw|
*to\n kratera\n *polu/famon o)s2 w)/resi la=as2 e)/balle.

Item fluv. Epiri, iuxta Stratum urbem fluens, ab ea 10. stadiis distans, teste Thucydide.

ANAQUITUS Campus Americae, in Peruvia et Regione Quito, ubi ingens praelium commissum, inter Proregem Peruviae et Pizarrum Hispanos, magna [orig: magnâ] utrinque clade, A. C. 1546

ANARGYRI Graece *)ana/rgurai, i. e. absque argento Graecis dicti sunt, ut et aliquot Latinis Scriptoribus, Cosmas et Damianus, in Communione Graeca et Romana pro sanctis habiti, quod absque argento ac ulla [orig: ullâ] mercede, fola [orig: folâ] charitate moti, mederentur infirmis. Vide Aldhelmum de Laude Virgin. c. 24. Erant autem trigemint fratres his nominibus insignes. Primi quidem Confesiores ex Asia, Theodotes filii, ex parte gentili, quibus Kalendae Novembres apud Graecos sacrae, ex parte, uti patet ex Constitutione Manuelis Comneni. Secundum par fratrum, fuere [orig: fuêre] Martyres Romani, quorum memoria prima [orig: primâ] Iulii, indem ex parte feriata [orig: feriatâ],


image: s0197a

recoli solita est, uti ex Menologio discimus. Tertii fratres, Cosme et Damiani nomine celebres, ex Arabia erant, et diem 17. Octobr. sacram habebaut, Menaea ad diem hunc. Etiam vero alii sancti Me dici hoc [orig: hôc] elogio [orig: elogiô] insigiuntur, in Liturgia, quae Chrysostomo tribuitur apud Macrum. In Menologio Graecorum, Cyrus et Ioannes occurrunt, quibus ob eandem causam idem nomen, et memoria ad diem 3 1. Ianuarii adnotata. Sampson, cuius festum incidit, in diem 27. Iunii in Constutut. cit. Panteleemon, cuius feria insignis fuit die 27. Iulii, in Menologio. Porro Cosmae et Damiani Arabum tres alii fratres, Anthimus, Leontius et Euprepius, qui dicuntur tempore Diocletiani in Ciliciam venisse, et a Duce lysia comprehensi, cum Cosma et Damiano (quibus cum eandem diem festam habent) a)pokefalisqhn=ai, capite plexi. Praeter quos Hermolai quoque, Diomedis, Thallalei Tryphonisque, meminit, reliquis Anargyris omissis, Liturgia supra laudata. Vide Meursium Glossar. Scotum Notis ad Theophanem Orat. 47. Suicerum Thesauro Eccl. inprimis vero Syntagma de Anargyris Historic. Viennae in Austria Graece et Latine editum A. C. 1660.

ANARIACAE populi ad mare Caspium incolentes, ortum versus. Strabo. Anariaci Plinio. l. 6. c. 16.

ANARIUM oppid. Armeniae maioris inter Atsametem fluv. et Arsanium lacum.

ANARRYSIS secundus dies Apaturiorum (vide Apaturia ) quo [orig: quô] sacrificabant Tribules Iovi Sodali et Palladi. Nam ut Scholiast. Aristophanis exponit, et ex eo Suidas, a)naru/ein est e)piqu/ein, et squsi/an e)pitelei=n. Atque hoc est, quod Homerus dicit a)neru/ein, i. e. a)natre/pein, resupmare. Nam si quando Diis superis sacrificabant, hostiam resupinabant, ut caelum intueretur. Eustath. ad Il. a. *)/eqos2 *(ellhniko\n, ei/ me\n toi=s2 a)/nw sqeoi=s2 e)/quon, a)nakla=n to\n tou= i(erei/ou tra/xhlon w(/s2e e)fora=n w=s2 d)rano/n: *)ean me\ntoi *(/hrwsin, h)o(/los2 toi=s2 katoixome\nois2 e)/quon, ka/ta to\ i(erei=on e)/sfacan. Ritum hunc optime declarat Sophocles in Aiace Flagellifero, quem furore correptum in pecudes saevientem inducit: kai\ tou\s2 me\n h)nke/nize, tou\s2 d' a)/nw tre/pwn *)/esface, kar)r(a/kise. Igitur a)naru/ein est, hostiam a)natre/pein kai\ a)nafe/rein, i. e. ad sacrificandum resupinare; quod fiebat in sacris Deorum superum [orig: superûm], quales sunt Iuppiter et Pallas, quibus hac [orig: hâc] *)anar)r(usios2 die sacrificabatur. Nic. Lloydius.

ANARTES Caesari, l. 6. Bell. Gall. c. 23. Straboni l. 2. forte. in Asiaticae Scythiae descriptione Anariacae, et Plin. l. 6. c. 16. Anariaci. Nisi forte Aranitium, apud Caesar. loc. cit. legendum, ut smt Pannoniae Inferioris populi, quos Tacit. in German. c. 28. Araniscos vocat. Ceterum Anartios Ptol. maxime Septentrionales Daciae facit iuxta Carpeten montem, quod maxime congruit verbis Caesaris. Illinc enim sinistrorsum vertitur Hercynia silva. Sic ergo essent populi Daciae Walachis, et Transylvanis finicimi. Marciano vero populi trans Rhenum et Danubium, prope Hercyniam silvam Dacis finitimi. Idem.

ANAS [1] Urbes duae Arabiae desertae. Una ad Euphratem, altera ad fluv. de Lastan. Texeira itin. c. 8. Du Val.

ANAS [2] Hispaniae fluv. Straboni, Ana Ptol. Hispanis, Rio Guadiana dicitur, ab Arabibus recepto [orig: receptô] vocabulo, quibus Guad fluvium designat. Hic ex montanis de Consuegra ortus, per Meridam et Badaios, labitur, et im confiniis Algarbiae et Andalusiae in mare se exonerat. Prope Medellinum terra [orig: terrâ] conditur, et post 6. milliaria apud Argamasillam iterum emergit. Hinc Hispani inter tria sua memorabilia hoc reponentes, pontem se habere iactant, supet quo 10000. ovium pascantur. Vide Plin. l. 3. c. 6. et l. 4. c. 22. Pomp. Melam, l. 2. c. 6. l. 3. c. 1. etc. sic Bochartus, in Chanaan. l. 1. c. 35. Anas, inquit, inter Tagum et Baerim medius Lusitaniam a Baetica dividit. [gap: Hebrew word(s)] ana autem Sytis est ovis. Inde dici potuisse videbitur Ans fluv. propter ovium frequentia pascua in utroque litore. Maxime, cum Baeticae oves, quam Anas ab Aquilone, et Occasu alluit, sint vellere notabiles, testante Plin. l. 8. c. 48. itemque Martiale diversis locis. Sed Anas, ut quidem reor, Punice Hands dictus est. Significatio vocis ex Arabica lingua petenda, qua [orig: quâ] hanasa verbum est, et significat se subducere, se proripere, et occultare. Arabes de Diabolo usurpant, qui, cum quis orat, hanasa, i. e. ita se subducit, ut, finita [orig: finitâ] oratione, statim regrediatur. Proinde ab iisdem Daemon ipse hans vocatur. Et eodem pertinet quod hunuso lungiumi sunt siderum occasus, qui non aliter occidunt, quam in spem ortus [orig: ortûs] secuturi. Itaque etiam Hanas appellari potuit amnis, qui in terram ita se condit, ut ex ea rursus emergat. Plin. l. 3. c. 11. Ortus hic Laminitano [orig: Laminitanô] agro [orig: agrô] citerioris Hispanioe, et modo se in stagna fundens, modo in angustias resorbens, aut in totum cuniculis condens, et saepius nasci gandens, in Atlanticum Oceanum effunditur. Nic. Lioydius. Secandum Auctorem Anonymum Hist. Orbis terr. Geogr. et Civ. oritur in agro Laminitano, latitud. 39. fluensque inter nrbem, Cividad Royal, Calatravam, Meridam, Badaios, Olivencam, egreditur ad castrum Alcotim, et in tres sinuatur portus: Ipsum ad Palatium Regium, Palatio des Rey, terrae visceribus se condere, et post 20 milliaria, ad Metallinum. Metellin, iterum erumpere pascereque in planitie, quam subluit, plurim pccora, res communiter nota est. Cum tria maxime memorabilia Hispaniae Auctorum nonnulli prodant, Pontem, cui aqua superfluat. Civitatem igni circumdatam et Pontem, in quo decem milia pecorum pascantur; per primum Aquae ductum Segoviae, pr secundum Madritum, cuius muri ex silicibus constant et per tertium, conditorum hoc Anae fluvii intelligunt. Sed monet Ortelius, id vulgi opinione potius, quam rei veritate, constare, idque se accepisse ab oculato teste Georgio ab Austria Praeponsiro Harlebecensi; ad iab, 16. Theatri Orbis Terr. Interim et Furnerius, caerera satis accuratus, eandem rem tradere continuavit, l. 7. c. 14. et Ricciolus l. 10. c. 7. neque rem impossibilem esse facile conceder, qui Maris Mediterranei et Maris Caspii ductus subterraneos, Iordanis item ac Lacus Asphaltits conditionem expenderit. Alia exempla, vide apud Athanasium Kircherum Mund. subterr. l. 2. c. 3. sub fin.