CAMENA Early Modern Latin Texts

JOH. JACOBI HOFMANNI SS. Th. Doct. Profess. Histor. et Graec. Ling. in Academ Basil. LEXICON VNIVERSALE, HISTORIAM SACRAM ET PROFANAM Omnis aevi, omniumque Gentium; CHRONOLOGIAM AD HAEC VSQVE TEMPORA; GEOGRAPHIAM ET VETERIS ET NOVI ORBIS; PRINCIPVM PER OMNES TERRAS FAMILIARVM Ab omni memoria repetitam GENEALOGIAM; Tum MYTHOLOGIAM, RITVS, CAERIMONIAS, Omnemque Veterum Antiquitatem, ex Philologiae fontibus haustam; VIRORVM, INGENIO ATQVE ERVDITIONE CELEBRIVM Enarrationem copiosissimam; Praeterea ANIMALIVM, PLANTARVM, METALLORVM, LAPIDVM, GEMMARVM, Nomina, Naturas, Vires, Explanans. EDITION ABSOLVTISSIMA, Praeter Supplementa, et Additiones, antea seorsum editas, nunc suis locis ac ordini insertas, VBERRIMIS ACCESSIONIBVS, IPSIVS AVCTORIS MANV novissime lucubratis, tertia parte, quam antehac, AVCTIOR, LOCVPLETIOR: INDICIBVS ATQVE CATALOGIS REGVM, PRINCIPVM, POPVLORVM, TEMPORVM, VIRORVM ET FEMINARVM ILLVSTRIVM, ANIMALIVM, PLANTARVM; Tum praecipue NOMINVM, QVIBVS REGIONES, VRBES, MONTES, FLVMINA, etc in omnibus terris, vernacula et vigenti hodie ubique lingua appellantur; Caeterarum denique rerum memorabilium, ACCVRATISSIMIS INSTRVCTA. TOMVS PRIMVS Literas A, B, C, continens. [gap: illustration] LVGDVNI BATAVORVM, Apud JACOB. HACKIVM, CORNEL. BOVTESTEYN, PETR. VANDER AA, et JORD. LVCHTMANS. MDC XCVIII. Cum peculiari Praepott. D. D. Ordinum Hollandiae et West-Frisiae Privilegio.

ANNALES [1] Baculi, in quibus fastos suos olim inscribebant Dani, apud Olaum M. Hist. Sept. l. 16. et Olaum Wormium de Faslis Danicis l. 1. c. 2. et 3.

ANNALES [2] Livii, memorantur Firmico, ubi de Libero et eius sacris: Imitatur te Lycurge et sobrium suum institutum sequitur, nec a salutaribus tuis legibus exorbitat etiam Consul noster Postumius: nam sicut in Livii Annalibus invenimus, Bacchanaliorum scelera, Aebutio quodam adolescente deferente, detecta sunt. Quamvis enim libros suos non inscripserit Livius Annales; sunt tamen Annales revera, sed et aliquid amplius Non enim modo per annos digerit res gestas, sed etiam occasiones, consilia, ordinem rerum gestarum et sequenda fugiendaque explicat; quod non est nudorum Annalium, ut Sempromus Asellio monet, apud A. gellium, l. 5. c. 18. Interdum tamen vocabulum laxa [orig: laxâ] significatione pro qualibet historia [orig: historiâ] reperias. Ut cum Florus l. t. c. 10. Quae nisi in Annalibus forent, hodie fabula viderentlir. Sed elegantissime Maro, l. 1. Aen. v. 377.

Ubi alteram differentiam, Gellio quoque observatam, Servius docet et Livii recte proprieque Annales dici: Inter historiam et Annales, inquit, hoc interest: Historia est eorum temporum, quae vel videntur, vel videre potuimus, dicta a)po tou= i(storoi=n, i. e. videre. Annales vero sunt eorum annorum, quos oetas nostra non novit: unde Livius ex Aanalibus et Historia constat. Quod discrimen Tacitus secutus est in duplici opere suo in cribendo, etc. Gronovius Observat. in Eccles. c. 9. vide et infra Chronica Fasti.

ANNARIA Lex, apud Romanos dicebatur, ex qua praefinie bantur anni Magistratuum capiendorum. Ael. Lamprid. in Commodo, c. 2. Post haec venia Legis Annariae impetrata Consul factus est. Arnob. adv. Gent. l. 2. In potestatibus obeundis leges observatis Annarias: in donis, muneribus, Cincias etc. Cuiusmodi LL. Annales vocat Cicero Philipp. 5. meminitque earum de Orat. l. 2.

ANNARUS Rex Babyloniae, qui tanti luxus fuisse fertur, tamque gulae deditus, ut stola [orig: stolâ] muliebri amictus, mero [orig: merô], et unguento [orig: unguentô] madens, 150. pialtriis simul accubantibus, velut officina nequitiae, magnis effusionibus cenitaret. Alex. ab Alex. l. 5.

ANNAS [1] i. e. affligens, vel humilians, aut respondens, Pontifex sudaeorum, socer Caiphae. Luc. c. 3. v. 2. Vide Ananus.

ANNAS [2] Montmorantius, Dux, Par et Conestabilis Franciae, sub Ludovico XII. Francisco. I. Henrico II. Francisco II. et Carolo IX. rebus praeclare gestis nomen Magni Ducis Exercitus adeptus. Obiit octogenarius, in praelio San Dionysiano, contra Principem Condaeum, Reformatorum in Gallia hyperaspisten, A. C. 1559. ecto vulneribus confossus. Thuan. Francisc. du Chesne, Dupleix, Mezeray, La Serrc, etc.

ANNAS [3] Dux Ioinvillae, Henrico III. gratus, obiit in pugna Curtracensi, ab Henrico Navarrae Rege qui postea Henricus IV. cum omnibus copiis, caesus. A. C. 1587. Thuan. in Hist.

ANNAS [4] Burgius, agnatus Antonii Burgii, qui sub Francisco I. Galliae fuerat Cancellarius, Senator Parisiensis, cum Regem Euangelicos, a Valentina illa strige acc n um, persequentem, una cum collega Ludov. Fabro, in mitiotem partem inflectere veller, eius iussu, in carcerem coniectus, eoque [orig: eôque] in hastiludio paulo post occiso [orig: occisô], An. aetat. 38. combustus est. Postquam serio prius Iudices monuisset, Iam tandem ignes vesiros et incendia compescite, atque ad Deum, emendata [orig: emendatâ] priore vita [orig: vitâ], mentes convertite, ut peccata vobis condonentur. In ipsa motte, quam constantissime pertulit, precatus est, Deus mi, ne me derelinquas, ne egote derelinquam! Thuan. l. 12. 13. et 23. 28.

ANNATAE dicuntur in Communione Romana dimidium annui proventus, fisco Apostolico, ut vocant, pendi solitum, ab omnibus iis, qui sacerdotium, vel beneficium aliquod Ecclestasticum consequnntur. Harum primus auctor Bonifacius IX. fuit, vel, ut alii volunt, Iohannes XXII. Vide Blondum et Platinam, qui addunt, inventum hoc Pontifices, non minus Christiani orbis, quam Urbis dominos reddidisse. Polydorus Virgil. l. 8. c. 2. earum originem altius arcessit, etsi non neget, vectigal hoc a Iohan. et Bonifacio supra dictis promulgatum et publicatum esse. Admiserunt tum hanc consuetudinem omnes, praeter Anglos, qui id de solis Episcopatibus concessere [orig: conceslêre]. Damnatae sunt postmodum in Basiliensi concilio Sess. 21 Carolus VI. quoque Galliae Rex illas e regno exportari inhibuit, Paul. Aemil. l. 10. Histor. Vide plura apud Claudium Espensaeum, in Epist. ad Tit. c. 1. p. 68. Guil Budaeum l. 5. de Asse. Catdin. Cusanum de Concord. Cathol. l. 2. c. 40. Nicol. de Clemangis, Archidiaconum Baiocensem, de Annatis non solvendis. Duatenum l. 1. de sacris Eccles. Min. c. 6. Tandem Marcum Ant. de Dominis, l. 9. de Rep. Eccl. c. 9. etc.

ANNECIUM urbs lepida Sabaudiae Ducatus et ampla, sed a paucis habitata, ad lacum cognominem. Huc translata, sedes Episcopi Genevensis, a pluribus annis. Ibi quoque requiescit Corpus Francisci de Sales, Episcopi Genevensis.

ANNEN Sadducaeorum sectam, a tempore excidii attenuatam admodum, novo [orig: novô] robore suffulcivit Annus, 4515 iuxta R. Ganz.

ANNESTUS vel ANNESTUM, Arabiae Felicis oppid. a Gallo deletum. Plin. l. 6. c. 28.

ANNI [1] Gratiae, dicti quod a Natali Christi initium sumant, Ios. Scaliger in Canonibus Isagog. p. 275. ubi observat, Aethiopes aeram Martyrum dupliciter putare, aut ab annis expansis Diocletiani, aut a periodis Dionysianis: ab annis enim Diocleriani, abiectis omnibus 732. reliquos esse annos Gratioe. Vide eundem de Emend. Tempor. Primum vero ab Incarnatione Christi, annos numerare coepit Paul. Diaconns A. C. 492. a Nativitate Christi Dionysius Exiguus A. C. 527. scribitque Aegidius Bucherius in Chronol.

Regum Francor. sect. 1. supputationem annorum a Christo nato, in autiquis historiis ante A. C. 750. circiter VIX usurparam; sub Pipino Rege demum eiesque filio Carolo M. paulatim in Gallia invaluisse etc. Idem annos Incarnationis computandi mos in Anglia obtinuit, saltem sub Guilielmo Notho; ut ex aliquot Chartis colligitur, in Monastico Angl. Tom. l. p. 43. 53. etc. Deinceps vero VIX ulla in Anglicis diplomatibus annorum nota reperitur, cum Regia regni annos, coetera nullos fere praeferant. Apud Germanos perinde Nativitatem Christi annum aperuisse, docet Wippo de Vita Cunradi Salici, Venericus item vere, in Apolog. Henrici IV. etc. De aliis gentibus infra.

ANNI [2] Imperii, in nummis Byzantinis, adscribi consuevere [orig: consuevêre], Augustorum eorum, quorum erant, annotante Car. du Fresne, qui id usurpatum in aereis Iustini Thracis, Iustiniani, sustini Iunior. Tiberii, Mauritii, Phocae, Heraclii et aliquot aliorum, observavit: in aureis vero et argenteis nulli comparent. Sribuntur autem characteribus Romani: unde errare ait Alemannum, qui in nummis Iuitini et aliorum, st Graecorum e)pishmon, sex denotans, scribi putavit, cum sit V. Barbarum, seu, ut a Graecobarbaris tum effingi solebat, quod ex similibus nummorum inscriptionibus cuivis colligere licet. Quidam vero etiam Indictionem praeferunt, ut ille aereus Mauricii, in quo sub I. litera, vel columna crucigera, exaratum, IND. II. etc. Vide Carolum du Fresne Disseriat. de Infer aevi Numismatibus.

ANNIA [1] Cornificia, soror natu minor Marci Antonini Philos. Iul Capitolin. in Vita huius c. 1.

ANNIA [2] Faustina, consobrina et uxor eiusdem Imperatoris, Galeria Faustina, dicitur initio Vitae Matci c. 1. De qua cum multa dicerentur, ob nimiam libertatem et vivendi facilitatem, maritus ea cum animi dolore compressit, Iul. Capitolin. in Antonino Pio c. 1. Mater fuit duorum marium totidemque filiarum; occisa tandem in Achaia, iussu Commodi. Lamprid. de Commodo. c. 7.

ANNIANUS Poeta Latinus sub Antonino et Adriano Imperatorib. A, Gell. l. 7. c. 7. et l. 20. c. 8.

ANNIBAL [1] Carthaginensium Dux, Amilcaris fil. quem adhuc impuberem iureiurando [orig: iureiurandô] ante aras pater astrinxisse fertur, ut quam primum per aetatem liceret, arma contra Romanos sumeret. Sil. Ital. l. 1. v. 104.

Olli permulcens genitor caput, oscula libat,
Attollitque animos hortando, ac talibus implet:
Gens rediviva Phrygum Cadmaeae stirpis alumnos
Foederibus non aequa premit: si fata negarint [orig: negârint]
Dedecus id patriae nostra [orig: nostrâ] depellere dextra [orig: dextrâ]:
Haec tua sit laus, nate, velis: age concipe bella
Latura exitium Laurentibus: horreat ortus
Iam pubes Tyrrhena tuos, partusque recusent
Te surgente, puer, Latiae producere matres.

Romanos terra [orig: terrâ], atque undis, ubi competet aetas,
Ferro [orig: Ferrô], ignique sequar, Rhoetaeaque fata revolvam.
Non superi mihi, non Martem cohibentia pacta,
Non celsae obstiterint Alpes, Tarpeiaque saxa.
Hanc mentem iuro, nostri per numina Martis,
Per manes, Regina, tuos.

Successit Asdrubali, an. aetat. 26. statimque in Hispania res feliciter gessit, Salamanca [orig: Salamancâ] Vaccaeorum, et Sagunto [orig: Saguntô], post 7. mensium obsidionem, captis. Gallos ad Rhodanum superavit; Alpes pervias fecit, et Montem rupit aceto [orig: acetô], uti loquitur Iuvenal. Sat. 10. v. 153. In Italiam venit, cum exercitu 90000. peditum et 12000. equitum, capto [orig: captô] intra triduum Taurino [orig: Taurinô], hic [orig: hîc] Scipionem vicit, Titum Sempronium Consulem apud Trebiam superavit; Flaminium Consulem ad Trasimenum lacum fudit, 15000. Romanorum caefis. A. Q. Fabio Maximo paulatim imminutus, postea, resumptis viribus; Paulum Aemylium, ac Terentium Varronem Consules apud Cannas vicit; 40000. peditum, et 2700. equitum caesis, tribusque ac dimidio [orig: dimidiô] modiis annulorum Carthaginem missis. Castris deinde prope Romam positis,

Nil actum est, inquit, nisi Paeno [orig: Paenô] milite portas
Frangimus, et media [orig: mediâ] vexillum pono Suburra [orig: Suburrâ].

Tempestate autem coactus in Campaniam venit, cuius delitiis fractus, mox a Marcello apud Nolam victus, et audito [orig: auditô], fratrem Asdrubalem a Cl. Nerone victum et occisum, gravissime perculsus est. Postea a Sempronio Graccho, magna [orig: magnâ] suorum clade repulsus, navali pugna [orig: pugnâ], ad Eumenem victus venit. Deinde Carthaginem rediit, ut eam a P. Scipionis Africani obsidione liberaret, cum quo apud Zamam oppid. congressus 20000. Poenorum amisit, fere totidem captis. Ipse ad Antiochum fugit, a quo auxilium et vires sumpsit, cum quo etiam postremo superatus. est. Ceterum a Romanis postulatus, apud Antiochum et Prusiam Reges, ipsorum fidem suspectam habens, hausto [orig: haustô], quod annulo inclusum gestabat veneno [orig: venenô], se ipsum confecit. An. aetat. 64. Urb. Cond. 571. An. Mund. 3871, ante Christum Natum 183. Quidam ferunt, lapidibus obrutum fuisse a Carthaginensibus, ob rem male gestam; Livius vero scribit eum cruci affixum fuisse: Nicephorus Gregoras in Synesium De insomniis: *)anni/bas2 o( *karxhdo/nios2 h(tthqei\s2 u(po\ tou= *)afrikanou= *skipi/anos, e)/fugen e)n *biquni/a| pro\s2 to\n *prousi/an. *met' ou) polu\ d' e)n th=s2 *(pw/mhs2 au)to/qi e)pidhmh/sas2 *ti/os2 o( strathgo\s2 dia\ xrei/as2 e(te/ras2, kai\ qeasa/menos2 to\n *)anni/ban, kai\ th\n deino/ thta, kai\ e)mpeiri/an tou= a)ndio\s2 u(popteu/sas2, mh/pot' auqis2 a)naka/myh| pro\s2 *karxgdo/na kai\ *libu/hn, e)mele/thse la/qra au)to\n pikrw=s2 a)poktei=nai, *(o de\ di' enupni/wn tnpnnou\s2 o( *)ani/bas2, farmakoposi/a e(auto\n e)c a)nqrw/pwn pepoi/hke. (Anglice made himself away ) *teleutai+on dh\ tou= o ei)pw\n, *)anapau/swmen dh pote\ th\n pollh\n fronti/da *(pwmai/wn, o(\ deino\n h(gh/santo kai\ maxro\n misome/nou ge/rontos2 a)namei=nai qa/naton, a)ll'

w(/sper o(/rnin a)pth=na kai\ ko/louron u(po\ gh/rws2 geno/ menon a)poktei=nai zhtou=si pikrw=s2 Iuvenal. Sat. 10. v. 159. de Annibale:

Exitus ergo quis est? o [orig: ô] gloria: Vincitur idem
Nempe et in exilium praeceps fugit; atque ibi magnus
Mirandusque cliens, sedet ad praetoria Regis,
Donec Bithyno libeat vigilare tyranno.
Finem animae, quae res humanas miscuit olim,
Non gladii, non saxa dabunt, non tela: sed ille
Cannarum vindex, ac tanti sanguinis ultor
Annulus. --- -- --- -- --- --

Deingenio eius Liv. l. 21. c. 4. de excellentia [orig: excellentiâ] eius et auctoritate lege cundem l. 28. c. 12. Militarem peritiam et artem ita miratus est Scipio, ut omnium Ducum seu Imperatorum hunc primum, secundum Pyrrhum, tertium semet ipsum pronuntiaret. Plut. in Pyrrho. Lucianus quoque, in Mortuorum Dialogis, Alexandrum, Annibalem, et Scipionem de primo loco inter Duces contendentes introducit. Verum ibi primum locum Minos Alexandro, alterum Scipioni, tertium demum Annibali tribuit. Cor. Nepos de eo ita scribit, in eius vita: c. 1. Si verum est, quod nemo dubitat, ut populus Romanus omnes gentes virtute superarit, non est inficiandum, Hannibalem tanto [orig: tantô] praestitisse ceteros Imperatores, quanto [orig: quantô] populus Romanus antecedat sortitudine cunctasrationes. Nam quotiescumque cum eo congressus in Italia est, semper discessit superiord: Quod nisi domi civium suorum invidia [orig: invidiâ] debilitatus esset, Romanos videtur superare potuisse. Sed multorum obtrectatio devicit unius virtutem. Sil Italicus l. 1. v. 242.

--- --- Primus sumpsisse laborem,
Primus iter carpsisse pedes, partemque subire
Si valli festinet opus, nec cetera segnis,
Quaecumque ad laudem stimulant, somnumque negabat
Naturae, noctemque vigil ducebat in armis:
Interdum proiectus humi:

Excipere insanos imbres, caelique ruinas.
Spectarunt [orig: Spectârunt] Poeni, tremuitque exercitus Astur,
Torquentem cum telastovem, permixtaque nimbis
Fulmina, et excussos ventorum ex flatibus ignes
Turbato [orig: Turbatô] tranfiret equo [orig: equô]:

et postea, v. 259. Femineum putat inventa [orig: inventâ] iacuisse sub umbra [orig: umbrâ]:

Exercetque sitim, et spectato [orig: spectatô] fonte recedit.
Idem correptis sternacem ad praelia frenis
Frangere equum, et famam letalis amare lacerti:
Ignotique amnis tranare sonantia saxa
Gaudet, et adversa [orig: adversâ] populos arcessere ripa [orig: ripâ].
Idem expugnati primus stetit aggere muri:
Et quoties campo rapidus fera praelia miscet,
Qua sparsit ferrum, latus rubet aequore limes.

Et sane Horatius Annibalem non nisi ab adversariis fortibus et bellicosis vinci posse innuit, in Odis. Ait enim l. 3. Carm. Od. 6. v. 33.

Non his iuventus orta parentibus
Infecit aequor sanguine Punico [orig: Punicô].
Pyrrhumque et ingentem cecidit
Antiochum, Annibalemque dirum
Sed rusticorum mascula militum
Proles. --- --- --- --- --- ---

Abeodem Horatio l. 4. Carmin. Od. 4. v. 49. et Epod. Od. 16. v. 8. perfidus, et parentibus abominatus dicitur. Plura de Annibale vide apud Corn. Nep. in vita eius. Liv. Flor. Fustin. Orosium, Diodorum fragm. Polybium, Appianum, Eutropium, Zonaram, epitomen Virorumillustr. quae Plinio Iun. adscribitur. Nic. Lloydius.

ANNIBAL [2] prioris Annibalis fil. ab Himilcone Duce in Lilybaeum, quod a Romanis oppugnabatur, ad Siculos in officio continendos missus est. Polybius. l. 1.

ANNIBAL [3] Rhodius, Dux item carthaginensis. Huius memmerunt Xenophon, l. 1. Hist. Graec. Diodor. Sic. l. 13. Trogus l. 19. c. 2. Mortuus est bello [orig: bellô] Siculo [orig: Siculô] anno [orig: annô] 1. Olymp. 93. Inter huius obitum, et alterius Annibalis nativitatem, intersunt anni plus minus 160. Non potest itaque patruus fuisse magni illius Annibalis.

ANNIBAL [4] fil. Gisconis, nepos Hamilcaris, a Gelone an. 274. Urb. Cond. victi; a Carthaginensibus, Egestanis auxilio missus; aliquot primo urbes cepit, sed mox ab Hermocrate, exule Syracusano, male exceptus est, Diodor. Sic. Biblioth. Hist. Iustin. l. 22. 23.

ANNIBAL [5] dictus Senior, in sardinia a C. Sulpicio Paterculo [orig: Paterculô], Consule Romano superatus; paulo post classe insuper amissa [orig: amissâ], a suis in crucem actus est. Vide Liv. l. 42. c. 28, 29. Polyb. Diodor. Iustin. l. 33. c. 1. etc.

ANNIBALIANUS [1] vel ANABALIANUS, nepos Constantini Imperatoris et ducta [orig: ductâ] eius filia [orig: filiâ], Ponti Rex, accusatus necis socero cum complicibus illatae, et seditionis excitatae, occisus est. Zosim. l. 2. Ammian. Marcell. Chronic. Alexandr.

ANNIBALIANUS [2] memoratur Vopisco in Probo, c. 22. Duces praeclarissimos instituti. Name ex eius disciplina Carus, Diocletianus, Constantius, Asclepiodorus, Annibalianus, Leonides, Cecropius -- et eae eri, quos Patres nostri mir ati sunt, et de quibus nonnulli boni Principes exstiterunt, instituti sunt.

ANNIBI [2] Lacus Tartariae Septentrionalis in Asia, et montes cognemines in eadem regione, teste M. Polo [orig: Polô].

ANNICERII Aristippaeae Schelae secta, animadvertentes insitam naturae humanae labem, *dei=n, monuerunt, a)neqi/desqai, dia\ th\n e)n pollou= suntrafei=san h(mi=n fau/lhn dia/qesin, Oportere in optimis quibusque assuefieri, propter inolitam et insitam nobis vitiosam affectionem, apud Laertium in Aristippo. c. 96. Vide Anniceris.