December 2004 Ruediger Niehl markup
typed text - structural tagging complete - no semantic tagging - no spell check - orthographical standardization performed
06/2005 Peter Stroebel markup
semi-automatic lemma-correction
05/2006; 06/2008; 06/2010; 12/2010; 02/2011 Antonio Javier Ortiz Cano; Reinhard Gruhl markup
largely revised


image: as0005

JOH. JACOBI HOFMANNI SS. Th. Doct. Profess. Histor. et Graec. Ling. in Academ Basil. LEXICON VNIVERSALE, HISTORIAM SACRAM ET PROFANAM Omnis aevi, omniumque Gentium; CHRONOLOGIAM AD HAEC VSQVE TEMPORA; GEOGRAPHIAM ET VETERIS ET NOVI ORBIS; PRINCIPVM PER OMNES TERRAS FAMILIARVM Ab omni memoria repetitam GENEALOGIAM; Tum MYTHOLOGIAM, RITVS, CAERIMONIAS, Omnemque Veterum Antiquitatem, ex Philologiae fontibus haustam; VIRORVM, INGENIO ATQVE ERVDITIONE CELEBRIVM Enarrationem copiosissimam; Praeterea ANIMALIVM, PLANTARVM, METALLORVM, LAPIDVM, GEMMARVM, Nomina, Naturas, Vires, Explanans. EDITION ABSOLVTISSIMA, Praeter Supplementa, et Additiones, antea seorsum editas, nunc suis locis ac ordini insertas, VBERRIMIS ACCESSIONIBVS, IPSIVS AVCTORIS MANV novissime lucubratis, tertia parte, quam antehac, AVCTIOR, LOCVPLETIOR: INDICIBVS ATQVE CATALOGIS REGVM, PRINCIPVM, POPVLORVM, TEMPORVM, VIRORVM ET FEMINARVM ILLVSTRIVM, ANIMALIVM, PLANTARVM; Tum praecipue NOMINVM, QVIBVS REGIONES, VRBES, MONTES, FLVMINA, etc in omnibus terris, vernacula et vigenti hodie ubique lingua appellantur; Caeterarum denique rerum memorabilium, ACCVRATISSIMIS INSTRVCTA. TOMVS PRIMVS Literas A, B, C, continens. [gap: illustration] LVGDVNI BATAVORVM, Apud JACOB. HACKIVM, CORNEL. BOVTESTEYN, PETR. VANDER AA, et JORD. LVCHTMANS. MDC XCVIII. Cum peculiari Praepott. D. D. Ordinum Hollandiae et West-Frisiae Privilegio.



image: as0006

[gap: praeliminaria]

image: s0266b

APOMAGDALIAE Graece a)pomagdali/ai, quid sint apud veterem Scholiastem Homeri Odyss. k. v. 216. ubi de canibus Poeta,

*(ws2 d' o(/tan a)mfi\ a)/nakta ku/nes2 dai/thsqen i)o/nta
*sai/nws' (a)ei\ ga/r te fe/rei meili/gmkta squmou=)
Ut cum circa herum canes e convivio euntem
Blandiuntur. Is enim semper affert animi delinimenta.

accurate docet Iul. Pollux his verbis l. 6. c. 14. *(oi de\ pa/lai tai=s2 kaloume/nais2 a)pomagdali/ais2 e)/xrwnto, ai(\ h)=san to\ e)n tw=| a)/rtw| malakon\, kai\ staitw=des2, ei)s2 o(\ a)poyhsa\menoi toi=s2 kusi\n au)to\ pare/ballon, o(/sqen kai\ *lakedaimo/nioi kuni/da th\n a)pimagdali/an kalou=sin u(po/dhloi= de\ kai\ *(/omhros2, etc. Apomagdaliis, quas vocant, Veteres utebantur. Eae erant, quod in pane molle et pastaceum est, quo [orig: quô] postquam se abster serunt, canibus id proiciebant. Unde est quod apomagdaliam Lacedaemonii cynadem (quasi caninam) vocant. Atque id subinnuit Homerus etc. Atque has panum cupedias, et ut Poeta ait, meili/gmata qumou=, canes somniare, Piscator apud Theocritum dicit Idyll. 21. eodem [orig: eôdem] modo [orig: modô] pisces se somniare addens,

--- --- - *kai\ ga\r e)n u(/pnois2 *pask ku/wn a)/rtws2 manteu\etai, i)xsqu/a k' h)gw\n.
Eteinim in somnis
Omnis canis panes auguratur, et ego pisces.

Ubi vir doctus a)/rtws2 non probat, et legi mavult a)/grws2, agros. Sed quorsum id? Nam, ut piscator pisces, quidni canis panes somniet, quorum esu impense delectatur: praesertim panum his cupediis, de quibus diximus. Vide quoque Eustathium ad d. l. Hesychium, Plutarchum in Lycurgo, Suidam, Cael. Rhodig. l. 28. c. 1. Erasmum in Adagio, Canis vivens ex magdalia, Alios, laudatos Bocharto Hieroz. Parte prior. l. 2. c. 55. nec non infra in voce Canis, item in Magdalia.

APOMYIOS apud Plin. l. 29. c. 6. Iovis cognomen, quasi Muscarum abigeus, vide infra et Myiodes.

APOMYIUS *)apo/muios2 Iuppiter in Elide colebatur o( i)lau/nwn th=s2 *)hlei/as2 *)olumpi/as2 ta\s2 mui/as2. Pausan. l. 5. Plin. l. 29. c. 6. Myioden vocat, et l. 10. c. 38. Myiagrum. Poeta apud Athen. l. 1. *)aei\ de\ w(/sper *)olumpia/sin fasi\ tai=s2 mui/ais2 poiei=n: *bou=n toi=s2 a)klh/tois2 prokatako/ptein pantaxou=. Profert ista patronus umbrarum, et eorum qui invocati vemiunt ad convivia. Ait, Bonum factum fere, si isti alieno [orig: alienô] sumptu alantur, fiatque illis quod solet muscis Olympiae: h. e. ut non prius ineantur ab iis, qui volunt una esie, convivia, quam in gratiam paratitorum bovem mactaverint. Saerificium, in honorem Iovis muscarum averruncatoris, fieri solitum, sic iste interpretatur, quasi in muscarum gratiam fieret, ut esset illis unde laute, ac daptice accipiantur. Casaubon. Clemens Alex. in Protreptico: *)apomui/w| *di+i\ squ/ousin *)hlei=oi, *(rwmai=oi de\ *)apomui/w| *(hraklei=. Et paulo post: *(hraklei/dhs2 peri\ th\n *)akacnani/an, fhsin, e)/nsqa to *)/aktio/n e)stin a)krwth/rion, kai\ tou= a)po/llwnos2 tou= *)akti/ou to\ i(ero\n tai=s2 mui/ais2 prosqu/esqai bou=n. Nic. Lloydius. vide Beelzebub.

APONIANA insula Lilybaeo proxima. Hirtius de bello Afric c. 2.

APONINAE Sortes, memoratae Vopisco in Firmo, c. 3. Ipse quoque dicitur habuisse duos dentes elephanti, pedum denum, e quibus Aurelianus ipse sellam constituer at facere --- in qua Zupiter aureus et gemmatus sederet cum practexta, ponendus in templo Solis, Aponinis (vulgo legitur Apenninis) sortibus additis: quem appellari voluerat Zovem Consulem, vel Consulentem. Etiam apud Treb. Pollionem occurrunt in Claudio. c. 11. Item cum in Aponino de se consuleret, responsum huiusmodi accepit.

Tertia dum Latio regnantem viderit aestas.

Item, cum de posteris suis,

His ego nec metas rerum, nec tempora pono.

Item, quum de fratre Quintillo, quem consortem habere velebat Imperii responsum est:

Ostendent terris hunc tantum Fata.

Ubi legit Casaubonus iterum pro Apennino, uti vulgo editum, Aponino vel Aponi fonte. Vide in voce Aponus.

APONIUS [1] vir Praetorius, de quo Sueton. in Calig. c. 38.

APONIUS [2] praenomine Marcus, Moesiae praefectus, quod Rhoxolanos novem milibus equitum in provinciam irrumpentes feliciter caecidisset, triumphali statua [orig: statuâ] ab Othone honoratus est. Tacit. Hist. l. 1. c. 79. alterum nomen est Saturninus. Vide Tacit. Hist. l. 2. c. 85. Seditione militari incessitus atrocissime, vulgatis epistolis, quas ad Vitellium scripsisse credebatur. Itaque ad supplicium postulatus, ac forte vacantium balnearum fornacibus abditus evasit mortem, Tacit. Hist. l. 3. c. 11.

APONIUS [3] commentario [orig: commentariô] Canticum Canticorum illustravit, qui in Biblioth. Patrum reperitur. Saeculo [orig: Saeculô] 6. Nic. Lloydius. Graecus fuit, scripsitque in Canticum Cantic. ut diximus, Expositionem per paraphrasin, collectam ex Gregorii Nysleni, Nili et Maximi commentariis: Vir in S. literis disertissimus. Sixto Senens. Eruditionis et sanctimoniae non vulgaris, ac in canobio latitans nycticorax, Ioh. Fabri in Epist. dedic. Eidem contioni accommodatissimus, in quo nihil est quod tollas. Floruisse dicitur Bellarmino A. C. 812. Aliis 700. Labbaeo A. C. 680. ubi plura, silubet, vide. Prodiit Expositio eius in fol. Friburgi A. C. 1538.

APONUS [1] fons et vicus ad Euganeos colles, in Italia prope Patavium, ubi et aquae calidae variis morbis aptae; A Claudiano elegiaco carmine laudatae, et a Theodorico Gotthorum Rege moenibus cinctae, teste Cassiodoro [orig: Cassiodorô]. Lucan. l. 7. v. 192.

Euganeo, si vera sides memorantibus, augur
Colle sedens, Aponus terris ubi fumifer exit,
Atque Antenorii dispergitur unda Timavi.

Eius aqua fatidica olim credebatur. Unde consultans Tiberius sortes in eas coniecit. Lege Sueton. in Tiber. c. 14. Videturque illuc respexisse Lucanus, ubi supra.


image: s0267a

Martial. l. 1. Epigr. 62. v. 3.

Censetur Apena Ltvio suo tellus,
Stellaque [orig: Stellâque] nec Flacco minus.

Idem l. 6. Epigr. 42. v. 4.

Nec fontes Aponi rudes puellis.

Etiam Claudius II. inde responsum accepit 3 de se oraculum hoc Geryonis consulens, sub inttium Imperii sui quamdiu scil. imperaturus esset? Item quum de posteris suis, et de fratre Quintillo, quem consortem hebere volebat Imperii, ex illo sciscitatum venerat, apud Trebellium Pollionem in Eo c. 11. Ubi exemplum Virgilianarum fortium habes. Nomenei, quia contra morbos est, vel quia citra dolorem medetur, ab a et po/nos2, Labor. Vide Cluver. Ital. Ant. p. 153.

APONUS [2] Petrus, vide Petrus.

APOPEMPTICON Carmen, vide infra Epidemiae et propempticon.

APOPHORETA Graece *)apofo/rhta, dicta sunt dona, quae in Saturnalibus convivis dabantur domum ferenda, ab a)poferw. Vespasianus dabat sicut Saturnalibus Apophoreta viris; ita et per Calendas Martias feminis, Sueton. in eo c. 19. Vide Hadr. Turnebum l. 28. c. 32. et infra Panchrestum. Idem titulus est Martialis Epigramm. l. 14. seu ultimi: ubi statim sub initium docetur, divitum dona fuisse citreos eburneosque pugillares, chartas maiores etc. pauperum, quintuplices, triplices, chartas epistolares, candelas etc. Quae per fortem contigisie, discimus ex Epigr. 40.

Aacillam tibi sors dedit lucernae etc.

Apud Lamprid. in Heliogabalo c. 21. Apophorita est; ubi notat Casaubon. Apophoretum esse munus e convivio auferri solitum, vide infra, ubi de Licitatione et de Srtibus convivalibus. Hinc donum quodvis, in munerum editione, et dignitatum votis, significare coepit, ut apud Symmachum videre est, et ulterius patet ex iis, quae Raderus ad artial. idem Casaubon. ad Sueton. Beroaldus ad Appulei. Rofweidus ad Paulin. aliique adnotarunt [orig: adnotârunt]. Tandem pro ipso vase, in quo munera reponebantur, usurpata vox, Isidor. Origin. l. 20. c. 4. Paulin. ad Sever. Ep. 1. etc. Atque hine ad feretra, in quibus defunctorum reliquiae ferri mos, denotanda translata, ut ex Auctoribus citerioris aevi Car. du Fresine Glossar. et Macris Fratribus in Hierolexico, laudatis, videre est.

APORETICI vide infra Ephectici.

APORTANUS Georgius, Theologus insignis Frisiae Orientalis circa A. C. 1540. Is initio [orig: initiô], permissu Comitis Edsardi, patentibus in campis prope Emdam, concurrente magna [orig: magnâ] hominum multitudine contiones habebat, post Emdam, dato [orig: datô] sacris loco [orig: locô], translatus est, postquam Comes, Euangelii doctrina [orig: doctrinâ] ex libris hausta [orig: haustâ], eam Auricae, Leerae, Nordae Emdaeque proponi curallet [orig: curâllet]. Laetus Hist. Univers.

APOSTATICI Haeretici. Vide supra in voce Angelici.

APOSTOLA Francorum, vide infra Apostolici.

APOSTOLAEUM aedes facra, prope Chalcedonem, Petro et Paulo Apostlois, dedicata. Imo et quaecumque Aedes, Apostoli alicuius nomen prae se ferens, quemadmodum Prophetaeum, quae alicui ex Prophetis consecrata est. Theodoretus l. 1. apud Macrum Hierolex.

APOSTOLATUS Graece *)apostolh\, titulus honoris Episcopis olim tributus. Epistola Vitalis et Constantii ad Capreolum Episcopum Carthagin. Ideoque provoluti genibus exoramus humiles servi tui sanctum Apostolatum vestrum, ut informetis parvitatem nostram etc. Sidonius l. 6. Ep. 4. ad Lupum Episc. Trecens. Praeter officium, qucd --- eminenti Apostolatui tuo sine fine debetur. Et Ep. 7. ad Fontelum Episc. Vaesion. Ego quoque ad Apostolatus tui notitiam --- accedo. Atque ita passim apud Hadrianum Pontif. Ep. 92. Ruricium l. 1. Ep. 14. et l. 2. Ep. 8. 49. 50. 57. Ennodium l. 5. Ep. 17. Avitum Ep. 10. 23. 37. 59. Fortunatum Ep. ad Euphron. Turonensem Episcopum l. 3. Poemat. Ep. 44. et 45. Histor. Francor. Tom. l. p. 874. etc. Olim enim Episcopi universim omnes Apostolici, vel simpliciter, vel adiuncta [orig: adiunctâ] Episcopi, Viri aut alia [orig: aliâ] voce, dicti sunt, tamquam Apostolorum successores et vicarii quisque in dicecesi sua. Unde Forrunatus ad Gregorium Episcop. Turonens. scribens, ipsum Dominum Apostolicum vocat, in Prologo ad Vitam S. Martini ad l. 1. Poem. ut et Euphronium Episcop. Turonens. l. 3. et Nicetium Trevirens. eodem [orig: eôdem] l. Poem. 10. Ita apud Marculfum passim legimus: Ille Rex viris Apostolicis patribus nostris: Apostolico illi Episcopo; aliosque quamplutimos. Atque hinc Apostolica sedes Episcopalis quaecumque appellata est. Marculfus idem l. 1. Form. 6. Domino Sancto Apostolicae sedis dignitate colendo illi Episcopo. vide quoque Sidonium Apollin l. 6. Ep. 1. ad Lupum Trec. etc. Verum sicut Papae appellatio, quae similiter Episcopis omnibus primitus communis fuit, sequiori aevo [orig: aevô] soli Pontsici Romano adscripta legitur; ita Apostolici elegium idem sibi soli procedente tempore vindicare coepit. Vide Casaubon. Exercitat. XIV. in Baron §. 4. ann. 32. num. 5. unde factum, ut et Apostolatus appellatio tandem ad solam Paparum dignitatem fuerit restricta. Paulus Warnefridus de Gestis Longobard. l. 4.c. 30. B. Gregorius --- migravit ad Christum --- cuius in locum ad Apostolatus officium Sabinianus est ordinatus. Bernardus Ep. 38. Eugenii Apostolatus excusat me. Et inde pro titulo honorario usurpata vox: Honorius Imperator in Rescripto ad Bomfacium I. Pontificem Romanum. Petimus, uti quottidianis orationibus Apostolatus tuus studium ac votum tuum --- dignetur impendere. Ioh. Sarisber. ad Alexandrum Pontif. Ep. 110. Cum ergo Apostolatur vestri culmen nequeamus pro toto visitare, etc. Similiter Apostolica Sedes de sola Pontificia dici coepit, etc. Vide quoque Car. du Fresne Gollsar.

APOSTOLI [1] Doctor, nomen dignitatis in Ecclesia olim Constantinopolit. ad quam, in publicis contionibus, Pauli Apostoli epistolas explicare spectabat. Macer Hierolex.