CAMENA Early Modern Latin Texts

JOH. JACOBI HOFMANNI SS. Th. Doct. Profess. Histor. et Graec. Ling. in Academ Basil. LEXICON VNIVERSALE, HISTORIAM SACRAM ET PROFANAM Omnis aevi, omniumque Gentium; CHRONOLOGIAM AD HAEC VSQVE TEMPORA; GEOGRAPHIAM ET VETERIS ET NOVI ORBIS; PRINCIPVM PER OMNES TERRAS FAMILIARVM Ab omni memoria repetitam GENEALOGIAM; Tum MYTHOLOGIAM, RITVS, CAERIMONIAS, Omnemque Veterum Antiquitatem, ex Philologiae fontibus haustam; VIRORVM, INGENIO ATQVE ERVDITIONE CELEBRIVM Enarrationem copiosissimam; Praeterea ANIMALIVM, PLANTARVM, METALLORVM, LAPIDVM, GEMMARVM, Nomina, Naturas, Vires, Explanans. EDITION ABSOLVTISSIMA, Praeter Supplementa, et Additiones, antea seorsum editas, nunc suis locis ac ordini insertas, VBERRIMIS ACCESSIONIBVS, IPSIVS AVCTORIS MANV novissime lucubratis, tertia parte, quam antehac, AVCTIOR, LOCVPLETIOR: INDICIBVS ATQVE CATALOGIS REGVM, PRINCIPVM, POPVLORVM, TEMPORVM, VIRORVM ET FEMINARVM ILLVSTRIVM, ANIMALIVM, PLANTARVM; Tum praecipue NOMINVM, QVIBVS REGIONES, VRBES, MONTES, FLVMINA, etc in omnibus terris, vernacula et vigenti hodie ubique lingua appellantur; Caeterarum denique rerum memorabilium, ACCVRATISSIMIS INSTRVCTA. TOMVS PRIMVS Literas A, B, C, continens. [gap: illustration] LVGDVNI BATAVORVM, Apud JACOB. HACKIVM, CORNEL. BOVTESTEYN, PETR. VANDER AA, et JORD. LVCHTMANS. MDC XCVIII. Cum peculiari Praepott. D. D. Ordinum Hollandiae et West-Frisiae Privilegio.

APOSTOLI [2] nomen XII. Discipulorum Christi, quos miraculorum, linguarum, et infallibilitatis dono [orig: donô] instructos, misit in universum orbem, ut Ecclesias ubique fundarent, et discipulas facerent omnes gentes. Horum omnina. Simon cognomine Petrus, Andreas frater esus: Iacobus Zebedaei fil. Iohannes frater illus: Philippus et Bartholomaeus: Thomas et Matthaeus: Iacobus, Alphaei fil. Lebbaeus, qui et Thaddaeus: Simon Cananaeus et Iudas Ischariotes, Matth. c. 10. v 2. 5. Qui ultimus cum Magistro [orig: Magistrô] prodito [orig: proditô], abiissec in locum suum, sorte ei surrogatus est Matthias Act. c. 1. v. 25, 26. His accessit tandem Paulus, peculiari elogio [orig: elogiô] Apostolus Gentium dictus, vide Gal. c. 2. v. 9. Ex his Iacobus, in Concilio Hierosolymitano, praesedit, Act. c. 15. v. 13. Boanerges, cum fratre, dictus a Christo, Marc. c. 3. v. 17. qui ambo quoque fratres Christi: et stu/loi dicuntur, una cum Simone agnominato Petro, Gal. c. 2. v. 9. Imo omnes 12. qeme/lioi tou= tei/xous2 th=s2 po/lews2, Apocal. c. 21. v. 19. innixi lapidi illi a)krogwniai/w| Iesu Christo, Ephes. c. 2. v. 20. appellantur. Neque inferiorem se Paulus ait summis Apostlos, 2 Cor. c. 11. v. 5. Scripserunt Petrus, Iacobus, Iohannes, Matthaeus, Paulus et Iudas Thaddaeus: Vide quemque horum suo [orig: suô] loco [orig: locô]. Reliqui viva [orig: vivâ] solum voce docuerunt. Etiam horum quidam caelibes, ut Paulus: reliqui uxorati, perih=gon, in peregrinationibus suis, a)delfa\s2 gunai=kas2, ut Fratres Christi et Cepbas, 1 Cor. c. 9. v. 5. Unde Clemens Alex. l. 7. Strom. Petro non solum uxourm, sed et filios tribuit; Philippo item filios atque filias. Sic quoque Ignatius Petrum, imo et Paulum, aliosque Apostolos in matrimonio vixisse scribit, in ep. ad Philadelph. additque, caelibatus propugnatores inhabitatorum Angelum illum Apostatam habare, etc. Plura de Apostolis scire cupientes, vident singulos, in suis locis.

APOSTOLI [3] apud Iudaeos, qui ad exigendum aurum atque argentum a Patriarcha certo [orig: certô] tempore diriguntur, 1. 14. Cod. Theodes. de Iudaeis. Coronarium scil. cuius canon anniversarius erat et a Iudaeis solebat pensitari, Car. du Fresne Glossar. Sed et iam ante in hac gente sic dictos fuisse, ait Baron. A. C. 32. qui pecuniatum, ad Templum sartum tectum conservandum, collectores, essent, atque in observatione Legis Mosaicae urgenda, velut Legati iurisdictionem haberent. Equorum numero Paulus fuisse creditur, quem obtinuisse literas a principibus Sacerdotum legimus, ut si alicubi deprehendisset Christianos, velut Legis hostes, Hierosolymam vinctos abduceret. Unde non absque mysterio suam ad Galatas Epistolam his verbis orditur: Paulus Apostolus, non ab hominibus, neque per hommem, sed per Iesum Christum. Quasi dicat, Iam non amplius Apostolus sum, a Synagoga missus, sed Legatus Iesu Christi: Atque de his Apostolis Hebraeorum Epiphanius agit Haer. 30. ubi eos magna in veneratione, et dignitate apud suos populares fuisse, refert: duravitque nomen ac potestas ea in hac gente, usque ad principatum Theodosii, qui iis in C. de Iudaeis, titulum et potestatem huius Apostlolatus publico [orig: publicô] Edicto [orig: Edictô] prohibuit, vide Dominicum Marcum Hierolex. et prae hoc Iac. Gothofredum ad l. d. Cod. Theodos. ubi multa de Apostlosis Iucheorum. Sed et in Ecclesia Christiana, Apostoli Papiae dicuntur Haeretici quidam hoc sibi nomen sumentes, quia nihil proprium possidentes, nequaquam recipiant aliquid in hoc mundo possidentes. Eosdem Apostolicos appellat Augustin. de Haeres. c. 40. etc. Vide in voce Apostolici.

APOSTOLICI [1] proprie dicuntur Episcopi, qui in Apostolorum cathedris successerunt; et quia omnes Episcopi locum tenent Apostolorum, teste Hieronymo Ep. ad Marcellam; cui suffragatur Augustin. in pede Psalm. 44. et 12. q. 1. c. in morem abiit, ut omnes utique Apostolici dicerentur: praesertim apud medii aevi Scriptores, ut abunde liquet e Marculfi formulis, circa A. C. 600. conscriptis. Hinc Clodoveus ad Synod. Aurelianensem I. Deminis sanctis et Apostolica [orig: Apostolicâ] sede dignissimis Episcopis, Clodoveus Rex. Et in fine. Orate pro me D. D. sancti, et Apostolica [orig: Apostolicâ] sede Papae dignissimi. Similiter Gunthramnus Rex in edicto Concilii Matiscon. [gap: Hebrew word(s)] . ditionis suae Pontifices alloquutus, Vos, inquit, Apostolici Pontifices. Unde Episcopalis dignitas etiam Apostolatus dicta est: et Episcoporum Legati Apostolici nuncupati sunt. Subsequentibus autem saeculis, A. poscolici nomen, quemadmodum et Papae, apud Pontificem Romanum solum remansit, qui etiam Apostolus, praesertim a Gallis, dictus est. Anglorum Apostolus S. Gregorius, Francorum Apostloae Clotildis, Clodovei Regis uxor nuncupata est, quod ille Anglo-Saoxones, ad fidem adduxit: haec prima apud Francos Christiana, coeteros similiter ad Christum provehi fecit, Magn. Chron. Belg. sub A. C. 500. etc. Vide Hern. Spelmannum Gloss. Archaeol. et de voce Apostolus, pro classis Praefecto seu admiralio, in voce Thalassiarchus. vide quoque supra Apostolatus.

APOSTOLICI [2] Haeretici, Encratitarum et Catharorum Soboles, sic dicti, quia Apostolicae puritatis imitatores videri volebant. Circa A. C. 145. Coniugium reiecerunt, tamquam caeli remoram; bonis se abdicarunt [orig: abdicârunt], omnia communia esse debere dictitantes Iis qui post Baptismum peccant, spem omnem gratiae praecluserunt loco [orig: locô] Euangelicorum scriptorum, Apocryphis quibusdam nisi, ut Act:s S. Andreae et S. Thomae, etc. Etiam Apotactitae dicti, quia mundo renuntiabant. Augustin. Haer. 40. Alios habet saeculo [orig: saeculô] 12. exortos Morerius: qui dicuntur praeter Purgatorium, preces pro mortuis, et invocationem Sanctorum, reiecisse Paedobaptismum, coniugium, et usum quorundam ciborum, ex Manichaeorum disciplina; refutatos a S. Bernardo A. S. 1147. Ex huius Serm. 66. in Cantic. Sander. Haer. 144. Baron. et Genebr. in Innoc. II. De hisce Phil. a Limborch ita: Albigensium videntur propago. Iuxta Eymericum, tempore Honorii IV. Bonisacii VIII. Nicolai IV. et Clementis V. circa A. C. 1260. in partibus Lombardiae, Episcopatu videl. Parmensi et Novariensi, exorti sunt Geraldus Sagarelli Parmensis et Dulcinus Novariensis. Hi congregationem quandam fecerunt quam Apostlocs vocaverunt, qui sub nullius obcdientia vivebant, et vitam sequi Apostelorum singulariter assercbant: et habitum quendam novum veligionis assunpserunt, ab Honorio IV. condemnati A. C. 1285. a Nicolao quoque A. C. 1240. Sagarellus crematus est, sub Bonisacio VIII. A. C.

1300. contra Dulcinum, qui cum 6000. sequacibus in Alpes se recepit, Clemens V. Cruciadam indixit, qua ist victus, captus, membratim dilaniatus et concrematus est, octennio post socium. Dogmata illorum patent, ex sententia Petri Lucensis Hispan. inlibro sententiarum Inquisit. Tholos. fol. 183. ubi tamen promiscuae Veneris, quam illis, uti et Valdensibus, Eymericus attribuit, nulla penitus mentio. Vide praefat. Limborchium Histor. Inquist. l. 1. c. 18. Sic dictos esse Haereticos illos tempore Bernhardi, quod sese successores Apostolorum iactitatent, auctor est Rainerus contra Valdenses c. 6. apud Car. du Fresne.

sub APOSTOLIS Romae appellata est Aula Lateranensis Palatii, ex pictura Apostolorum in eius pariete effigiata: unde Anastasius Bibliothecar. Nicolaum I. Synodum haduisse sub Apostolis refert. Dominic. Macer in Hierolxico. Carolus vero huius frater, per sub Apostlois Aulam, ipsam Basilicam Lateranensem, quam Aulam Dei nuncupatam esse ait Panvinius, intelligit; sicque dictam vult, vel quod ibi exstiterint Apostolorum Principum capita, vel quod mos esset, capita eorundem in Conciliis collocare, uti in Concilio Florentino factum fuisse, referunt, Severinus Binius Concilior. Tom. VIII. Victorellus Addition. ad Ciaccon. Tom. II. col. 1155. lit. A. et E. Alii.

APOSTOLIUM in Epistola Chlodovaei Regis Franciae ad Episcop. De caeteris quidem captivis laicis, qui extra pacum sunt captivati, Apostolia, cui volueritis, arbitrii vestri non est negandum, lege Episolia, Car. du Fresne Glosar. At Apostolicum in Ordin. Roman. Subdiaconus autem, qui lecturus est, sub cura sua habebit Apostolicum et Archidiaconus Euangelium: liber est Epistolatum S. Pauli, quem *)apostoliko\n bibli/on vocat Cabasilas in Expositione Liturgiae c. 22. Vide infra in voce Apostlous liber.

APOSTOLORUM Acta liber Canonicus N. T. a Luca Euangelista conscriptus, historiam Ecclesiae nascentis, annorum 24. circiter exhibet, capp. 28. ab Ascensione Christi initio [orig: initiô] facto [orig: factô], usque ad Pauli captivi adventum in urbem Romam. Hunc librum illstrarunt [orig: illstrârunt] scriptis suis, Amyraldus Paraphrase sur les Actes des Apostres, 1654. Augustinus, Brentius, in Acta homiliis 122. Bullingerus, Calixtus, Calvinus Comment. in Acta. in fol. Genevae A. C. 1572. 1580. 1614. in 8t. ibid. A. C. 1565. Cassiodorus, Chrysostomus, de Dieu. Erasmus Commentar. Homil. in Acta. Faucheur in 10. capp. priora; Gallice. Ferus in Acta Enarrat. Colon. A. C. 1567. Venet. 1568. Gerhardus, in Annotation. posthumis, in 4to. A. C. 1669. Gregorius M. Grynaeus. Gualterus. Iustus Ionas, Annotation. in 8t Basil. A. C. 1525. 1567. Mentzer. in Acta Meditatione, in 4to Giessae; 1622. Nicetas. Oecumenius. Pelargus in Acta Exposition. in 8t. Fancof. 1615. Pereius, in Acta Comment. Morgiis, 1580, Pricaeus, Annotatis in 18. Paris. 1647. Rothmalerus, 165. Contion. Germ. Streso in c. 16. pr. Comment. practic. in 4to. Amstelod. 1650. etc. Theophylactus, Viretus, in Acta Comment. Gall. etc. Reliquos suggeret, Guil. Crowaei Elenchus Scriptorum in S. Scripturam.

APOSTOLORUM Festum in Communione Romana cuius meminit Microlog. c. 55. Festivitas Sanctorum Iacobi et Philippi et omnium Aposlolorum: ad Kal. Maias celebrari consuevit. Apud Graecos vero die 30. Iunii, h. e. post Apostolorum Petri et Pauli sollennitatem. In Missali Hierosolymitano Equitum Argentorati A. C. 1505. impresso, reperitur sub die 16. Iulii commemoratoria Missa, quando Apostali, ad praedicandum per orbem, divisi sunt, sub titul. Divisio Apostolorum. Quid Apostolorum antiquae picturae, cum volumine in manu, denotent, vide infra in Rotula, et plura hanc in rem, apud Macros Fratres.

APOSTOLUS [1] i. e. Missus, Nuntius, Proxeneta; quis dictus apud Hebraeos, vide infra voce Virgo, et supra Apostoli. Eadem vox Atheniensibus iam olim usitata, qua [orig: quâ] vocare solebant hos, quos tamquam provinciarum Visitatores, ad necessitatibus subditorum consulendum, Res publica mittebat. Macer in Hierolexico. Apud recentioris quoque aevi Scriptores eadem [orig: eâdem] notinae passim occurrit. Sic Luithprandus, ubi refert, Regis Bulgariae Oratorem in Aula Imperiali Constantinopolit. ex privilegio speciali, inter reliquos Oratores, primum tenuisse locum, proter sui Regis cum Imperatore (cuius Filiam in uxorem duxerat) affinitatem: Consonantia, inquit, scripta iur amento [orig: amentô] firmata funt, ut omnium gentium Apostolis, i. e. Nuntiis, penes nos Bulgarorum Apostoli praeponantur, in Legat. apud Macrum eundem et Car. du Fresne Glossar. Vide supra in voce Apostolici. sed et voce Thalassiarchus. ubi *)apo/stolon Atheniensibus dictum esse, qui Rei maritimae curam gereret, et *)epi/skopos2 Ciceroni diceretur, vidimus.

APOSTOLUS [2] Liber, dicitur in Ecclesia Romana Epistolarum S. Pauli, qui ad Missam legi solet. Liber Sacramentor. Gregorii M. Deinde sequitur Apostlelus, i. e. lectio ex Apostolo. Hincmarus Remens. Tom. II. opusc. 7. p. 149. Usque ad Euangelium in Missa stare solent et recedunt statim post Apostolum, i. e. post Epistolam, hanc admonitionem nostr am --- legite, etc. Similiter in Graeca vocem *)apo/stolos2 usurpavit Cyrillus Scythopolit. in Vita S. Sabae, *(/ama de\ kate/peige au)to\n, to/te yalth/rion dida/cai me kai\ to\n *)apo/stolon, Simul autem et urgebat eum, ut me psalterium doceret ac Apostolum. Codinus item de Offic. c. 6. o( a)naginw/skwn th\n profhtei/an kai\ to\n *)apo/stolon o( *prwtapostola/rios2, Legens Prophetiam et Apostolum Protapostolarius. In Ord. Roman. Apostolicum dicitur, uti vidimus supra in voce Apostolium: ubi cura eius Subdiacono, quemadmodum Euangelii Archidiacono commendatur, Sed et alius apud Graecos erat liber, quem *pracapo/stolon nuncuparunt [orig: nuncupârunt] quod praeter Epistolas Pauli aliasque Canonicas, Acta etiam Apostolorum contineret. Vide de hoc Typicum Sabae et Triodium, laudata Carolo du Fresne in Glossar.