CAMENA Early Modern Latin Texts

JOH. JACOBI HOFMANNI SS. Th. Doct. Profess. Histor. et Graec. Ling. in Academ Basil. LEXICON VNIVERSALE, HISTORIAM SACRAM ET PROFANAM Omnis aevi, omniumque Gentium; CHRONOLOGIAM AD HAEC VSQVE TEMPORA; GEOGRAPHIAM ET VETERIS ET NOVI ORBIS; PRINCIPVM PER OMNES TERRAS FAMILIARVM Ab omni memoria repetitam GENEALOGIAM; Tum MYTHOLOGIAM, RITVS, CAERIMONIAS, Omnemque Veterum Antiquitatem, ex Philologiae fontibus haustam; VIRORVM, INGENIO ATQVE ERVDITIONE CELEBRIVM Enarrationem copiosissimam; Praeterea ANIMALIVM, PLANTARVM, METALLORVM, LAPIDVM, GEMMARVM, Nomina, Naturas, Vires, Explanans. EDITION ABSOLVTISSIMA, Praeter Supplementa, et Additiones, antea seorsum editas, nunc suis locis ac ordini insertas, VBERRIMIS ACCESSIONIBVS, IPSIVS AVCTORIS MANV novissime lucubratis, tertia parte, quam antehac, AVCTIOR, LOCVPLETIOR: INDICIBVS ATQVE CATALOGIS REGVM, PRINCIPVM, POPVLORVM, TEMPORVM, VIRORVM ET FEMINARVM ILLVSTRIVM, ANIMALIVM, PLANTARVM; Tum praecipue NOMINVM, QVIBVS REGIONES, VRBES, MONTES, FLVMINA, etc in omnibus terris, vernacula et vigenti hodie ubique lingua appellantur; Caeterarum denique rerum memorabilium, ACCVRATISSIMIS INSTRVCTA. TOMVS PRIMVS Literas A, B, C, continens. [gap: illustration] LVGDVNI BATAVORVM, Apud JACOB. HACKIVM, CORNEL. BOVTESTEYN, PETR. VANDER AA, et JORD. LVCHTMANS. MDC XCVIII. Cum peculiari Praepott. D. D. Ordinum Hollandiae et West-Frisiae Privilegio.

APOSTROPHIA Veneris cognomen, quae in hunc finem sic a Cadmo cognominata, ut ab omnibus spurcis artibus avocaret, et ab obscena libidine, et a concupiscentiis averteret. Pausan. l. 1. et 9.

APOSYNAGOGI Graece a)posui+a/gwgoi, apud Hebraeos, in Historia Euangelica memorati, Seldeno sunt hi, qui popularium consuetudine, vi excommunicationis atque anathematis, ita privabantur, ut nec cum aliis conversari, victumque capere, neque illis assidere, aut ulli conventiculo solito, iis interesse licerat: Vocem enim sunagwgh\n, omnimodum populi plebisque sive totius sive partis conventum non raro denotare, ex Pentateucho et Prophetis ostendere contendit, ubi Hellenistae sunagwgh\n pro [gap: Hebrew word(s)] , quod Populi conventum seu totum Populum notat substituunt. Vide quae supra de Anathemate attulimus. Sed plus aliquid, quam civilem poenam et sequestrationem a Politicis solum conventibus hac [orig: hâc] voce indicari, solide probant Theologi, quos vide.

APOTACTITAE Graece *)apotakti=kai, Haeretici sic appellati, quod bonis omnibus renuntiarent, quasi dicas Renuntiantes; ut Encratitae, i. e. Abstinentes. Mentio eorum l. 7. Cod. Theodols. de haereticis. lidem videntur cum Apostolis sive Apostolicis, de quibus supra.

APOTEVIZZA Oppid. Sclavoniae, in regno Hungariae non longe a Dravo fluv. in Risiensi Comitatu, vix una [orig: unâ] leuca [orig: leucâ], a Copranizio, in Occasum, infra montes.

APOTHECA cella proprie vinaria, Graece a)poqh/kh Gloss. Horreum, a)poqh/kh. Nempe Horreum apud Latinos, non solum frumenti, sed etiam rerum quatumcumque tamei=on dicebatur; et in Horreis militaribus, de quibus suo [orig: suô] loco [orig: locô], non frumentum condi tantum erat solutium, sed vinum, acetum, lardum, foenum, paleae et reliquae species fiscales ac militares. Itaque et Columella Vini horrea pro apothecis dixit. Salmas. ad Spartian. in Hadrinao. c. 11.

APOTHEOSIS [1] Latin. Consecratio, qua [orig: quâ] voce Cicero utitur l. 1. ad Quintum fratr. ep. 1. ritus fuit apud Romanos, a Caes. Augusto primum institutus, deinde a Tiberio instauratus, quo [orig: quô] consecrabantur Imperatores, qui superstitibus filiis vel successoribus moriebantur, sicque in Divos relati dicebantur. Sic Augustum, apud Ausomnium de Mortibus Caesarum, v. 2. addidit.

Et facetum illud Vespasiani Principis, qui prima [orig: primâ] morbi accessione, ut, invit, puto Deus fio. Sic claudium, Vespasiani filios, Antomnos, Traianum aliosque divinis post mortem honoribus affectos legimus. Imo et ante Augustum, iam Caesar Dictator id honoris consecutus est, Sueton. in eo c. 88. Stella crinita per septem dies continuos fulsit, exoriens circa undecimam horam, creditumque est ammam Caesaris esse in caelum recepti, et hac de causa simulacro eius in vertice additur stella. Verbo [orig: Verbô], Omnes Imperatores inter Deos post mortem referri solitos esse, docet Thom. Dempster. in Antiq. Rom. l. 3. paralipom ad c. 18. Unde Iuvenali Sat. 6. v. 115. Rivales Deorum dicuntur. In quae verba vetus Scholiastes, ridens, inquit, quia Imperatores inter Deos referunter. Ritus autem hic talis erat. Imperatore vita [orig: vitâ] functo [orig: functô], tata [orig: tatâ] urbe festa celebritas erat. Et primo quidem functum vita [orig: vitâ] corpus sumptuoso [orig: sumptuosô] funere sepeliebant: ceream dein imaginem mortuo quam simillimam, in Palasii vestibulo, supra eburneum lectum maximum, sublimem et vestibus instratum aureis locabant. Et quidem imago illa ad aegroti speciem placide decumbebat. Circa lectum vero utrinque magnam partem diei sedebant a laeva quidem Senatus omnis vestibus atris amictus: a dextra vero matronae, quas virorum aut parentum dignitas honestabat. Haec ita per septem dies continous faciebant, Medicis ad lectum quottidie accedentibus inspectumque veluti aegrum deterius se habere subinde pronuntiantibus. Dien, ubi iam visus esset obiiss diem, lectum humeris sublatum, Equestris Senatoriique ordinis nobilissimi iuvenes, per viam sacram in vetus Forum deferebant, ubi Magistratus Romani Imperium deponere consueverant. Ibi exstructo [orig: exstructô] coloris lapidei tribunali ligneo [orig: ligneô], super quod aedificium fabrefactum erat, columnis fuffultum eboreque varie ornatum et auro [orig: aurô], eo allatus est alius lectus consimilis, in quo statuam ceream Principis consecrandi e Palatio allatam, ornatu triumphali, collocabant, puero [orig: puerô] insigni forma [orig: formâ], quasi Imperator dormiret, pennis pavonis muscas abigente. Accedebant mox pone lectum superstites Imperatores, Senatus Senatorumque uxores, vestibus lugubribus induti, et in gradibus ad scalarum similitadinem exstructis, ex altera Fori parte puerorum chorus, ex altera feminarum illustrium, hymnos paeanasque in defuncti laudes canebant. Quibus peractis, funebris pompa in foro inchoabatur extra urbem in Campum Martium tendens, quo antequam perventum, Imperator vivus Rostris concensis defunctum Imperatorem laudabat, cumque lecutm de loco, in quo erat, moveri oporteret, omnes simul Senatores in fletum et lamenta solvebantur. Sic lectum a tribunali tollebant Pontifices et Magistratus qui eum postea nonnullis Equitibus ferendum tradebant, parte Senatorum cum variis maestitiae indiciis praecendente, Imperatore vero subsequente. Ita in campum Martium postquam pervenere [orig: pervenêre], qua [orig: quâ] latissime ille patet, rogus sive suggestus quidam specie quadrangula [orig: quadrangulâ], lateribus aequis assurgebat, nulla [orig: nullâ] praegerquam lignorum ingentium materia [orig: materiâ] compactus in tabernaculi formam: quod interius totum erat fomitibus oppletum, exterius autem intextis auro [orig: aurô] stragulis atque eburneis signis undique exornatum. Super hoc alterum minus, tertium item et quartum, semper inferiori contractius, ac deinceps, positum erat, donec ad supremum, quod omnium erat minimum, perveniebatur: in cuius summo currus erat inauratus, quo [orig: quô], dum viveret Imperator, vehi solebat. Igitur lecto [orig: lectô] in secundum tabernaculum promoto [orig: promotô] aromata et suffimenta omnis generis fructus, herbae et succi odorati, acervatim effundebantur, quo [orig: quô] facto [orig: factô] Imperator superstes coeterique mortui Imperatoris propinqui eius statuae oscula figebant; mox Princeps tribunal conscendit, Senatores vero, exceptis Magistratibus, in tabula parva

assidebant, ut tuto simul et commode, quae gerebantur, spectare possent: Magistratu et coeteris, pro cuiusque dignitate, ex ordine collocatis. Tum circa aedificium certa [orig: certâ] quadam [orig: quâdam] lege ac recursu omnes Equestris ordinis viri: pedites quoque circa rogum cursibus urbanis et confictis decntrebant. Currus item circumagebantur msessi purpuratis rectoribus, qui personas ferebant Ducum Romanorum Principumque illustrium. Post quae face sumpta [orig: sumptâ] Im perator eam tabernaculo admovit, mox Consules primo, dein coeteri omnes Magistratus, et alii ordine undique ignem subiecerunt, sic brevi cuncta valido [orig: validô] igne coorepta. Mox a supremo tabernaculo, tamquam e fastigio quodam, simul cum subiecto igni aquilam dimittere moris erat, quae in caelum animam Principis deferre credebatur: unde in nummis quibusdam aquilae, qui Imperatores, et pavones, qui Augustas, in caelum subvehunt, expressi videntur. Ex illo, una cum coeteris Numinibus Imperator defunctus coli coepit, substructis templis fanisque; additis ex Senatus-Consulto Flamine et Sodalibus, qui ab eo nomen acciperent, et nomine mutoto [orig: mutotô], Divus insuper deusque dictus est. Eiusdem imagines, non minus ac Deorum starvae, radiis, astris, fulminibus insignes, collocabantur etiam inter Deos Penates, ut infra videbimus, ubi de Imaginibus. Porro per nomen eius iurabatur, tanta [orig: tantâ] quidem religione, ut tuttus esset per Iovis Genium peierare, quam Regis, Minucius Fel. Octavio, ubi Ouzelium coeterosque vide. Nec consecrandi Augustas, quarum primae Liviae hic honor obtigit, longe diversa guit ratio. Per quas et iuratum esse, discimus ex Dinae, qui Drusillae id honoris tributum a Caio esse, ut mulieres per illam iurarent, tradit l. 59. Liviae item, a Claudio, l. seq. de quibus paulo infra plura. Non autem solum apud Romanos, verum et alias gentes, haec bene meritos viros divinis post obitum honoribus afficiendi consuetudo viguit. Sic enim omnes Dii Veterum consecrati sunt, nec publice illud modo, sed et privatim unicuique id permissum fuit. Et quidem de Hercule, Libero Patre, Castore ac Polluce aliisque Diis Consentibus, res notissima est. De Alexandro M. a Demade inter Deos relato, legimus apud Aeliamum Var. host. l. 5. c. 12. Multato [orig: Multatô] centum talentis adulatore, et matre Olympiade ridente: mansit nihilominus is decimus tertius inter Deos Consentes, Pierius Hieroglyph. l. 43. Eodem [orig: Eôdem] modo [orig: modô] apud Latinos priscos Aeneam Diis ascriptum, et Iovem Indigetem: Romulum vero eodem [orig: eôdem] honore mactum, Quirinum appellatum esse, referunt Liv. Dec. 1. l. 1. et Silius Italiscus l. 13. v. 83.

Sed haec aliorum superstitio fuit, quae vero ambitionis insania, quod ipse Augustus se templis et effigie Numinum per Flamines et Sacerdotes coli voluit, apud Tacit. Annal. l. 1. Quo forsan allusit Virgilius Ecloga [orig: Eclogâ] l. v. 7.

quasi diceret, et dum vivit, et dum vita [orig: vitâ] functus erit. Nec solum ipse voluit iussique, verum et modum locumque praescripsit, quod Suetonius innuit in eo c. 52. Imitati eum in hoc insaniae excessu Caligula, Domitianus etc. factumque inde, ut Caesares pro Diis vivos etiam Romani colerent, Deosque appellarent: quod nomen etiam sub Christianis Principibus aliquandiu mansit, licet cultum immortali unique Deo concedendum censerent. Hinc Latinus Pacat. panegyrico Theodos. Deum dedit, inquit, Hispania quem videmus: Et de Honorio Claudian. praef. de 3. eius Consulatu v. 15.

Me quoque Pieriis tentatum saepitus antris
Audet magna suo mittere Roma Deo.

Rescriptaque proin eorum Oracula quoque dicta sunt, etc. Vide Herodian. Hist. Rom. l. 4. Blondum Flavium Romae triumph. l. 2. Bernatdinum Reatin. Annotat. in varia Scriptorum loca c. 16. Franc. Robortellum Emendat. l. 2. c. 38. Ioh. Rosinum Antiq. Rom l. 3. c. 18. et Th. Dempsteri Paralipomena ad illud etc. Tabernaculi, de quo supra, formam exhibent numismata Sabinae Aug. Antonini Pii, Faustinae Aug. et matris et filiae, M. Aur. Antonini, L. Aur, Veri, P. Helvii Pertinacis, L. Septimii Severi, et Iuliae Piae Aug. De Coronis radiatis, quibus statuae xonsecratorum circumfulsere [orig: circumfulsêre], vide Suetion. in Aug. c. 94. et Caligula c. 45. Plin. in Panegyr. Traiani c. 52. Thom. Dempster. Antiqq. Rom. l. 1. Paralipom. ad c. 13. ad regionem quartam, de Colosso Solis et corona radiata: ut et infra in voce Corona, Quaedam saltem ex Vossio hic [orig: hîc] subnectam, secundum quem: Apud Romanos, sub Regibus, homo nullus caelesti donatus honore est, prater unum Imperii conditorem Romulum, atque, ut videtur, longe tamen inferiogre gradu, nurtricem eius Accam Larentiam. Florente Republ. si quis honoris id adeptus est, uncia fuit Anna Bovillana; nec tamen e sententia Senatus, nec si sacra spectes, ea vere illus anus [orig: anûs] fuere [orig: fuêre], ut supra dictum: Interca Heroes suos magnis sunt dignati honoribus, statuis videl. pompa [orig: pompâ] Circensi, relatione in hymnos Saliares, qui honos etiam contigit Mamurio Veturio et Luciae Volumniae, teste Varrone de LL. l. 5. et 8. Exuto [orig: Exutô] vero libertate Populo [orig: Populô], primus Caesarum consecratus est Iulius, idque ab Augusto, Sueton, in Iulio c. 88. quem proin in Iuliani Caesaribus Silenus vocat *koropla/sthn, Puparum effectorem, eo quod ut hom ulli faciunt pupas, sic ipse fecerit Deos. Augosto dein, templum et caelestes honores decreti, Tacit. Annal. l. 1. Numerioque Attico, qui eum in caelum euntem se vidisse testatus est (uti Iul. Proculus de Romulo narravit) a Livia datum est decies sestertium, Dio l. 56. Post eum consecrati alii, de quisbus vide Plin. in Panegyr. Nec soli Caesares Diis illati sunt, sed etiam Augustae: Livia, apud Sueton. in Claudio c. 11. et Dionem l. 60. et Faustina, apud Capitolin. in Antonin. c. 26. Imo et comperimus, honorem aliis habitum, e domo tamen Augusta: Drusillae sorori a Caligula, quam cum Livius Geminius, vir Senatorii ordinis, similiter in caelum ascendentem spectasse [orig: spectâsse] se iurasset [orig: iurâsset], etiam decies festzertium meruit, teste Dione l. 59. Maesaeitem, sorori Iuliae II. Severo Caes. nuprae, Aviae duorum Imperator. Heliogabali et Severi Alexandri. Sed et mares e domo Augustae, relati in Divos: Geta, Severi fil. ut nil dicam de Hadriani Imperatoris sordidis et insipidis deliciis Antinoo Bithyno etc. Vide Voss. de arig. et

prog. Idol. l. 1. c. 12. ut et supra in voce Anima, ac infra, ubi de Consecratione.

APOTHEOSIS [2] titulus libri, quo [orig: quô] Prudentius Poeta Christianus, defensionem Divinitatis contra Infideles, complexus est. macer in Hierolexico.

APOTROPAEI Dii a)leci/kakoi, h. e. averrunci, sive malorum depulsores, quibus agnicula immolabatur. Ammian. Marcellin. l. 25.

APOXYOMENOS inter signa Lysippi, de quo sic Plin. l. 34. c. 8. Plurima ex omnibus signa fecit fecundissimae artis, inter quae distringentem se, quem Marcus Agrippa ante thermas suas dicavit, mire gratum Tiberio Principi: qui non quivit imperare sibi in eo, quamquam imperiosus sui inter initia principatus, transtulique in cubiculum, alio [orig: aliô] ibi signo [orig: signô] substituto [orig: substitutô]: cum quidem tanta contumacia Populi Romani fuit, ut magnis Theatri clamoribus reponi Apoxyomenon (quae Graeca vox Latine distringentem se denotat) flagitaverit, Princepsque, quamquam adamatum, reposuerit.

APPARENS seu Praesens, Graece *)epifanh\s2, Deorum epitheton nummis, alibique frequens, vide infra Epiphanes, et ia.

APPARES vel APARES inferioris saeculi Scriptoribus dicuntur Epistolae generales, quae uno [orig: unô] exemplo [orig: exemplô], paucis immutatis, ad diversos mittuntur. Anastasius in Hadriano, Apparem istius donationis per eundem Aetherium adscribi faciens. Ubi pro exemplo, seu uti dicimus, copia, vox sumitur: uti post Novellam Theodosii et Valentiniani de Amota militantibus fori praescriptione ad Ariovindum Magistrum Militum: Eodem [orig: Eôdem] exemplo [orig: exemplô] Aspari viro illustri Comiti Exmagistro Militum et Exconsuli bis ordinario. Atque hae quidem epistolae uniformes dicuntur, apud Nicolaum I. Pontif. Ep. 8. in fin. epistloae autem ibidem 16. titulus hic est: Nicolaus --- singulis quibusdam Senatoribus Constantinopol. aparibus. Ubi vox aparibus, non ad vocem senatoriubs refertur, ut quidam contendunt (qui voce hac [orig: hâc] inferiores denotari volunt) sed per receptam ea [orig: eâ] aetate formulam additur, ut innatur, uno [orig: unô] exemplo [orig: exemplô] dictatas et missas epistloas ad diversos, quae pluries occurrit apud Gregorium M. interdum uno [orig: unô] p. interdum gemino [orig: geminô]: inprimis l. 1. Ep. 4. quae ad di versons inscribitur, ubi ista habentur; Inceptus quidem aparibus, sed circa finem singulis Epistolis, iuxta locorum et personarum comptentiam, discrepantibus. Data Romae etc. Similiter apud Radulfum de Diceto, Epistola, quam Richardus Anglorum Rex Nobilibus, quibus Regni curam commiserat, dum sacram obiret peregirnationem, hanc inscriptionem praefert: Richardus Rex Angl. Willhelmo Cancellario, G. Filio-Petri, W. Marescallo, et H. Bard. et W. Brrwer, apparibus, etc. Origo vocis Salmasio de Iure Attico et Rom. etc a distinctis vocabulis a et paribus, ut sit a)po tou= i)/sou, a)po\ tou= i)sotu/pou, i)sotu/pws2, epistola scil. eodem [orig: eôdem], quo [orig: quô] alia, exemplo [orig: exemplô] scripta. Carolo vero du Fresne, a voce citerioris aevi Appar et Apar i. e. similis. Ita enim Papias, Suppar, Compar, Appar, composita; et Liber Differentiar. MS. Inter Appares et Pares: Appares, quod videtur; (Sic) Pares, qui obsequuntur. Cur vero Aparibus vulgo scriberetur in ablativo; existimat idem indicari Epistolas pari tenore vel certe aparibus seu similibus descriptas, singulisque (quibus alias generatim inscribuntur) licet eodem [orig: eôdem] contextu, inscriptas et missas, etc. Vide omnino Auctorem hunc in Glossar.

APPARITORES Milites, et Tribunis, et Ducibus apud Romanos, dabantur, quod postea sustulit Severus: qui tamen quatuor milites ante Tribunum ambulare voluit, ante Ducem sex, ante Lagatum decem. Lamprid. in Vita eius, c. 52. Apparitores denique nullos esse passus est: Tribunis aut Ducibus nisi milites, anteire voluit, iusstique ut ante Tribunum quatuor etc. hique ad domos suas reciperentur. h. e. apparitionis officio [orig: officiô] peracto [orig: peractô], ad domos suas reciperentur, nec haererent in ministerio Ducum aut Tribunoreum nisi solum ad appatendi officium. Unde et legi posset, hique ad domos suas se reciperent. Vide Salmas. ad Probum, ubi de Vexillario ei a Valeriano Imperatore deputato, et ad lamprid. loc. cit. Pro Appartoribus, non semel in Cod. Theodos. Apparitiones habes, alibique. De Apparitorlibus Curiarum vide et infra, Libertus, Lictor.

APPELLARE e sponso, apud Plin. l. 16. c. 33. ubi de cupresso, Huic patria Insula Creta, quamquam Cato Tarentinam eam appellet, credo quod primum eo venerit --- sed in Tarento quocumque in loco terram moverit quispiam, si naturalis haec gignitur protinusque emigrat: in illa vero etiam non appellato solo e sponso, maximeque in Idaeis montibus etc. Gallice dicitur Appeller a garam. Naturalis terra e sponso appellanda est, nisi reddit bona [orig: bonâ] fide semina, quae sibi convenientia acceperit: hoc enim quasi spondere videtur soli natura, ut ea optime ferat, quibus ferendis naturaliter idonea est. At cupressus ubique in Creta felicissime provenit, etiam in non sua terra, qualis e sponso appellari non potest; nec enim id promittit feliciter reddere, cui gignendo minus apta est. E sponso nempe appellatur, qui pro alio spopondit etc. Vide Salmas. ad Solin. p. 173.

APPELLATORES Anglis Scriptoribus, fures, dicuntur; et in genere, ii, qui crimen aliquod seu feloniam commisere [orig: commisêre] eamque ultro confessi, criminis socios appellant vel approbant, i. e. deferunt: Car. du Fresne Glossar. Vide etiam infra in voce Approbator. Deducitut vox ad Appello, vulgo Appeale, quod in ius vocationem seu accusationem denotat, et in criminalibus actionibus, proprie Anglis usurpatur. Anlind est Practicis Aragonensibus Appellitum vel Appellitus, submonitio nempe, seu evocatio populorum ad maleficia vindicanda. Vide infra Concursus, item Iuncta.