CAMENA Early Modern Latin Texts

JOH. JACOBI HOFMANNI SS. Th. Doct. Profess. Histor. et Graec. Ling. in Academ Basil. LEXICON VNIVERSALE, HISTORIAM SACRAM ET PROFANAM Omnis aevi, omniumque Gentium; CHRONOLOGIAM AD HAEC VSQVE TEMPORA; GEOGRAPHIAM ET VETERIS ET NOVI ORBIS; PRINCIPVM PER OMNES TERRAS FAMILIARVM Ab omni memoria repetitam GENEALOGIAM; Tum MYTHOLOGIAM, RITVS, CAERIMONIAS, Omnemque Veterum Antiquitatem, ex Philologiae fontibus haustam; VIRORVM, INGENIO ATQVE ERVDITIONE CELEBRIVM Enarrationem copiosissimam; Praeterea ANIMALIVM, PLANTARVM, METALLORVM, LAPIDVM, GEMMARVM, Nomina, Naturas, Vires, Explanans. EDITION ABSOLVTISSIMA, Praeter Supplementa, et Additiones, antea seorsum editas, nunc suis locis ac ordini insertas, VBERRIMIS ACCESSIONIBVS, IPSIVS AVCTORIS MANV novissime lucubratis, tertia parte, quam antehac, AVCTIOR, LOCVPLETIOR: INDICIBVS ATQVE CATALOGIS REGVM, PRINCIPVM, POPVLORVM, TEMPORVM, VIRORVM ET FEMINARVM ILLVSTRIVM, ANIMALIVM, PLANTARVM; Tum praecipue NOMINVM, QVIBVS REGIONES, VRBES, MONTES, FLVMINA, etc in omnibus terris, vernacula et vigenti hodie ubique lingua appellantur; Caeterarum denique rerum memorabilium, ACCVRATISSIMIS INSTRVCTA. TOMVS PRIMVS Literas A, B, C, continens. [gap: illustration] LVGDVNI BATAVORVM, Apud JACOB. HACKIVM, CORNEL. BOVTESTEYN, PETR. VANDER AA, et JORD. LVCHTMANS. MDC XCVIII. Cum peculiari Praepott. D. D. Ordinum Hollandiae et West-Frisiae Privilegio.

ARBORES Infelices quarum mentio in veteri illa horrendi carminis Lege, caput obnubito, infelici arbore suspendito, etc. habitae [orig: hâbitae] sunt olim omnes, quae fructum nigrum aut nigram baccam ferunt. Tarquitius Priscus in ostentario Arborario: Ficum atrum, quaeque baccam nigram nigrosque fructus ferunt, itemque aquifolium, pyrum silvaticum, ruscum, rubum, etc. Item quae spinis infesta gerunt folia vel ramos; quemadmodum pyrum silvaticum idem inter eas memorat, qui rotus spinulentis fastigiis est armatus: uti docet Salmorat, ad Solin. p. 525. et 962. qui iisdem portenta et prodigia comburi consuevisse, ait p. 270. Vide quoque infra Infelix.

ARBORES Terminales sicut hodieque apud Persas, ita olim agros, velut et lapides, terminabant, frequentius tamen lapis Terminus erat. Reperiuntur Arbores Terminales apud Paulum ICtum et indiscrete Arbores lapidesve Terminales dixere [orig: dixêre] ICti legg. 1. 3. ff. de Term. moto. Hinc Ovid. l. 2. Fast. v. 641.

Termine, sive lapis, sive es desertus in agro
Stipes, ab antiquis tu quoque Numen habes.

Nam veneror, seu stipes habet desertus in agris,
Seu vetus in trivio florida sertalapis.

ARBORICHAE Galliae Belgicae insulae vulgo Zeelandt, contra ostia Scaldis, numero 7. Prima, Scaldia, vulgo Schowen, a Scaldi fluv. effecta, in qua Syrissaea oppid. Secunda, Duvelandia, in qua oppid. nullum; pagi, et villae aliquot. Tertia, Tola, in qua oppid. eiusdem nominis, cum Fano S. Martini oppidulo. Quarta Valacria, vulgo Walkeren, in qua Metelburgum, vulgo Middelburgh, urbs Episcopalis olim sub Archiepiscopo Machlinensi, oppida vero tria scil. Vera, quae et Campofera, vulgo Canfera, Veer ad ortum, Ulissinga, vulgo Flushing ad ortum, denique Ramua, vulgo Armuyden, portus celeberrimus. Quinta, Zuidbevelandia, in qua oppida 2. Romesvallia vulgo Romerswall, a Berga ad Somam urbe Brabantica [orig: Brabanticâ] 1. leuc. recedens; et Goae, sive Tergoae, vulgo Goes et Tergoes in ora adversa. Sexta, Nortbevelandia, cuius oppid. Corchienne e regione Verae aquis absorptum est. Septima, Wolferdicum, in qua nullum oppidum reperitur. Alii hic [orig: hîc] fuisse Toxandros aiunt; Ortelius Massiacos. Inter Antverpiam et Mosam, in medio Brabantiae Arborichas locant. Becanus et alii. Vide Valesium.

ARBOROSA urbs Galliae in comitatu Burgundiae, ad amnem Laustinam. Arbosium Ammiano l. 16. Victor Giselinus; vulgo Arbois, vino [orig: vinô] celebris. longitud. 27. 35. latitud. 46. 15.

ARBORIS in Candelabris majoribus Aedium sacrarum, in Ecclesia Latina imago Bernardus de Vita et moribus Religios. c. 11. Cernimus et pro candelabris Arbores quasdam erectas, multo [orig: multô] aeris pondere, miro [orig: mirô] artificis opere fabricatas, nec magis coruscantes superpositis lucernis quam gemmis. Nempe candelabra istiusmodi, multis instructa luminibus, e terra surgunt, arborum instar, unde et Arbores dicuntur. Paulus Silentiarius de candelabris istiusmodi.

*kei=na ga\r h)\ kw/noisin o)ritrefe/essin o(moi=a
*de/ndrea/ tis2 kale/seien.
Illa enim aut pinubus in montibus nutritis similia,
Arbores quis vocet.

*kai/ tis2 a)nh\r stefa/noio xorostasi/hs2 te doxeu/wn,
*de/ndrea feggh/enta, lupalge/a squmo\n i)ai/nei.
Et aliquis vir coronae choreaeque spectans
Arbores fulgentes, tristem animum permulcet, etc.

ARBORIS in Duello, usus memoratur in Speculo Saxon. l. 1. artic 36. §. 6. et Wichbild Magdeburg. ubi duelli formam describunt: Cuilibet eorum (duello contendentium) Iudex unum, qui arborem sub Phalagam eius ferat, ordinabit, qui ferentes neminem eorum ullatenus impedient. Sed si eorum quis ceciderit, vel fuerit vulneratus, arborem petierit, et iudex hoc licentiaverit, arborem interponant: postquam circulo pax est nuntiata.

Xenophonti, o)rsqoi\ sti/xoi tw=|n dendrwn kai\ pa/nta eu)gw/nia: Ciceroni illum locum vertenti, Directi in quincuncem ordmes. Quid autem quincunx sit, infra vide. Eodem [orig: Eôdem] omnino modo [orig: modô] in delineatione ac descriptione urbium condendarum, quae in solo areae formabatur, sectio viarum et directio praecipue spectata, quam Graeci r(umotomi/an dixere [orig: dixêre]; ut videl. omnia rectis ordinibus dimensa essent. Qua [orig: Quâ] parte cum laboraret Athenarum urbs, inde kakw=s2 e)r)rumotomhme/nh dicta est Dicaearcho. Salmas. ad Solin. p. 821. Vide infra in voce Ruga.

ARBOSIUM locus Burgundiae Comitatensis, vino [orig: vinô] suo [orig: suô] nobilis. Vulgo Arbois.

ARBURGUM oppid. in Helvetia, cum castro munitissimo ad Arolam fluv. in Bernensi pago. 2. leucis Germanic. a Soloduro in ortum 4. autem a Tiguro, in occasum. Dicitur etiam Arolae burgum.

exploderetur, ab equite autem laudaretur, contentam se esse dixit bonorum testimonio [orig: testimoniô]. Horat. l. 1. Sat. ult. v. 76.

--- Nam satis est equitem mihi plaudere, ut audax
Contemptis aliis explosa Arbuscula dixit.

ARCA [1] Syriae Coeles urbs, Ioseph. Ant. Iud. l. 5. longitud. 68. 20. latitud. 34. 00. Eiusdem meminit Plin. l. 7. c. 18. de Urbibus Syriae Decapolitanae, Intercursant cinguntque has urbes tetrachiae, regionum instar singulae et in regna contribuuntur, Trachonitis, Paneas, in qua Caesarea --- Abila, Arca, Ampelaessa Gabe. Ubi Arcam, ut et reliquas urbes, regionum instar fuisse singulas et in Regna, sub Tetrachiarum nomine, contributas notat. E quibus Ptol. Arcam et Caesaream Phoeniciae tribuit, ut observat Salmas. ad Solin. p. 576.

ARCA [2] vulgo ARQUES, vicus Galliae in Normannia, 2. leuc. a Diepa in Austrum, praelio [orig: praeliô] sub Henrico M. celebris, ad amnem cognominem.

ARCA [3] fluv. Sabaudiae, Maurianam vallem praeterfluens, inque Isaram se exonerans. Oritur ex Alpibus.

ARCA [4] apud Romanos, Dispensatori, ut ex ea erogaret, credita est Iuvenal. Sat. 1. v. 89.

--- Neque enim loculis comitantibus itur
Ad casum tabulae, posita sed luditur Arca [orig: Arcâ].
Proelia quanta illic Dispensatore videbis
Armigero?

Imo adeo indiscreta Arcae ac Dispensatoris ratio fuit, ut Fabius maior Declam. 345. coniunctim retulerit: Ad summum, inquiens, in Republ. nostra honorem, non animus, non virtus, non manus mittit, sed Arca et Dispensator. Ideoque Dispensator Arcarius et vice versa [orig: versâ] Arcarius Dispensator appellatus est, Turneb. l. 28. c. 5. Meminit Arcarii Scaevola leg. 41. ff. de fideicomm. et Chrysologus Serm. 23. Erastus autem ille, quem Arcarium Corinthi vocat Interpres D. Rauli ad Roman. c. 16. v. 23. Graece *oi)kono/mos2 est: ad cuius analogiam Arcarius, qui Romano olim Pontifici divina mysteria celebranti aderat, praeerat tributis: et et Arcarius Praefectorum Cassiodoro l. 1. Ep. 10. qui et Arcae arbiter. Coeterum concinne admodum Iuvenalis loculos Arcae opposuit: haec enim, sive aerata, Iuvenal. Sat. 14. v. 259. sive ferrata, Sat. 11. v. 26. stataria fuit, loculi vero mobiles ac gestatorii, quos videtur tractasse [orig: tractâsse] quispiam e grege ministrorum, vide Pignorium de Servis, et infra Coffrarius, ac Dispensatores: ut de Arca communi Collegiorum seu Sodalitatum, apud Romanos Graecosque, aliquid infra voce Opifices, it. de Arca et Scutella, duplici pauperum apud Hebraeos subsidio, quarum illi Christianorum kibw/tion, Chrysostomo memoratum respondebat, infra voce, pauperes, it. ubi de viginti triumvirali Synedrio.

ARCA [5] custodiae genus, apud Romanos, clausae et angustae, in qua detineri solebant, qui ulteriori examini erant destinati. Cicero pro Milone, Subito abrepti in quaestionem, tamen separantur a coeteris et in Arcas coniciuntur, ne quis cum his colloqui possit. Vide quoque infra mala mansio.

ARCA Foederis , seu Testimonii , Hebr. [gap: Hebrew word(s)] , Israelitarum velut Palladium, ac praesentis inter ipsos Der certissimum pignus, in Adyto seu interiori Sanctuarii thalamo collocata, confecta erat e ligno Zittim seu cedro, Exod. c. 25. v. 10. atque intus et extra auro [orig: aurô] fuit obducta: Longitudine 2. cubitorum et semissis, latitudine et altitudine unius cum dimidio, Exod. c. 25. v. 10. -- 16. Ambiebatur corona [orig: coronâ] seu limbo [orig: limbô] aureo [orig: aureô]: quatuorque annulos aureos habebat ad latera, ex quibus vectes duo ex eadem cedro, pariter deaurati, prominebant, ei gestandae: quod Sacerdotum Kehatitarum ministerium fuit, additis nonnumquam Levitis et multa [orig: multâ] cum religione peragebatur. In Arca continebantur solae Legis Tabulae, de novo a Mose edolatae: coram ea repositum erat Volumen Legis, de quo Deuteron. c. 31. v. 26. Urna Mannae et Virga Aaronis, ad utrumque latus erant dispositae, Exod. c. 16. v. 33. 34. Numer. c. 17. v. 10. Porro Arcam tegebat Propitiatorium, pari cum ea longitudine ac latitudine, e solido auro: sustinens duos Cherubinos frontibus adversis Arcam despectantes, inter quos sedes ac thronus Dei erat; qui locum ipsum gloria [orig: gloriâ] implebat, cuius externum symbolum Nubes ac Ignis fuit. Propria namque Numinis sedes locus erat illi supra Arcam, quem Cherubinorum alae amplexu suo [orig: suô] incingebant, quemque nubes illa, augustum in modum, medium adimplebat, Levit. c. 16. v. 2. Psalm. 99. v. 1. etc. Atque hic, visibili signo [orig: signô] praesens erat Deus, inde petentibus fundens responsa, Exod. c. 25. v. 22. eaque fuit illa [gap: Hebrew word(s)] seu gloriosa Dei in terris habitatio, quam Iudaei adeo celebrant. Quae omnia quid significarint [orig: significârint], consule Theologos, Franc. imprimis Burmannum Synops. Theol. Tom. I. l. 4. c. 14. In secundo Templo Arcam defuisse ipsi Iudaei fatentur, et inter quinque res, quae in eo desierint, eam quoque numerant: quam a Iosia vel Ieremia fabulantur absconditam; cum in Templi excidio periisse verius sit. Quod Deus, tum ob peccata populi, tum, ut gradibus quibusdam ceremonias aboleret; denique, ut sub ista domo venturum Eum significaret, qui omne Arcae mysterium impleturus foret, sapientissimo [orig: sapientissimô] consilio [orig: consiliô] fieri permisit. Tempore autem Messiae, cum aliis rebus sacris, eam restituendam iidem suaviter somniant, repugnante Ieremia c. 3. v. 16. 17. Idem ibid. De Appensis utrinque huic Arcae donariis Philistaeorum, vide infra in Riscus. Ab illa autem diversam fuisse Arcam, in qua Pectorale cum Urim et Thummim conservabatur, quae ipsa etiam Arca Dei appellatur in Sacris, videbimus infra ubi de Sanctuario.

ARCA [6] seu ARCULA Libraria, quae perum discentem sequebatur. Vide infra Capsa.