CAMENA Early Modern Latin Texts

JOH. JACOBI HOFMANNI SS. Th. Doct. Profess. Histor. et Graec. Ling. in Academ Basil. LEXICON VNIVERSALE, HISTORIAM SACRAM ET PROFANAM Omnis aevi, omniumque Gentium; CHRONOLOGIAM AD HAEC VSQVE TEMPORA; GEOGRAPHIAM ET VETERIS ET NOVI ORBIS; PRINCIPVM PER OMNES TERRAS FAMILIARVM Ab omni memoria repetitam GENEALOGIAM; Tum MYTHOLOGIAM, RITVS, CAERIMONIAS, Omnemque Veterum Antiquitatem, ex Philologiae fontibus haustam; VIRORVM, INGENIO ATQVE ERVDITIONE CELEBRIVM Enarrationem copiosissimam; Praeterea ANIMALIVM, PLANTARVM, METALLORVM, LAPIDVM, GEMMARVM, Nomina, Naturas, Vires, Explanans. EDITION ABSOLVTISSIMA, Praeter Supplementa, et Additiones, antea seorsum editas, nunc suis locis ac ordini insertas, VBERRIMIS ACCESSIONIBVS, IPSIVS AVCTORIS MANV novissime lucubratis, tertia parte, quam antehac, AVCTIOR, LOCVPLETIOR: INDICIBVS ATQVE CATALOGIS REGVM, PRINCIPVM, POPVLORVM, TEMPORVM, VIRORVM ET FEMINARVM ILLVSTRIVM, ANIMALIVM, PLANTARVM; Tum praecipue NOMINVM, QVIBVS REGIONES, VRBES, MONTES, FLVMINA, etc in omnibus terris, vernacula et vigenti hodie ubique lingua appellantur; Caeterarum denique rerum memorabilium, ACCVRATISSIMIS INSTRVCTA. TOMVS PRIMVS Literas A, B, C, continens. [gap: illustration] LVGDVNI BATAVORVM, Apud JACOB. HACKIVM, CORNEL. BOVTESTEYN, PETR. VANDER AA, et JORD. LVCHTMANS. MDC XCVIII. Cum peculiari Praepott. D. D. Ordinum Hollandiae et West-Frisiae Privilegio.

ARMA Reversata apud Thom. Walsinghamum p. 192. Inter probra vero, quae Duci intulerat, arma eius in Foro sunt publice reversata: nota fuit, iis nobilibus, qui feloniae damnati ac proin degradandierant, inurisolita. Si quis enim proditionis reus damnatus esset, continuo ad maiorem ignominiam, nobilitate non modo excidebat, sed et ipsius liberi nobilium praerogativa [orig: praerogativâ] privabantur atque in huiusce rei signum, arma proditoris publice invertebantur, seu reversabantur. Sic habetur in Chartopyhlacio Regio, in Scrinio Navarrae apud Car. du Fresne Char. Iohannis de Greilly Capitalis de Buch, A. C. 1364. quae est 6. qua [orig: quâ] is captus in praelio Cocherellensi et in libera Regis custodia detentus, ab ea recessurum se non esse profitetur: consensum sensum suum praebens, ut, si secus ageret, pro falso, malo, ac perfido Milite, haberetur, atque in perfidiae signum arma sua inverterentur: ses armes fussent mises et tournes dessus et dessous, etc. Vide Seldenum de Titulis honorariis, p. 789. 2. edit. Sed et in exsequiis eorum Nobilium, qui lineam suam terminarunt [orig: terminârunt], istiusmodi arma praeferri atque depingi, moris est, uti in Belgio et Germania sueriore in usu esse, exemplis aliquot docet Seb. Fesch. Tract. de Insignibus.

ARMA [6] mutandi in signum foederis seu amicitiae, ceremonia, iam Homeri aevo [orig: aevô] antiquior est, ut ex Historia Glauci et Diomedis patet, Il. z. v. 235.

*(\os2 pro\s2 *tudei/dhn *diomh/dea teu/xe' a)/meiben.
Qui (Glaucis) cum Tydei filio Diomede arma permutavit.

Sic Ethelredus: Quid plura? annuit Edmundus et Knutho de Regni divisione consensit --- dispositis itaque armis in oscula ruum --- deinde in signum foederis, vestem mutant et arma, reversique ad suos, modum amicitiae pacisque praescribunt et sic cum gaudio ad sua quisque revertitur. Flor. Wigorniensis hocce [orig: hôcce] ritu contractam fraternitatem innuit, dum rem eandem enarrans, Ubi pace, inquit, amicitia [orig: amicitiâ], fraternitate, pacto [orig: pactô] et sacramento [orig: sacramentô] firmata, Regnum dividitur. Etiam adoptionem fraternam similiter per arma contractam, ex Gaufredo Malaterra l. 2. c. 46. pluribus ostendit Car. du Fresne Dissertat. 21. ad Ioinvillam, etc. Vide quoque eum in Glossar.

ARMACHA urbs Archiepiscopalis Hiberniae, Ultoniae Metropolis ad Kasin fluv. a Dublino Laginiae Metropoli 55. mill. pass. in Boream distans. Vulgo Armagh. Habet Comitatum cognominem, incendiis deformata, et pene diruta iacet a multis annis. Antiquirus loco Drumsailich nomen fuit. Cluver. l. 2. Baudrand. Huius urbis Archiepiscopus totius insul. Primas est, institutus autem hic Archiepiscopatus est ab Eugenio III. A. C. 1151. cum antea Episcopos haberet, e quibus septem; usque ad Bernhardi aetatem, uxoratos praesedisse, qui ad vitandum voti Caelibatus laqueum, ordinationem a Pontificibus Romanis noluerint petere, refert Baron. Annal. Vide Chemnitium in exam. Caelib. Celeberrimum inter huius Ecclesiae Praesules nomen Iacobus Usserius fuit, vastae lectionis et eruditionis Theologus, inque antiquitate Ecclesiastica versatissimus, qui obiit A. C. 1655. Vide Usserius. longitud. 12. 19. latitud. 55. 46.

ARMADABATUM quae et HARIMEDERRAT, urbs Asiae praedives et ampla, non procul a mari Indico, in regno Cambaiae in ditione M. Mogolis, et ex praecipuis illius tractus. Aliis Amadabath. Est caput provinc. Guzarata.

ARMADILLUS seu Ericius loricatus Americae, animal est amphibium, dura [orig: durâ] undiquaque testa [orig: testâ] armatum, quae velut undis aut squamulis contecta videtur, figurae oblongae, circa humeros, et dorso [orig: dorsô] paulo ampliori circa lim bum corporis, quatuor, pedibus, unguibus acuminaris, ceu crocodilus, cui etiam in capite similis est, propius tamen porco. Cauda ei rotunda est, in acumen decrescens, squamosa [orig: squamosâ] itidem et testacea [orig: testaceâ] armatura [orig: armaturâ] vestitum. A quo Armadillus Mexicanus solo [orig: solô] colore differt, quod alter atro [orig: atrô] magis nigrescat exuvio [orig: exuviô], quam hic, qui totus cataphractus mira [orig: mirâ] apparet squamarum varietate spectabilis. Georg. de Sepibus in Collegii Roman. Societ. Iesu Musaeo p. 27.

ARMAGEDDON nomen loci Apocalyps. c. 16. v. 16. Vide sis doctissimum Hammondum, in locum. Nic. Lloydius.

ARMAIS frater Sesostris, hoc [orig: hôc] in Asiam cum exercitu profecto [orig: profectô], domi relictus, ut regnum interea administraret, aliquandiu fidem servavit. Postmodum, potestate Tyrannice abusus, contra fratris iussa, omnia insolenter patrare coepit: tandem et diadema sibi rapuit, ac in fratrem insurrexit. Quod cum per summum Aegypti Sacerdotem Sesostri innotuisset, ille post 9. annorum absentiam reversus fratrem supplicis schemate obvium habuit, regnumque recuperavit. Verum is Regem cum uxore et liberis convivio [orig: conviviô] exceptum insidiis appetiit: illisque a potu largiore consopitis magnam siccae arundinis vim, iam pridem ad hoc destinatam tabernaculo Regis noctu circum gessit atque incendit: Ubi satellites Regis vino [orig: vinô] graves cum segniter opem ferrent, Sesostris manibus porrectis vota pro filiorum et uxoris salute suscipiens, per flammas evasit; et, praeter spem servatus, donariis tum alios Deos, tum Vulcanum maxime veneratus est, utpote cuius beneficio [orig: beneficiô] salus ipsi contigisset. Diodor. Sic l. 1. de fratre dein pro meritis ultionem sumpsit, Herodot. l. 2. c. 107. ubi quod de duobus Sesostris filiis per ignem sese extendentibus, ut parentes super illos transire possent, addit, deceptum a Sacerdotibus Aegyptiis iudicat Marshamus. Coeterum Manetho (certe non ex Aegyptiorum scriniis, verum ex Graecorum Mythologia) Armaim hunc Danaum illum fuisse tradit, qui quatuor ante saeculis in Graeciam navigavit apud Iosephum contra Apionem, unde quanta apud Graecos temporum, confusio, liquet. Vide Ioh. Marshamum Canone Chron. Sec. XIV.

ARMALAUSI populi German. Ubi nunc Palatinatus superior. Ibi antea Narisci erant, Brietio [orig: Brietiô] teste.

ARMAMAXA lecticae genus apud Persas, quo [orig: quô] mulieres vehebantur. Maxim. Tyr. Serm. 34. qauma/zeis2 tia/ran *mhdikh\n, kai\ tra/pezan barbarikh\n, kai\ *(arma/macan *persikh/n. Xenoph. l. 3. paid *)anaba/ntes2 e)pi\ ta=s2 *(armama/cas2 su\n tai=s2 gunaici/n. Qu. Curtius, l. 3. c. 3. Quindecim inde, quas Armamaxas appellant, sequebantur. Cuiusmodi Harmamaxas mulis iungi solitas ex Cresiae fragmentis colligimus. Brisson. l. 2. de regn. Pers. Paulo aliter Phavorinus, cum ait: *(arma/maca h( pro\s2 a)ndrw=n kaqe/dran kateskeuasme/nh a(/rmaca, oi)=on a(/rma kai\ a(/rmaca, h)/ a)ndra/maca/ tis2 ou)=sa h( a)/gousa tou\s2 a)/ndras2; quibus verbis innuit vocis notationem, ex a(/rmm et = rmaca quiddam conflatum hoc vehiculi genus indigitans: simulque virorum potius vehiculum fuisse ostendit. Usus eius in Cerealibus quoque ludis, in quibus ea, quae pompam constituebant, sic enarrantur a Tertulliano de Spectacul. c. 7. Simulacrorum series, imaginum agmen, currus, thensae, Armamaxae, sedes, cornae, exuviae. Ubi currus, magnificentiae maioris ergo, inanes ducebantur: thensae Deorum vehiculum erant: in Armamxis autem viti insignes vehebantur, vel imaginum agmen, vide Alex. ab Alex. l. 2. c. 32. Thom. Godwyn. Anthologiae Hist. Rom. l. 2. sect. 3. c. 2.

ARMAMERTES vel ARMAMITRES, VII. Assyriae Rex a Nino, vel VIII. a Belo, regnavit 58. ann. Ab A. M. 2229. usque ad 2266. sceleribus infamis, Euseb. Chron.

ARMANDUS [1] Bironus, Galliae Mareschallus, sub tribus Regibus militiae amplissimis muneribus functus; obiit in obsidione Spernaei, globo [orig: globô] ictus, A. C. 1592. aetat. 67.

ARMANDUS [2] Plessiacus Joh. Cardinalis Richelius, primus, ut vocant, Minister Ludov. XIII. Galliarum Regis a patre armis destinatus, Episcopus Lucionensis primum, magnus dein Reginae Eleemosynarius, Cardinalis tandem evasit. Rupella [orig: Rupellâ] expugnata [orig: expugnatâ], Atrebatibus captis, rebusque plurimis in Germania, Italia alibique locorum, suo [orig: suô] consilio [orig: consiliô] gestis, pace inprimis inter tot turbas domesticas conservata [orig: conservatâ], inclitus. Ceterum, non fautor solum literatorum insignis, verum ipse eruditione non leviter tinctus: Sed paulo severior in eos, quos potentiae suae obniti suspicabatur, obiit A. C. 1642. postquam Euangelium Christi sibi sufficere, paulo ante professus esset. Vide Spond. Dupleix, Vulson. in elog. histor. virorum in Gallia illustr. Imo adisis ipsum Armandi huius celeberrimi, Ministerium.

ARMANIACUS Tractus vulgo l'Armagnac, Comitatus Galliae, Vasconiae pars, inter Occitaniam, tesqua Burdigalensia, Aginensem et Bigerrensem regionem. Caesar huius incolas Americos vocat, Comm. l. 7. Habuit olim Comites inclitos, postmodum Navarrae regno, cum Bearnensi et Fuxensi regione hic Comitatus unitus est. Hinc Cardinalis Armaniacus, Georgius, dictus, qui a Francisco I. in Italiam missus, dein Possiaceno colloquio interfuit, tandemque Archiepiscop. Tholosanus et Avenionensis factus est. Avunculus Henrici IV. Obiit A. C. 1585. Sanderus, in Elog. Hinc etiam Armaniaci Galli dicti, qui Duce Ludovico [orig: Ludovicô] Delphino [orig: Delphinô], postmodum huius nominis XI. Galliae Rege in Helvetiam irruperunt A. C. 1444. an ut Tigurum ab Helvetiis obsessum liberarent, an ut Concilium Basiliense dissiparent, illud in gratiam Friderici III. imperator. et Alberti Austriaci, istud in gratiam Eugenii IV. Tum commissa celebris illa pugna Saniacobaea, prope Basileam, in qua ex parte Gallorum, quorum triginta milia erant, sex milia, ex parte vero Helvetiorum, quorum erant mille sexcenti, omnes, exceptis sedecim, occisi sunt. Tum et Burcardus Monachus, qui Armaniacos eciverat, ab iis Borgue le Moyne dictus, cum post cruentum praelium, inter caesa cadavera, aperta [orig: apertâ] galea [orig: galeâ] obequitans, caesis illuderet, a semianime Helvetio, qui in genua se erexerat, lapide in faciem contorto [orig: contortô], tanta [orig: tantâ] vi percussus est, ut subito ex equo prolapsus, postridie exspiraret. Commissa pugna est die 26. Augusti anni praedicti. Vide Stumpfium l. 12. c. 15. Hist. Helv. Urstis. Hist. Basil.

ARMANOTHIA provinc. Scotiae septentrionalis, ubi alias Cantae et Lugi populi. Altissimis montibus referta est. Pars provinc. Russiae, inter Loquabriam et Moraviam provinc.

ARMARIA [1] apud S. Sulpitium de Martino. Erigit laquearia, construit conclavia, sculpit ostia, pingit Armaria: dicebantur, in quibus pretiosiora asservari solebant, quae proin annulo [orig: annulô] signabantur. Non enim contenti Veteres clavibus et claustris, in asservandis ac condendis rebus iis, quas cariores habuere [orig: habuêre], signacula etiam adhibebant, quibus nosci posset, an fraus facta esset clavi claustroque. Quo [orig: Quô] fine Lacones primum usi sunt lignis qripobrw/tois2 seu verme corrosis: In quorum locum postea successere [orig: successêre] annuli signatorii, ad signandum ea, quae custodienda essent et a fraudibus servorum ac suppilatione vindicanda. Praecipue vero annulo [orig: annulô] obsignabant, quae seras et claustra non patiebantur, armariola, lagenas vini et coetera eiusmodi. Salmas. ad Solin. p. 933. vide hic [orig: hîc] passim, inprimis ubi de Annulis Signatoriis et Signandi ritu.

ARMARIA [2] Bibliothecae, apud Flav. Vopisc. in Tacito Imp. c. 8. Habet Bibliotheca Ulpia in Armario sexto librum elephantinum, in quo hoc SC. etc. Vide quoque infra Foruli. Hinc Armarius, Custos Bibliothecae, apud Recentiores: Item, qui in Ecclesiis et Monasteriis Cantor vel Praecentor dictus, librorum, praesertim Ecclesiasticorum, curam sibi commissam habet. Udalricus Consuetud. Cluniac. l. 3. c. 10. Praecentor et Armarius: Armarii nomen obtinuit, eo quod in eius manu solet esse Bibliotheca, quae et in alio nomine Armarium appellatur. Haec est oboedientia, quam ex more nullus meretur, nisi nutritus. Vide ibi plura de speciali eius munere, ut et l. 1. c. 35. Meminit quoque Armarii vetus Martyrologium S. Martini de Campis: Armarius cappa [orig: cappâ] pretiosa [orig: pretiosâ] indutus chorum tenebit. E quibus Card. Bona Rerum Liturgic l. 2. c. 14. num. 5. apud Udalricum, hoc [orig: hôc] nomine Cellarii curatorem intelligentem, refellit Car. du Fresne Glossar.