CAMENA Early Modern Latin Texts

JOH. JACOBI HOFMANNI SS. Th. Doct. Profess. Histor. et Graec. Ling. in Academ Basil. LEXICON VNIVERSALE, HISTORIAM SACRAM ET PROFANAM Omnis aevi, omniumque Gentium; CHRONOLOGIAM AD HAEC VSQVE TEMPORA; GEOGRAPHIAM ET VETERIS ET NOVI ORBIS; PRINCIPVM PER OMNES TERRAS FAMILIARVM Ab omni memoria repetitam GENEALOGIAM; Tum MYTHOLOGIAM, RITVS, CAERIMONIAS, Omnemque Veterum Antiquitatem, ex Philologiae fontibus haustam; VIRORVM, INGENIO ATQVE ERVDITIONE CELEBRIVM Enarrationem copiosissimam; Praeterea ANIMALIVM, PLANTARVM, METALLORVM, LAPIDVM, GEMMARVM, Nomina, Naturas, Vires, Explanans. EDITION ABSOLVTISSIMA, Praeter Supplementa, et Additiones, antea seorsum editas, nunc suis locis ac ordini insertas, VBERRIMIS ACCESSIONIBVS, IPSIVS AVCTORIS MANV novissime lucubratis, tertia parte, quam antehac, AVCTIOR, LOCVPLETIOR: INDICIBVS ATQVE CATALOGIS REGVM, PRINCIPVM, POPVLORVM, TEMPORVM, VIRORVM ET FEMINARVM ILLVSTRIVM, ANIMALIVM, PLANTARVM; Tum praecipue NOMINVM, QVIBVS REGIONES, VRBES, MONTES, FLVMINA, etc in omnibus terris, vernacula et vigenti hodie ubique lingua appellantur; Caeterarum denique rerum memorabilium, ACCVRATISSIMIS INSTRVCTA. TOMVS PRIMVS Literas A, B, C, continens. [gap: illustration] LVGDVNI BATAVORVM, Apud JACOB. HACKIVM, CORNEL. BOVTESTEYN, PETR. VANDER AA, et JORD. LVCHTMANS. MDC XCVIII. Cum peculiari Praepott. D. D. Ordinum Hollandiae et West-Frisiae Privilegio.

ARTACAEOS insul. in Propontide, cum oppid. eiusdem nominis. Plin. l. 5. c. 32.

ARTACANA Bactrianae regionis oppid. Qu. Curt. l. 6. c. 6.alii legunt Arcana. Vide Artacacna.

ARTACE Graece *)arta/kh, circa Cyzicum urbs, de qua vide Salmas. ad Solin. p. 880.Hinc *)artakhnh\ regio, Artacene, apud Strabonem, l. 16.Vide Artacene.

ARTACENA Regio Assyriae circa Arbelam, ubi Datium Alexander superavit. Strab. l. 16.

ARTACIA fons apud Laestrygonas. Tibullus, ad Messalam l. 4. Epigr. 1. v. 59.ubi de Ulysse:

Incultos adiit Laestrygonas, Antiphatemque
Nobilis Artaciae gelidos quos irrigat unda.

*(h me\n ar ei)s2 krh/nhn katebh/sato kallire/eqron
*)artaxi/hn, e)/nqen ga\r u(/dwr pro/ti a)/stu fe/reskon.

ARTACOANA oppid. Arianae regionis, apud Plin. l. 6. c. 23.Ptol. in Aria ponit, et illud sexcentis stadiis ab Alexandria Ariorum distare refert. Nempe Plin. Arios hic [orig: hîc] cum Arianis eosdem facit, cum alias distinguantur. Ariani enim Indis vicini sunt, quod de Ariis proprie sumptis dici non potest, utpote qui habeant ab Oriente Paropamisadas. Graece *)arakoa/na; pro quo corrupte *)artikaun=a legitur, apud Ptol. Vide Salmas. ad Solin. p. 796.

ARTANE apud Arrianum in Periplo, ubi Bospori fauces ponit ad sacrum Iovis Urii, dein Rheban, dein Melaenam ponit promontor. mox Artanen, dein Psilin, postea Calpes portum, et inde Rhoen, et Chelas et Sangarium fluv. mansio est, a fluvio *)arta/nw| nomen adepta; ut pleraque in illa ora oppida et portus nomen a fluviis Pontum intrantibus, accepere [orig: accepêre]. Vide eundem ibid p. 880.

ARTANES Sophenus Rex a Zadriade, uno ex Ducibus Antiochi M. ortum trahens, Armeniae australes partes tenuit, et a Tigrane reliquarum partium Rege deletus est. Strabo l. 11.Item fluv. in Istrum fluens. Herodot. l. 4.et Colchidis fluv. Arriano.

ARTAPANUS fecit librum de Iudaeis, in quo quaedam de Mose prodidit, quae refert Clemens. l. 1.Strom. In Chronico Alexandrino, Artabanus vocatur.

ARTAPHERNES unus ex Ducibus Darii, primus Sardium Praefectus, apud Marathonem debellatus. Herodot. l. 7.Aeschylus dictum ait, quod fre/nas2 e)/xoi arti/as2, inepte.

ARTASYRAS Persicus aulicus minister, seb Smerdi Mago, conscius coniurationis septem secundum Ctesiam.

ARTAVASDES seu ARTUASDES, Tigranis fil. Armeniae maioris Rex eruditissimus fuit, qui non modo Tragoedias scripsit, verum etiam Orationes, atque Historias commentatus est. Crassum, in bello contra Parthos, iuvit, floruitque quam diu Romanorum amicitiam coluit. Quum autem Antonium Parthis prodidisset, in bello contra eos suscepto, Antonius eum et legationibus et promissis eo deduxit, ut in castra ad se veniret, ubi statim comprehensus fuit, et Armenia [orig: Armeniâ], Rege absente, subiugata [orig: subiugatâ], ipse Rex Alexandriam in Aegypto abreptus, et in triumpho per urbem deductus, catenis aureis vinctus, habitusque aliquantisper in custodia, bello [orig: bellô] tandem Actiaco [orig: Actiacô] gliscente, interfectus est. Strabo l. 11.Appian. in Parth. et Plut. in Crasso. Tiberius Armeniae regnum, alteri cuidam Attavasdo dedit, qui paulo post pulsus. Et Augustus idem iam antea Artabazo fil. Agrippae, sed similiter inde mox pulso tradiderat. Tacit. Annal. l. 2. c. 3.

ARTAVASDUS Leonis Isaurici gener, cum Constantinus Copronymus, affinis illius, contra Saracenos in Asiam movisset, imperium invasit, imagines Constantinopoli restituit, ut populum sibi reconciliaret, et libros Constantini captos in vinculis habuit, tandem vero a Copronymo ex Asia reduce, capta [orig: captâ] Constantinopoli, A. C. 743. victus, ab urbe a plebe pulsus est, et una cum duobus filiis suis excaecatus; Pseudopatriarcha [orig: Pseudopatriarchâ] Anastasio [orig: Anastasiô], a quo coronatus erat, in asino per urbem circumducto [orig: circumductô]: Cedrenus, Theophanes, Hist. misc. Zonaras.

ARTAUNUM urbs Germaniae Ptol. hodie Herbipolis, vulgo Wurtzburg, h. e. Civitas herbarum. quibusdam fuit oppid. Mattiacorum, forte ubi nunc Ortenberg, oppidul. Veteranorum et Comitat. Isenburgici, fere inter Francofurtum ad Moenum et Fuldam.

ARTAXA vel ARTAXIAS, Dux militiae Antiochi Magui, quo [orig: quô] a Romanis devicto [orig: devictô], Armeniae regnum tenuit, a quo Tigranes originem traxit. Strabol. 11.

ARTAXATA plural. numer. Artaxia, Tacito, l. 2. Annal. c. 56.Artaxiasata Straboni, urbs Armeniae maioris munitissima, ad Araxem fluv. hodie Tefus, Paulo Iovio Choin potius videtur; sed ista non Armeniae, at Mediae urbs est. Iuvenal. Sat. 2. v. 170.

Longitud. 78. 00. latitud. 42. 40. Est nunc in Georgiae regno, sub Turcis, olimperampla, et Romanorum Historiis celebris, nunc paucos habet incolas. Item urbs Cappadociae, inter Caesaream 24. et Comnanam 42. mill. pass. Antonin.

ARTAXERXES [1] I. Longimani cognomine, fil. Xerxis: Artabanum occidit, vide ibi. Avunculum suum Achaemenem contra Aegyptios misit, qui auxilium ab Atheniensibus petierunt, hinc bellum illud diuturnum inter Persas et Graecos. Nehemias, pincerna eius, veniam reaedificandi Hierosolymam impetravit; misit quoque eo Esdram Sacerdotem, qui populum instrueret. Obiit A. M. 3629. Urb. Cond. 829. Regni 40. Esdras. Thucyd. l. 1.Diodor. Sic. l. 11. et 12. Iustin. l. 3.Scaliger. de Emend. Tempor. l. 5.Ei successit fil. Xerxes II. de quo infra.

ARTAXERXES [2] II. cognomine Mnemon, Darii II. seu Nothi fil. Longimani gener, Cyro fratri iuniori coronae suae et vitae insidianti, in gratiam matris, pepercit; mox illum, impetrata [orig: impetratâ] venia [orig: veniâ] insolentiorem, praelio [orig: praeliô] vicit. Domesticis inter matrem et Statyram uxorem, quae ab illa veneno [orig: venenô] tandem sublata, dissidiis, rebellione insuper fil. Darii, quem heredem Imperii propterea necare coactus est, infelix. Ceterum Graecos per Duces bello [orig: bellô] aggrellus multa gessit, etc. Celebre in Historiis nomen. Obiit A. M. 3689. Urb. Cond. 389. Regni 40. Diodor. Sic. l. 15.etc. Huic 15. filios ex pellicibus variis fuisse, Iustinus auctor est l. 10. c. 1.Vide Plut. in eius Vita. Cuiusmodi fuerit ingenio [orig: ingeniô], matris eius, cui Parysatis fuir nomen, oratio indicat, quam Plut. scribit, allocuturos ipsum iussisse byssinis, ac mollibus verbis uri, Graece *bnssi/nois2 xrh=sqai r(h/masi. Plut. in Apophth. Imp. qui et hoc de Artaxerxe retulit, l. de valet. tuenda, quod, cum in fuga, rebus omnibus sibi bello [orig: bellô] infelici ereptis, ficubus siccis, et pane hordeaceo [orig: hordeaceô] vesci coactus fuisset, exclamarit, oi(/as2 h(donh=s2 a)/peiros2 h)/mhn. Ei successit fil. Artaxerxes III. seu Ochus, de quo mox.

ARTAXERXES [3] III. dictus Ochus, Mnemoni patri successit. Fratres, quorum 80. Curt. l. 10. c. 5.cognatosque occidit, Artabazi conspirationem discussit, Aegyptum occiso [orig: occisô] Nectenabano [orig: Nectenabanô] recuperavit, et Sidone deleta [orig: deletâ], Syriam horrendum in modum vastavit. Sub eo creditur templum Hierosolym. a Bagoa profanatum, et tributum 50. drachmarum, in quemlibet agnum, qui Deo offerretur, impositum. Ioseph. Iud. Antiq. l. 11. c. 7.A quo tandem et ipse veneno [orig: venenô] necatus, obiit A. M. 3715. regni 26. Euseb. Beda, Ado, Diodor, Sic. l. 16. et 17. Iornandes, de reg. succ. Eum excepit fil. Arses, de quo supra.

ARTAXERXES [4] vel ARTAXARESL, gregarius miles e Persia, occiso [orig: occisô] Parthorum ultimo [orig: ultimô] Rege Artabano [orig: Artabanô] IV. Vide ibi, regno Persarum, quod in Dario finierat, denuo ortum dedit. A. C. 228. Ab Alexandro Severo, a quo Syriam aliasque Asiae provincias repetebat, victus, in Persiam se recepit. Lamprid. c. 55. 56contrarium asserente Herodiano [orig: Herodianô], l. 6.Obiit A. C. 242. regni 15. Oros. l. 3. c. 7. Niceph. Hist. Eccl. l. 1. c. 6.Agathias, de bello Pers. Spartian. in Alexandro. Ei succesit Sapores I. Etymon et significationem quod attinet, *)arta\s2 apud Hesych. me/gas2 kai\ lampro\s2 dicitur. Idem *)arta/nas, basilei/as2, kai\ sta/seis2. Herodot. l. 6. *se/rchs2 arhi+(os, *)artace/rchs2, me/gas2 arh/+ios2. Lamprid. in Severo, loc. cit. Artaxerxem potentissimum Regemptamre, quam nomine, vocat. Amm. Marcellin. l. 19.Bellorum victor interpretatur. Hesychius, *)artai=oi, oi( h(/rwes2 para\ *pe/rsais2. Stephanus, in *)artai=a: *)artai/ous2 de\ *pe/rsai w(/sper oi( *(/ellhnes2 tou\s2 palaiou\s2 a)nqrw/pous2 kalou=ti.

ARTAXERXES [5] II. successit fratri Sapori II. crudelis, regnavit an. 11. successore filio [orig: filiô] Sapore IV. Vide Agathiam l. 4.et infra voce Sapores.

ARTAXIAS [1] Artavasdis fil. Armeniorum Rex, memoria [orig: memoriâ] patris fallacibus Antonii literis subversi, Romanis infensus, Arsacidarum vi seque regnumque tutatus est. Postea per propinquorum dolum occisus est; censente Tacito [orig: Tacitô]. l. 6. Annal. c. 31.Sed Iosephus a Tiberio et Archelao pulsum fuisse autumat. Horatius l. 1. Ep. 12. v. 26.ad. Iccium, Neroni gloriam tribuere videtur non pulsi solum, sed etiam occisi:

--- --- - Claudi [orig: Claudî] virtute Neronis
Armenius cecidit. --- -- --- -

ARTAXIAS [2] Dux Antiochi Magni, una cum Thariade eiusdem Regis alio Duce, Armeniam Maiorem quum antea brevioribus terminis circumscriberetur, ampliavit, et Regnum eius postea usurpavit. Idem ex regionibus vicinis ad suam ditionein multa adiunxere [orig: adiunxêre], quae finitimis populis ademerant, Medis, Iberis, Chalybibus, Cataonibus, Syris; uti videre est apud Strabonem l. 11.

ARTAYCTES Persa, Sesti praefectus sub Xerxe, qui, cum multa nefarie perpetrasset [orig: perpetrâsset], tandem a Xantippo, Atheniensium Duce, captus vivus palo suffixus est. Herodot. l. 6.

ARTEMIDORUS Ephesius, qui, ut Marcianus Heracleota in Periplo testatur, vixit, kata req/ *)oluhpia/da, h. e. Olymp. 169. quo [orig: quô] tempore Ptolemaeo [orig: Ptolemaeô] Lathyro [orig: Lathyrô] ex Aegypto pulso [orig: pulsô], mater eius Cleopatra regnabat cum iuniore filio Alexandro; qui totus erat in matris potestate. Terras descripsit libru 11. ut ibidem ait Marcianus. Eiusoperis l. 8.meminit. Diodor. Sic. l. 3.Decimum tw=n gewgrafoume/nnwn citat Athen. l. 8.Steph. in *xalki/rhs2 laudat librum 11. ut alibi l. 1. 2. 3.Item e)pitomh\n tw=n e(/ndeka. Nec alius est Artemidorus, cuius saepe meminit Strabo l. 3.etsi patriam non addit; uti l. 15.ubi Artemidorum in iis citat, quae ad res Indicas pertinent. Ac idem videtur, cuius de Bithynia volumen, laudat Steph. in *)askalw/n; saepeque a Plinio memoratur, in Hist. Nat. Praeter gewgrafou/mena etiam literis mandavit *)iwnika\ u(pomnh/mata, quorum meininit Athen. l. 3.

Fuit et alter Artemidorus, itidem Ephesius, si paternum solum atrendas, uti convenit; materno [orig: maternô] enim genere Daldianus fuit. Is est, cuius *)oneirokritika\ exstant, opus vanissimum, sed eruditum; ut multa inde bona Philologi haurire possint. Vixit Antonini Piitemporibus, ut cognoscere est, ex l. 1. c. 28. et 66.Fuit praeterea Artemidorus Cnidius, Theopompi Cnidii fil. quos sua [orig: suâ] aetate, h. e. Augusti ac Tiberii temporibus, vixisse, Strabo ait l. 14.ubi illustres eius insulae viros recenser. Est et Artemidorus Aristophanius, sic dictus, quia Aristophanis Byzantii discipulus fuerat. Hic praeter glossas o)yartutika\s2, h. e. rei culinariae, sive artis opsonia condiendi, etiam volumen de Doride scripsit. Prioris operis meminit. Athen. l. 10. et. 14. Posterioris l. 4.ubi secundum eius operis citat. Hunc nonnulli cum Artemidoro Ascalonita, Bithynicae Historiae conditore confundunt. Artemidorus quoque Grammaticus inter illustres viros, quos Tarsos dedit, reponitur a Strabone, l. 14.Etiam Artemidorus Philsophus, Traiani tempore, fuit: cuius elogium apud Plin. est 1. 3.Ep. 11. ad Iulium Gemptorem. Sed omnes eius nominis recensere longum esset, Voss. l. 1. de Hist. Graec. c. 20. 22.Porro Artemidorus Cnidius, Romae Graecas literas docuit, Bruti familiaris, qui libellum de Coniuratione obtulit Caesari, extremo [orig: extremô] die ingredienti in senatum, ut statim legeret, quod ille minime fecit. Plut. Nic. Lloydius.

ARTEMIS Diana, sive Luna ab eo quod aerem secet, quasi a)eroto/mos2, sive (Strabo l. 14.) a)p\ tou= arteme/as2 poiei=n, quod integros partus reddat, nam parturientibus praeest.

ARTEMISIA [1] Lygdami filia, paternum genus ex Halicarnasso, maternum a Creta deducens, Halicarnasseorum, Coorum, Nisyriorum, et Calydniorum Regina, an Mausoli uxor, cui mortuo Mausoleum struxit, inter 7. mundi miracula repositum, cuius descriptionem habes, apud Plin. l. 36. c. 5. et A. Gell. l. 10. c. 18. qui addit, illam cineres mariti poculis inspersisse; praemiumque proposuisse illis, qui, in eo laudando, vicisset: Quod Theopompus, qui in Cariam, cum Theodecte, Naucrite et Isocrate venerat, reportavit. Virilis audaciae femina, in auxilium Xerxi contra Graecos venit, adeo que strenue se gessit, ut Xerxes diceret, Viri quidem exstiterunt feminae, feminae autem viri. Hanc Amineus Pallenaeus Atticae navis trierarchus insecutus est, non prius desirurus, quam aut illam cepisset, aut ipse captus esset; quippe trierarchis Atheniensium praeceptum erat, ut eam caperent, propositumque praemium 10000. drachmarum ei qui vivam cepisset. Indigne enim ferebant. mulierem adversus Athenas militare. Atilla prudentia [orig: prudentiâ] sua [orig: suâ] evasit. Herodot. Musa [orig: Musâ] 7. Iustin. l. 2. c. 12.Suidas. Moret. in Dict.

ARTEMISIA [2] alia filia Hecatomni, Mausoli, Cariae Regis soror et uxor, insigni pudicitia [orig: pudicitiâ] praedita; viri demortui cineres vino commistos ebibit, ad funus quoque ornandum primos Graeciae oratores aacersivit; eique splendidum erexit sepulchrum, ut magnifica omnia monumenta Mausolea deinceps ab illius nomine fuerint appellata. Vitruv. l. 2. c. 8.Gellius, loc. cit. Suidas, etc. Videsupra.

ARTEMISIA [3] sive ARTEMITA, insul. Tyrrhenica, Latinis Dianium, vulgo Gianuti. Stephani Breviator. *)arte/mita, nh=sos2 *tnr)r(hnikh\ para\ th\n *qa/leian nh=son, w(s2 *qi/lon. Scribe para\ th\n *ai)qa/leian. Imperito exscriptori siquidem notius erat nomen unius Musarum. Cluver.

ARTEMISIA [4] Dianae festum esse ait Pollux l. 1. c. 1.Praecipue celebrarunt [orig: celebrârunt] Cyrenaei. Athen. l. 12. *)atemi/sia megi/sth e)n *kurh/nh e(orth/.

ARTEMISIA [5] Herba, *boubaste/ws2 kardi/a, cor Bubastis, Aegyptiis dicitur, apud Appuleium Herbar. c. 10.i. e. herba Dianae cara, quod et Graecum nomen prae se fert. Bubastin autem iidem Dianam vovarunt [orig: vovârunt], quia in Historia gigantomachiae, cum Dii, Gigantum metu in Aegyptum fuga [orig: fugâ] arrepta [orig: arreptâ], in varias formas se mutavissent. Diana in felem, Aegyptiis bou/baston dictam, conversa, latuisse dicitur. Ovid. Met. l. 5. v. 327.

Duxque gregis, dixit, fit Iuppiter, underecurvis
Nunc quoque formatus Libys est cum cornibus Hammon:
Delius in corvo proles Semeleia capro,
Fele soror Phoebi, nivea [orig: niveâ] Saturnia vacca [orig: vaccâ],
Pisce Venus laivit, etc.

ARTEMISIUM [1] promontor. Euboeae, cuius meminerunt Demosth. pro Ctesiphonte. Suidas. Item lacus prope Ariciam, Dianae sacer, quasi Dianium dictus Latini Nemorense dixerunt, unde et Nemorensis Rex Suetonio in Calig. c. 35.i. e. Sacerdos eius regionis. Est et urbs Oenotrorum in mediterraneis. Item Euboeae civitas.

ARTEMISIUM [2] promontor. est Hispaniae Tarraconensis inter sinus Illicitanum et Sucronensem, quod Dianium Hemeroscopium et Ferraria dictum fuit. Nunc Capo Martio Hollandis aliisque, et eius pars etiam Punta del Emperador dicitur. In regno Valentino. Baudrand.

ARTEMISIUS mons Arcadiae, in quo Artemisia. Plin l. 4. c. 6.Apud Macedones Maium mensem significat. Suidas.

ARTEMITA civitas 500. stad. a Seleucia distans, ad orientem exposita. Strabo l. 15. Item insul. contra Acheloi fluv. Ostium, Artemia Straboni. Forte Artemisia Plinii l. 3. c. 6.est. Item insul. tw=n *)oceiw=n nh/swn. Steph. Aliis est Van, urbs permunita, sub Turcis, non longe ab Arsissa lacu in Austrum. Cuius incolae ex parte Christiani sunt. Etiam Arthemita, Baudrand.

ARTEMIUS [1] Praefectus carceris Romae, una cum uxore Candida, et filia Paulina, Martyres sub Adriano Imperatore.

ARTEMIUS [2] in Sicilia Imperator proclamatus, contra Leonem Isauricum, a quo captus et ad vivicomburium condemnatus est. A. C. 718. Vide etiam, Anastasius 2. Imper.