CAMENA Early Modern Latin Texts

JOH. JACOBI HOFMANNI SS. Th. Doct. Profess. Histor. et Graec. Ling. in Academ Basil. LEXICON VNIVERSALE, HISTORIAM SACRAM ET PROFANAM Omnis aevi, omniumque Gentium; CHRONOLOGIAM AD HAEC VSQVE TEMPORA; GEOGRAPHIAM ET VETERIS ET NOVI ORBIS; PRINCIPVM PER OMNES TERRAS FAMILIARVM Ab omni memoria repetitam GENEALOGIAM; Tum MYTHOLOGIAM, RITVS, CAERIMONIAS, Omnemque Veterum Antiquitatem, ex Philologiae fontibus haustam; VIRORVM, INGENIO ATQVE ERVDITIONE CELEBRIVM Enarrationem copiosissimam; Praeterea ANIMALIVM, PLANTARVM, METALLORVM, LAPIDVM, GEMMARVM, Nomina, Naturas, Vires, Explanans. EDITION ABSOLVTISSIMA, Praeter Supplementa, et Additiones, antea seorsum editas, nunc suis locis ac ordini insertas, VBERRIMIS ACCESSIONIBVS, IPSIVS AVCTORIS MANV novissime lucubratis, tertia parte, quam antehac, AVCTIOR, LOCVPLETIOR: INDICIBVS ATQVE CATALOGIS REGVM, PRINCIPVM, POPVLORVM, TEMPORVM, VIRORVM ET FEMINARVM ILLVSTRIVM, ANIMALIVM, PLANTARVM; Tum praecipue NOMINVM, QVIBVS REGIONES, VRBES, MONTES, FLVMINA, etc in omnibus terris, vernacula et vigenti hodie ubique lingua appellantur; Caeterarum denique rerum memorabilium, ACCVRATISSIMIS INSTRVCTA. TOMVS PRIMVS Literas A, B, C, continens. [gap: illustration] LVGDVNI BATAVORVM, Apud JACOB. HACKIVM, CORNEL. BOVTESTEYN, PETR. VANDER AA, et JORD. LVCHTMANS. MDC XCVIII. Cum peculiari Praepott. D. D. Ordinum Hollandiae et West-Frisiae Privilegio.

ASNAUS mons Macedoniae, inter quem et Aeropum alium montem Aous fluv. Livio [orig: Liviô] teste, decurrit.

ASOLA oppid. Italiae, et agri Brixiani, ad fluv. Chiese, in ditione Veneta. Prope limites Ducatus Mantuani, a Brixia 25. mill. pass. et a Mantua 20. milliar. in Occasum.

ASOM [1] Hebraice [gap: Hebrew word(s)] , sextus fil. Isai. 1. Paral. c. 2. v. 15. Fil. item Ierahmeel primogeniti Esrom, Ibid. v. 26. Latine festinatio eorum, aut ieiunans.

ASOM [2] Hebraice [gap: Hebrew word(s)] , nomen civitatis. 1. Paral. c. 4. v. 29. quae et Asem, Ios. c. 19. v. 3. Latine os, sive fortitudo, aut claufuta oculorum, vel lignum eorum.

ASOMATOS Graece *)asw/matos2, h. e. incorporeus, cognomen S. Michaelis, a quo Aedes sacra et Monasterium Calocerorum, inter urbem Athenarum et vicum Angelokipous, nomen habet. Sponius Itiner. Graeciae Part. 2. p. 2.

ASOPHIS regiuncula Peloponnesi, circa Phliuntem, Homero Il. b. v. 575. Araethyrea dicitur.

ASOPODORUS [1] Phliasius Poeta, qui primus, post Antheam Lyndium, ex compositis nominibus poesin excogitasse [orig: excogitâsse] dicitur.

ASOPODORUS [2] Tharrelidae fil. ob staturae exilitatem, Comicorum lusus. Vide Schol. in Aristoph. Aves.

ASOPUS [1] fluv. Asiae, una cum Lyco fluv. Laodiceam urbem praeterfluens. Alius Boeotiae, Asopo. Cephisi fluv. ramus, qui ex Cithaerone monte profluens, agrumque Thebanum irrigans, a Plateensi decidit, ipsasque Thebas praeterluens, Plateas, et Tanagram, inter Oropum oppid. et Cynosuram promontor. mari excipitur. Ad hunc fluvium, sacra Baccho celebrare solebant. Opppianus:

*ou)k e)qe/lw trie/th se ta\ nu=n o)ri/bakxon a)ri/dein
*ou)' xo/ron *)ao/nion para\ be/nsqesin *)aswpoi=o.

Hunc Poetae dixere [orig: dixêre] filium Oceani, Inde enim fluviorum origo: insuperque finxere [orig: finxêre], a Iove exustum, quo [orig: quô] nomine ingentem aestum designare voluerunt, cuius violentia [orig: violentiâ] fluvius hic exsiccatus est. Strab. l. 8. Pausan. l. 2. qui etiam Regis cognominis meminit, de quo plura hic [orig: hîc] dicere nil attinet. Tertius Thessaliae, qui in sinum Oetaeum apud Thermopylas, accepto [orig: acceptô] Phoenice fluvio [orig: fluviô], a Thermopylis 1 5. stad. defertur, ac vulgo etiam Asopo nominatur. Quartus Macedoniae, qui, testibus Livio [orig: Liviô] l. 36. c. 22. et Strabone, Heracleam alluit: Quintus Peloponnesi, in Sicyonae tractu, nunc Arhon; oritur ex monte Caeloste, et in sinum Corinthiacum se exonerat. Nic. Lloydius.

ASOPUS [2] oppid. Peloponnesi, haud procul a Maleo promontorio, hodie Esapo, licet Nigro Rampano dicatur.

ASORHADDON Latine ligans acumen, sive laetitiam, aut Syriace, prohibens unitatem vel novitatem, Rex Astur. Nehem. c. 4. v. 5. Vide Asarhaddon.

ASORUS fluv. alluens Heracleam, in radicibus montis Oetae sitam, Liv. l. 6. Dec. 4. Dequo forsan, Plin. l. 4. c. 10. A Bocatio Asassus, aliis Asurus vocatur. Legitur hodie in quibusdam exemplaribus Ascordus.

ASPACHAN vulgo HISPAHAM, urbs Persidis praeclara, ad fluv. Senderuth, in provinc. Yerach, ubi Rex Persarum commoratur a 72. circiter annis. Amplissima est, pulcherrima, et opibus numeroque [orig: numerôque] incolarum pollens, cum 3. praegrandibus suburbiis Tsulfa, Tabrisabath et Hasenabath; ornaturque quottidie superbissimis aedificiis. Habet in ambitu 16. milliar. et palatium Regis sumptuosissimum, principali rerum venalium foro imminens. Persice Spahawn. Vide huius accuratam descriptionem, apud P. de Valle, Itiner. tom. 2.

ASPACHARATAE populi Asiae, in Serica regione ubi nunc provinc. Tainfu, in Cathaia, versus Sinas. Nic. Sanson.

ASPAGONES Indiae populi regionem fertilissimam incolentes. Plin. l. 6. c. 21.

ASPALATHUS ad unguenta adhibita et odores. Plin. l. 24. c. 13. Vulgaris haec quoque spina, ex qua iniae fulloniae implentur, radicis usus habet, praeter spinas, quidem multi. Inter odores ad unguenta utuntur alia, Aspalathum, vocantes. Est sine dubio hoc [orig: hôc] nomine spina silvestris in Oriente. Cum autem in unguentis duo consideranda veniant, h(du/smata, scil. et stu/mmata, ut infra videbimus; ad haec, quae non aspergebantur, sed decoquebantur, et minus pretiosa erant, inter alia Aspalathus quoque pertinebat. Vide Salmas. ad Solin. p. 396. et 468.

ASPALLUCA alias ASPALUCA, vulgo Gallis Aspe, Hispanis Aspa, locus est Galliae, in agro Beneharnensi, Asthico memoratus: unde nomen Valli Aspalucensi, la Vallee d'Aspe, saltui Pyrenaeo subiectae, in regione praedicta; ad fluv. cognominem. Vales. Notit Gall.

ASPAMITHRES Eunuchus et cubiculatius Xerxis, magna [orig: magnâ] in aula gratia [orig: gratiâ] florens: qui cum Artabano tollendi Xerzem eiusque silios consilium init. Ctesias. Idcitco cum summo et acerbissimo cruciatu, re a Megabyzo patefacta [orig: patefactâ], necatus est.

ASPAR [1] Patritius, Dux Theodosii Iunioris patrem Ardaburum, e manibus Iohannis tyranni Ravennat. liberavit, hoc [orig: hôc] ipso [orig: ipsô] capto [orig: captô], dein, in Africa, a Vandalis superatus est. In aula opstmodum eo potentiae pervenit, ut formidolosus ipsis Imperatoribus evaderet, Leoque Isaurius filiam suam eius filio desponderet. Hinc insolentior cum patte occisus est, A. C. 471. Arianismi hyperaspistes. Niceph.

l. 15. Evagt. l. 2. Marceilin. in Chron. Procop. l. 1. belli Vandal. Vide etiam Ardaburus.

Hinc Aspar Garamas, quo [orig: quô] non praestantior alter,
Aut torquere manu iaculum, aut dare vulnera funda.

ASPARAGIUM locus circa Dyrrhachium, circa fluvium Genusum. Caesar l. 3. Bell. Civ. c. 30.

ASPARAGUS inter herbas fruticesve, an inter flores, recenseatur, perinde fuerit, cum baccae instar florum esse possint ornamento; neque flore suo [orig: suô] ipsae careant. Hortensis est, ac pratensis, adeo que silvestris: sed hortensis radicem habet sparsam circa tuncum, quae ineunte Maio [orig: Maiô] in digitalem protuberat caulem, sucei plenum, et, nisi subseces, brevi in filamenta diffundendum. Lupuli speciem maiusculam et enodem dixeris, quae mense Iulio [orig: Iuliô] in validos exsurgit calamos, foliis capillaribus fere armatos, infra foenieculi modum: ex iuncturis prodeunt flores flavi, quales sunt olivae; quos subsequitur globulus flavo rubicundus, instar corallii, infantibus adhiberi soliti. Aiunt ex rasura carnis arietis, nisi terra obruas, asparagum succrescere, tamquam Cadmaeos frattes, ex dentibus draconis. Condiuntur autem Asparagi sale in acetaria, per om nes anni partes gustui acuendo, Recentiores non amant diutinum focum; unde Druso solitum, quandocumque rem cito citius transactam notare vellent, dicere: Citius quam asparagi coquuntur. Rubentes baccae ad calamos filamentis munitos, vel stellas per expansum caeli micantes retulerint. Auctor Anonymus Sinae et Europae c. 33. Vide quoque infra Nuptialis corona, ubi et ex asparago plexas babes.

ASPARLUCA seu ASPALUCA, ASPE, oppid. olim Aquitaniae, in Tarbellis, nunc vicus in Benearnia, ad pedes Montium Pyrenaeorum, hine oritur fluv. Gabarus, qui 5. leuc. infra in Gabarum Oloronensem se exonerat. Baudrand.

ASPASIA Hermotimi filia, Phocensis, omnium sui temporis formosissima habita; idque a Cyro primum, deinde ab Artaxerxe impense amata. Sapientem vocatam et elegantem Xenophon, l. 1. de Exped. Cyri, sub finem scribit; atque id nominis a Cyro ipso accepisse, Plut. in Artaxerxe significat; quem eius consiliis feliciter usum in rebus arduis, Aelianus scribit, qui prolixe eius Historiam exponit poiki/l. l. 12. c. 1. Meminit et Iustinus, l. 10. c. 2. Alia est, cuius Athen. l. 5. meminit, Axiochi filia Milesia, qua [orig: quâ] Socrates in eloquentiae studio magistra [orig: magistrâ] est usus, sapiens et Rei publ. etiam tractandae callens, unde et a Pericle culta, qui eius in gratiam Samiis bellum intulit, ob Prienem urbem, quam Milesii sibi vindicatum ibant, et tanti habita a Cyro, ut carissimam pellicum ab ea vocatit [orig: vocâtit] Aspasiam, de qua supra, quippe cui nomen antea Milto fuerit, ut Plut. in Pericle scribit. Alia hoc [orig: hôc] nomine fuit, Cleobuli coniux, de qua Xenophon, l. 5. Hypomnem. Socrat. de re domestica administranda. Nic. Lloydius.

ASPASIUS [1] Byblius, Sophista, qui eodem [orig: eôdem] tempore fuit, quo [orig: quô] Aristides. Conscripsit artem Rhetoricam, et panegyricum in Adrianum, etc. Suidas.

ASPASIUS [2] Paternus, Africae Proconsul, Cypriamm in civitatem Curubiatnam relegat, A. C. 259. Ei successit Galerius: sub quo sanctus hic Martyr mortem obiit.

ASPASIUS [3] Sophista Ravennas, Demetriani fil. sub Alexandro Romae profitebatur, auditor Pausaniae et Hippodromi; scripsit contra Aristonem et maledicos. Philostrat.

ASPASIUS [4] Tyrius, Sophista et Historicus, tum opere quodam [orig: quôdam] artem dicendi tradidit; tum de Epiro (ridicule de Continente in prioribus editionibus) et rebus Epitoticis Historiam condidit libris 20. teste Suida [orig: Suidâ].

ASPASIUS [5] Ravennas, docuit Romae, sub Alexandro Severo, Imperatore. Suidas.

ASPASTES Carmaniae Satrapes, suspectus res novare voluisse, dum in India Alexander esset. Quem occurrentem dissimulata [orig: dissimulatâ] ira [orig: irâ] comiter allocutus, dum exploratet, quae delata erant, in eodem honore habuit. Postea convictum interfici iussit. Q. Curtius l. 9. c. 10.

ASPATHMUS Persa nobilis, ex illis septem, qui contra Magum quendam, qui se Cyri filium mentiebatur, coniutavit.

ASPATICUM seu ASPASTICUM Graece *)apastiko\n, Latine Salutatorium, mansio seu cubiculum fuit Aedi sacrae contiguum, in quo Episcopus sacris vestibus indutus, a Clericis obsequio [orig: obsequiô] ac manuum osculo [orig: osculô], antequam ad sacrum peragendum egrederetur, salutabatur. Theodoret. l. 5. Histor. c. 18. Postquam Theodosius venit ad Templi ambitum, non ingressus est in divinum templum, accedens autem ad Ambrosium Pontificem in Aspastico eum rogavit. Quia vero in eadem mansione Peregrini quoque hospitabantur, ideo et Metatorium fuit dictum. Item Diaconicum seu Ministratorium: Post dictam textiam et sextam, vadit sanctissimus Patriarcha in metatorium sive Diacomcum et exit ad sanctum Altare, Eucholog. Graec. Ad hoc sacratium Graeci Sacerdotes, in fine Misiae, antequam Populo benedicant, descendentes de Altari, semoti orant: Sit nomen Domini benedictum, Sacerdos orat in Diaconico, Liturgia nomen S. Marci praeferens. Vide utrumque Macrum in Hierolex. infra quoque voce Praeparatorium.

ASPEBETUS Tribunus Pers. accepto [orig: acceptô] ab Isdegerde mandato [orig: mandatô], de Christianis e regno abire prohibendis, non parmt. Quare a Magis rebellionis accusatus, cum tota familia se in tutum recepit, et ab Anatolio Saracenorum seu Arabum, qui Romanis subiecti erant, Praefectus constitutus: postmodum Baptismo [orig: Baptismô] tinctus Petri nomen

Iccepit, mulcumque inter Saracenos fidem in Christum promovit. anterfuit concilio Ephesino, A. C. 431.

Pro persona est: quae Graecis prosw/ph, et proswpi\s2, et pro/soyis2 et pro/swpon dicta; Recentiori aevo [orig: aevô] proswpei=on. Vetustissimi enim Graeci pro/swpon non dixerunt aliud quid, quam larvam, quae ad similitudinem vultus alicuius efficta est. Hodie Gallis Masque. Vide Salmas. ad Solin. p. 655. ut et infra in voce Vultus.

ASPENDIUS citharoedus; de quo ita Asconius in Orat. Cicer. in Verrem, de Praetura Urbana. Difficile autem, quod Aspendius Citharista faciebat, ut non uteretur utraque manu, sed omnia, i. e. universam cantionem, intus et sinistra [orig: sinistrâ] tantum manu complecteretur. Unde omes, quotquot fures erant, a Graecis Aspendit Citharistae, proverbio dicebantur; quod, ut ille carminis, ita isti furtorum occultatores erant. Proverbium valet in eos, qui rei nullius, quam privati sui compendii, rationem habent, tractum, ut dixi ab Aspendio, qui tam leviter sinistra [orig: sinistrâ] manu citharae suae chordas movebat, ut sonus ad ipsum tantum citharaedum, aut certe ad proxime astantes pervenirer. Cicer. Verr. 3. Nic. Lloydius.

ASPENDUS Pamphyliae urbs, Argivorum aedificium. Hic [orig: Hîc] Veneri suibus sacrificabant, eo quod auctor eius generis Mopsus ex Argis huc proficiscens, cum primum sacrificare volmsler, occurrebat illi sus. Steph. ab Aspendo conditam scribit. Eius meminit Dionysius, v. 851.

*kei=qi d' a)\n a)sqrh/seias2' u(peira/lion ptoli/esqron
*)/apendon pota/moio para\ ro/on *eu)rume/dontos2.

Ubi u(pera/lion, maritimum significare non potest, ut vocem explicat Henr. Stephanus, msi manifesta in Poeta sit a)gewgrafhsi/a. Aspendus enim, inter mediterraneas Pamphyliae civitates, Ptolemaeo numeratur, l. 5. c. 5. et longius a mari ab eo statuitur. Et Strabo quidem l. 14. a amari 60. stadiis distare affirmat: *meta\ tau=ta *eu)rume/dwn potamo\s2, o(\ a)napleu/santi e(ch/konta stadi/ous2 a)/pendos2 po/lis2 *)argei/wn kti/sma. Salmas. igitur statuit, u(peralion hic [orig: hîc], prorsus e contrario a mari remotum significare, ut u(pe\r th=s2 sqala/tths2 apud Strabonem, est a mari dissitum. Montano tamen videtur, Aspendum potius u(pera/lion dici, quasi oppidum supra mare emmens (quod cum altera Henr. Stephani interpretatione satis convenit) quia, licet a mari nonnihil distet, in excelso tamen coll situm mare prospectat, teste Mela [orig: Melâ] l. 1. c. 14. Mare quo [orig: quô] pugnatumest (inter Athenienses scil. et Persas) ex edito admodum colle prospectat Aspendus. Dixi supra, Hic [orig: Hîc] Veneri suibus sacrificabant; Dionysium habeo auctorem, sic enim ille ubi supra.

ASPER [2] monetae genus, inprimis Graecis recentioribus, qui Aspros vel Aspra eos appellant, non eo [orig: eô] sensu, quo [orig: quô] apud Suetonium in Nerone, c. 44. Aurum obryzum et nummum asperum ingenti fastidio [orig: fastidiô] exegit. Hic [orig: Hîc] enim asperi nummi sunt, quos aerugo nondum erosisset, adeo que in quibus character vetustate obsoletus et evanidus non esset, sed integer et solide expresius appareret: Graeci veteres e)pisimous2 et doki/mous2 vocavere [orig: vocavêre], Salmas. ad Vopisc. in Aureliano. c. 38. Vide et supra, verbo Adrodere, ac infra, ubi de phrasi in Probo et aspero solvere, it. Serrati. Sed monetam significat minutiorem albam seu argenteam, cum qua Monetarii maiorem, tam argenteam quam auream, commutare solent: Graecis enim citerioribus a)pro, album significat, ut liquet ex Chron. Alexandr. passim, Theophane, Constantino Porphyogenn. de Administ. Imper. p. 117. Aliis. Glossae Graeco-Latinae dhna/rion, leuko\n. Asprum. In iisdem Aspratura, ko/llubos2, i. e. moneta minor: a)pro/shs2, aspritudo, candor, e)/kleukon, asprum. Vide Leunclavium in Pandecte Turc. c. 18. Meursium in Gloss. Car. du Fresne itidem, et supra in voce Albus, item infra in Aspri.

ASPERA Signis vasa, vide supra Argentea Pocula; et infra passim, inprimis ubi de Caelatura.

ASPERGENDI abluendique aqua [orig: aquâ] ritus, in Sacris olim Israelitatum frequens fuit: communisque prificationum ratio et quasi caput in balneis constitit, ut infra latius videbimus, ubi de Lotionibus. in veter. Testamento usitatis. Sed et Sanguinis aspersio, in consecratione Tabernaculi omniumque vasorum sacrorum, ut et in purificatione Leprosi, domus lepra [orig: leprâ] infectae, etc. sollennis fuit. Imo leprosum aqua [orig: aquâ], sanguine, oleo [orig: oleô], diversis vicibus aspersum fuisie, legimus. Levit. c. 14. Quae omnia sanguinem aspersioms, meliora loquentem prae Abelis sanguine, Hebr. c. 12. v. 24. et aspersionem sanguinis Iesu Christi, 1. Petr. c. 1. v. 2. Aquam item puram, et oleum gaudit, sanctificationem videl. a Spiritu Dei in cordibus nostris peragendam, Hebr. c. 10. v. 22. Psalmo 45. v. 8. et 1. Ioh. c. 2. v. 27. indigitarunt [orig: indigitârunt]. Ab Hebraeis, ut multa alia, transiit mos (sed in superstitionem plane versus) ad Gentiles, in quorum ceremoniis haec erat una ex vulgatissimis, ut aqua [orig: aquâ] consecrata [orig: consecratâ] a Sacerdote, reliqui homines ac sacrificiorum instrumenta aspergerentur. Unde hae veterum Auctorum annotationes proficiscuntur, ut in Dionysio halicarn. l. 7. *ta\ i(era\ kasqarw=|u(/dati periagni/cein. Res sacrae aqua [orig: aquâ] pura [orig: purâ] aspergantur. Et in Homero Il. a. v. 313.

--- - *laou\s2 d' *)atrei/dhs2 u)polumai/nesqai a)/nwgeu.
populos vero Atrides lustrari praecepit.

Idem ter socios pura [orig: purâ] circumtulit unda [orig: undâ]
Spargens rore levi, et ramo [orig: ramô] felicis olivae.
Lustravitque viros.

Instrumentum erat aspergillum, de quo infra; vas marmoreum, in quo aqua lustralis ad templorum portas, ingredientibus prostabat; locus ubi aqua circa Templum inclusa, Favissa dicebatur. Qui ingredientes aspergebat, Aedituus erat: a quo, cum miles Christianus, factus postea Imperat. Valentinianus, Iulianum Fortunae Templum intrantem sequens, asper sum se sensisset, pugms eum contudisse legitur apud Theodoretum l. 3. c. 16. Sed et Ovid. Fast. l. 2. v. 45. exclamat.

Ah nimium faciles, qui tristia crimina caedis
Fluminea [orig: Flumineâ] tolli posse putetis qua [orig: quâ], etc.

Hos postmodum imitati Hemerobaptistae sunt, qui quottidie, non tam purgandi corporis causa [orig: causâ], quam peccatis eluendis, se baptizabant: his verbis refutati ab Ephiphanio contra Hemerob. Haer. 4. Iud. Vanum et frrvolum est eorum studium. Neque enim Oreanus, neque omnia fluenta et maria, fluvitque perpetui ac fontes, universaque imbrifera natura, in unum congressa, peccata delere potest, quandoquidem non iuxta rationem, nec ex praecepto Dei, etc. Andreas Rivetus Summ. Controvers. Tractat. 2. Quaest. 17. De aspersione cinerum infra voce Cineres.

ASPERGILLUM seu ASPERSORIUM, vasis erat genus, quo [orig: quô] Sacerdotes apud Romanos aquam lustralem aspergebant: Lustrica quoque, Ioh. Rosin. Antiqq. Rom. l. 3. c. 38. Vide infra voce Spondaules, item Thesaurus Orch. Sic hodieque in Communione Romana Aspergillum seu Aspersorium, vas dicitur, quo [orig: quô] aqua, ut vocant, benedicta, portigitur vel aspergitur. Agathias Histor. l. 2. Aspergilla ex puro auro, quam plurimos etiam calices et acerras, et quaecumque mysticis ceremoniis erant consecrata, spoliantes, propriis suis possessienibus adscribebant. Vide supra in voce Aqua aspersionis. Superiori vero ibidem aqua non porrigitur aspergillo [orig: aspergillô], nec etiam Ecclesiae Titulari, sed osculando [orig: osculandô] illud in manus eius traditur: Sic etiam indecens habetur, ubi in ingressu Aedis sacrae Clericus adest aut Sacerdos, ut aliquis saecularis Aspergillum Magnatibus porrigat, quod rigide admodum in Hispania observatur. Aliquando tamen Aspergilli loco [orig: locô] hysiopo [orig: hysiopô], aut ocymo [orig: ocymô] utuntur, ut videre est supra in Aqua Benedicta. Vide Macros Frattes Hierolex. et infra Fasciculus.

ASPERGO Ugutioni vestis feminarum vel vestium superfluitas, quod et Firma dicitur, unde Aspergineus, apud Car. du Fresne Glossar.

ASPERSORES aquae in lege athletas, De iis qui not. infam. Accursio. ii dicti sunt, qui in stadio, quo celerius acriusque in equestri certamine refocillati equi currerent velociusque attingerent metam, equis frigidam suffundebant et aspergebant. Vide quoque Erasmum in Adag. et ante eum Alexandr. Neapolitanum Genial. dier. l. 3. Ludovicus Vives eos hoc [orig: hôc] nomine indigitatos vult, qui in cavea, ubi ferae inclusae erant, priusquam in theatrum producerentur, feris aquam multis de causis aspergebant, ut ne inviciem pugnarent, sese excuterent, politae in spectaculum prodirent nitidaeque emergerent. Sed interpretatio dictae legi repugnat, quae non feris, sed equis, aquam in certaminibus sacris veteres aspersisse refert, Corasius Miscell. l. 4. c. 4. apud Calvinum Lexic. Iurid.

ASPERSUS piscis genus varii stellatique. Glossae, Aspersus, ei)dos2 i)xsqu/os2 kaiasti/ktou. Sic ranto\n, i. e. sparsum, Graeci pro poiki/lon, i. e. varium, usurpant. Pallium auro [orig: aurô] sparsum habes apud Lamprid. in Alexandro Severo, c. 41. i. e. xrusopaston, xrusw=| kata/paston, et kata/stikton. Seneca dixit, auro sparsa laquearia pro auratis vel auro [orig: aurô] pictis l. 4. de Benef. c. 6. Albo [orig: Albô] sparsas pelles, Virg. Ecl. 2. v. 41. pto variegatis et albo [orig: albô] distinctis, etc. Vide infra in voce Sparsus.

ASPERUM Mare qui et sinus Barbaricus Ptol. Troglodyticus sinus est Plinio. Eum maris tractum obtinet, qui hodie Golfo de Melinde dicitur, ab urbe littorali praecipua. Pars est Oceani Aethiopici et Austrini extenditurque inter Aromata promontor. et Insulam S. Laurentii. Baudrand.

ASPHALTUS et ASPHALTIS, et ASPHALTITES, lacus Iudaeae in Pentapoli, in quo nihil grave submergi potest. In eo fuere [orig: fuêre] So doma et Gomorrha, Admah et Zeboim, quae, propter nefandam populi luxuriem et libidinem, caelitus exustae sunt. Mare mortuum, a Iustino l. 36. c. 3. et Pausania, l. 5. tum ob aquarum immobilitatem, tum quia nec pisces ibi, nec in ripa aves aquis gaudentes, vide infra, vocatur. Incolis Sorban, teste Francisco [orig: Franciscô] Iunio [orig: Iuniô]. Arabibus Barhar Lout, i. e. Mare Lothi, De Recoles in addition. Davity in descr. Asie p. 174. Abitumine sic dictus, quod in Iudaea praestantissimum: Dioscorides, *)/asfaltos2 diafe/rei h( *iou\daikh\ th=s2 loiph=s2, *)/esti de\ kai\ kalh\ h( porfuroeidw=s2 sti/lbousa. Neque alia occurrit causa, cur *)asfalti=tis2, i. e. Asphatites lacus ab Hesychio appelletur, e)ruqra\ sqa/lassa, Rubrum mare, quam bituminosus in eo color. Bochart. in Phaleg. l. 1. c. 11. Plin. l. 5. c. 16. Asphaltites nihil praeter bitumen gignit: unde et nomen: nullum corpus animalium recipit: tauri, camelique ftuitant: inde fama, nihil in eo mergi. Longitudine excedit centum mill. pass. Latitudine vero viginti quinque implet et maxima [orig: maximâ] 25. implet, minima [orig: minimâ] sex: prospicit eum ab Oriente Arabia Nomadum, a Meridie Macherus, secunda quondam arx Iudaeae, ab Hierosolymis. Idem habet Solinus c. 38. Iustinus l. 36. c. 3. In ea regione lacus est, qui propter magnitudinem, et aquae immobilitatem, mortuum mare dicitur. Nam neque ventis movetur, resistente turbinibus bitumine, quo [orig: quô] aqua omnis stagnatur: neque navigationis patiens est, quoniam omnia vita [orig: vitâ] carentia in profundum merguntur, nec materiam ullam sustinet, nisi quae alumine illinatur. Corn. Tacirus Hist. l. 5. c. 6. Lacus immenso [orig: immensô] ambitu, specie maris, sapore corruptior, gravitate odoris accolis pestifer, neque vento [orig: ventô] impellitur, neque pisces, aut suetas aquis volucres patitur, etc. Et paulo post c. 7. Haud procul inde campi, quos ferunt olim uberes, magnisque urbibus habitatos fulminum iactu arsisse: et manere vestigia, terramque ipsam spetie torridam, vim frugiferam perdidisse. Nam cuncta sponte edita, aut manu sata; sive herba [orig: herbâ] tenus auf flore, seu solitam in speciem adolevere [orig: adolevêre], atra et inania velut in cinerem vanescunt. Ioseph. de bello Iud. l. 5. c. 5. *)/acion de\ a)fhgh/sasqai kai\ th\n fu/sin *)asfalei/tidos2 li/mnhs2,

h(/tis2 e)sti\ me\n pikra\ kai\ a)/gonos, u(po\ de\ koufo/thtos, kai\ ta\ baru/tata tw=n ei)s2 au)th\n rife/ntwn a)nafe/gei, katadu=nai de\ ei)s2 to\n busqo\n, ou)de\ e)piehdeu/santa ra/dion. *ou)epasiano\s2 eke/leuse tina\s2 tw=n nei=n ouk e)pistame/nwn, deqe/ntas2 o)pi/sw ta\s2 xei=ras2, r(ifh=nai meta tou= busqou=, kai\ sune/bh pa/ntas2 e)pinh/casqai, kasqa/per u(po\ pneu/matos2 a)/nw biazome/nous2. Et paulo post: *geitnia=| de\ h( *sodomi=tis2 au)th=|, pa/lai me\n eu)dai/mwn gh=, karpw=n te e(/neka, kai\ th=s2 meta po/leis2 periousi/as2. Nun= de\ kekaumen/h pa=sa. *fasi de\ w(s2 di' a)se/beian oi)khto/rwn keraunoi=s2 kataflegh=nai. *)/esti gou=n e)/ti lei/yana tou= sqei/ou puro\s2, kai\ pe/nte me\n po/lewn i)dei=n okia/s2, e)/sti de\ ka)\n toi=s2 karpoi=s2 podia\n a)nagennwme/nhn, oi(\ xro/an me/n e)/xousi toi=s2 e)dwdi/mois2 o(moi/an, dreyame/nwn de\ xersin, ei)s2 kapnon dialu/ontai kai\ te/fran. Subdit, *ta\ me\n dh\ peri\ th\n *sodomi=tin musqeuo/mena toiau/thn e)/xei pi/stin u)po\ th=s2 o)/yews2. Ubi ridicule Interpres, Terrae quidem Sodomiticae fabula eiusmodi fidem habet exfacie, cum Iosephus neque fabulam referat, sed veram Historiam; nec pro/swpon omnino innuat, sed au)toyi/an. Nic. Lloydius. Habet hic lacus 20. leuc. longitud. 5. autem aut 6. latitud. Inque eum influunt Iordanis fluv. Arnon, Dibon et Zered torrentes, cum aliis aliquot. Adiacent ei altissimi montes undiquaque. Baudrand. Ter de die faciem mutare, pro Solis aspectu, recentiores affirmant.

ASPHODELI Prata, apud Poetas, quid denotarint [orig: denotârint], aperit Gregorius Nazianzenus Orat. fun. in Basilium M. de Minae et Rhadamantho loquens, Quos, ait, Graeci asphodeli pratis et campis censuere [orig: censuêre] dignos Elysus, quum in opinionem, quemadmodum et nos, Paradisi devenissent, ex libris, ut arbitror, Mosaicis ac nostris, licet nomenclatura [orig: nomenclaturâ] aberrarunt [orig: aberrârunt], aliis nominibus Paradisum ostendentes. Quod et Tertullian. confirmat Apolog. c. ult. ubi postquam Gentiles gehennam Tartaro, paradisum campis Elysiis imitatos observasset [orig: observâsset], verso [orig: versô] ad Ethnicos sermone, Unde haec, oro vos, interrogat, Philosophis aut Poetis tam consimilia? non nisi de nostris Sacramentis, ut de prioribus, etc. Nempe, uti de aliis mysteriis, ita de Caelo ac Inferno, quaedam per traditionem Ethnici hauserunt, vide Tobiam Pfannerum System. Theolog. Gentil. purior. c. 21. §. 36. Cur autem a)sfodelo\n leimw=na mortuis beatisque tribuerint Poetae, interque eos Hesiodus *)erg. kai\ *(hme/r. v. 40.

--- ou)d' i)/sasin o(/sw| ple/on h(/misu panto/s2.
*ou)d' o(/son e)n mala/xh| te kai\ a)sfode/lw| me/g' o)/neiar.
---- Neque sciunt, quanto plus2 dimidium sit totô,
Neque quam magnum in malva et asphodelo bonum.

multum olim disputarunt [orig: disputârunt] Veteres, quamquam frustra. Nam quod apud Eustathium legitur hoc fieri, dia\ to\ pro\s2 th\n podo\n o(moio/fwnon, et a)sfo/delon dictam, quasi po/delon, dia\ to\ thn tw=|n kaiome/nwn nekrw=n podo\n, propter mortuorum crematorum cinerem, ineptum est. Potius *)asfodelo\s2 leimw\n, illis attributus, quod extra necessitatem virae huius sint, nec cura rei familiaris illis impendeat, sed victu simplicissimo [orig: simplicissimô] (in quo summam voluptatem Veteres posuere [orig: posuêre] ) vivant: qualis h( mala/xh kai\ a)sfo/delos2 est; quibus ante to\ e)piqumhtikon seu concupiscentiae tyrannidem, homines vivebant, et sanctissimi quique Philosophorum postea, qui illam in vivendo simplicitatem, quam Poetae r(h/i+ston vocant, sequebantur. Quo Horatius his verbis respexit, l. 1. Carm. Od. 3 1. v. 13.

Premant Calena [orig: Calenâ] falce, quibus dedit
Fortuna messem: dives et aureis
Mercator exsiccet culullis
Vina Syra [orig: Syrâ] repar ara merce
Diis carus ipsis: quippe ter et quater
Anno [orig: Annô] revisens aequor Arlanticum
Impune: me pascunt olivae,
Me cichorea levesque malvae.

Hincitaque mortuis hominibus in tumulo malvam asphodelumque serebant, ne deesset illis cibus. Et hoc voluit sibi Porphyrius in quodam Epigramm. ubi tumulum his verbis introducit: *nw/tw| me\n mala/xhn te kai\ a)sfo/delon polu/rizon, ko/lpw| de\ to\n dei=na e)/xw, i. e. Foris quidem malvam asphodelumque habeo: Intus vero mortuum claudo. Hinc Homerus, Od. d. v. 565. quoties campum eum describit, quem Asphodelum vocat, his plerumque verbis utitur:

*th=pr rhi/+sth bio/th pe/lei au)sqrw/poisi.
ubi facilima vivendi ratio est hominibus.

Opponunt autem Poetae to\ rh/i+sta zh=n, vitae Regum et iniustorum Principum plerumque, et th= polutelei/a| a)di/kw|. Negatque Hesiodus, iniustos Iudices, quid illud sit, scite, et per consequens malvam et asphodelum ignorate ait, ex quo tempore Dii vivendi genus, quod sub h(gemonikw)| fuit, sub e)piqumhtikw=| abscondere coeperint, d. l. Atque haec causa est, cur Lucanus vitae hanc priscam simplicitatem, Deorum munera vocat nondum intellecta, l. 5. et Claudianus vivendi facultatem vulgo notam esse negat, in Ruffin. l. 1. ubi Beatos vocat, quos Homerus ma/karas2, et rei=a zwntas2; eorumque ignotam esse ait vitam, sicnt Hesiodus l. cit. kekru/fqai to\n bi/on, cui similis omnino, sed sanctiori sensu, phrasis, occurrit Coloslensium c. 3. v. 3. etc. Vide Dan. Heinsium Not. ad Hesiodum et de Asphodelo plura apud Salmas. ad Solin. p. 1098.

ASPIDES pictae in diadematibus Regum Aegypti, invictum imperii robur denotabant. Aelian. l. 6. c. 38. *tw=n u(p' a)pi/dos2 dhxqe/ntwn ou) mnhmoneu/etai ou)dei\s2 e)ca/nths2 gegone/nai tou= kakou=. *)ensqe/n toi kai\ tou\s2 basilei=s2 a)kou/w tw=|n *ai)gupti/wn e)pi\ tw=n diadhma/twn forei=n pepoikilme/nas2 a)pi/das2, th=s2 arxh=s2 a)nittome/nous2 to\ a)ni/khton, Eorum, qui ab aspide morsi sunt, nemo a malo (i. e. a. morte) traditur fuisse immums. Unde est, quod Aegyptiorum Reges in diadematibus pictas aspides ferre, audio, ut invictum Imperii robur sic significent. Ubi rationem

hieroglyphici huius habes, quia nempe invictum Aspidis venenum est. Phile. c. 59.

*th=s2 a)pi/dos2 to\ dh=gma dh=gm' e)/sti sqana/tou,
*mh\, mh\, *galhne\, mhde\ fa/rmakon xe/h|s2.
Repente mortem morsus infert aspidis.
Ne, ne Galene, pharmacum ne infuderis.

Ipse Galenus de Theriac. l. 1. c. 8. In magna Alexandriae urbe saepe vidi, quam cito mortem (aspides) inferant. Quoties enim aliquem huius supplicii lege dammatum, humaniter citoque interimere volunt, admotam pectori bestiam aliquantulum inambulare iubent et hominem hac [orig: hâc] ratione statim enecant. Et nota de Cleopatra, aspidis, [gap: Hebrew word(s)] ephe, Hebraeis dictae, morsu se ipsam interimente historia: Hypnalem, hoc genus aspidis, quod somno [orig: somnô] necet, vocat Isidor. Orignin. l. 12. c. 4. etc. Vide Bochart. Hieroz. part. poster. l. 1. c. 1. et 4.

ASPIS [1] Cataoniae Satrapa, ab Artaxerxe deficiens, a Datame autem in ordinem coactus. Corn Nepos, l. 14. c. 4.

ASPIS [2] oppid. et mons Africae, Meis incolis, teste Curione. Sil. Ital. l. 3. v. 244.

Est etiam insula prope Cyclads, et Macedoniae civitas, a Philippo Persii patre condita. Item insul. Lyciae, et alia inter Lebedum et Tieum, alia Psyris vicina, alia quaedam sine arboribus, et alia ultra Pislam. Steph.

ASPIS [3] vulgo ASPEVIEJO, oppid. Hispaniae ad Eldam fluv. in regno Valentiae, e cuius ruinis crevit oppidul. Aspe. quod vide

ASPIS [4] vulgo ASPIDO, amnis Italiae, in Marchia Anconitana. Cadit in Musonem, prope Lauretum, et dein cum eo in mate Adriaticum se exonerat.

ASPIS [5] inter Aegyptiorum Numina; Athenagoras Orat. pro. Christianis, sub init. Aegyptii, inquit, feles etiam Crocodilos et serpentes et Aspides et canes pro Diis habent. Hinc apud Prudentium Hymno [orig: Hymnô] 14. peri\ stefa/n. Romanus Martyr, non Romanorum minus, quam Aegyptiorum hac in re vecordiam, Asclepiadi Praefecto obiciens, inter alia ait, v. 253.

Pronusque ad ora, quidquid in terris sacri est,
Deos Latinos et Deos Aegyptios.

Venerem precaris! comprecare et simiam,
Placet sacratus aspis Aesculapii, etc.

Vide Pfannerum System. Theol. Gentilis c. 1. §. 1. num. 2. et infra voce Chelidonia, it. Serpens: uti de eius internecino hoste, infra ibidem Ichneumon. Hebraeis modo [gap: Hebrew word(s)] pethen dicitur, modo [gap: Hebrew word(s)] achsub; quorum hoc posterius ab Arab. achasa ortum, retorquere denotat et reftectere rem ad suum principium, aspidisque naturae eximie convenit. Illa enim teste Nicandro [orig: Nicandrô] Theriac. v. 1 59. solet kat' enanti/on e(/rpein, in contr arium serpere. Etiam ei)s2 ku/klous2 pollou\s2 e)lisso/menon kasqeudein: i. e. in plures circulos convolutam dormire, ait Aelianus l. 17. c. 5. et Aristophanis Scholiastes in Vespis. Cuiusmodi circulos oi)/mous2 Graeci dicunt, Hesych. Atque hinc factum, ut apud cos a)pi\s2 tam pro clypeo, quam pro serpente sumatur. Rotundos autem fuisie Graecorum clypeos vel ex Poeta discimus, a quo Polyphemi oculis orbicalaris describitur, Aen. l. 3. v. 637.

Vide Turneb. Adversar. l. 2. c. 27. Unde in Homero passim a)pi/des2 eu)/kukloi et a)pi/des2 o)mfalo/essai, ubi Scholion, stroggu/lai, periferei=s2. Et Diodor. Sic. l. 20. to\n th=s2 a)pi/dos2 ku/klon mimhsa/menos2, clypei circulum imitatus. Nempe quia serpens hic spiris suis clypei formam omnino exprimit; hinc nomen ad utrumque notandum adhibitum est. Bochartus ubi supra c. 4.

ASPIS [6] Surda, quae autem obturat, ne audiat vocem incantantium, Psalmo 5 8. v. 5. 6. non ideo sic dicitur, quod hebetioris sit quditus, quam visus, ut Bustam antius statuit de Scripturae animant. l. 3. c. 11. cum consulti Naturae plane contra asserant, aspidem auditu multo plns quam visu pollere, Nicander in Theriac. v. 162. Plin. l. 8. c. 23. Sed quia incantatio non plus virium in illa exserat, quam si surda esset et autem obturatet. Et quidem integrae gentes hoc [orig: hôc] serpentum fascino [orig: fascinô] fuere [orig: fuêre] infames, Marsi et Psylli, ut omnibus notum: Aegyptii, apud Aelian. Histor. l. 6. c. 33. Melindenses, apud Geographum Nubiens. Clim. 1. part. 1. Nigritiae, apud Cadamustum. Peruani, apud Spitillum in Collectan. Indi, apud Texeiram Histor. Pers. l. 1. c. 29. etc. Exstantque iam in vetustissimis Scriptoribus superstitionis huius vestigia, Orpheo in Op. de lapid. Ovidio Met. l. 7. Platone de Republ. l. 2. Aliis. Inprimis enim hominum carminibus hoc animantum genus moveri creditum; ut hoc esset argumento, primum hominem a Diabolo suisse per serpentem in Paradiso seductum, uti loquitur Augustin. l. 11. de Gen. ad lit. c. 28. et Quaestinum l. 65. quaest. 44. Huius vero fascini multa fuere [orig: fuêre] genera; Aliis enim serpentes manu et tactu fascinare moris erat; Alii orbem deicribebant, et wedicamina adhibebant; Alium fascini ritum his verbis describit Seneca in Medea Act. 4. v. 680.

Et triste laeva [orig: laevâ] complicans sacrum manu,
Pestes vocat, quascumque ferventis creat
Arena Libyae.

Laminae etiam, Lapides, Ligna, figurae, quas vocant, Talismanicae, eum in usum adhibitae: Sed praecipua fascini vis esse credita, in cantibus et carminibus, quae Hebraei [gap: Hebrew word(s)] h. e. susurros aut mussitationes, vocant, quia Magis sollenne est, cantus suos inter labia demurmurare, de quibus Psaltes agit d. l. Cantu nempe Magico [orig: Magicô] credebantur serpentes, 1. e cavernis suis elici, atque

cvocati: 2. fugari; porro, cantu illo [orig: illô] sisti, deliniri et stupesieri: insuper, ab omm veneno expurgari, ne noceant: Etiam virtus carminis eos sanare, quos morsu aut tactu serpens laesit existimabatur. Sed quod praeeipuum. Mago [orig: Magô] cantante, angues rumpi et medit crepare, dicebantur. Virg. Ecl. 8. v. 71.

Interim quosdam esse serpentes, qui incantati non possint, ex Scripruta videtur posse elici. Nam praeter locum dictum, Ierem. c. 8. v. 17. minatur Deus, se in Israelitas immussurum serpentes regulos, contra quos nulla sit incantatio. Et Eccles. c. 10. v. 11. Salomon obtrectatorem tam perniciosum esse dicit, quam si mox deat serpens, qui incantari non potest. Nempe duobus modis incantationi serpens putatur obluctari, aut cum recanit, seu au)ta/dei, i. e. cum contrario [orig: contrariô] sibilo [orig: sibilô] incantationem repellit, Plin. l. 28. c. 32. aut cum ad cantum obsurdescit, seu autem obturat; i. e. cum cantu mhilo magis afficitur, quam si vel surdus esset, vel auribus obtusis. Sive autem recanat serpens, sive ad cantum obsurdescat, non obluctari solum, sed et Mago periculum creare creditur. Alcimus de Peccato Origin. l. 2.

Interdum perit incantans, si callida surdus
Adiuratoris contempsit murmura serpens.

Sive tota vis incantationis, iusto [orig: iustô] Dei Iudicio [orig: Iudiciô], cedat in perniciem auctoris, sive serpens incantatori inferat vulnus letale. At qui serpentes recanant, vel ad cantum obsurdescant, vel quorum serpentum vitus quovis [orig: quôvis] fascino [orig: fascinô] credatur esse potentius, Graecorum nullus explicat; nisi quod Aelian. l. 1. c. 54. id Aspidi, velut proprium tribuit, quod in virus eius incantationi nulla vis sit. Avicenna vero, post Arabas Philosophos, rem Graecis intactam, accurate et dilucide exponit Tom. 11. c. de speciebus Serpentum, quem vide. Dicam saltem, surdos ei dici, quorum vitus in supremo gradu intensum est, reguli puta, aspidis, cerastae, hydir et chersydri. Nempe Diabolo [orig: Diabolô] non minus facile hi compesci possent, quam quivis alius, si modo permittat Deus: Sed Deus non vult, ut omnia Diabolo in mundo liceant. Adeo que ex praefatis locis non aliud elicias, quam saepe Magos frustra esse, sive aspides, sive regulos, sive aliud quodvis serpentis genus cantu suo [orig: suô] delinire et demulcere conentur: non vero fingendae serpentum species, in quas Magorum carmina nihil possint, in alias valida. Quippe in eadem ierpentis specie diversus potest esse successus, prout varie Deus daemoni paredro, a quo tota incantationis vis pendet, habenas aut adducit aut remittit. Vide Bochart. Hieroz. parte poster. l. 3. c. 6. cui, si placet, adde Salmas. ad Solin. ubi plurima de hoc Serpentis genere, ut et quae diximus supra, voce Argolae.

ASPISII Scythiae inter Imaum populi. Ptol. Ubi etiam Aspisius mons, Sanson ubi nunc pars Tartariae desertae. Baudrand.

ASPITHRAE populi Sinarum in Asia fuere [orig: fuêre], ubi nunc provinc. Iunnan, Quansii et Canton, in parte Anstrali Imperii Sinensis. Urbs Aspithra forte nunc Quancheu est, in provinc. Canton; ut videre est ex tabulis Martini Martinii.

ASPLEDON Achaiae urbs, Spledon nonnullis dicta, et Eudielos, i. e. aprica, quod hibernationi locus commodus, sit, Strabo l. 9. Boeotiae eam tribuit Plin. l. 4. c. 7. et Hesychius Phocidi.

ASPORENUS mons Asiae Pergamo proximus; unde templum, quod ibi est matris Deorum, Asporenum dictum, Dea quoque ipsa Asporena. Strabo l. 13.

ASPRANDUS Longobardorum Rex, post Aripertum II. victum, an. 712. regnavit ann. 17. Nic. Lloydius. Sed tres solum menses habet, P. Diac. l. 6. c. 36. Tutor fuerat Luitperti, Cuniberti filii, qui a Ragumberto Taurinatium Duce, patte Ariperti, regno [orig: regnô] exsuzus fuit. P. Diac. l. 6. c. 28. Vide quoque Ansprandus supra. Floruit tempore Anastasii II. Imperator.

ASPRATURA Graece ko/llubos2, in Gloss. Negotiatio Argentariorum seu ipsa permutatio, Car. du Frensne Glossar. Vide Salmas. de Usuris p. 454. 49.

ASPRENAS [1] sub Tiberio Proconsul Africae, gentis Noniae. De Asprenatum claritudine et familia Consulari Plin. l. 30. c. 7. Sueton. August. c. 43.

ASPRENAS [2] alio [orig: aliô] nomine Calpurnius, cui a Galba Galatia ac Pamphylia permissa, opprefsit in Cythno falsum Neronem, corpusque inrerfecti Romam misit. Tacit. Hist. l. 2. c. 9.

ASPRENCIACUM melius SPARNACUM, ESPERNAY, oppid. Galliae medium ferme, inter Catalaunum ad Ortum, et Castrum Theodori, ad Occasum, vide Sparnacum.

ASPRI [2] seu ASPRA, Graecis recentioribus dicitur monetae minoris argenteae species, cum qua Collybistae seu Cambitores maiorem, tam argenteam, quam auream, commutare solent. Denarium asprum reddunt Glossae Graeco-Latinae, dhna/rion, leuko\n, asprum: ubi leuko\n idem valet, quod album, et quod asprum; observatque Favotinus, leuko\n in nummis dici, quod alias lepto\n, dein drachmam esse, cui opponitur paxei=a, quae Achaeis di/draxmon sonat. Sed et notum, Graecospro leukw=| etiam in colore a)pro\n usurpare: Unde forte minutiores suas monetas argenteas blancs Galli vocant. Meminit Asprorum, prae ceteris, Vincentius Belvacensis, Etiam suum habet tributum (super tributarios terrae Anaph) ad minus quindecim drachmas seu asperus, qui bene valent triginta sterlingas: ubi asperi drachmis aequiparautur, uti apud Hesychium videre est. Alexius item Comnenus in Rationali Peraequatorum: *tou=to ga\r prose/tacen h( *basilei/a mou to\ me\n xa/ragma no/misma dia\ traxe/wn a)/prwn nomisma/twn a)paitei=sqai,

ta\ de\ lepta\ yhfi/a dia\ noumi/wn kalxw=n, katalogi/zesqai de\ ta\noumi/a e)pi\ tw=| tessa/rwn milirahsi/wn tw=| nomi/smati ktl. Ubi apra traxe/a fuit aspri asperi recens cusi, non usu detriti: ut asperi sumuntur nummi apud Suetonium, Neron. c. 44. Persium, Sat. 3. v. 69. 70. alios; unde etiam eiusinodi Aspris datam nomenclaturam plerique censent etc. De Asprorum duplici apud Turcas specie egit alicubi Leunclavius. Vide Car. du Frensne Dissertat. de inferioris aevi numism. et supra in Asper.

ASPRIO in veter. Charta plenariae secutitatis exarata Raveunae, sub Iustiniano, apud Brissonium Formular. l. 6. Albiolo ligneo valente nummos aureos 40. sacma valentes asprione aureo [orig: aureô] uno [orig: unô], scamnile cum agnos valente siliquas aureas duas, etc. monetae species est, apud Car. du Fresne Glossar.

ASPRUM Graece a)/pron, i. e. album: unde asprum vestimentum. Inprimis moneta sic recentioribus Graecis dicta, quod nomen apud Turcas etiamnum in usu est, Phranz. l. 3. c. 29. Dedit ei ex vectigalibus frumenti asprorum quinquaginta milia. Aequivalere monetae Etruscae, quae gratia vocatur, i. e. sex Roman. quadrantibus, legas apud Macrum Hierolex. Vide supra Aspri.

ASRAEL fil. Ialeleel. 1. Paral. c. 4. v. 16. Latine beatitudo Dei, vel intuitus fortis, aut gressus Dei.

ASRIEL (idem significat quod Asrael ) fil. Galaad filii Machir, filii Manassis. Numer. c. 26. v. 31. qui Ios. c. 17. v. 2. Esriel dicitur.

ASSA [3] Vox, i. e. sola et mera vox et ore solo [orig: solô] prolata. Uti enim chro\n dixere [orig: dixêre] Graeci, pro re sola et nuda; sic Latini similiter vocem siccum usurparunt [orig: usurpârunt]. Unde vehicula sicca apud Iul. Capitolin. in Maximinis, c. 13. i. e. sola, absque comitatu: panis siccus, apud Eundem in Antonino Pio, c. 13. i. e. solus et qui absque pulmento sumitur etc. Ita ergo assum veterib. Latinis solum notat: significat enim tostum et aridum, ac in quo nihil uvidi relictum est, et quod per consequens est siccum et solum, Salmas. ad Capitolin. loc. cit. Bochart. iridem assam vocem dictam ait, ad imitationem assae carnis; sed hanc ideo sic appellatam docet, quod hic coquendi modus simplicissimus sit, cum neque olla [orig: ollâ], neque aqua [orig: aquâ], neque ullo [orig: ullô] saporis alieni condimento [orig: condimentô] ad carnem assandam opus sit, sed solo [orig: solô] igne, Hieroz Part. prior. l. 2. c. 50. Vide quoque infra Siccus panis.

ASSABINUS Iuppiter cognominatus, et multa [orig: multâ] religione olim cultus apud Arabas. Plin. l. 12. c. 19.

ASSACANA Indiae regio in qua Magosa Metropolis. Strabo l. 15. Apud Steph. Assaceni populi vocantur.

ASSAE populi Africae, in Guinea mediterranea inter Aboraas et fluv. Mancum. P. du Val.

ASSALIO Gilbertus, M. Magister Rhodiensium Equit. Anglus, successit Arnoldo Compsano, A. C. 1167. Strenuus, sed prodigus. Quemadmodum enim aliquot urbes forttitudine sua [orig: suâ] Ordini adiecit, ita vicissim illum, prodigalitate sua [orig: suâ], debitis immensis oneravir. Hinc abdicare se coactus, reversurus in patriam, naufragio [orig: naufragiô] periit. A. C. 1169. Hist. Milit.

ASSAR Syro Interpreti et Hebraeis non raro. idem quod Assarium est, hoc autem idem, quod As. Glossae Latino-Graecae Asse, *)assari/ou. Etalibi, Sesquas, e(/n h(/misu kai\ a)ssa/rion. Origo vocis exhibetur supra in As: valor, ex Budaei supputatione, est quaternorum denariolorum Gallicorum et paulo ultra: seu trium maravediorum, secundum Cohen de Lara de Conven. Rabbinismi cum Graeco. Arabs Interpres et Hieronymus, ille quidem Assarium follem, hic vero duos assarios dupondium, interpretatur. Sed Matthaei c. 5. v. 26. in eodem Arabe follis est pro quadrante. Et Marcic. 12. v. 42. duo folles, sunt pro duobus minutis, seu duabus perutoth: quae simul iunctae unum quadrantem efficiunt. Unde apparet eum, de vero nummorum pretio parum sollicitum, sat habuisie, si pro vili nummo vilem alium, quamvis diversi pretii, poneret. Et vero, assario [orig: assariô] vel asse vendi nihil aliud est, quam vili pretio [orig: pretiô] distrahi. Catullus Lesbiae. Epigr. 5. v. 2.

Pro assario Graeci vetustiores obolum dixistent. Sic in Avibus Aristophanis graviter queruntur aves de quodam Philocrate, qui,

--- suneu/rwn tou\s2 pi/nous2, pwlei= kaq' e(pta\ ou)bolou=,
Fringillos connectens septem vendit uno [orig: unô] obolo [orig: obolô],

i. e. duobus assariis. Vide Bochart. Hieroz. Parb. poster. l. 1. c. 23. Hesychio Assarium idem est, quod lepto\n, quo [orig: quô] nomine quadrantem intelligit, sexmillesimam solidi partem. Veter. Glossae a)ssa/rion, toummi/on, vertunt. Ita Suidae a)ssa/ria, o)bolo\n, nomi/smata et sta/mena, idem sonant, vel certe pro leptoi=s2 seu minutioribus monetis, confunduntur. Et in Glossis Graco Latin. *)assa/rion, as, esse dicitur, minimus nempe aeris nummus, cum de numerata in aere pecunia agitur, ut Cuiacius observat l. 7. c. 33. Sed et de vocis notione ac monetae valore non sibi constant Graeculi isti: quippe in Glossis Regiis MSS. a)ssarion exponitur pentanou/mion h)\dekanou/mion, ita ut assarium cinfecerit quinque vel decem noumi/a aerea, vel certe appenderit: pro pondere enim vocem usurpat Cleopatra de Ponderibus, ubi tetra/paron l)taliko\n, unciam vocari, ait, apud Marcellum vero Emprici. de Ponder. et Mens. Tetrassarius semunica est: unde colligas, assem unciae habuisse quadrantem. Car. du Frensne Dissertat. de Numismatibus inferioris aevi. Vide et infra ubi de Monetaeusu.

ASSARACAE Libyae interioris gens. Ptol. Forte ubi nunc regnum Biafara. Nic. Sanson.