CAMENA Early Modern Latin Texts

JOH. JACOBI HOFMANNI SS. Th. Doct. Profess. Histor. et Graec. Ling. in Academ Basil. LEXICON VNIVERSALE, HISTORIAM SACRAM ET PROFANAM Omnis aevi, omniumque Gentium; CHRONOLOGIAM AD HAEC VSQVE TEMPORA; GEOGRAPHIAM ET VETERIS ET NOVI ORBIS; PRINCIPVM PER OMNES TERRAS FAMILIARVM Ab omni memoria repetitam GENEALOGIAM; Tum MYTHOLOGIAM, RITVS, CAERIMONIAS, Omnemque Veterum Antiquitatem, ex Philologiae fontibus haustam; VIRORVM, INGENIO ATQVE ERVDITIONE CELEBRIVM Enarrationem copiosissimam; Praeterea ANIMALIVM, PLANTARVM, METALLORVM, LAPIDVM, GEMMARVM, Nomina, Naturas, Vires, Explanans. EDITION ABSOLVTISSIMA, Praeter Supplementa, et Additiones, antea seorsum editas, nunc suis locis ac ordini insertas, VBERRIMIS ACCESSIONIBVS, IPSIVS AVCTORIS MANV novissime lucubratis, tertia parte, quam antehac, AVCTIOR, LOCVPLETIOR: INDICIBVS ATQVE CATALOGIS REGVM, PRINCIPVM, POPVLORVM, TEMPORVM, VIRORVM ET FEMINARVM ILLVSTRIVM, ANIMALIVM, PLANTARVM; Tum praecipue NOMINVM, QVIBVS REGIONES, VRBES, MONTES, FLVMINA, etc in omnibus terris, vernacula et vigenti hodie ubique lingua appellantur; Caeterarum denique rerum memorabilium, ACCVRATISSIMIS INSTRVCTA. TOMVS PRIMVS Literas A, B, C, continens. [gap: illustration] LVGDVNI BATAVORVM, Apud JACOB. HACKIVM, CORNEL. BOVTESTEYN, PETR. VANDER AA, et JORD. LVCHTMANS. MDC XCVIII. Cum peculiari Praepott. D. D. Ordinum Hollandiae et West-Frisiae Privilegio.

ATLANTICA nomen Insularum duarum, beatas et Fortunatas vocant, quae parvo [orig: parvô] inter se mari divisae, decem milibus stadiorum a Libya distant. Imbres illic rari, mediocresque, venti plurimum suaves ac roriferi: Solum pingue, nullo [orig: nullô] humano [orig: humanô] studio [orig: studiô] excultum perdulces fructus otiosae multitudini praebet. Aer sincerus et temperatus, ac mediocri mutatione per tempora contentus. Nam qui a terra perfiant venti, Boreas et Aquilo, propter longinquitatem, vasta et inania incedentes spatia, fatigantur, priusquam ad eas petvemant; qui vero a mari perslant, Argestae, et Zephyri refrigeranres, raros ac temperatos imbres ex pelago efferunt. Illic campi Elysii, et beatorum domicilia ab Homero, Horatio, reliquisque Poetis esse dicuntur. Has Plin. l. 6. c. 31. Hesperidas vocare videtur; nam et duas etiam numerat in mari Atlantico, easque ultra Gorgonas, praeternavigatione Atlantis dierum 40. distare ait. Erunt fortasse Spagnola et Cube. Ortelius.

ATLANTICA Arbor qualis describitur Solino c. 25. ubi de monte Atlante, Qua Africae contraversus est, felix nascentibus sponte frugibus arboribus proceris opacissimus, quarum odor gravis, comae cupressi similes vestiuntur lanugine, sericis velleribus nihil viliore: Salmasio non peculiare genus montis huius fuit, ut Plin l. 5. c. 1. vult; sed citri arbor, tantopere Vereribus ad mensas expetita. Spectabilem enim his proceritatem et frondes cypressis similes Suetonius Paulinus quoque tribuit, apud eundem Plinium qui primus Romanorum Ducum Atlantem montem transgressus, incognitum sibi esse genus id arborum, quo [orig: quô] repletae sunt imae montis huius radices, ibi memorat. Certe, Atlantica munera, mensas citreas Martialis vocat, l. 14. Epigr. 89.

Accipe felices, Atlantica munera, silvas,
Aurea qui dederit dona, minora dabit.

Qui alibi, citrum Maurae silvae filiam appellat: quod non in Atlante solum, sed et in aliis multis Mauritaniae montibus nasceretur. Maguam autem illam et proceram fuisse arborem oportet, e cuius tadice mensae fierent, quaeque materiem suppeditaret contignationibus faciendis satis longam etc. Vide praefatum Salmas. ad Solin. p. 294. et 295. ut et infra, ubi de Citro.

ATLANTICUM Mare seu Oceanus Atlanticus, secundum Solin. c. 56. incipit a Mossylico [correction of the transcriber; in the print Mosylico] promontor. Tempus est ad Oceani oras reverti, represso [orig: repressô] in Aethiopiam stilo [orig: stilô]: namque ut Atlanticos aestus incipere ab Occidente et Hispania dudum dixeramus; ab his quoque partibus Mundi, unde primum Atlantici nomen induat, exprimi par est. Pelagus Azanium usque Aethiopum littora promovetur, Aethiopicum ad Mossilicum promontorium: inde rursus Oceanus Atlanticus etc. Sed ab alio Aethiopiae promontorio quod Occiduo Mari incumbit, initium habere Mare Atlanticum scribit Mela, l. 3. c. 9. et 10. *(espe/rou ke/ras2 illud vocans, his verbis: Ipsae terrae promontorio [orig: promontoriô], cui *(espe/rou ke/ras2 nomen est, finiuntur. Inde incipit frons illa, quae in Occidentem vergens Mari Atlantico adluitur. Quod cum toto [orig: totô] orbe diversum a Mossylico; hoc enim ad Orientem, illud ad Occidentem, immani terrarum spatio [orig: spatiô] interiacente; Atlanticus porro Oceanus totus Occiduus sit: pro Azanio vel Azanico, a Solino Atlanticum positum esse, suspicatur Salmas. quem de hoc Oceano pluribus disserentem vide Exercitat. Plin. ad d. l.

ATLANTIDES [1] circa Atlantem habitantes, Africae populi tum pietate et religione insignes habiti, tum erga advenas et peregrinos nos hospitalitate clari. Hi ab se Deorum genus asserebant; Primum vero Deum Uranum, i. e. Caelum apud se regnasse [orig: regnâsse] praedicabant, et plures duxisse uxores, ex quibus 45. liberos sustulit, praecipueque ex Titea 17. qui a matre Titanes vocati sunt. Diodor. Sic. l. 3. et 4. Euseb. l. 2. Praeparat. Euang.

ATLANTIDES [2] stellae, alias Vergiliae, Hyades vel Pleiades. Filiae Atlantis dictae, qui primo illas derexit. Vide infra Atlas.

ATLANTIS Insul. maxima Oceani Occidentalis, quam mari haustam Plato tradidit. Hanc exstitisse inter Azores et Canarias, hasque e reliquiis eius remansisse, autumat; imo prolixe demonstrari posse credit Becmannus Histor. Ins. c. 5. Multis Atlantis illa Platonica America est. Vide America.

ATLAS [1] fil. Iovis, ex Clymene, Mauritaniae Rex, Promethei frater, qui cum oraculo [orig: oraculô] monitus esset, ut caveret a Iovis filio, nullum hospitio [orig: hospitiô] suscipiebat; quod Perseus Iovis ex Danae filius indigne ferens, ostenditei caput Gorgonis, quo conspecto [orig: conspectô] Atlas in montem conversus est tam excelsum, ut eius cacumen cerni nequeat. Lucan. l. 9. v. 654.

Quantus erat, mons factus Atlas. nam barba, comaeque
In silvas abeunt: iuga sunt humerique manusque
Quod caput ante fuit, summo est in monte cacumen;
Ossa lapis fiunt, tum partes altus in omnes
Crevit in immensum (sic Dii statuistis) et omne
Cum tot sideribus caelum requievit in illo.

Illa [orig: Illâ] fretus agit ventos, et turbida tranat
Nubila, iamque volans apicem, et latera ardua cernit
Atlantis duri, caelum qui vertice fulcit;
Atlantis, cinctum assidue cui nubibus atris
Piniferum caput, et vento [orig: ventô] pulsatur et imbri:
Nix humeros infusa tegit, tum flumina mento
Praecipitant senis, et glacie riget horrida barba.

Nec patitur nomen proferri longius Atlas;
Atlas subducto [orig: subductô] tacturus vertice caelum,
Sidera nubiferum fulcit caput, aetheriasque
Erigit aeternum compages ardua cervix;
Canet barba gelu, frontemque immanibus umbris
Pinea silva premit, vaslant cava tempora venti,
Nimbosoque ruunt spumantia flumina rictu.

Montem hunc Africae fabulosissimum vocat Plin. l. 5. c. 1. et merito. Fabulis autem ab ipsa montis altitudine occasio data, unde caelum ab eo sustineri fingitur: Quo magis surgit, exilior est, et quod altius quam conspici potest usque ad nubila erigitur, caelum et sidera non tangere modo vertice, sed sustinere quoque dictus est, uti loquitur Pomponius l. 3. c. 10. Hinc Proverb. *)/atlas2 to\n ou)ranon, subaudi u(pede/cato, dici solitum de iis, qui sese magnis et molestis involvunt negotiis, ipsique sibi malum accersunt. Nam hic Atlas, ut quidam aiunt, Caelum hospitio [orig: hospitiô] excepit; deprehensus autem, quod illi struxisset insidias, praeceps datus est in mare Atlanticum. Ferunt autem, Atlantem Astrologiae fuisse peritissimum, deque sphaera primum inter homines, disputasse [orig: disputâsse] qua ex re visus est caelum suis humeris sustinere. Vide Augustin. de Civ. Dei l. 18. c. 8. et Diodor. Sic. l. 3. c. 6. Sphaeram imo primus invenisse dicitur Plinio l. 2. c. 8. Signiferi --- obliquitatem intellexisse --- Anaximander traditur primus, Olympiade quinquagesima [orig: quinquagesimâ] octava [orig: octavâ]. Signa deinde in eo Cleostratus et prima Arie is ac Sagittarii. Sphaeram ipsam ante multo Atlas. Quod tamen non de Sphaerae solidae fabrica, sed simpliciter de sphaerica ratione caeli, capiendum esse, monet Salmas. ad Solin. p. 823. Certe Diodor. Sic. de Atlante loquens, sfairiko\n lo/gon vocat, sphaericam rationem, l. 3. Nempe primus Atlas Mundum vel Caelum sphaeram esse intellexit, adeo que sphaericam caeli formam invenit, et to\n sfairiko\n eius lo/gon descripsit. Solidae vero sphaerae inventionem Archimedi plerique tribuunt, ut infra videbimus, ubi de Sphaera. Scribunt autem duos esse montes in Mauritania Atlantes dictos. Prim us maior dicitur, incipit prope oram Oceani Atlantici, iuxta promontor. de Guer; inde extendit se Orientem versus, ad confinia deserti Barcae, et immanibus iugis, e media arenarum vastitate consurgens extollitur, verticem nubibus tectum habens. Versus Oceanum Aiduacal seu Idevacal dicitur, et inter Segelmessam regionem et provincias Hascoram et Tedleziam, Tensif, et Dedes ab incolis vocatur, et Zizi prope confinia regni Fezzae. Baudrand. Secundus minor vocatur, regnum Fessanum a Marocchico dividens, Errif hodie Marmolio [orig: Marmoliô] teste, pars est Atlantis maioris abestque ab urbe Lixa 130. mill. pass. circiter. Atlantem autem Romanorum Ducum primum transgressum esse Suetonium Paulinum, Plin. habet ubi de Atlante. l. 5. c. 1. Tres autem Atlantes fuisse testatur Servius. Unus Rex Italiae, et pater Electrae uxoris Coryti. Alter Arcadiae Rex, et pater Maiae, ex qua natus est Mercurius. Tertius Maurus, qui dictus est Maximus. Sumitur nonnumquam a Poetis Atlas, pro hominis simulacro, columnas aedium sustinente, aut aedificium ipsum, ad similitudinem Atlantis, caelum humero [orig: humerô] rorquentis, qui etiam Telamones dicuntur. Est et Atlas, teste Herodoto [orig: Herodotô] l. 4. fluv. ex Aemo monte nascens, et Aquilonem versus in Istrum defluens. Hinc Atlanticus adiectivum, ut Atlanticum mare, i. e. ea pars Oceani, quae Mauritaniam ab Occidente alluit. Cicer. de Somn. Scip. c. 7. Omnis terra, quae colitur a vobis, parva quaedam insula, circumfusa illo mari, quod Atlanticum, quod magnum, quod Oceanum appellatis in terra. Horat. Carm. l. 1. Od. 31. v. 14.

--- --- - Quippe ter et quater
Anno [orig: Annô] revisens aequor Atlanticum
Impune. --- --- -

Quo Styx, et invisi horrida Taenari
Sedes, Atlanteusque finis
Concutitur. --- --- -

Et Pleiades Atlanteae, apud Ovid. l. 3. Fast. v. 105. Hinc Atlantides, et per epenthesin Atlantiades, Mercurius Maiae fil. et Atlantis nepos. Ovid. Met. l. 8. v. 627.

Porro Atlantides 15. filiae Atlantis fuere [orig: fuêre], ex Plione Oceani, vel Deucalionis filia, quae etiam Vergiliae dicuntur, quarum 5. Hyades, nominatae a fratre Hya, sororibus plurimum dilecto, reliquae Pleiades a matte. Alii 7. tantum numerant, quarum una, quod Sisypho nupsit, non videtur. Virg. Georg. l. 1. v. 221.

Vitruvius l. 6. c. 10. Atlantides, (quas nos Vergilias, Graeci autem pleia/das2 nominant) cum sideribus in mundo sunt dedicatae. Vide quoque Atlanticae, Atlanticum Mare, Atlantides.

ATLAS [2] Agitator celebris in certamine curuli; apud Silium Italicum l. 16. ubi ludos a Scipione celebratos in A frica memorat: eius currum, qui quarto [orig: quartô] loco [orig: locô] exierat, solo Campaso equo (utpote primatio, funali nempe sinistro) nominatim laudato exprimit idem:

Campasus antiquo fidebat Atlante Magistro,
Ipsumque Aetolo Diomedi condita Tinde
Miserat.

ATLONA Urbs Hiberniae munita, in Connacia provinc. et Roscomanensi Comitatu, ad Sineum fluv. ubi exit a lacu Rea.

quando ab omni negotio esset feriatus, nihil admodum ab equisonibus differre. Cael. Rhodig. l. 11. c. 1.

ATMEYDAN dicitur hodie locus Constantinopoli, qui Hippodromus olim, 550. passuum longitudine, 120. latitud. in quo, tempore Graecorum Imperator. Ludi Circenses aliaeque festivitates celebrabantur. Columnae ibi quinque etiamnum visuntur, inter quas pyramis insignis, hieroglyphicis characteribus undique oppleta: in cuius basi Theodosius Imperator conspicitur, cum filiis Honorio et Arcadio totaque Aulae Imperatoriae pompa. Ab uno latere loci Serralium quoddam vetus visitur, ab altero Mesquita nova Sultanis Achmeti, ommum, quotquot in illa urbe sunt, magnificentissima; excepta [orig: exceptâ] illa [orig: illâ], quam Mahometis hodienum imperantis mater exstruxit: qua de utraque, ut et plura de hodierna Hippodromi huius facie, vide apud Petrum de Valle Itiner. Tom. I. et Iac. Sponium Itiner. Part. 1. p. 231. et seqq.

ATMONES populi fuere [orig: fuêre] German. Sarmatiae, pars hastarnarum, ubi nunc Volhinia superioris provinc. Poloniae.

ATOMUS apud Plin. l. 12. c. 14. thuris genus est, quod' et stagonia, Graeci stagoniam et atomum tali modo appellant, minorem autem orobiam. Nempe Indici thuris, de quo ibi loquitur, grana, quod magna essent, nec rotunda, ea in cubos ac tesser as divisa tamdiu volvebant, in fictili aliquo, donec figuram rotundam recepissent, qualem habebant veri stagoniae et atomi: Quibus nominibus proprie appellabant guttas Arabici thuris, quae perfectae rotunditatis erant, sicut sponte manaverant. Dioscorides de Ture Arabico, *prwteu/ei de\ o( a)/r)r(hn stagoni/as2 kalou/menos, strogiu/los2 fusikw=s2. e)sti\ de\ o( toiou=tos2 a)/tomos2. Primae autem debentur masculo, stagoniae dicto, natura [orig: naturâ] rotundo. Est autem hic atomus. Idem dicebatur et a)/tmhtos2, uti docet Polemon apud Athenaeum l. 11. *stagoni/as2 autem vocabatur tus, masculum et Arabicum, a)po\ th=s2 stago/nos2, a gutta scil. quod rotundum guttatim manans efflueret; idem et a)/tomos2, quod natura [orig: naturâ], non arte incisionis talem formam acciperet: contra Indicum, quod largius manabat, et manualibus plerumque glebis, a)sta/ghros2 dicebatur et e)/ntomos2: quod in quadras scilsum arte demum in eam figuram transiret, qualem veri atomi habebant. Salmas. ad Solin. p. 508. et 509. Vide quoque infra, ubi de Ture.

ATOSSA filia Cyri, attulit Dario coronam, eiusque ex hoc filius Xerxes, licet minor natu, Patri successit. Hanc Democedes Medicus Graecus, a carcinomate infestatam, liberavit, Herodot. Musa [orig: Musâ] 3. et 4. Atossa olim Persis imperavit, epistolarumque conseriprionem invenit, Tatianus ex Hellanico. Fuit et alia hoc [orig: hôc] nomine, priori longe antiquior, Belochi filia, cui multa a quibusdam ascribuntur, quae alii Semiramidi tribuunt. Vide Photium cod. 186. Vixit autem Atossa illa annis, post Nini uxorem, quingentis. Unde duplex Semiramis Eusebio, qui prioris mortem refert ad num. 52. posterioris ad num. 582. qui decimus a morte Iosuae, ubi haec annotantur: Assyriorum octavus decimus Belochus annis XXV. cuius filia Atosla, quae et Semiramis, regnavit cum Patre annis XV. Imo et tertiam eius nominis se reperisse, utraque recentiorem, ait Voss. de Idolol. l. 1. c. 2.

ATQUANACHUCI populi Americae Septentrionalis in Virginia provinc. in Caeciam, versus novum Belgium, ubi aliquot Anglorum coloniae.

ATR. in nummo Crispi, Treverim urbem, ubi moneta cusa, A. vero Monetarium designat, interprete Carolo [orig: Carolô] du Fresne Dissertatione de inferioris aevi Numismatibus.

ATRABATICAE Vestes Atrabatica saga item birri Atrabatici Suidae in veteri Lexico Regio et Codino in Originib. Constantinop. ab atro colore nomen habent, ita to\ chrampe/linon xrw=ma appellari censentibus: quem tamen colorem inter coccinum et muticeum fuisse, scribit vetus Iuvenalis Scholiastes. Aliis ab Atrebatibus populis sic dictae sunt. Carolo du Fresne eaedem videntur, quas Itali Arazze vocant: Vide eum in Glossar. et infra in voce Sagum.

ATRACES Aetoliae populi quibus nomen dedit Atrax, Aetoli fil. Regio eorum Atracia, unde Atracis Hippodamia dicta, civitas, apud Ovid. Ep. 17. v. 247.

ATRAE civitas inter Euphratem et Tigrim. Steph. A Septimo Severo frustra oppugnata, A. C. 201. Dion. l. 75. Item Arabiae civitas apud Zonaram.

ATRAMENTALE vel ATRAMENTARIUM Graecis melando/xion, item e)mba/fion, quod in eo attamentum reponatur, ad intingendum calamum; calamarium quoque dicebatur, in Glossis kalama/rion: Caniculum recentioribus Latinis, voce diminutiva [orig: diminutivâ] a Canum, quod ex Graeco kano\n ac kanou=n, non tantum canistrum textum vimine, sed etiam tru/blion et magi=da, denotavit. Unde Caniclinus, dignitas Palatina in Aula Constantinopolitana, o( e)pi\ kaniklei/ou Scriptoribus Byzantinis; cui videl. demandatum erat vas, in quo asservabatur sacrum encaustum; vel secundum Anastasium Not. ad Synodum VIII. atratmentum, potius rubramentum, ex quo Imperatores literas phoeniceas exarabant subscribendo. Erat id aureum, gemmis lapillisque distinctum, uti describitur a Niceta in Manuele l. 3. num. 4. Vide infra in voce Caniclinus, item ubi de Corniculariis. In Musaeo Kircheriano Romae, Atramentarium, inter alia, ostenditur, quinque e speciebus marmoris elaboratum, a viro illustri Raphaele Masseio Volaterris Auctori muneri missum, Georg. de Sepibus in Descriptione Musaei huius p. 42.

ATRAMENTUM Graece *me/lan, excremento [orig: excrementô] suo [orig: suô] sepia praestat; idem loligo, in metu de se nigrum eftundens sucum, German. proin dintensisch dicta. Nam licet Romani et Graeci, ex fornacium balinearumque fuligine Atramentum facerent, Plin. l. 35. c. 6. et Dioscor. l. 5. c. ult. Afri tamen ex excremento sive nigro et

glutinoso humore in vesica sepiae latente atramentum scriptorium conficiebant: uti vetus annotavit Interpres, ad illud Persii Sat. 3. v. 10.

Inque manus chartae, nodosaque venit arundo,
Tum querimur, crassus calamo quod pendeat humor,
Nigra quod infusd vanescat saepia lympha etc.

Vide Voss. de Idolol. l. 4. c. 49. Sed Atramento [orig: Atramentô] quidem libri scribebantur, tituli vero et capita librorum rubri erant coloris, quam ad rem minii usus: Hinc veter. Glossae; Rubrica, dia\ mi/ltou e)pigrafh\. Idem in Legum titulis fiebat, Pers. Sat. 5. v. 90. Et Leo Imperat. l. 6. de divis. rescr. vetat, sacra Rescripta alio [orig: aliô] colore, quam purpurea inscriptione lustrari. Quem Graecorum Imperatorum morem etiam confirmare est ex Annalibus Constantini Manassis: et Brissonius l. de verborum signif. quo [orig: quô] loco [orig: locô] agit de Encausto sacro, quod ex muricis seu conchylii colore erat, refert ex Epitome Chron. Werveronis Monach. Leodiensis, Palaeologum Imperatorem Ecclesiae Romanae oboedientiam spopondisse syngrapha [orig: syngraphâ], cui conchylii sanguine subscripserit. Vide infra, ubi de Encansto. Sic itaque in scriptione duo hi obtinuere [orig: obtinuêre] colores, ater et ruber, interim non semper liquorem, ad utrumque, adhibebant; Sed instrumento [orig: instrumentô] etiam utebantur, quod calami et liquoris vicem praestabat. Sic rubrica [orig: rubricâ], sic plumbo [orig: plumbô] hodieque scribimus: maxime vero celebrata, creta et carbo, ut vulgatissima. De carbone Plautus Mercat. Aet. 2. sc. 3. v. 74.

Quaeque sequenda forent, et quae vitanda vicissim,
Illa prius creta [orig: cretâ], mox haec carbone notasti [orig: notâsti].

Apud Sinas, gentem ingeniosissimam, in Hoicheu Sinicum fit Atramentum praestantissimum, quod non uti nobis, liquidum fit, sed in massulas oblongas parallelogramicas coactum, easque solidas, veluti rubrica est, pulchris florum, animalium larvarumque formis insignitum, literis etiam ornatum, quibus in Atramenti laudem carmina quaedam explicant, et Artificis nomen iuscribunt. Est enim eius conficiendi in illa gente studiorum amante Ars liberalis, uti et reliquae omnes, quae ad studia pertinent. Utuntur vero Atramento [orig: Atramentô] hoc [orig: hôc] eodem [orig: eôdem] fere modo [orig: modô], quo [orig: quô] nostri Prctores coloribus; ferunt enim in lapide laevigato, aquaque [orig: aquâque] diluunt et penicillo [orig: penicillô] intincto [orig: intinctô] characteres suos depingunt potius, quam scribunt, magis scite ac concinne, quam si calamo [orig: calamô] scriberent: cuiusmodi penicilli optime fiunt, in urbe Hucheu, Adam. Preyelius Sin. et Europ. c. 43. Eodem [orig: Eôdem] cotis instar ad acuendos cultros Sinenses uti, docet Georg de Sepibus d. l. Et haec de Atramento, quod librarium Vitruvius l. 7. c. 10. scriptorium, Corn. Celsus vocat l. 6. c. 4. Vide quoque Dioscoridem l. 5. c. ult. Plin. l. 35. c. 6. Isidorum l. 9. c. 17. ac Vossium de Arte Gramm. l. 1. c. 39. ut et infra, ubi de Scribendi ratione; de Atramento sine chalcantho confecto, cuius apud Hebraeos, in iudicio mulieris suspectae olim usus fuit, voce Zelotypia; de impressorio, quod Typographis in usu, in voce Typographia.

ATRAMITAE populi Arabiae Felicis. Steph. Vide Chatramitae, it. Sabota, quae caput eorum fuit.

ATRAPES ex Amicis Alexandri, cui post eius excessum, in divisione Satrapiarum cessit Media. Diodor. Sic. l. 18. p. 628.

ATRAPUM locus prope Thermopylas, per quem Xerxes Lacedaemonios aggressus est, Appian.

ATRATI dicti sunt apud Romanos, a toga pulla atri coloris, qui in luctu erant. Cicer. in Vatinium, Quis in funere famliari caenavit atratus, cum ipse epuli dominus Q. Arrius albatus esset? Atque hoc stante Republ. ita observatum. Sub Imperatoribus autem, cum iam usus togae exolevisset, exolevit etiam simul albi coloris usus, et tum pullae fuerunt plebeiae vestes omnes. Hinc pulla paupertas Calpurnio dicta: et pullati, apud Sueton. in Augusto c. 44. pro plebeiis, vide Ioh. Rosin. Antiqq. Rom. l. 5. c. 32.

ATRATINUS Consul. Roman. Fulvii collega. Item Caelii accusator, in Orat. Ciceronis; pro illo, male Atracinus dicitur. Vide et Lucius.

ATRAX [1] Princeps fuit Thessaliae, pater Hippocrateae, Lutatio ad Statium l. 1. Theb. 106. qui sui nominis urbem constituit, penes Thessaliam, unde ea tota Atracia vocata est, uti diximus in voce Atrax et Atracia. Steph. *)/atrac kai\ *)atraki/a po/lis2 *qessali/as2 th=s2 pelasgiw/tidos2 moi/ras2. enlh/qh a)po\ *)/atrakos2 tou= *phneiou= kai\ *boura=s2 paido\s2 ktisqei=sa, Atrax et Atracia: urbs Thessaliae Pelasgiotidis: sic autem dicta est ab Atrace, Penei et Burae filio, qui eam condidit. Inde Atracium quoque venenum, in Lunae labore, Val. Flacco l. 6. v. 447.

Quamvis Atracio [orig: Atraciô] Lunam spumare veneno [orig: venenô]
Sciret, et Aemoniis agitari cantibus umbras.

Apud Propertium Atraciae orae, pro remotis, l. 1. Eleg. 8. v. 25. Apud Catullum item, in Smyrnam Cinnae, Epigr. 96. v. 5. quorum uterque alludit ad Magicas praestigias. De Lunae labore et tinnitu, quo [orig: quô] illa iuvare credebatur, nos infra. Vide Casp. Barthium Animadvers. ad Papinium Statium d. l.

ATRAX [2] et ATRACIA, Theslasiae civitas in Pelasgiotide regione. Inde Atracius. Unde Atraciam artem Statius appellavit Magiam, quae apud Thessalos plurimum viguit. Sic enim ille. l. 1. Theb. v. 105.

Haud secus Atraciam Luna [orig: Lunâ] regnante per Arcton
Sidereae cedunt acies.

ATRAX [3] Aetoliae fluv. qui infunditur Ionio, et ab eo est initium Achaiae. Catullus, Epigr. 96. v. 5.

ATREBATES Plin. l. 4. c. 17. Galliae populi, qui XV. Mill. armata ad bellum polliciti, trans Sabin una cum Nerviis et Veromanduis, finitimis suis, adventum Romanorum expectarunt [orig: expectârunt], Caesar. l. 2. comm. c. 4. Sed ab hoc superati, acceperunt Commium Regem, Caesari in Britannia fidum ac utilem. Postea, ad Alesiam obsidione liberandam, imperata sunt illis IV. hominum milia, summaque imperii Commio tradita, qui cum reliquis Gallis contra populum Rom. Caesaremque, coniuratione inita [orig: initâ], cum omnia frustra expertus esset, parente Romanis civitate, legatos demum ad M. Antonium misit, et se imperata facturum, obsidibus datis, firmavit. Sic Atrebates, quibus una cum Nerviis et Veromanduis victis Caesar libertatem et leges abstulerat, pro meritis Commii Atrebatis idem immunes esse iuslit. Sed non diu libertas illis mansit. Straboni dicuntur Atrebati: Ptolem. *)atri/batoi, quos ille falso ad Sequanam ponit. Atrevates quoque in veter. Notit. Atrepates Orosio, etc. Hi in Britannia insul. condidere [orig: condidêre] Callevam Atrebatum, 44. milliar. a Londinio, 22. a Venta Belgarum. Nunc Artesii, Gall. Artesiens. Ab his vestes Atrebaticae; i. e. xerampelinae, et birri Atrebatici, Vopisc. in Carino, c. 20. quamquam Atribaticas vocat Suidas, de coloris atri ratione. Sunt autem Atrebates textrino [orig: textrinô] percelebres. Horum Metropolis munitissima urbs Atrebatum Ptolemaeo Origiacum, quod tamen Chcverio Orchiacum Orchies, hodie videtur, locus liumilis et ignobilis, proximus Duagio: Atrebatum autem caput Nemetacum vult dictum olim. Quidquid huius sit, in veterib. Galliae Notitiis, nunc urbs Atrebatum, nunc civitas Atrebatum et Atrevatum, appellatur: ibique ac in Chronico Roberti, inter XII. provinc. Belgicae secundae civitates quinto [orig: quintô] loco [orig: locô] statuitur, post Remos, Suessionas, Catalaunos et Veromanduos. Anno [orig: Annô] vero Christi 1200. in septimum gradum ab Auctoribus reicitur, et Camaraco quoque, Turnaco ac Morinis seu Tervannae postponitur. Sita est ad Scarpam fluv. qui in Scaldim influit; German. Atrecht, Gallis Arras. Pagus Atrebatensis, in Ludovici Pii divisione regni inter filios Adertensis, in Caroli Calvi Capitulis Adertisus apud Usuardum terrirorium Adartense, dicitur: parum Latine. Recentioribus Artesia, vulgo Artois nominatur. Comitatus hodie titulo [orig: titulô] clara, alias sub dominio Hispanico nunc autem fere tota Francici est iuris. Habet ab Aquilone Flandriam, eandem ad Ortum cum agro Cameracensi, ad Meridiem et Occasum Picardiam et Comitatum Boloniensem; estque fertilis admodum. Notat Samson, dioecesin Atrebatensem Comitatui cognomini non usque quaque respondere, cum dioecesis Audomaropolitana, quae maiori ex parte Comitatu continetur, portio sit veterum Morinorum: Duagium autem ac Orchiacum, in dioecesi sint Atrebatica, cum tamen ad Flandriam Gall. pertineant, etc. Vide Hadr. Vales. Notit. Galliae, nec non Cl. Ottonem Not. ad B. Rhenani Rer. Germ. l. 1. Coeterum urbs, olim Comitatus Flandriae caput erat, cum illam Carolus Calvus Iuditae filiae, Balduino Flandriae Comiti nuptae dotis loco [orig: locô] cessisset. Dein, cum tota Artesia, rediit ad coronam, nuptiis Philippi Augusti et Isabellae Hannonicae, filiae Balduini VI. Episcopatum hic institutit Urbanus II. A. C. 1092. et Lambertum ipsemet infula [orig: infulâ] cinxit. Inter cuius successores ille fuit, qui Carolo V. Imperatori suggessit dolum; quo [orig: quô] unius literulae inversa [orig: inversâ] forma [orig: formâ] (vox erat einig et ewig, ) Philippus Landgrav. Hassiae seductus, in vincula incidit, non nisi quinque annis post, virtute generi sui Mauritii Saxonis, liberatus. Franc. Guicciardin. Comm. l. 2. Hanc urbem, in duas partes divisam, (quarum altera, civitas dicta, ad Episcopum pertinet,) ferrarius quidam faber Maximiliano Imperatori prodidit, A. C. 1493. Ludovicus vero XIII. recepit, A. C. 1640. post bimestre obsidium. longitud. 23. 55. latitud. 50. 15.

ATREBATII populi Albionis. Ptol. quorum regio Berkshire, Camdeno [orig: Camdenô] ac Lelando [orig: Lelandô] testibus. Oppida Okingham, Reading, Ilsly, etc. inter Londinum et Sarisburiam in occidentem. Eorum primaria urbs Calleva, Antonin. et Ptol. nunc Wallingsord.

ATRENI populi circa Armeniam, quorum urbem Atras, Septimius Severus frustra oppugnavit, A. C. 201. Dion. l. 75. Herodian l. 3. c. 1.

ATREUS Pelopis et Hippodamiae fil. post avunculum Eurystheum, qui ipsum contra Heraclidas moturus Regno praefecerat, Rex, Mycenarum et Argivae regnavit per ann. 5. Thyesten fratrem qui ipsi xrush=n a)/rna, agnum aurei velleris surripuit, concubitu uxoris eius Aeropes usus, exilio [orig: exiliô] mulctavit, cui deinde revocato proprios filios, quos ex Aerope susceperat, comedendos apposuit: cuius facinoris honore Sol retrocessisse fertur, revocato [orig: revocatô] ad auroram cursu. Unius Senecae tragoediarum argumentum. Unde Ovid. Trist. l. 2. v. 391.

Si non Aeropen frater sceleratus amasset [orig: amâsset],
Adversos Solis non legeremus equos.

Quod ut Thyestes ulcisceretur, cum propria filia Pelopea concubuit, et ex ea Aegisthum suscepit, qui Atrei filium Agamemnonem interfecit. Horat. de Arte ad Pisones, v. 186.

transtulit, qui ab illo tempore potiores esse coepere [orig: coepêre], Thucyd. l. 1. Ei successit frater Thyestes, quem vide.

ATRI populi apud quos ne minimum quidem furari licebat Euseb. l. 6. Praep. Euang.

ATRIA [1] vulgo ADRI, urbs iuxta Venetias. Ptol. postea Adria dicta, unde mare Adriaticum nominatum. In peninsul. Rhodigina semidiruta iacet. 30. milliar. a Ferraria in Boream 15. a Rhodigio in Ortum, et 25. a Venetiis ini meridiem. Baudrand. Steph. aliam Atriam Boiorum, gentis Celticae commemorat.

ATRIA [2] vulgo ATRI, Urbs est in regno Neapolitano, estque Ducatus gentis Aquavivae, Paucorum incolarum.

ATRIANORUM Paludes, quae Septem maria vocantur. Plin. l. 3. c. 16. Locus est circa Padi ostia, Ravennae paludes. Strabo l. 5.

ATRIBUNIA fluv. Insul. Hispaniolae, in America Septentrionali versus Occasum Insul. et ex adverso Cubae, ubi aliquot Francorum mansiones, a paucis annis in eo tractu.

ATRIENSIS servus fuit apud Romanos, qui sicut Ostiarius, seu Ianitor ostium, ita is atrium tuebatur. Varro de L. L. l. 7. Si ab aede et tuendo Aedituus est, cur ab Atrio et tuendo, non Atrituus sit potius quam Atriensis. Servius ad Aen. l. 9. v. 648.

Aedituus, inquit, fuit, quod in ingenti honore apud Maiores fuit: illic enim et epulabantur et Deos colebant. Census etiam omnes illic servabant, quod etiam Plautus in Asinaria, qua [orig: quâ] inducit Sauriam servum Atriensem in tota familia plurimum posse. Et sane operae pretium erit legisse eiusdem Fabulae Act. 2. sc. ult. Idem Grammaticus, Aen. l. 1. v. 730.

Ubi, inquit, et pecunias habebant. Unde qui honor atiores crant, liminum custodes adhibebantur. Ibidem et culina erat, unde et Atrium dictum est, quasi atrum ex fumo. Ubi quod honor atiores illos fuisse ait, confirmatur ex Cicer. Parad. 5. Atque ut in magna familia sunt alii lautiores, utsibi videntur, servi, sedtamen servi, at Atrienses, alii inferiore loco [orig: locô], ut Mediastini etc. Quod ibi ignis ac fumi meminit, colligitur ex eodem Ciceron. in Pison. Exstructa [orig: Exstructâ] mensa [orig: mensâ] non conchyliis aut piscibus, sed multa [orig: multâ] carne subrancida [orig: subrancidâ]. Servi sordidati ministrant, nonnulli etiam senes, idem coquus, idem Atriensis. Quo facit et illud Euangelicum de Atrio Summi Sacerdotis, in quo ad ignem et prunas calefaciebat se Petrus, Matth. c. 26. v. 69. imo et quae habentur apud eund. c. 12. v. 29. et Lucam c. 11. v. 21. An vero Atrium lacunatum esset, an sub dio? implicita quaestio est. Vitruvius l. 6. c. 4. lacunaria haud obscure in Atriis collocat: cui suffragatur Ovid. Met. l. 8. et l. 14. ubi, Atria habet marmore, murice conchisque tecta. Appuleius quoque Floridor. l. 4. Sed et Medici, inquit, cum intr averint ad aegrum, uti visant, nemo eorum, quod Tabulina perpulchra in aedibus cernant et lacunaria auro oblita etc. At lacunaria et tablina non proprie in, sed circa Atrium, visebantur; in porticibus nimirum, quae impluvium cingebant, Atrium vero u(/paiqron erat: Ovid. autem, ut et Ausonius annotante ad Sueton. l. 2. Casaubono [orig: Casaubonô], pro Aula usurparunt [orig: usurpârunt]. De servo Atriense ita Phaedrus l. 2. Fab. 5.

Ex alticinctis unus Atriensibus,
Cui tumca ab humeris linteo [orig: linteô] Pelusio [orig: Pelusiô]
Erat destricta, cirris dependentibus.

Ubi nos docet fuisse illos neque promisso [orig: promissô] capillo [orig: capillô], neque detonso [orig: detonsô], sed cirrato [orig: cirratô] et leviter diffuso [orig: diffusô], quem comae tenorem servant omnes Antinoi (qui ex Atriensi Imperator. Hadriani Deus factus est, dignus plane, quem Ganymedes consessu dignaretur et reciperet in contubernium Zamolxis; vide Tertullian. Apologet. c. 13.) imagines. Erat autem in Atrio vel circa, Tablinum, in quo servabantur codices rerum in Magistratu gestarum, Plin. l. 35. c. 2. erant Armaria, quae imagines Maiorum continerent, Val. Max. l. 8. c. 15. in quarum locum postea irrepserunt, ut Plin. conqueritur l. c. signa externorum Artificum, aera et marmora, ut et in Trimalcionis Atrio notavit Petronius. Neque porro alius, quam, Atriensis fuisse videtur, qui ab Atrio curando vel Atrii curandi appellatur, in antiquo elogio. Nisi dicamus, fuisse recensitorem quempiam officiosorum hominum, quorum catervae ibi loci disponebantur: aut Nomenclatorem, qui domino salutantium insusurraret nomen. Bibliothecae autem, quarum hic [orig: hîc] apta omnino statio est, adeo insederant omnes domos, ut in ipsas declamaverit Seneca de Tranquill. c. 9. Sed et Pinacothecae etiam privatim, ad insaniam receptae sunt, quarum nimium studium improbavit Plin. l. 35. c. 2. Et quidem tabulas pictas videntur curasse [orig: curâsse] Pictores. Iam vero Officinator a statuis, cuiusmodi fuit Eutyches Libertus, et Hermeros Ti. Claudii servus Theamidianus ab Marmoribus Magister, faciunt ut credam, apud Caesares saltem, non Pinacothecas tantum, sed et Agalmatothecas in deliciis fuisse, privati enim illis Atria referserant sua. Haec de Atriensi urbano. Atriensi vero rustico iniungit Columella l. 12. c. 3. ut supellectilem exponat, ut curet ferramenta nitidari et liberari rubigine; idque apud parcos et attentos Patresfamilias, qui nollent supervacaneum Supellecticariorum ministerium domi habere. Et hoc non ruri modo, sed etiam in urbe aliquando placuit, cum Cicero Parad. 5. Atriensi comparet illum, qui Matellionem Corinthium cupide tractabat. Cum Atriensibus iidem Atriarii quibusdam videntur, Petrus vero Faber Semestr. l. 2. c. 12. eos distinguens, illos honestioris conditionis, hos minus honoratos, et veluti priorum vicarios, qui ad Atrium tamquam ad ostium, eius observandi gratia [orig: gratiâ] starent, illudque tergerent,

verrerent, spatgetent, fuisse tradit, vide Laur. Pignorium, et T. Popmam de Servis.

ATRIUM [1] prima pars Tabernaculi Mosaici, Altare continebat aeneum, in quo holocausta offerebantur, cum reliquo instrumento eius, crateribus, lebetibas, forcipibus, fuscinulis, palis etc. Exod. c. 27. v. 3. ac pone illud, Tabernaculum versus, labrum aeneum, cuius loco [orig: locô] mare aeneum exstruxit Salomo 1. Regum c. 7. v. 23. ex quo aqua e 12. siphonibus seu mammis promanabat, ut duodecim Sacerdotes, ad ingtessum Tabernaculi, ex eo lavare possent, iuxta legem Exod. c. 30. v. 18 -- 21. Ibidem Populi erat statio, ut in Sacris passim videre est. Cum vero unicum in Tabernaculo esset Atxium, in Templo postea Salomonico varia fuere [orig: fuêre]: Nimirum I. Atrium Sacerdotum, II. Israelis, 2. Paralipom. c. 4. v. 9. quod rursus a Iosaphato divisum, in Atrium mulierum et Virorum, 2. Paralipom. c. 20. v. 5. quibus Herodis tempore, accessit quartum, pro Gentilibus ac immundis. Et quidem Atrium Gentium, quod primo occurrit, ambiebat Templum instar coemeterii et 500. cubitos in quadratura sua continebat, ac quatuor egregiis porticibus instructum erat, quarum unaquaeque triplici columnarum ordine sustentabatur. Appellabatur illud [gap: Hebrew word(s)] mons Templi, et [gap: Hebrew word(s)] vel Atrium commune. Eoque intrabant Ethnici, excommunicati, lugentes et immundi. Post id locus erat, dictus [gap: Hebrew word(s)] antemurale, 10. cubitos latus, ab Atrio Genzium septo discretus: Et fecit lugere antemurale et murum, Thren c. 2. v. 8. Quo gentili aut immundo accedere non licebat, Actor. c. 21. v. 29. Hinc. 12. gradibus, dimidii cubiti altitudine, ascendebatur in Atrium mulierum; in quo tripudium sacrum et aquae libatio, in festo Scenopegiae, peragebatur. Erat illud 135. cubitos longum ac latum, ac in quatuor suis angulis totidem conclavia habebat, videl. Naziraeorum, leprosorum, lignorum et vim ac olei: et tres portas, ad Ortum portam dictam *(wrai/an, Actor. c. 3. v. 2. ad Austrum et Boream singulas; quae suis quoque conclavibus ac porticibus instructae erant. Atque ad has posita fuere [orig: fuêre] 13. Gazophylacia. Vide Lucae c. 21. v. 1. et Marci c. 12. v. 41. 42. Inde iterum 15. gradibus ascendebatur in, [gap: Hebrew word(s)] Atrium Israelis; in quibus consistebant Levitae, Psalmos graduum psallentes, ipsum vero longum erat cubitos 135. latum 11. diversasque portas, variasque circumporticus habebat, et in illarum contignationibus exedras et conclavia permulta, variis usibus inservientia. Et in hoc Atrium conveniebat Populus ad cultum et sacrificia, inque eo Prophetae oracula sua ex altiori suggestu pronuntiabant, 2. Chron. c. 24. v. 20. coll. cum Ierem. c. 36. v. 10. atque ibidem Christus Dominus noster Populum docuit persaepe. Vide Matthaei c. 21. v. 12. etc. Ex eo in Atrium Sacerdotum ascensus erat, gradu uno cubitali: Cui impositum erat pulpitum, quod tribus gradibus dimidii cubiti adibatur, in quo Levitarum canentium chorus. Longum id iterum erat 135. latum 11. cubitos, solisque Sacerdotibus in eo ordinarie versari licebat: in eoque Altare fuit holocaustorum, cum labro seu Mari aeneo aliisque minoribus lavacris; unde ad pro/naon seu Templi vestibulum, spatium erat 22. cubitorum, ubi Sacerdotes ministrare et confiteri solebant. Adibatur vero id 12. gradibus dimidii cubiti: sicque emensis Atriis, in ipsum Sanctuarium ac palatium Domini [gap: Hebrew word(s)] dictum, patebat ingressus, sed de hoc infra. Vide Fr. Burman. Synops. Theol. Part. I. l. 4. c. 15. §. 5. et seqq.

ATRIUM [2] apud Romanos quoque templis adici solitum est, Corippus l. 3. num. 1.

Hinc Atrium Minervae, in region. 8. Atrium Libertatis in 13. region. apud Victorem: quod Gracchus ex multatitia pecunia erexit, Tit. Livius Dec. 3. l. 4. in princip. ubi publica acta signabantur. Idem Dec. 5. l. 3. Dedicatio illius incidit in Eidus April. Ibidem et Bibliothecam fuisse, colligitur ex Ovidio Trist. l. 3. eleg. 1. v. 71.

Nec me, quae doctis patuerunt rima libellis,
Atria, Libertas tangere passa sua est.

In monte Aventino exstructum ait Festus Pompon. l. 10. auctorem eius Asinium facit Pollionem C. Sueton. in Aug. c. 29. In eadem region. 8. Vestae atrium celebratur, apud Servium in Aeneid. l. 7. quod a templo remotum erat, cum reliquarum omnium Aedium sacrarum Atria ipsis templis contigua essent. Sed et privatorum profanae aedes iis instructae erant, de quorum longitudine, latitudine et struendi ratione, vide Vitruvium Pollion. l. 6. c. 3. Imo in una domo, plura aliquando fuere [orig: fuêre], quibus vicina aut iuncta cubicula erant. Spatia Atrii intercolumniis seu peristyliis distinguebantur, Claudian. in Ruffin. l. 2. v. 136.

Cereis insuper, aereisve aut matmoreis Maiorum imaginibus decorabantur, ut patet ex Seneca de Benef. l. 3. c. 28. Plin. l. 35. c. 2. etc. Hinc Martialis l. 4. epigr. 40. v. 1.

Imo et pretiosa quaeque clarorum virorum monumenta, ibi habebantur: ascendebatur autem in illa certis gradibus; Martial. idem l. 12. epigr. 3.v. 10.

Solebantque auro [orig: aurô] sive aureis laminis et bracteis incrustari, ac velis regi seu suspensis tapetibus ornari: Unde Corippus de Iustino min. l. 3. num. 7.

Vel certo [orig: certô] Encaustices genere pingi, de quo suo [orig: suô] loco [orig: locô] etc. Vide quoque Aliquid infra, voce Pegma. Pinacothecis illis seu tablinis, in quibus Maiorum imagines Nobilibus concessum erat exponere, claudendis, conservandis ac in funebrem comitatum efferendis, servi praeerant,

quos ab atrii cura Atriensis vocabant: Horum officium, iuxta Columellam de R. R. l. 12. c. 3. supellectitem et ferr amenta detersa nitidare, atque rubigine liberare, ceteraque sirefectionem desiderarent, fabris concinnanda tradere. Meminit Phaedrus versibus supra cit. De iisem vetus Glossarium Latin. Atriarii seu Atrienses, sunt custodes atrii. Fuit autem Atrium prima domus [orig: domûs] pars, teste A. Gellio [orig: Gelliô] l. 16. c. 5. (unde male cum Impluvio confunditur, loco subdiali, in medio aedium) inter vestibulum et aedes, neque prominentes solum pinnas, sive ut Vitruvius appellat, alas, sed etiam laquearia habebat etc. Vide Thom. Dempster. Paralipom ad Ioh. Rosim Antiqq. Rom. l. 1. c. 13. In iis mulieres Romanorum opera sua perficere solitas, ex Aruobio adv. Gentes l. 2. discimus, Matresfamilias vestrae in Atriis, operantur domorum, industrias testificantes suas; et C. Nepote Praefat. Cuius (Romanorum) Materfamilias non primum locum tenet aedium? h. e. non stat e)n proqu/rw|, in atrio, seu aula, ut Horat. vocat. Quem antiquum Romanorum morem tetigit Commentario [orig: Commentariô] ad Vegetium l. 1. c. 7. Stewechius, ubi et Graecis contrarium placuisse docet. Plura apud Festum voce Andron, Asconium in Milonianam, Lipsium Elector. l. 1. c. 7. et aliquid infra [orig: infrâ] voce Oecus. Apud Graecos, Templorum, Christo dicarorum, Atrium *na/rqhc dicebatur, opposita Sacrario, tota [orig: totâ] Templi longitudine interiacente; eratque ad Occidentem, sicuti Sacrarium ad Orientem. Porticus nempe vel Arrium, ante Basilicam ad deambulandum factum, ram longum, quam ipsum Templum latum, continenti aedificio [orig: aedificiô] cum Templo et eodem [orig: eôdem] ambitu clausum, ab ipso tamen Templo veluti separatum. Nam Narthecis fores aliae a [orig: â] Templi foribus, et qui intra Narthecem stabant, extra Templum consistere dicebantur, uti latius videbimus infra, in voce Narthex. Ab hoc Atrio, pro/naos2 in Templis Graecorum Gentilium, diversum quid erat, quam vis posterior Latinicas passim ita vocet. Vide infra Pronaus. Sed et pro do/mous2 ac prosta/das2 privata quoque aedificia Graecorum habuere [orig: habuêre], apud quos tamen nulla Atria, uti apud Romanos etc. Vocatur autem *na/rqhc. Atrium, apud Paulinum Ep. 33. ad Alethium: ubi de Basilica loquens, quave, inquit, praetento nitens Atrio, fusa vestibulo est. Sed hac de re vide plura apud Salmas. ad Solin. p. 1216. et seqq. Carolo du Fresne, in Templis Latinorum, Atria, inprimis dicta sunt veter. ea impluvia porticibus cincta, quae Aedibus sacris obversabantur, in quorum meditullio erat fons perennis aquae. Anastasius in S. Symmacho, Ante, fores Basilicae gradus fecit in Atrio et Cantharum. Cuiusmodi atrium Romana [orig: Romanâ] conluetudine Paradisum fuisse dictum, docet Leo Ostiensis l. 3. c. 26. Illud autem alyli et immunitatis iure non minus, ac ipla Aedes sacra, donatum erat. Decretio Chlotarii Regis post Legem Sal. §. 13. Nullus Latronem vel quemlibet culpabilem --- de Atrio Ecclesiae trahere praesumat. Quod si sunt Ecclesiae quibus atria clausa non sint, ab utraque parte parietum terrae spatium arpennis pro Atrio observetur. Vide quoque Capitula Caroli M. ad L. Sal §. 3. LL. Edwardi Confessor. c. 6. Longobard. l. 2. tit. 40. §. 5. etc. Porro Atrium portis, iisque consecratis erat clausum, Capitular. 1. ann. 819. c. 1. L. Longob l. 1. tit. 9. §. 30. 36. et Capitular. Caroli M. l. 4. c. 13. Ibique fidelium erant sepulturae. Ehrardus in Graecismo c. 11.

Vide praesatum Car. du Fresne Glossar. ut et Macros Fratres in Hierolex. nec noninfra, voce Paradisus.

ATRIUS praenomine Quintus. Inter legatos seu tribunos C. Iulii Caesaris, navibus in Britannico litore praesidio relictus. Magis tamen placet Fulvio Ursino Q. Artius; quia Atria gens ipsi ignota est.

ATROGI Mauris vocatur, pomum citrium seu Medicum, Salmas. ad Solin. p. 950. de quo vide infra.

ATROPATIA Stephano altera ex partibus Mediae, ita dicta ab Atropato Duce, qui eam a Macedone vi tutatus est. Media enim distribura est in duas partes, quarum alrera Maior appellatur, cuius Metropolis est Ecbatana, altera Minor, quae et Atropatia dicitur Straboni, l. 11. Populi Atropateni. Dionys. v. 1019.

Gelos, et Mardos in Atropatena regione plerique statuunt: eos tamen ab Atropatenis distinguit Dionysius, non nisi cultiores regionis illius incolas Atropatenos vocans; cum Geh, Mardi, aliique monticolae metana/stai kai\ lhstrikoi\, teste Strabone, l. 11. et quidem Scythici generis fuerint. Cetera Atropatenes eu)dai/mona xwri/a, vocat. Strabo, ut Dionysius, e)riqhle/a gai=an. Nunc Servan seu Xervan dicitur, sub Persarum Imperatore. Eius praecipua Tabrisium, seu Taruisium, urbs ampla. Nic. Lloydius.

ATROPHI apud Plin. l. 31. c. 10. Prosunt atrophis, opisthotonis, tetanis; Graece a)/trofoi: proprie sunt pueri macie confecti. Hinc atrophum piper, apud Plinium, l. 12. c. 7. quod intus inane et caslum, alias brasma quoque dictum est; quae vox pure Graeca proprie bullam notat et ampullam aquae scaturientis vel etiam ferventis et bullientis. Hinc enim bra/sma istiusmodi atrophum piper, quod nihil plus intus haberet solidi, quam illae bullae et ampullae, salmas. ad Solin. p. 1029.

ATROPOS una ex Parcis, quasi quae ad nullius preces convertatur. Stat. l. 4. Silv. 8. v. 18.

His senium, longaecue decus virtutis, et albae
Atropos, et patrias lauros promisit Apollo.

Gaudia tu differs; at non et stamina differt
Atropos, atque omnis scribitur hora tibi.

ATTA [2] Titus Quinctius, circa 175. Olymp. Poeta Comicus. Horat. ep. 1. v. 78.

ATTABAS et Numenius, latrones famosissimi proverbio locum fecere [orig: fecêre]: Convenerunt Attabas et Numenius.

ATTACANA Armeniae maioris oppid. Ptol. Hinc *)atta/kanoi: populi Attacani, quos tamen Indiae adscribunt omnes fere Auctores, ut videre est, apud eundem ubi supra, p. 1004.

ATTACENUS Sinus apud Solinum c. 51. Sequitur Attacenus Sinus, et gens hominum Attacorum, quibus temperies praerogativa miram aeris clementiam sumministrat etc. Sed nulli usquam Attaci, ut vidimus supra, in voce Athaci. Proin Attacenum, pro Attiano; et Attacos, pro Attacoris, Solinum sumpsisse, conicit Salmas. Sunt autem Attacorae, Graece *)ottako/rai et *)aptako/rai, quos *)ottaroko/ras2 Ptol. vocat et in Serica ponit, ubi urbs eorum itidem *)ottoroko/ra: Idem et montis cognominis meminit. Ammiano vocatur Opurocarra l. 23. etc. Vide Salmas. ad Solin. p. 989.

ATTACORAE populi Asiae, in Serica regione. Vide supra in voce Athaci, et hic [orig: hîc] in Attacenus Sinus.

ATTACOTTI Marcellin. Scotorum populi H. Lhuyd, Buchaman. putat eos inter Hadriani et Severi vallum habitasse [orig: habitâsse]. Ubi nunc Comitatus Buquamensis, in Scotia Septentrionali. Baudrand.

ATTACUM Hispaniae Tarraconens. oppid. Ptol. Alegon Moletio, Ateca Clusio. Aliis est Daroca, oppid. parv. Aragoniae, ad Xilocam fluv. qui postea in Salonem cadit; distat a Bilbili 4. leuc. in meridiem.

ATTACUS Graece a)tta\khs2 vel a)ttako\s2, Levit. c. 11. v. 22. locustae species, forte a)po\ tou= a)/ttein, a sahendo, ut vulgari lingua [orig: linguâ] saltarella. Nisi idem a)ttako\s2, quod a)stako\s2, Aeolum dialecto [orig: dialectô]; quibus pi/stis2 est pi/ttis2, unde fides, et bla/sth bla/tth, unde planta. Quo facit, quod inter marinas locustas est a)stako\s2, astacus; quodque in optimis Glossis lucusta seu locusta redditur a)kri\s2, a)stako\s2; Neque aliud sibi volunt Isidori haec, alioqui valde inepta: Locusta, quod pedibus sit longis, velut hasta: unde eam Graeci tam maritimam, quam terrestrem, hastago appellant. Ubi eum apparet frigidas captasse [orig: captâsse] allusiones inter locustam, hastam et astacum vide infra in voce Locusta, et Bochart. Hieroz. Part. 2. p. 449.

ATTAGEN Graecis, Latinis Rusticula, Gallis Gelinotte, Italis Francolino; avis est, ad mensarum delitias expetita. Glossae *)attagh\n, Gallina rustica. Plinius, Attagen maxime celeber Ionicus et vocalis alias, captus vero obmutescens quondam existimatus inter rar as aves. Iam et in Gallia Hispaniaque capitur, et per Alpes etiam, l. 10. c. 48. Eum sic describit Athenaeus, *)ale/candros2 de\ o( *mu/ndio/s2 fhsin, o(/ti mikrw=| me\n mei/zwn e)sti\ pe/rdikos, o(/los2 de\ kata/grafos2 ta\ peri\ to\n nw=ton, keramou=s2 th\n xro/an u(po/pur)r(i/zwn ma=llon, Alexander vero Myndius ait, paulo maiorem esse perdice, totum vero pictum tergo, colore subrufum. Quae forma colorque in Gallorum rusticulis est. Nec obstat, quod Plinius et Martialis l. 13. Epigr. 61. Attagenem a ruisticula distinguunt: de Ionico enim potissim um loquuntur, quem ab aliarum regionum eiusdem generis avibus gustu differre, mirum non est. Vide Salmas. ad Solin. p. 150. et infra in voce Rustica gallina.

ATTALIA [1] vulgo SATALIA, ANTALI turcis, urbs Pamphiliae Archiepiscopalis maritima et primaria regionis, ubi Praefectus moratur, ab Attalo Rege condita, Strabo. Stephano urbs Lyciae. Aliqui vero (ut idem scribit) Ciliciae Corycum sic nominarunt [orig: nominârunt]. Aulaea Attalica, olim in pretio fuere [orig: fuêre] Propert. l. 2. El. 32. v. 11.

Scilicet umbrosis sordet Pompeia cclumnis
Porticus, aulaeis nobilis Attalicis.

Laeta Tyros, quaeque Attalicis variata per artem
Aulaeis scribuntur acu. --- --- - --- -

ATTALIA [2] Urbs Asiae minoris sita in ora littorali maris mediterranei ad ostrum Cestrii fluv. et iere media inter Aspendum et Termeslum; nunc sub Turcis, probe munita. Sed male habita fuit a Christianis, principio [orig: principiô] huius saeculi. Distat aliquantisper a Vereri Attalia, quae diruta iacet. Baudrand.

ATTALIS tribus Atticae. Steph. Sic dicta ab Attalo Rege; in memoriam auxilii ab eo adversus Philippum impetrati; Tum primum mentio illata de Tribu, quam Attalida appellarent, Liv. Dec. 4. l. 1. Ad eam pertinebant oi( *)apollwniei=s2, Apollonienses, vide Franc. Rossaeum Archaeol. Atticae l. 1. c. 7.

ATTALUS [1] I. Pergami Rex Eumeni I. fratri successit, Gallos vicinos domuit, imperiumque suum in Asiam Taurotenus extendit. Regnavit ann. 44. ingentibus divitiis sapienter et magnifice usus. Strab. l. 13. Liv. l. 33. c. 21. Polyb. l. 5. Ei successit Eumenes II. fil. quem vide.

ATTALUS [2] II. primum a fratre Eumene II. Romam missus, Legationem felicissime obiit. Redux a fratre filii Attali III. tutor constitutus est, cuius nomine Regnum ann. 20. magna [orig: magnâ] prudentiae laude administravit. Strab. l. 13. Polyb. l. 5. Eum excepit Attalus III.

ATTALUS [3] III. Pergami Rex, cognomine Philopator, fil. Eumenis II. pecunia [orig: pecuniâ], et splendida [orig: splendidâ] abundantique supellectile ditissimus. Plin. l. 8. c. 48. Popert. l. 3. El. 17. v. 12.

Hic a Populo Romano donatus est eo [orig: eô] regno [orig: regnô]; cum liberos autem non haberet, eundem Populum Romanum heredem fecit, quae seges Gracchanarum seditionum; eiusque substantia amplissima Romam est allata. Nimirum in Testamento scriptum erat, POPUL. ROMANUS MEORUM HAERES ESTO: quod larga [orig: largâ] et liberali quadam [orig: quâdam] interpretatione Romani a privato instrumento Regis, ad regnum

ipsum extenderunt: quod alias sine consenlu populi transire valide haud possit. Ideoque cum ait Horat. l. 2. od. 18. v. 5. 6.

Notasse [orig: Notâsse] Poetam Romanos, non iure factos heredes Attali, vetus Scholiastes observat. Vide Liv. l. 58. Appian. bell. civ. l. 1. Plut. in Graccho. Berneggerum, ad Florum l. 2. c. 20. N. 2. 6. Sed Grotius docet, regna quaedam alienari posse, l. 1. de Iure B. ac P. et l. 3. c. 20. Unde Attalicae vestes pro splendidis, item conditiones Attalicae pro ingentibus divitiis. Horat. l. 1. Od. 1. v. 12.

ATTALUS [4] Arianus, Praefectus Romae, cum eam secunda [orig: secundâ] vice Alaricus obsideret. Apud hunc tantum valuit, ut Imperatorem eum proclamare Senatus fuerit coactus. Hinc ingentes homini spiritus, et Legatio Honorii, dimidium Imperii offerentis, insolenter reiecta. Sed vertente anno [orig: annô] ab ipso Alarico depositus est, A. C. 410. Mox, hoc [orig: hôc] mortuo [orig: mortuô], resumpsit in Gallia vires, sed in Hispaniam transiens, A. C. 415. captus et ad Honorium deductus est, qui manu solum ipsi abscissa [orig: abscissâ] eum coetera vivere permisit, militibusque eius veniam dedit. L. 11. et 12. de indulg. crim. Cod. Theodos. Orosius l. 7. c. 42. Zosimus, l. 6. Sozom. l. 9.

ATTALUS [5] Agrianorum et Cretensium sagittariorum, in exercitu Alexandri Magni, Dux. Curt. l. 4. c. 13. Forte hic est, quem scribit l. 8. c. 13. Alexandro Magno fuisse aequalem et haud disparem habitu oris et corporis.

ATTALUS [6] Macedo, infensissimus hostis Alexandro. Quin. Curtius l. 6. c. 9. Fuit et Attalus quidam Philosophus; Senecae praeceptor. ep. 108. Tempore Tiberii. Item Martyr nobilis, de quo vide sis Euseb. l. 5. c. 3.

ATTALUS [7] Presbyter, subscripsit Niceno concilio, in errore tamen pertinaciter perseverans, Concilio [orig: Conciliô] Aquileiae habito [orig: habitô] damnatus est. A. C. 381.

ATTALUS [8] Martyr, sub Antonino Philosopho, tostus in ferrea ignea cathedra, exclamavit: Ecce hoc est homines vorare, quod vos facitis: nos vero nec homines voramus, nec aliud quiddam mali facimus, Christianis enim in Gallia tum Thyestea convivia et Oedipodei incestus per calumniam attributi, circa A. C. 70. Idem Alcibiadem martyrem, ob delectum ciborum, reprehendit. Vide Euseb. l. 4. c. 25.

ATTANULUM in Isidori Glossis et aliis a)nekdo/tois2, genus vasis, pro quo Attanuvium legitur, apud abbreviatorem Festi Paulum: qui poculi si ctilis genus interpretatur, quo [orig: quô] in sacrificiis olim Sacerdotes usi fuerint. Ex Graeco a)/ttanon, quod th/ganon significat, sartago. Unde a)ttani/tai panes et placentae Salmas. ad Solin. p. 830.

ATTARRAS ex Praetoribus Alexandri Magni, qui participes coniurationis Dymno comprehendit. Curt. l. 6. c. 8.

ATTASINI Maslagetarum, et Sacarum gens. Strab. Sogdianae populi. Plinio, l. 6. c. 16.

ATTEGIA Latinis idem quod Graecis h( skhnh\, item h( kalu/bh, de qua voce vide infra in Calyba: ab adtegendo vel attegendo. Hinc Iuvenalis Attegias vocavit mapalia Maurorum rotunda, Sat. 14. v. 196.

ATTEJUS [1] Capito, ingenti rerum usu, et Romani iuris peritia [orig: peritiâ], ad consularem dignitatem sub Augusto, evectus est. Scripsit quaedam ad Ius spectantia. Pomponius l. 1. de orig. Iuris. Tacit. Annal. l. 3. c. 75.

ATTEJUS [2] Philologus, libertinus, Athenis natus, quem Capito Atteius I. C. eius Patronus, inter Grammaticos Rhetorem, et inter Rhetores Grammaticum fuisse ait, quem iuvisse Sallustium in scribendo auctor est Pollio, qui ab illo eloquentiam didicit. Scripsit quaedam, ut. An Aeneas amaverit Didonem? Charisius l. 1. Sueton. de Illustr. Grammat. c. 22.

ATTEJUS [3] Praetextatus, nobilis Grammaticus Latinus. Sueton. Ibid. c. 7.

ATTEJUS [4] Sanotus, Commodi Imperatoris praeceptor et orator. Lamprid. in Commodo c. 1. Melius Atteius Sanctus.

ATTENIUM vulgo ATTENY, oppid. Asiae, in India citeriori et regno Decans. Aliis est Attony; distatque ab urbe Visiapor 22. leuc. circiter.

ATTENUATAE Sortes, apud Livium l. 21. c. 62. inter prodigia recensentur. Graece i)sxnagqei=sai, vel meiwqei=sai, h. e. minores factae. Ovid. l. 1. Artis am. v. 735.

Nempe in ostentis, ut et somniis, omnia maiora et auctiora videre, laetum ac prosperum iudicant Aruspices et *)oneirokri/tai: Contra triste ostentum est, si qua res solito [orig: solitô] minor et tenuatior defectiorque apparet. Sic quadrigae fictiles praeparatae in fastigium delubri Iovis Capitolini, quod in fornace crevissent, felix fortunatumque omen rebus Romanis portenderunt, apud Plin. l. 28. c. 2. Et Perdiccae, uni ex Temenidis, panis, qui eius nomine coquebatur, in furno duplo maior factus, Regnum Macedoniae attulit. Contra Praenestinae sortes extenuatae d. l. exitum tristem denuntiavere [orig: denuntiavêre]. Quod idem de Somniis iudicium, penes Interpretes eorum veteres. Membrum aliquod, aut aliud quodcumque per quietem solito maius et au ctius visum laeta significat: attenuatum, contractum et emaciatum contra. Quo pertinent septem opimae vaccae et septem macie defectae, quas e flumine ascendentes Rex Aegyptius vidit, in Sacris etc. Vide Salmas. ad Solin. p. 692.

ATTER vulgo ATTERSEE, lacus German. qui aliis Schwarzsee, in Archiepiscopatu Salisburgensi. Eum praeterluit fluv. Aeger, in confinio Austriae.

ATTERI de gemmis, idem quod poliri, Graece smh/xesqai est: a quo diversum scalpi, glu/fesqai, vide infra.

ATTES Calai Phrygis fil. impotens generandi a matre genitus, qui, cum adolevisset, in Lydiam demigravit, et Matris Deum [orig: Deûm] orgia apud Lydos peregit. Quare cum ob id in honore esset, Iuppiter ei invidens, suem immisit, qui Lydorum labores, et opera diripiebat: et cum alios plures, tum ipsum Atten interemit. Pausan. in Achaicis.

ATTHIS Cranai filia, quae et Attica, a qua regio eiusdem nominis dicta, cum prius Actica diceretur, sive ab Actaeo Rege, ut Lycophroni et Phavorino placet, sive ab *)akth\ litus, quod ea regio magna ex parte litoralis sit. Atthis etiam insul. ubi Telamon habitavit. Apollonius Argonaut l. 1.

Quin et Atthis Poetis luscinia dicitur, in quo fit allusio ad fabulam, qua Philomela, Pandionis Atheniensium Regis filia, in hanc avem dicitur transformata. Martial. l. 1. Epigr. v. 9.

Item Atthis, Historia rerum Atticarum. Strab. l. 5. *(oi th\n *)atqi/da suggra\yantes2. Eam autem multi scripserunt, ut Philochorus, quem laudant Diowys. et Athenaeus. Androtion, quem Pausanias. l. 1. Hellanici etiam *)atqi/da citari video a Grammaticis. Citatur et Amelesagorae Atthis. Casaubon.

ATTIANUS praenomine Caelius, inter Tutores Adriani Caesaris, memoratur Aelio Spartiano in Vita huius: c. 1. Ulpium Traianum et Calium Attianum Equitem Romanum, Tutores habuit; Ita enim optimi libri, cum vulgatae Editiones Tatianum habeant. Sed et Xiphilinus *)attiano\n vocat; Unde dubium non est, quin *tatiano\s2, apud Zonaram, sit corruptum. Cum hoc perperam Titianum, qui collega Gallicani fuit in Consulatu, eundem nonnulli faciunt: diserte enim distinguit Spartianus infra c. 15. Atque adeo prope cunctos vel amicissimos, vel eos, quos summis honoribus evexit, postea ut hostium loco [orig: locô] habuit, ut Attianum et Nepotem et Septicium Clarum. Nam Eudaemonem prius conscium Imperii ad egestatem perduxit. Polyaenum et Marcellum ad mortern voluntariam coegit. Heliodorum famosissimis literis lacessivit. Titianum, ut conscium tyrannidis, et argui passus est et proscribi. Vide Salmas. ad Histor. Aug. loc. cit.

ATTICA hodie Ducato di Sethines, regio Achaiae, sive Helladis in angulo Orientali et Australi, quae et Mopsopia et Cecropia dicta est, in qua Athenae, urbs olim totius Graeciae clarissima. Hinc Atticus adiect. Ovid. Trist. l. 5. El. 4. v. 29.

--- --- - O dulcior illo [orig: illô]
Melle, quod in ceris Attica ponit apis.

Mel enim Atticum in pretio apud veteres. Diophanes in Geoponicis, l. 15. a)/riston me/li to\ *)attiko\n, kai\ tou= *)attikou= to\ *(umh/tteion. Dio Chrysost. Orat. 32. de melle Attico, kaqarwta/tou, i. e. purissimi. Sil. Ital. l. 14. ut mel Siculum hyperbolice amplificaret, v. 200. dixit:

Idem l. 2. v. 217. s. celebrat examina Cecropii Hymetti. Virg. Georg. l. 4. v. 177.

Ideo Val. Flac. l. 1. Argonaut. v. 397. vocat Hymetton dulcem, et Papinius l. 12. Theb. v. 622. olentem. Martial. l. 13. Epigr. 104.

Hoc tibi Thesei populatrix mittit Hymetti
Pallados a silvis nobile nectar apis.

Philo (nescio an Iudaeus) celebrat apes Cecropidas apud Galenum, l. 9. de Compos. Pharm. Queritur Synesius, ep. 136. Athenas olim domicilium sapientum, tantum iam celebrari apiariis, et Hymetti ferias frequentari, non theatri. Et Plat. in Critia, de hac parte orbis, *tw=n ga/r o)rw=n e)stin a(\ nu=n me\n e)/xei meli/ttais2 mo/nais2 trofh\n. Porro Attici pluribus elogiis celebrantur. Atticus testis, pro incorruptissimo, et probatissimo, teste Diogeniano [orig: Diogenianô]. Attica fides, quoque apud Vellei. l. 2. c. 23. proverbialiter de fide integra et incortupta dicitur. Attica Musa, pro eleganti et venusta. Contra Advena Atticus, in eos, qui sunt violenti in vicinos, dicitur, quod Attici quondam vicinos populos sedibus suis pellerent. Sed et Attici, praesertim Athenienses, lucri et munerum cupidissimi fuere [orig: fuêre], adeo ut apud Aristophanem, teste Diogeniano [orig: Diogenianô], proverbio [orig: proverbiô] dicatur,