CAMENA Early Modern Latin Texts

JOH. JACOBI HOFMANNI SS. Th. Doct. Profess. Histor. et Graec. Ling. in Academ Basil. LEXICON VNIVERSALE, HISTORIAM SACRAM ET PROFANAM Omnis aevi, omniumque Gentium; CHRONOLOGIAM AD HAEC VSQVE TEMPORA; GEOGRAPHIAM ET VETERIS ET NOVI ORBIS; PRINCIPVM PER OMNES TERRAS FAMILIARVM Ab omni memoria repetitam GENEALOGIAM; Tum MYTHOLOGIAM, RITVS, CAERIMONIAS, Omnemque Veterum Antiquitatem, ex Philologiae fontibus haustam; VIRORVM, INGENIO ATQVE ERVDITIONE CELEBRIVM Enarrationem copiosissimam; Praeterea ANIMALIVM, PLANTARVM, METALLORVM, LAPIDVM, GEMMARVM, Nomina, Naturas, Vires, Explanans. EDITION ABSOLVTISSIMA, Praeter Supplementa, et Additiones, antea seorsum editas, nunc suis locis ac ordini insertas, VBERRIMIS ACCESSIONIBVS, IPSIVS AVCTORIS MANV novissime lucubratis, tertia parte, quam antehac, AVCTIOR, LOCVPLETIOR: INDICIBVS ATQVE CATALOGIS REGVM, PRINCIPVM, POPVLORVM, TEMPORVM, VIRORVM ET FEMINARVM ILLVSTRIVM, ANIMALIVM, PLANTARVM; Tum praecipue NOMINVM, QVIBVS REGIONES, VRBES, MONTES, FLVMINA, etc in omnibus terris, vernacula et vigenti hodie ubique lingua appellantur; Caeterarum denique rerum memorabilium, ACCVRATISSIMIS INSTRVCTA. TOMVS PRIMVS Literas A, B, C, continens. [gap: illustration] LVGDVNI BATAVORVM, Apud JACOB. HACKIVM, CORNEL. BOVTESTEYN, PETR. VANDER AA, et JORD. LVCHTMANS. MDC XCVIII. Cum peculiari Praepott. D. D. Ordinum Hollandiae et West-Frisiae Privilegio.

AURELIOPOLIS urbs Asiae minoris Episcopalis sub Archiepiscopo Ephesino, Miraeus.

AURELIUS [2] Carus, Roman. Imperat. cum biennio [orig: bienniô] regnasset [orig: regnâsset], in castris supra fluv. Tigridem exanimatus fulmine occubuit. Flav. Vopiscus.

AURELIUS [3] V. Rex Oviedi, post Troilam fratrem, iussu suo [orig: suô], Toleti occisum. Pacem ab Abderamo tributo [orig: tributô] annuo [orig: annuô] et magno [orig: magnô] virginum numero [orig: numerô] redemit. Obiit A. c. 775. regni 7. Rodericus, Mariana. l. 7. c. 6.

AURELIUS [6] Alexander, urbe Arcena [orig: Arcenâ] genitus, Varii filius, Varii nepos consobrinus Heliogabali, hoc [orig: hôc] occiso [orig: occisô], accepit Imperium. Vide Ael. Lamprid. in Vita Alexandri Severi, c. 1. ut et in voce hac.

AURELIUS [7] Alexander, optimus fuit aruspex, augur excellens, musicus insignis, qui orationem eruditissime scripsit. Quibus rebus tantam impendit operam, ut consueverit in conviviis legentes audire, vel aliis vescentibus legere.

AURELIUS [8] Ambrosius, civis Roman. Britonum Dux, Saxones, Reginae gratia [orig: gratiâ] superbos, et aliquoties victores, fundit fugatque, uno in praelio Horsa [orig: Horsâ], in altero Hengisto [orig: Hengistô] interempto [orig: interemptô], A. C. 456. Polydorus Virg. Hist. l. 3. Occubuit postmodum, in praelio cum Osca et Othamo, Hengisti filiis, Rege Vortimero [orig: Vortimerô] in turre quadam combusto [orig: combustô], cui Utherius Pendracus successit. Idem. Vide Ambrosius.

AURELIUS [10] Apollinaris, Iamborum Scriptor, Cari Imperatoris gesta in literas retulit, ab huius filio Numeriano itidem Imperat. victus. Vopics. in Numeriano, c. 11. Versu autem (hic Imperator) talis fuit, ut omnes Poetas sui temporis vicerit. Nam et cum Olympio Nemesiano condendit --- et Aurelium Apollinarem, Iamborum Scriptorem, qui patris eius gesta in literas retulit, iisdam, quae recitaverat, editis, veluti radio [orig: radiô] Solis obtexit.

AURELIUS [11] Augustinus, natione Afer, Tagaste in Numidia natus, matre Monica [orig: Monicâ], patre Patricio [orig: Patriciô], Episcopus Hipponensis: Latinorum Theologorum Coryphaeus, Illyrico, Validissimus Haereticorum malleus, Bernardo; Magnum illud Africae decus, Iac. Reihingio. De eodem erasmus in Epist. praefixa operibus Augustini: In Athanasio, inquit, suspicimus seriam ac sedulam docendi perspicuitatem; in Basilio, praeter subtilitatem, exosculamur piam ac mitem suaviloquentiam: in huius sodali Chrysostomo sponte profluentem oraionis copiam amplectimur; in Cypriano Spiritum vener amur martyrio [orig: martyriô] dignum; in Hilario grandi materiae parem gradiloquentiam; atque ut ita loquar cothurnum admiramur; in Ambrosio dulces quosdam aculeos et Episcopo [orig: Episcopô] dignam amamus urecundiam; in Hieronymo divitem Scripturarum penum optimo [orig: optimô] iure laudamus; in Gregorio puram nulloque [orig: nullôque] fuco [orig: fucô] contaminatam sanctimoniam agnoscimus etc. In Augustiano haec omnia, avasi voluerit opulentus ille Spiritus iuxta ac benignus, in una tabula vividum quoddam Episcopi exemplar repraesentare, omnibus virtutum numeris absolutum. Obiit A. C. 433. aetat. 76. secudum alios A. C. 430. in obsidione civitatis Hipponae. Eius opera variis in locis, vicibusque sunt excusa, tom. 10. vel 11. fol. Editiones praecipuae sunt Basileensis Frobeniana A. C. 1529. Antverpiensis Plantiniana A. C. 1577. et Parisiensis sub signo Magnae navis A. C. 1586. et 11. tomis ibidem A. C. 1637. Labbaeus. Vide plura in voce Augustinus.

AURELIUS [12] Brandolinus, cognomine Lippus Florentinus, auctor Historiae V. T. etc. obiit A. C. 1498.

AURELIUS [17] Fulvius, fil. Titii Aurelii Fulvii bis Consulis, et ipse fuit Consul, homo castus et integer, pater Antomini Pii Imperatoris ex Arria Fadilla, Iul. Capitolin. in Antonino Pio. c. 1. Regius codex semper habet Fulvus, quod Consularibus Fastis firmatur. Casaubon. ad Capitolin.

AURELIUS [18] Fuscus, Consularis primae sententiae, apud Pollionem in XXX. Tyrann. c. 21. Lege Arellius et vide ibi.

AURELIUS [19] Gordianus, Consul. Roman. apud Flav. Vopisc. in Aureliano. c. 41.

AURELIUS [21] Olympicus Nemesianus, Poeta, Afer genere, patria [orig: patriâ] Carthaginensis, florivit sub Caro, eiusque fil. Carino et Numeriano. Scripsit Cynegetica, Nautica, et halieutica. Nic. Lloydius. Eclogas quasdam, Lilius Girald. de Poet.

P. AURELIUS Opilius, Musas scripsit, A. Gell. l. 1. c. 25. Videatur Cossiodorus, Prudentius, etc.

AURELIUS [23] Philippus, ex praeceptoribus Alex. Severti, cuius vitam scripsit. Lamprid. in Severo. c. 3.

AURELIUS [24] Probus, baphiorum praepositus, inventor generis purpurae longe clarissimi, quae ab eo nomen accepit. Ael. Lamprid. in Alexandro Sev. c. 40. Purpurae clarissimae --- ad vendendum gravissimus exactor fuit: ita ut Alexandrina purpura hodieque dicatur, quae vulgo Probiana dicitur, idcirco quod Aurelius Probus baphiis praepositus id genus muricis reperisset. Sensus est, Clarissimae purpurae genus, Probianum vulgo sua [orig: suâ] aerate appellatum ab inventore quodam Probo, Alexandrinum etiam fuisse dictum de nomine Alexandri, quippe quo [orig: quô] nomine clara omnis purpura in genere dicebatur, adeo que et specis haec muricis, vulgo Probiani dicti. Salmas. ad Lamprid. loc. cit.

in agendis causis, demum ad Praefecturam Theodosii patrocinio [orig: patrociniô] conscendit. Scripsit egregia opuscula eleganti carmine, quae exstant.

AURELIUS [26] Verus, Historicus Latin. Severi vitam scripsit. Vixit sub Diocletiani. Lamprid. in Alex. Severo.

AURELIUS [27] Victor, cognomine Primus, Historicus. Iul. Capitolin. in Macrino, c. 4.

AURELIUS [28] Victor Sextus, sub Iuliano Apostata, scripsit Historiam virorum illustrium a Procante ad Caesarem, Vitas Caesarum, de origine gentis Roman. etc. Voss. de Hist. Lat. l. 2. c. 8. Vide et Sextus.

L. AURELIUS Ceionius Commodus Verus Antoninus, ab Adriano Imperatore adoptatus, ante ipsum tamen mortem obiit, dictus etiam Aelius Verus; vide in huius Vita Ael. Spartian. c. 2.

M. AURELIUS [2] Antoninus Bassianus, fil. maior natu Severi Imperatoris Patre contra Albinum eunte, Caesar, apposito [orig: appositô] Aurelii Antonini nomine, appellatus, post obitum Patris ad Imperium pervenit, Antonini Caracallae nomine insignis. Vide ibi.

M. AURELIUS [3] Claudius, in Inscr. quae Benaci exstat, ab Onuphrio observata [orig: observatâ], dictus est, qui in nummis passim Fl. Claudius nominatur, eodem [orig: eôdem] teste, Imperator huius nominis secundus, cuius vitam Treb. Pollio literis consignavit. Vide in voce Claudius II.

T. AURELIUS Fulvius, per honores diversos ad secundum Consulatum et praefecturam urbis pervenit, avus per Aurelium Fulvium fil. de quo supra, Titi Aurelii Fulvii Boionii Antonini Pii Imperatoris, cuius sub nomine Antonini Pii vitam scripsit Iul. Capitolin. Fulvum alios habere, diximus supra.

S. AURELIUS Victor, epitomen vitae Imperatorum edidit, sub Arcadio et Honorio. Voss. Hist. Lat. l. 2. c. 15.

AUREM perforandi ritus, in perpetuae servitutis signum, occurrit Exodi c. 21. v. 5. et. 6. Quod si dixerit servus, Diligo dominum meum, et uxorem ac liberos, non egrediar liber: Offeret eum dominus Diis, et applicabitur ad ostium et postes, perforabitque autem eius subula [orig: subulâ], et erit ei servus in saeculum. Haec nempe forma erat apud Israelitas mancipationis continuatae, postquam servus publice protestatus effet, se certo [orig: certô] consilio [orig: consiliô] sibi libertatem suam abiudicare; quod herus adductum eum ad postem et ianuam, eidem ianuae vel posti eum applicaret; et subula [orig: subulâ] autem perforater. Qualis autem ianua hic [orig: hîc] intelligenda sit, an porta publica civitatis, quod ibi exercerentur iudicia: an ianua domus domini, sub cuius potestate manebat servus, non abeo omnibus liquet. Tremellius et Iunius de posteriore verba haec capiunt: ut et Vulgata, Deuteron. c. 15. v. 17. ubi Persorabis, inquit, aurem eius in ianua domus tuae; quae vera interpretatio est. Per hanc enim applicationem servi ad ostium vel postem domus heri, significabatur eum domui heri sui quasi fixo mancipari, ut numquam domo [orig: domô] exire posset, sine heri venia. Auris vero perforabatur in huius rei symbolum: cum enim Auris oboedientiae sit hiroglyphicum et servitutis, melius perpetua servitus significari non potuit. Hinc est, quod in Onirocriticis, somniare plures aures, aut asininas aures habere, servitutem diuturnam portendere dicitur. Admonebatur igitur hoc [orig: hôc] ritu servus perpertuae oboedientiae, qua [orig: quâ] heri sui mandata, etsi aliquando dura et gravia, et velut aures terebrantia, excipere et exsequi deberet. Ad quem morem, David Christi typum gerens, videtur allusisse, Ps. 40. v. 7. [gap: Hebrew word(s)] Aznajim Karitali h. e. aures perfodisti mihi. Quasi diceret, habebis me perpetuo addictum tibi servum, atque obsequentem, ut illi heris suis addicuntur, quibus auris perforatur etc. Vide Andr. Rivetum Com. in Exodum dicto [orig: dictô] l. et infra aliquid, ubi de Libertis, it. voce Subula. In India Bramidae duodecim dies natis, aures eorum similiter Perforantes, tribuunt nomina. Tapnyarum etiam pueri octavo [orig: octavô] circiter anno, quoad auriculas et Labium inferius perforati, hac [orig: hâc] ratione demum in hominum numerum dicuntur adscisci, verba sunt Io. Christiani Sagittarii Corpusculo Historico-Heraldico p. 57. Alia perforatio Aurium a luxu est: in utroque seux. De masculo, vide supra, ubi de Achillis statua. De femineo sic Plin. l. 11. c. 37. Non in alia parte feminis maius impendium, margaritis dependentibus: et l. 9. c. 35. Et procertoribus (margaritis) sua gratia est, elenchos appellant fastigata [orig: fastigatâ] longitudine, alabastroum figura [orig: figurâ] in peniorum orbem desinentes. Hos digitis suspendere ac binos et ternos auribus, feminarum gloria est. Vide infra ubi de Inauribus. Atque hinc Aurium fenestrae memorantur Iuvenali Sat. 1. v. 104.

Hic [orig: Hîc] enim Dalechampius, ritum in Oriente viris usitatum, aurum in aribus gestandi, indigitari ait, Annotat. ad Plinium. Qua de re vide infra, ubi de Fenestratis Auribus. Sed et Fores in auribus videbimus suo [orig: suô] loco [orig: locô].

per AUREM testes attrahendi ritus occurrit L. Baivarior. tit. 15. c. 2. Ille testis per autem debet esse tracuts, quia sic habet. Lex vestra. Item tit. 16. c. 2. et. 6. In Charta, exarata ann. 35. Caroli M. in Metropoli Salisburg. Tom. III. p. 322. Coram residentibus et adstantibus multis et testes usu Baioariourm per aures ex utriusque partibus tracti. etc. Sic aures torquendi et alapas dandi mos, in L. Ripuariorum memoratur tit. 60. §. 1. Ad locum traditionis cum eodem numero pueris accedat --- et sic eis praesentibus pretium tradat, et possessionem accipiat, et unicuique de parvulis alapas donet et torqueat auriculas, ut ei postea testimonium praebeant. Vide quoque LL. Alemann. tit. 94. E quibus discimus, olim testibus vellicatas et tractas aures et alapas inflictas, quo testimonii a se editi vel edendi memoriam servarent: quod apud priscos Romanos in usu fuisse legimus. Qui enim in ius vocabat, ei, cui htem intendebat, denuntiabat, ut ad Praetorem veniret: qui si parebat, Praetor adibatur, sin minus, qui vocabat, testem adducebat, eiusque auriculam vellebat, atque ita adversario iniciebat manum. Alioqui nisi antestatus esset,

manum inicere et ad Praetorem Iudicemque eum rapere non licebat, eratque iniuriarum actio adversus eum, qui secus fecerat, comparata. Plautus in Persa, Actu. 4. sc. 9. v. 10.

Do. Nonne antestaris? Sa. Tuan'ego causa, carnufex
Cuiquam Mertali libero aures atteram?

vide quoque Horat. l. 1. Sat. 9. v. 76. Meminit eiusdem ritus Clemens quoque Alex. l. 5. Strom. facitque eo Lapillus antiquus Guidonis Laurini, cui insculpta erat manus atterens auriculam, cum hac inscript. MNHMONEYE i. e. Memor esto, uti refert Raevardus ad LL. XII. Tabb. c. 5. apud Car. du Fresne Glossar. Plura vide supra passim, inprimis ubi de Antestandiritu, ut et infra, in voce Auris.

AUREOLAE in Ecclesia Romana, dicuntur praempta alterius vitae, quae, prae reliquis beatis, iis collatum iri, qui opera, ut vocant, supererogationis, praestiterint, aiunt. De his Iosephus Angles in 4. sent. dist. 49. artic. 6. conclus. ult. Quod in corporibus Virginum, inquit, Martyrum atque Doctorum, erunt insignia quaedam, quibus huiusmod Aureolas in Anima habere prae se ferent: quodque Virgines in capite aliquam coronulam albam: Martyres rubeam, et Doctores viridem gestabunt. Qua de re cum aliter sentiret Glaudius Sequentous, dicens, Aureolam illam esse novorum Scholasticorum inventum, de quo Patres nusquam sunt locuit, nec etram prim Scholae Doctores; cuius in Scriptura fundamentum nullum reperitur, a Sorbona atro [orig: atrô] notatus est calculo [orig: calculô], uti refert Rivet. Summ. Controv. Tract. 2. quaest. 58. Rem decidit Augustin. in Psalm. 102 Ergo coronat te, ait, qui dona sua coronat, non merita tua. Plus omnibus illis laboravi, ait Apostolus, sed vide quid adiunxit, non ego, sed gratia Dei mecum. Et post labores omnes exspectat ipsam coronam, et dicit, Bonum agonem certavi, fidem servavi, cumsum consummavi. De cetero reposita est mihi corona iustitiae, quam mihi reddet Domnius in illa die iustus Iudex. Quare? quia agonem certavi. Quare? quia cursum consummavi. Quare? quid fidem servavi. Unde certasti? unde fidem servasti? non autem ego, sed gratia Dei mecum. Et go quod coronaris, illius misericordia [orig: misericordiâ] coroniaris. Vide quoque eum Tom. VII. de gratia et libero arbitr. ad Valentinianum c. 6.

AUREOLI [1] Homines, apud Veteres pro praestantibus, quemadmodum Graecis xru/seoi i. e. Aurei. Imprimis vero id nominis virtutis ergo bonis pugnatoribus seu propugnatoribus, in ludo gladiatorio, tributum; Unde Cecrops Aureolus, Veiento Aureolus, cognominati, ut indigitaretur, bonos illos pugnatores, et in Arte gladiatoria primos esse. Treb. Pollio in Claudio c. 5. Gallus Antiparter --- principium de Aureolo sic habuit, venimus ad Imperatorem nominis sui. Magna videlicet eius virtus, ab auro nomen accipere. At ego scio, saepius inter gladiatores bonis pugnatoribus (Pal. habet Propugnatoribus) hoc nomen appositum. Vide Salams. ad loc. et supra in Aurei.

AUREOLI [2] Pisces, Sinnensium deliciae. Iis celebris lacus est 200. iugerum in monte Cienking, prope Changhoa, in Chekiang provinc. sub rube Hangcheu seu Quinsai. Fulvi sunt coloris et per certa intervalla aureis quodammodo lineis intersecta micat cutis, totumque dorsum aureo [orig: aureô] veluit pulvere inspersum est. Magnitudo eorum digtium non excedit et tamen trifurcata, bifurcata, subinde etiam simplici et latiori cauda [orig: caudâ] armati sunt; unde aspectu iucundissimi, magnoque apud Sinenses in pretio; quos prio studiose domi aut in viridariis alunt, pulcherrimis ad id adornatis vasis. Certe iis subinde Magnates ipsi manu sua [orig: suâ] cibum porrigere folent; tum quasi nossent [orig: nôssent], cui domino ferviant, quantamque suo [orig: suô] aspectu voluptatem illi concilient, saepe cum adest colludunt. Cum itaque omnibus ex partibus, quas Sinenses expetunt perfecti sint, ad duos tresque aureos unius quandoque pretium ascendit. Auctor Anoyymus Sinae et Europae c. 42.

AUREOLIUM castrum agri Faventini, Oriolo, inter Faventiam et mutilum, a Faventia 4. mill. pass. Antiqui tradunt.

AUREOLUS Illyrici Tyrannus, ad Mediolanum victus, caesusque, a Claudio Dalmata, sub Gallieno Imperatore circa A. C. 370. Eutrop. l. 9.

AUREOLUS Pons apud quem, teste Trebellio [orig: Trebelliô], Aureolus Tyrannus a Claudio Imperatore interfectus fuit A. C. 270. Bapt. Egnatius ait, eum in agro Mediolanensi extare, vulgoque Pontirolo, aliis Pontirvolo, vocari. Pagus Ducatus Mediolanensis in Addua Glarea, regiuncula in confinio Bergomensis agri. Magnius.

AUREUS [1] monetae Romanae nomen. Postquam einm argento [orig: argentô] iam quoque sordescebant digiti, decidua [orig: deciduâ], ut Plin. l. 33. c. 3. ait, materia [orig: materiâ] et in nummis mundities auri placuit, percusus est nummus Aureus, anno [orig: annô], ut idem adnotat 12. post argentem, et simpliciter Aureus appellatus est, quippe, cur nominibus hi nummi separarentur, causa [orig: causâ] nulla [orig: nullâ] exsistente, cum omnes unius generis ac indicaturae essent; et semisses ac tremisses aurei demum ab Alexandro Sev. introducti sint, quo [orig: quô] tempore Solidus dictus. Primus semper 25. denarirum fuit nummorum sestertiorum centum. Unde quae dena sestertia effert Tacitus; ea dicuntur Ulpiano centeni Aurei, maximum patrocinii forensis e legibus honorarium; Licita autem quantitas intelligitur pro singulis causis, usque ad centum aureos, l. 1. ff. §. 12. de extraord. cognit. Hoc pretium eius: pondus quod attinet, Aureus Romanus ex constituto pondere duorum denariorum et victoriati non multo [orig: multô] minor, semper autem gravior statete Attico [orig: Atticô] fuit, quidqui avarita et malae artes vel his vel illis detererent adeo que didrachmus male a quibusdam asseritur. Seu, septem scriptulorum et quintae scriptuli erat, ac 40. feriebantur e libra: Septies enim quadraginta sunt 280. quadraginta quintae partes, scriptuli faciunt octo scriptula integra: ita fiunt 288. scriptula librae. Pretium tamen Aureo, et dictum, erat 25. denariorum, quasi septem scriptulis et simplio [orig: simpliô] vel dimidiato [orig: dimidiatô] scriptulo [orig: scriptulô] constaret, ut imputarentur in libram nummariam trecenta scriptula: quae respondent 3000. scriptulorum

argenti, h. e. mille denariis, 4000. sestertium nummum. Raris utique sub Imperatoribus inerat accessio illa super septimum scriptulum: ut solent officinae nimium lucrum non contemnendum putare. Itaque, canescente Imperio [orig: Imperiô], pondus illud paulatim recisius, vix ut staterem didrachmum veterem Atticum aequaret, quum tamen 25. denariorum ei pretium maneret, molliorem occasionem dedit Constantino, ut pleraque alia, sic et nummos et proportionem inter aurum, argentum, aes, consuetudine iam latenter mutatam, decreto [orig: decretô] mutandi. Solidum itaque pro Aureo fecit, quaternorum scriptulorum seu 24. siliquarum; quales 72. librae, sex unciae auri attribuebantur; pretio nummi prioris ex proportione, quae olim inter aurum et argentum fuerat, quasi tredecim denariorum et duorum obolorum. Sed hos denarios etiam abolevit idem, et pro illis Milliarenses introduxit, graviores denario [orig: denariô], 28. siliquarum et 4. quintarum siliquae; quum denarius 18. tantum siliquarum fuisset, etc. Sic aurum ex proportione ad argentum decupla, quae sub Consulibus et prioribus Principibus obtinuerat, crevit eo, ut una pars auri quatuordecim et amplius commutaretur paribus partibus argenti; Libra argenti, continens Millairenses 60. aestimaretur quinis solidis, et ita 14. argenti librae responderent 70. solidis: h. e. minus duobus solidis, quam librae: quum prius 10. argenti librae unam auri et quatuor Aurei tanto [orig: tantô] graviores libram argenti aequassent [orig: aequâssent], etc. Vide de his prolixe disputantem Ioh. Fred. Gronovium de Pecun. Vet. l. 4. c. inprimis 13. Eandem monetam Aureolum quoque appellatam fuisse, docet Eryc. Puteanus Pecun. vet. rat. c. 4. quam diminutionem Martialis amavit non uno in loco: unus hic [orig: hîc] suffecerit, l. 11. Epigr. 28. v. 12.

Idem Gronovius alibi sic: Aureus Romanus, quinque et viginti denariorum pretio, uniformis semper fuit, et proin, quia non nisi una eius species fuit, non nisi Aureus vocatus est: Cum contra Argenter trium essent generum denarii, victoriati et sestertii. Aliud autem fuit Aureus Denarius, qui non Romanae, sed peregrinae monetae fuit species, velut h(mi/xrusoi Aettici, seu dimidiati stateres Graecorum. Fuit autem Aureus Roman. statere Attico [orig: Atticô], qui sicut et Croesius ac Philippeus et Daricus, didrachmus erat, maior ac gravior; nostro [orig: nostrô] duplo [orig: duplô] et quasi dimidiato [orig: dimidiatô] maior.

AUREUS [2] Byzantius seu Byzantinus, nomen aureae in Imperio Graeco vigentis monetae, apud Tudebodum, Lambertum Ardenseni aliosque Scriptores. A Graecis postea transiit ad Saracenos et Turcas nomen, sic tamen, ut ad Graecanicorum nummorum discrimen, Sacnacenatos Byzantios plerique mediae aetatis Scriptorum hanc monetam vocent. Sed et Maurorum quoque Hispaniae Principum Byzantii reperiuntur: ut videre est infra, ubi de Byzantiis.

AUREUS Mons [2] Hungariae, Mathecgh Lazio, cuius meminit Liber Notit. In Moesia prima, item Aurelius Victor.

AURI Adamas *)ada/mas2 Graecis, dictum est, quod cum reliquo auroso lapide (qua [orig: quâ] voce indigitatur lapis auri vena [orig: venâ] micans, Graecis li\qos2 xrusi/tis2 ) in farinam moli non potest, nec pilis ferreis comminui, ut apud Pollucem videre est. Alias Flos auri, quod optimum aurum ex eo fieret et purissimum. Hesych. *)anqe/mion, to\ enlekto\n xrusi/on. Item Auri nodus, Plin. l. 37. c. 4. Adamas diu non nisi Regibus et iis admodum paucis cognitus, ita appellatus auri nodus in metallis repertus. Nodosa videl. illa auri durities, in marmore auroso, quae purum putum aurum exhibet. Nempe grana illa auri pura, quae in metallico lapide inveniebantur, Graecis a)da/mantos2 nomine veniebant, item ke/ntrou, ut videbimus infra in voce Centrum. Cuiusmodi grana in Aethiopicis metallis non ampliora cucumeris semien reperiri solita, tradit Aristoteles, an Theophrastus, l. peri\ meta/llwn. Agatharchides in Arabia, apud Alilaeos, effossum scribit, minima [orig: minimâ] magnitudine nuclei, media [orig: mediâ] mespili, maxima [orig: maximâ] iuglandis nucis, quod nulla [orig: nullâ] purgatione et coctione indigeret, Graecis hinc a)/puron et a)/pefqon vocatum. Strabo in Hispania massas auri puri refert inveniri selibres, sed in ramentis. Idem ibidem dissectis lapidibus, inventas glebulas qhlai=s2 o(moi/as2, instar papillarum, addit. In eadem, Plinius in puteis massas inveniri prodit denas excedentes libras, palacas, an palathas (quo [orig: quô] nomine massas Graeci dicunt) indigenis dictas. De Auri puri massis, quae in Novo Orbe visebantur, quum illuc pedem primo Hispani intulerant, videndi dendi Auctores, mira de earum magnitudine narrantes etc. Uti autem in auro *)ada/mas2 puri auri granum dicebatur, quia cum reliquo lapide metallico in farinam moli non posset: ita in. argenteis fodinis ke/gxros2, vel ke/rxnos2, i. e. milium, vocabantur parva grana meri argenti, quae in vena scintillabant. Qua de re vide multis disserentem Salmas. ad Solin. p. 1075. et seqq.

AURI elimandi ars , Hebraeis jam ab antiquo innotuit, ut qua [orig: quâ] Mosen iam, in elimando vitulo aureo atque in tenuissimam scobem redigendo, usum fuisse volunt, Syrus Interpres, Chaldaei item et Arabes Exod. c. 32. v. 20. Certe Iosephus Salomonis equites narrat yh=gma xrusi/ou, i. e. scobem auream, quottidie capillis suis sic inspersisse, ut Solis repercussu illuminati splenderent, Antiqq. l. 8. c. 2. Quomodo Trebellius Gallienum crinibus suis auri scobem aspersisse, et Lamprid. c. 17. Commodum capillo [orig: capillô] semper fucato [orig: fucatô] auri ramentis et illuminato [orig: illuminatô] fuisse, tradit. Neque enim illa auri ramenta ex Tagi aut Pactoli arenis, sed ex auri massis desumpta, quas lima [orig: limâ] eradebant, ut scobem decidentem capiti inspergerent. Sic itaque et Mosem verisimile est, vitulum paulatim attrivisse, atque in scobem contudisse: unde et moluisse dicitur, quia auri ramenta tam minuta fuere [orig: fuêre], quam quae in pistrino fuere [orig: fuêre] commolita. Idem scobem hanc ideo in aquas coniecisse, et eas aquas populo bidendas obtulisse, plerisque Hebraeis dicitur, ut idololatriae reos cognosceret. Hinc Ionathan in Paraphr. Et potavit filios Israelis, inquit, et

quisquis ibi dederat vas aliquod aureum (ad vituli confectionem) in eius ore signum apparebat. Et in Tanchuma fol. 47. b et in Notis Rabbi Salomonis, hae aquae conferuntur cum aquis adulterae, tamquam eadem [orig: eâdem] vi pollentes, etc. Ad quorum sententiam valde accedit, quod aliquot retro saeculis multi docuerunt, omnes idololatriae reos, postquam aquas hausissent aurea [orig: aureâ] scobe aspersas, barba [orig: barbâ] aurea [orig: aureâ] fuisse insignes. Vide Petrum Comestorem Histor. Exodi c. 73. Nauclerum Chron. Gener. 27. Bibliorum Translat. Gall. vet. inchoatam A. C. 1289. in Notis ad d. l. ut alios omittam. Unde Petrus de Riga in Aurora sua,

Hebraeitradunt Mosen fecisse, quod audis,
Ut sciret solos hac [orig: hâc] ratione reos.
Nam rutilans auro [orig: aurô] monstrabat barba nocentes,
Dum patulo [orig: patulô] latices fluminis ore bibunt.

Sed Mosen et Levitas, habuisse notam aliquam diakritikh\n, qua [orig: quâ] vituli cultores a reliquis dignoscerent, ne pro his illi caederentur, nullo [orig: nullô] fundamento [orig: fundamentô] nititur: Universus enim populus reus fuit, ut diserte habetur Exodi c. 32. v. 3. etc. Plura hanc in rem vide apud Sam. Bochart part. prior. Hieroz. l. 2. c. 34. et infra in Aurea Barba.

AURI Flos nonnullis electrum dicitur, aurum videl. argento mixtum. Hesych et Suidas, *)anqe/mion, h)/lektron xrusi/ou. Unde Plin. l. 33. c. 4. 5. argentum auri scoriam appellat: alii spumam. Hinc ramenta in aurum spumantia apud Manilium, l. 5. de Auricoctore seu xruseyhth=|,

Parvaque ramentis faciet momenta minutis,
Pro tali ut regerat censu spumantia in aurum.

Et quia aurum mollioris naturae ad fusuram ac de facili liquatur, contra argentum difficilius et magis ignibus invictum: ac proin in auro fundendo et excoquendo extra eicitur materia durior, multo [orig: multô] argento [orig: argentô] mixta; inde Florem hunc auri seu spumam a)da/mmnta dictum quoque, nonnulli volunt. Quemadmodum in ferro aciem induratam a)da/manta etiam vocavere [orig: vocavêre] Veteres. Sed verius Auri Adamantem seu Nodum vocatum esse auri to\ ke/ntron, i. e. partem eius duriorem, velut nodum, seu micas auri purissimi, quae cum reliquo auroso lapide in farinam moli non potest, nec pilis ferreis comminui, ut diximus supra, ubi de Auri Adamante. Ex hoc electro autem, seu auri purgamento, clavi olim fiebant, in pedibus lectorum, qui et ipsi h)/lektra dicebantur. Aristophanes in Equitibus,

Aliud vero est electrum, quod idem cum succino, de quo infra: Plura vero de Auri Flore vide apud Salmas. ad Solin: p. 1081.

AURI Massa vel AURI ILLATIO vel AUREA MASSA, quod a tributariis pensitabatur, vel a vectigalium publicorum susceptoribus in massam conflatum ad sacras largitiones transmittebatur, ut est in l. 13. Cod. Theodos. de Susceptor qua [orig: quâ] Valentinianus Aug. sanxit, ut tributariis facultas esset, vel solidos solvere, vel materiam auri, quam exolvere tenerentur susceptoribus, in massam redigere: utque iidem susceptores solidos ipsos si recepissent, in massam pariter redactos, ad sacras largitiones transmitterent, sub quarum Comite militavit Primicerius aureae massae, ut est in Notit. Imperii, apud Car. du Fresne Glossar. vide quoque supra Auri Adamas.

AURI Nodus Plinio dicitur meri auri massula, in metallis reperta, quae etiam Auri Adamas, uti vidimus supra.

AURI Scobs non crinibus solum olim, potuique inspersa, ut paulo ante diximus, sed et scobe auri porticum stravit ac argenti Heliogabalus, dolens quod non posset et electri idque frequenter, quacumque fecit iter pedibus, usque ad equum vel carpentum, ut fit hodie de aeurosa harena, Ael. Lamprid in Vita Heliogabali. c. 31. vide quoque infra in voce Aurosa arena.

AURI Vena in metallis: unde aurum effodiebatur, dictum est id, quod in glarea ac reliquo lapide, marmoris instar, nitebat; marmari/zousa pe/tra, et pe/tra a)posti/lbousa, et ma/rmaron, Diodoro post Agatharchidem. De qua Plin. l. 33. c. 4. ubi de Hispaniae aurifodinis, Quod puteis foditur, Canalicium vocant, alit Canaliense: marmor id glareae inhaerens, non illo [orig: illô] modo [orig: modô], quo [orig: quô] in Oriente Sapphiro atque Thebaico aliisque in gemmis scintillat, sed micans amplexu marmoris. Nempe in sapphiro et Thebaico lapide et multis aliis gemmis auri guttae scintillant. Non eo [orig: eô] modo in glarea aurosa, vel lapide auri venis divite, aurum micat, sed in modum marmoris nitidi fulget. Cuiusmodi lapis sive marmor caedebatur; coementa in mortariis lapideis pilo [orig: pilô] ferreo [orig: ferreô] pinsebantur, donec in frusta comminuerentur, magnitudinem ervi aequantia. Ea dein frusta in molam mittebantur, ibique molebantur, adeo ut farina videretur. Postmodum aurum secernebatur, lavabatur, coquebatur, ut videre est apud Agatharchidem, Diodorum Sic. l. 3. Plinium loc. cit. Alios. Quia vero in huiusmodi lapide auroso, quem sic dicere liceat, uti Aurosam arenam, Lamprid. Heliogab. c. 31. vocat, saepe ke/ntra occurrebant, vel micae auri purissimi, quae comminui frangique non poterant, eae seligebantur, nec cum reliquo pulvere coquebantur, uti diximus supra, in voce Auri Adamas. Plura vide apud Salmas. ad Solin. p. 1075. uti de Auri coctoribus infra aliquid, ubi de Obryzo auro.

AURIA [1] Callaicorum in Hispania oppid. ad Minium fluv. hodie Orons. Quibusdam sunt Aquae calidae.

AURICHALCUM ex auro et aere, quod Graecis xalko\s2 est, multis conflata vox videtur, Festo, Servio in Aen. l. 12. v. 87. Isidoro Origin. l. 16. c. 19., Ambrosio in Apocal. c. 1. Primasio in eandem, Hesychio, aliis. Sed verum metalli huius nomen o)rei/xalkos2 est Graec. unde Latinis Orichalcum, Horatio de Arte, v. 202. Virgilio loc. cit. et Statio Theb. l. 10. Orichalcum, montanum aes: quod illi nomen Veteres ideo videntur indidisse, quia vetus erat fabula, e sylvosis montibus incendio [orig: incendiô] correptis praestantissima metalla defluxisse, ut de Galliae montibus, Athen. l. 6. de Hispaniae saltibus

Aristoteles in Mirabil. de Pyrenaeis Diodor. Sic. l. 5. etc. tradunt. Ut autem error errorem trahit, qui ab aurco colore dictum putarunt [orig: putârunt], hoc nomine designarunt [orig: designârunt] vulgare illud aes, quod cum natu aurora [orig: aurorâ] sit rubrum, admixta [orig: admixtâ] cadmia [orig: cadmiâ], flavescit: proindeque aurichalcum auro opposuerunt passim, tamquam multo [orig: multô] vilius, Servius. Cicer. Offic. l. 3. Sueton. in Vitellio c. 6. Digesta tit. de contrah. empt. L. Labeo 45. etc. Unde Apollinaris Ps. 31. v. 21.

*gamfhla\s2 cune/acon o)reixa/lkoisi xalinoi=s2,
Maxillas constringe frenis ex orichalco.

i. e. aereis. Quin hodieque Gallis aes vulgare archal dicitur, i. e. aurichalcum. At apud Veteres Orichalcum aliud fuisse, aere longe pretiosius, nec multum infra auri pretium, res ipsa clamat. Nam in Critia Platonis, Atlantidem Insul. inter coetera metalla, produxisse legimus, to\n nu=n o)nomazo( menon mo/non, to/te de\ ple/on o)nomasto\n ---- o)rei/xalkon ---- plh\n xrusou= timiw/taton, nunc solo [orig: solô] nomine notum, olim vero longe celebrius --- orichalcum --- omnium excepto [orig: exceptô] auro [orig: aurô] pretiosissimum. Inde apud veteres Poetas, inter praecipua ornamenta, cum auro aurichalcum saepe nominatur. Apud Homerum Hymno [orig: Hymnô] 5. Horae Veneri ponunt;

--- --- --- --- e)n trhtoi=si loboi=sin
*)/anqem' o)reixa/lkou xrusoi=o te timh/entos.
in auriculis perforatis
Donum (i. e. inaures) ex orichalco et auro pretioso.

--- --- Auro [orig: Aurô] squalentem alboque [orig: albôque] orichalco [orig: orichalcô]
Circumdat loricam humeris.

Sic in Plauto non semel, aurichalco contra, id fere est, quod aliis auro contra. vide eius Curcul. Act. 1. Sc. 3. v. 46. Militem Act. 3. Sc. 1. v. 63. Pseudolum Act. 2. Sc. 3. v. 22. Unde de Chrysolitis agens Plin. l. 37. c. 9. Funda [orig: Fundâ], inquit, includuntur perspicuae; ceteris subicitur aurichalcum, quondam etiam et per se gemmarum in usu. Quasi velit, aurichalcum olim et per se in usu gemmarum fuisse apud Veteres vel eo [orig: eô], auri vice, usos illos ad gemmas includendas. Coeterum tam rarum inventu nativum aurichalcum est, ut Plato illud describat loc. cit; tamquam o)nomazo/menon mo/non, solo [orig: solô] nomine notum: Imo, an vere exstet, aut vero unquam exstiterit, iam inde ab Aristotele controversa res fuit inter Scriptores, uti videre est apud Scholiasten Apollonii l. 4. v. 973. Aristotelem in Myster. Hesychium, Plinium, Tzetzen in Hesiod. Etymologum, Phavorinum, Pollucem, Alios. Tamen aes Demonesium, pro orichalco videtur esse habitum, ex Aristot. in Mirabil. ubi ex hoc aere factas statuas, in urbe Pheneo, quibus inscript. Hercules Amphitronis fil. Elide capta [orig: captâ] dedicavit, o)reixa/lkous2 dictas esse refert. Idem de aere Moslyneco suspicatus est Bochartus, quod Philosophus vocat lampro/taton kai\ leuko/taton, maxime splendes et album; quae sunt orichalci notae characteristicae. Graeci namque tam nativum, quam factitium orichalcum, album describunt. et fortasse Hebraeis inde dictum est [gap: Hebrew word(s)] nechoseth lebana i. e. aes album; atque ex eo facta fuerit Graece vox xalkoli/banos2, in Apocal. c. 1. v. 15. Sed de hac vide infra in voce Chalcolibanus. Deferebatur autem aes hoc album Tyrum, ex Tubal et Mesech, Ezech. c. 27. v. 13. De aurichalco factitio, habes apud Etymologum, xu/meusi/s2 e)sti xalkou= leukou= tou= nu=n eu( riskome/nou, ou(=tos2 ga\r skeuasi/a| tini/ gi/netai leuko\s2, fu/sei, adde ex Tzetze; pur)r(o\s2 w)/n. Chymica est fusio aeris aelbi, quod nunc reperitur: illud enim praeparatione quadam [orig: quâdam] fit album, cum natura [orig: naturâ] rubrum sit. Cuiusmodi praeparatione fiebat orichalcum, in Phrygiae urbe Andiris, uthis verbis testatur Stephanus, post Strabonem l. 13. *)/andeira po/lis2, e)n h(=| li/qos2 o*/s2 kaio/menos2 si/dhros2 gi/gnetai, ei)=ta kata\ gh=s2 tinos2 kamineuqei\s2, a)posta/zei yeuda/rguron, ei)+ta kraqei\s2 xalkw=, o)rei/xalkos2 gi/netai, Andira urbs, in qua est lapis, qui exustus fit ferrum: Dein cum terra quadam in camino excoctus pseudargyrum exsudat, atque aeri mistus postmodum fit orichalcum. Sam. Bochart. Hieroz. Part. poster. l. 6. c. ult. vide quoque infra in voce Crama.

AURICOCTORES apud Manilium, l. 5. versibus quos Scaliger pro desperatis relictos ita correxit Salmas.

Ille etiam fulvas avidus numerabit arenas,
Perfundetque novo [orig: novô] stellantia littora ponto [orig: pontô].
Parvaque ramentis faciet momenta minutis,
Pro tali ut regerat censu spumantia in aurum.
Et per lucentes cupiens prensare lapillos
Vorticibus mediis oculos immittet avaros.

Sunt, xruseyhtai/ Graecis, et simpliciter *(eyhtai/ Agatharchidi, qui ramenta auri purgata, lota et in farinam tusa vel molita ad pondus accipiebant et cocta reddebant pari ferme pondere, aut modico [orig: modicô] saltem intertrimento [orig: intertrimentô]. Diodor. Sic. ubi supra, l. 3. *to\ teleutai=on a)/lloi texni=tai paralamba/nontes2 me/trw| kai\ staqmw=| to\ sunhgme/non ei)s2 kerame/ous2 xu/trous2 e)mba/llousi, Tandem alii opifices accipientes appensa (ramenta) in catinos fictiles iniciebant, ut videl. in fornace excoquerentur. Atque hoc est quod ait Manilius v. 3. (nam duo priores ad Aurilegulos spectant) parva momenta, i. e. parvas lances, facret, ponderandis minutis momentis, ut pro tali censu reddat, ac regerat spumantia in aurum, i. e. excocta in purum putum aurum. Aurum enim, non minus ac aes et argentum, dum excoquitur, spumam eicit, quod ipsius purgamentum est. Inde et o)/bruzon aurum Graecis, quod saepius despumavit et excoctum est; ab o)bru/zein, quod idem ac bru/zein et bru/ein, seu blu/zein: unde obrussam dixere [orig: dixêre] Latini experimentum auri, quod igne sumitur, Plin. l. 33. c. 3. etc. vide Salmas. ad Solin. p. 1080.