CAMENA Early Modern Latin Texts

JOH. JACOBI HOFMANNI SS. Th. Doct. Profess. Histor. et Graec. Ling. in Academ Basil. LEXICON VNIVERSALE, HISTORIAM SACRAM ET PROFANAM Omnis aevi, omniumque Gentium; CHRONOLOGIAM AD HAEC VSQVE TEMPORA; GEOGRAPHIAM ET VETERIS ET NOVI ORBIS; PRINCIPVM PER OMNES TERRAS FAMILIARVM Ab omni memoria repetitam GENEALOGIAM; Tum MYTHOLOGIAM, RITVS, CAERIMONIAS, Omnemque Veterum Antiquitatem, ex Philologiae fontibus haustam; VIRORVM, INGENIO ATQVE ERVDITIONE CELEBRIVM Enarrationem copiosissimam; Praeterea ANIMALIVM, PLANTARVM, METALLORVM, LAPIDVM, GEMMARVM, Nomina, Naturas, Vires, Explanans. EDITION ABSOLVTISSIMA, Praeter Supplementa, et Additiones, antea seorsum editas, nunc suis locis ac ordini insertas, VBERRIMIS ACCESSIONIBVS, IPSIVS AVCTORIS MANV novissime lucubratis, tertia parte, quam antehac, AVCTIOR, LOCVPLETIOR: INDICIBVS ATQVE CATALOGIS REGVM, PRINCIPVM, POPVLORVM, TEMPORVM, VIRORVM ET FEMINARVM ILLVSTRIVM, ANIMALIVM, PLANTARVM; Tum praecipue NOMINVM, QVIBVS REGIONES, VRBES, MONTES, FLVMINA, etc in omnibus terris, vernacula et vigenti hodie ubique lingua appellantur; Caeterarum denique rerum memorabilium, ACCVRATISSIMIS INSTRVCTA. TOMVS PRIMVS Literas A, B, C, continens. [gap: illustration] LVGDVNI BATAVORVM, Apud JACOB. HACKIVM, CORNEL. BOVTESTEYN, PETR. VANDER AA, et JORD. LVCHTMANS. MDC XCVIII. Cum peculiari Praepott. D. D. Ordinum Hollandiae et West-Frisiae Privilegio.

BALIS urbs Libyae, iuxta Cyrenem, sic dicta, quod Balis Deus in ea coleretur. Steph.

BALISA vulgo BAISE, fluv. Galliae; in agro Aginnensi, alluens Condomium ad Balisam, vulgo Condom, daput pagi Condomiensis, Hadr. Vales. Notit. Gall.

BALISBIGA oppid. fuit Armeniae maioris ad Arsaniam fluv. 60. circiter milliar. a Militene in Ortum, et vix 10 a Babylone.

BALISTA [1] decimus septimus inter XXX. Rom. Tyrannos, Pollioni c. 18. memoratos, de quo tamen, utrum inperaverit, Scriptores inter se ambigunt. Fit vir insignis, eruditus ad gerendam Rem publ. in consiliis vehemens, in expeditionibus clarus, in provisione annonaria singularis. Valeriano Imperat. sie acceptus, ut eum quibusdam literis hoc [orig: hôc] testimonio [orig: testimoniô] prosequutus sit: Valerianus Ragonto Claro, praefecto Illyrici et Galliarum. Si quid in te bonae frugis est, quam esse scio, parens Clare, dispositionem Ballistae prosequere. Hac in forma Rem publ. vides, ut nec ille Provinciales gravet, ut illic equos contmeat, ubi sunt pabula, illic annonas militum mandet, ubi sunt frumenta: non provincialem, non possessorem cogat illic frumenta, ubi non habet, dare; illic equum, ubi non potest, pascere: nec est illa alia provisio melior, quam ut in locis suis erogentur quae nascuntur, ne aut vebiculis auf sumptibus Rem publ. gravent. Galatia frumentis abundat, referta est Thracia, plenum est Illyricum: illic pedites collocentur, quamquam etiam in Thracia equites, sine noxa Provincialium, hibernare possint. Multum enim ex campis foeni colligitur. Iam ubi laridum, iam coeterae species in his dandae sunt locis, in quibus affatim redundant. Quae omnia sunt Balistae consilia, qui ex quaque provincia unam tantum speciem praeberi iussit, quod ea redundaret, atque ab ea milites sumoveri: id quod publicitus est decretum. Idem Imper. alia [orig: aliâ] Epistola [orig: Epistolâ] ibid. eidem Balistae gratias egit, sibi praecepta gubernandae Rei publ. data ab eo, docens gaudensque quod eius consilio [orig: consiliô] nullum ascriptitium. i. e. vacantem haberet, et Tribunum nullum stipatorum, qui non vere pugnaret, etc. Post Valerianum a Persis victum et captum, una cum Macriano, exercitus [orig: exercitûs] reliquias convocavit et, egregia [orig: egregiâ] oratione de surrogando Principe habita [orig: habitâ], effecit, ut Macrianus Imperator proclamaretur, contra Gallienum, indiguum habitum qui imperaret. Sed Macriano cum filiis, cum quibus, Balistae iudicio [orig: iudiciô], Imperator factus erat, ab Aureolo victo [orig: victô]: Odenatus, qui olim iam Orientem tenebat, quasi Gallieni partes vindicaret. Quietum, minorem Macriani filium, una cum Balista Praesecto, interemit. Trebellius Pollio in Trig. Tyr. c. 13. ubi de Quieto. Idem verl, in Gallieno, c. 3. scribit, auctore Praefecto [orig: Praefectô] Macrtani Ballista iuvenem occisum ab iis qui erant cum ipso: in Ballista etiam c. 18. scriptum reliquit, occiso [orig: occisô] iam Quieto [orig: Quietô] Ballistam imperasse [orig: imperâsse] et postea eum interemptum a gregario milite, in gratiam Odenati. Quam e)nantiofanei/an sic conciliat Salmas. ut dicat, brevitate loquendi eam facile excusari. Etsi enim aliquanto [orig: aliquantô] tempore post Quietum Balista interemptus sit, utrumque tamen constare, ab Odenato vel in eius gratiam fuille interemptum. Idem proin lubenter in Quieto Pollionis legeret, cum Ballista Praefecto vel Imp. h. e. Praefecto vel Imperatore, Vide Salmas. Not. ad Pollionem. Graeci fere *balli/s2an habent, nummi Balistam, uti vidimus. Sed liquidam in hoc nomine geminatam habent omnes versus de Ballista, Virgtii Praeceptore. Casaubon. ibid.

BALISTA [2] vulgo MONTE BALESTRA, mons Thusciae, inter Regium Lepidi et Lucam intercedens. Ferrar. Vide Ballista.

BALISTA [3] machina bellica, in oppugnandis urbibus, a Romanis, praecipue usurpata, a)po\ tou= ba/llein, a feriendo: Quam his verbis describit Amm. Marcellin. l. 23. c. 4. Ferrum inter axiculos duos firmum compaginatur, et vastum in modum regulae maioris extentum: cuius ex Ulumine teretis, quod in medio ars polita compomt, quadr atus eminet stylus extensius recto canalis angusti meatu caudtus, et hac multiplici chor da [orig: dâ] ner vorum tortilium illigatus eique cochleae duae ligneae coniunguntur aptissime, quarum prope unam adsistit artifex contemplabilis et subtiliter adponit in temonis cavamine sagittam ligneam, spiculo [orig: spiculô] maiore conglutinatam, hocque [orig: hôcque] sacto [orig: sactô], hinc inde validi iuvenes versant agiliter rotabilem flexum. Quum ad extremitatem nervorum acumen venerit summum, percitae interno [orig: internô] pulsu a balista, ex oculis evolat, interdum nimio [orig: nimiô] ardore scintillans: et evenit saepius, ut antequam telum cernatur, dolor letale vulnus agnoscat. Apud Anglos simile quiddam est, instrumentum bellicum, quod vulgo a Cross bow vocant, sed Balista grandior fuit machna, et formae plane diversae. Vide quoque Vegetium Rei milit. l. 4. c. 22. ubi Balistam funibus nervinis chordisque tendi solitam esse refert. Nervi autem illi e crinibus equinis erant. Accius in Philoctete: cuius versum imperfectam adducit Servius, Aen. l. 9. v. 622.

Car. du Fresne Balista, seu Ballista, machina est iaculatoria, ex Graeco ba/llein. L. Wisigoth. l. 8. tit. 4. §. 23. Si quis --- lacueos vel arcus praetenderit, seu balistas. Monachus Vallis Sarnensis in Hist. Albig. c. 42. Ecce sagitta per balistam ab adversarto emissa, servientem illum percussit. Fortunatus l. 3. Poem. 10.

Illic est etiam gemino [orig: geminô] ballista volatu,
Quae post se mortem liquit et ipsa fugit.

Nec tamen interea cessat balista, vel arcus,
Quadrellos haec multiplicat, pluit ille sagittas, etc.

Gall. vulgo Arbaleste. Apud eundem Brittonem Ballistarius arcus dicitur l. 2.

Francigenis nostris illis ignota diebus
Res erat omnino, quid balestarius arcus.,
Quid balista foret. etc.

Species eius variae recen sentur, apud Sanutum l. 2. part. 4. c. 8. Balistae grossae a turno, balistae a pesarola: apud Eundem, Balistae a pectoribus, capite 23. Rectae ballistae, quibus istae muschettae propire deputantur, sunt balistae, quae blistae a pectoribus nuncupantur, apud Iacob. de Virtriaeo l. 3. p. 1142. Balistae cum cornu fortissimae: Ibidem magnalium balistarum et arcuum mentio sit. Saepe etiam Balista seu Balistra accipitur pro machina, qua [orig: quâ] saxa emittuntur ad quatiendos muros, quarum variae species, de quibus prae coeteris copiose egit Angelus Portenarius in Felicit. Patavina l. 5. c. 5. etc. Hinc dicti sunt Balistarii, Gallis Arbalestiers, qui arcu baleari in praeliis utebantur, i. e. balea [orig: baleâ] seu balista [orig: balistâ]. Monachus Vallis Sarnaii c. 63. Habebant praeterea Balistarios, qui etc. Concilium Roman. A. C. 1139. c. 30. Artem illam mortiferam et Deo odibilem Balistariorum et Sagittariorum adversus Christianos et Catholicos exerceri de cetero sub anathemate prohibemus. Concilium Lateran. IV. can. 18. Nullus quoque Clericus Rotarits aut Balistariis aut huiusmodi viris sanguinum praeponatur. Ubi Interpreti Graeco *tzagta/rioi recte dicuntur; at errat, cum *tocota\s2 Ruptarios fuisse censuit, uti docet Car. du Fresne Glossar. et Notis ad Alexiadem. Idem observat, Balistarios Genuenses multi olim habitos fuisse: quod ipsum de Catalaunis prodit Raimundus Montanerius in Chron. Aragon. c. 130. etc. Vide quoque infra Milites, it. Ballista.

*sa/nsqe te kai\ *bali/e, thlekluta\ te/kna *poda/rghs2,
Xantheque et Balie, celebres filii Bodarces;

quae una ex Harpyiis, Zephyro iuncta eos peperit. Caspar. Barthius Animadvers. ad Thebaid. l. 6. Nomen a colore. Sie enim in Eumeli quadriga Euripides Iphig. in Aulide, describit, *tou\s2 me\n me/sous2 zugi/ous2 leukosti/ktw| trixi\ bali/ous2, tou\s2 d' e)/cw seirafo/rous2 --- pur)r(o/trixas2, Medios quidem iugales equos pilo [orig: pilô] albis maculis distincto [orig: distinctô] varios, sunales vero extra iugum --- rusis pilis insignes. Ubi *bali/ous2, varios, interpretatur Bochart. quem vide Hieroz. Part. poster. l. 2. c. 7.

BALLARE a Graeco ba/llein, vide infra Ballistea, et supra, in voce Balator.

BALLASTRUM in Glossis Isidori et MSS. balineum, vide infra, in voce Balliones.

BALLATHA Mesopotamiae urbs. Ptol. Bathno Antonini videtur quibusdam, inquit Simlerus.

BALLEGARIUM seu VALAGUARIA, urbs celebris expugnatione sua [orig: suâ] a Gallis, A. C. 1645. sita ad Secorim fluv. 12. leuc. a Minorissa. Aliis est Bergusia.

BALLEMATICA Organa, Graece *ballhmatika\, apud Isidorum, sunt quae percutiuntur, ut cymbala, tympana et reliqua huiusmodi: Originum l. 3. c. 21. Cymbala et acetabula quaedam sunt, quae percussainvicem se tangunt et sonum faciunt. Dicta autem cymbala, quod cum ballematiis simul percutiuntur. Ita enim Graeci dicunt cymbala ballematica. Sed fallitur more suo [orig: suô] bonus Isidorus, ait Salmas. cui Ballematia sunt saltationes, et ballematica cymbala, non quia percutiantur, sic dicta sunt, sed quia ad eorum sonitum saltetur; adeo que saltatoria. *balle/w pro *ba/llw Graeci dixerunt, Aristophanes, *kai\ li/sqois2 ballh/somen, et lapidibus iaciemus: hinc ba/llhma et ballhma/tion, idem omnino quod ballw=. Nam ballei=n idem quod balli/zein et ad illo ballw= Latinum est ballo, i. e. salto, et ballationes, h. e. saltationes. Isidor. in Gloss. Ballematia, inhonestae cantationes et carmina iocaque turpia. Ubi Ballematia et Ballistia idem omnino sunt, choreae scil. vel cantilenae, ad quas saltatur: cuiusmodi Ballematia in Sanctorum Natalitiis interdicuntur, in Concilio Toletano. Sic in Concilio Laodiceno, balli/zein h)\ o)rxei=sqai sic iuncta sunt, ut apud Vopisc. in Aureliano, c. 6. Ballistaia et Saltatiunculae. Nempe, uti Vopiscus hic [orig: hîc] saltatiunculas addidisse videtur, ut Ballistia explicaret: ita Patres Concilii Laodicenti o)rxei=sqai adiecerunt, quo vocem illam vulgarem balli/zein exponerent, vide infra.

BALLIO lenonis nomen apud Plautum, Pseud. Actu. 1. sc. 3. a quo lenones in Historiis Balliones vocantur. Vide infra Balliones.

BALLIOLUM nomen aliquot in Gallia locorum. Chronicon Fontanellense c. 12. in pago Tellau Balliolum memorat, inter Heldonam et Deppam fluv. vulgo Ballieul: et c. 11. aliud Vinemaco pago attribuit; vulgo Ballieu! en Vimeu. Ex horum altero ortus est Rex Scotiae Iohannes de Balliolo cognominatus, Iohannis de Balliolo domini Galuvidiae fil. Est et Balliolum in pago Carnutino, de quo Ioh. Parisiensis in Mem. Histor. Nec omitti convenit Balliolum in Hainoo, Ballieul en Hainau. Vide Hadr. Vales. Notit Gall.

BALLIONES Graecis *balli/wnes2 dicti sunt, qui Latinis Aquarii, Axionicus Com. apud Athenaeum,

h. e. aeque impurus et scelestus, atque aliquis Ballio. Iidem *balla/des2 quoque. Optimae Glossae, Aquarioli balla/des2. Utrumque autem, et balla\s2 et balli/wn, ab aqua iacienda et effundenda, a)pi\ tou= ba/llein u(/dwr, quod lavantibus meretricibus (horum enim ministri erant, pomodia)/konoi hinc dicti) aquam aggererent, vide supra ubi de Aquariis, et Bacarionibus, nam et hoc nomen habuere [orig: habuêre], a bacarione vase huic rei in balneis serviente: quod aru/tainan Graeci, item aru/ballon, dicebant, a)po\ tou= aru/ein et ba/llein. Inde igitur et *balli/wnes2

et *balla/des2 (sicut katafaga/des2 comestores, a katafa/gw.) Hinc et *ba/llastron pro balneo. Nam a)po\ tou= ba/llw derivantur, balli/zw et balla/zw, unde ba/llastron. Isidori Glossar. ballastrum balineum. Idemque proba/llein u(/dwr, in balneis, quod prosantlei=n, quod opus faciebant balneatores. Unde oi( prosballo/menoi, qui lavantur, et quibus aqua prosantlei=tai: ut patet ex Graecis *basilikw=n Interpretib. qui argentum balneare, cuius mentio l. 32. D. de auro et arg. legart. reddiderunt, to\n tw=n prosballome/nwn a)/rguron; ita etiam veteres Libri ibi legunt, annotante doctiss. Labbaeo [orig: Labbaeô] etc. Salmas. Notis ad Flavium Vopisc. in Carino Imp. c. 21.

BALLISTA [1] mons Galliae Cisalpinae apud Ligures. Vide Cluver. de Italiae Ant. l. 1. c. 10.

BALLISTA [2] machina militaris, cuius mentio, apud Aul. Gellium l. 6. c. 3. ubi de inusitatae magnitudinis serpente, ad Bagradam fluv. ab Attilio Regulo Cons. oppugnato, verba facit: Eum, inquit, magna [orig: magnâ] totius exercitus conflictione, ballistis atque catapultis diu oppugnatum. Nempe Ballista lapides et saxa iaciebat, aliquando ad trecenta pondo; catapulta tela: quamquam haec non raro confundantur. Intendebatur autem utrumque funibus ac nervis, ut videre est apud Amm. Marcellin. l. 23. c. 4. Vitruvium l. ult. c. 15. Hadr. Turnebum Adversar. l. 2. c. 5. Iust. Lipsium Poliorcet. l. 3. c. 2. et 3. ac Stewechium Annotat. in Vegetium, l. 4. c. 22. Vide supra Balista.

BALLISTIA seu BALLISTEA apud Flav. Vopisc. in Aureliano, c. 6. Refert Theoclius - Aurelianum manu sua [orig: suâ] bello [orig: bellô] Sarmatico [orig: Sarmaticô] uno [orig: unô] die quadraginta et octo interfecisse: plurtmis autem et diversis diebus ultra nongentos quinquaginta: adeo ut etiam Balistea pueri et saltatiunculas in Aurelianum tales componerent, quibus diebus festis militariter saltitarent, Mille, mille, mille, mille, mille, mille decollavimus. Unus homo mille, mille, mille, mille, decollavimus. Mille, mille, mille, vivat, qui mille, mille occidit. Tantum vint habet nemo, quantum fudit sanguinis. Haec video esse. etc. idem sunt, quod Ballets Gallorum, nam inde deducta vox haec. *balli/zein Graecis saltere est, a ba/llein, iacere, iactare; quod saltantes faciunt, qui manus iactando saltant. Propert. l. 4. El. 9. v. 13.

Nanus et ipse suos breviter contractus in artus,
Iactabat truncas ad cava buxa manus.

Sic Graeci ba/llein xei=ras2 dicunt de saltantibus. Epigramma, cuius Salmas. meminit ad loc. cit. inscriptum ei)s2 *)orxhstri/da, in Saltatricem:

*ai)ne/w ou)x o(/ti pa/nta paqai/netai, ou)d' o(/ti ba/llei
*ta\s2 a(pala\s2 a(palw=s2 w(+de kai\ w(=de xe/ras2.
Laudo, non quod per omnia movetur, non quo iactat
Teneras temere huc illuc manus.

Neque balli/zein solum xei/ras2 et ba/llein xei=ras2 integre, sed et bmlli/zein ac ba/llein simpliciter: item ballei=n, a quo vox Latina ballare; item ballematia. *a\balli/zein itaque *ballisth\s2, Saltator et ballisti/a saltatio, item *ballistei=on, carmen ludicrum inter ballissandum saltari solitum: cuiusmodi carmina non raro occurrunt. Et quidem Ballistium seu saltatiunculam, cuius apud Vopisc. mentio, ut est in membranis expressa, sic exhibet Salmas.

Mille, mille, mille, decollavimus,
Unus homo mille decollavimus,
Mille vivat, qui mille occidit,
Tantum vini habet nemo
Quantum fudit sanguinis.

Ballistea namque, et saltatiunculae et cantilenae eiusmodi vulgares, minoribus istis versiculis ut plurimum componi solitae sunt a trivialibus illius temporis Poetis; quibus etiam moris erat, integros trochaicos tetrametros catalecticos, per medium scindere et dividuos sic facere, ut alternis versiculis currerent: et prior quidem pedes haberet quatuor, posterior tres cum syllaba; quo [orig: quô] genere multos hymnos a Christianis Poetis compositos esse, novimus. Vide Bedam de Metris. Nec impedimento est, quod una syllaba redundet in priore versiculo. In modulanda enim cantilena et pedibus percutienda, sic pronuntiatur illud alterum mille, quasi monosyllabon esset, ita:

Nullum autem vulgares illi versuum concinnatores legis metricae habuere [orig: habuêre] respectum, sed solius modulationis et numerosae compositionis verborum, quae ita ad aures accidit, ut formam videatur habere veri legitimique metri; cum proprie non metrum, sed rhythmus esset, ut apud eundem Bedam videre est: aut potius medium quid inter utrumque. Vide infra ubi de Rhythmo. Quamvis in hac ipsa cantilena versus hic ad trochaici metri formam plane probeque factus sit,

Mensuram enim trochaici, totidem syllabis, totidemque pedibus, iustam et commodam servat, et proin rhythmice ac metrice quodammodo concinnatus est. In altera vero saltatiuncula, de eodem Aureliano composita, quam paulo post Vopiscus subiungit, versus isti rhythmici tantum sunt, non etiam metrici:

Mille Sarmatas, mille Francos
Semel et semel occidimus.
Mille Persas querimus.

Nam in his verborum modulata quaedam et numerosa copulatio ad aures accidit, non metrica [orig: metricâ] ratione, sed solo syllabarum ad imaginem rhythmi trochaici fluentium decursu subsistens et ad

plebeiarum aurium iudicium examinata. Ad hanc enim faciem vulgus saltatiunculas et cantica sua componebat, gestusque et motus corporis, qui tali modulationi cantus convenirent, illis adiungebat, aeque scil. incompositos et inconditos, et erant rhythmi numerique, quos desaltabat. In quibus componendis, cum nullam tenerent legem metricam, nec adeo propter imperitiam tenere quirent, interdum tamen sono [orig: sonô] ipso [orig: ipsô] et modulatione quasi manu ducente, casu porius, quam ratione, ad metrorum quandam similitudinem delabebantur. Atque, ut trochaicum metrum faltationibus et cantionibus erat valde accommodum, unde et pes troxai=os2 et xorei=os2 dicebatur; sic vulgi quoque captui ob id maxime congruum et familiare, qui naturali animi motu ad saltandum tripudiandumque et varios gestus corpore edendos ferri solet. Inde iocos militum, qui a tripudiantibus exsultantibusque in triumphantes Duces iactabantur, isto [orig: istô] metro [orig: metrô] ut plurimum concipi fuit moris. Cuius rei exemplum suggerit Sueton. in Iulio, c. 51. in illo:

Vulgaria quoque dicterla, quae populus ipse in aliquem ioculariter iactitata canebat, modulis trochaicts decurtebant. Vetus Interpres Iuvenalis de Sarmento: Eo fiduciae venit, ut pro Equite Rom. gereret, decuriam quoque quaestoriam compararet, quare per Ludos, quibus primum in XIV. ordinibus sedit, haec a Populo in eum dicta sunt:

Aliud scriptum habet Sarmentus, aliud populus voluerat
Digna digni. Sic Sarmentus habeat crassas compedes.
Rustiet, ne nil agatis, aliqus Sarmentum alliget, etc,

Sic cantilenae et saltatiunculae omnes vulgares, sie Ballistia praefata Aureliani. Hinc factum denique, ut Graeca Poesis vulgaris numeris trochaicis tota constaret et Latina etiam magna ex parte. Vide infra, ubi de versibus Politicis. Nec abludit hodierna Gallica, quae tota rhythmica est, certo [orig: certô] syllabarum ad rhythmum copulatarum, libero [orig: liberô] scribentis arbitrio [orig: arbitriô], currens, etc. Vide Salmas. ubi supra. Simile Ballistium in S. Literis habetur, 1. Sam. c. 18. v. 7. ubi, cum reverteretur percusso [orig: percussô] Philisteo [orig: Philisteô] David, et ferret caput eius Hierosolymam, egressae mulieres cantabant, chorosque ducentes in occursum Saulis Regis cum tympanis et sistris, praecinebant ludentes atque dicentes. PERCUSSIT SAUL MILLE, ET DAVID DECEM MILIA. Casaubon. ad eundem Vopisci locum.

BALLIVI Gallis Baillis, voce a Baiulus deducta [orig: deductâ], de quo susupra, dicti sunt, quibus iustitiae in provinciis et maioribus civitatibus administrandae cura a Principe demandata erat, qua [orig: quâ] notione in Constitutionibus Galliae Regum haec vocabula passim occurrunt. Comitum nempe subiere [orig: subiêre] vicem, qui prima [orig: primâ] et secunda [orig: secundâ] Regum stirpe stante id muneris obibant. At cum inclinata [orig: inclinatâ] et frequentibus Normannorum irruptionibus attrita [orig: attritâ] ac peve profligata [orig: profligatâ] eorundem Principum auctoritate, Comitatus suos sibi proprietatio [orig: proprietatiô] iure asseruissent; iidem iuris dicendi facultatem tradidere [orig: tradidêre] Vicariis, quos Baiulos ac Ballivos, vocabulo [orig: vocabulô] istius aevi, vocarunt [orig: vocârunt], quo [orig: quô] ita appellabantur, quibus rei alicuius cura demandata erat: ut qui Iustitiae suae Custodes essent, ac veluti Rectores et Praesides; quod etiam fecere [orig: fecêre] Reges in iis oppidis ac vicitatibus, quae sui ac proprii iuris erant. Sacramentum, quod, antequam munus suum inirent, edere Ballivi hi tenebantur, ex quodam Regesto Memorialium Camerae Computorum Paris. descriptum exhibet in Glosario suo Car. du Fresne. Non modo autem in afsisiiis suis ius dicebant maiores isti Ballivi, sed etiam Regum domania, uti vocant, seu res, quae fisci sunt, exigebant ac poscebant: v. g. mulctas ac emendas pecuniarias, confiscationes, forisfacturas, escaetas, laudimia, manus mortuas, et alia id genus, de quibus rationem accepti et expensi coram Magistris Computorum Parisiensium quotannis putabant. ut est in Statuto dato Vivarii A. C. 1319. pro eadem Camera Computorum: cuiusmodi Ballivorum Computa in Rotulis membraneis comprehensa non pauca, se legisse idem refert Car. du Fresne. Seligebantur ex ordine Militum, ut auctor est Monstrelettus Volum. I. c. 155. atque interdum Gubernatores Balliviarum suarum sese inscribebant, ut ex Froissardo Volum. 2. c. 24. colligitur, quo [orig: quô] postmodum iis interdictum, Statuto [orig: Statutô] 8. April. A. C. 1342. Quod si bellum ingrueret, vel a Rege submonerentur, et citarentur Feudatarli, Ballivi communias Balliviatum suarum in exercitum educebant, iisque praeficiebantur. Vide Homagium Vicarii Salviae in Occitania, apud Catellum in Histor. Tolos. Comit. apud Car. du Fresne. Neque vero, administratione sua [orig: suâ] durante, quae annua erat (quemadmodum et Vicarii eorum, quos ii eligebant, annui solum, hodie Gallis Lieutenans Generaux dicti) possessiones per se vel per alium emere in Ballivia sua, absuque Regis licentia, poterant; aut sibi vel liberis, fratribus aut sororibus, et consanguineis vel cuicumque de familia sua, non impertrato [orig: impertratô] prius Regis assensu, procurare, ex Statuto Ludovici IX. Sed et, ut omnis odii ac favoris in iudiciis abesset suspico, statuit Philippus Pulcher, ut aliunde assumerentur, quam ex Balliviis, ad quas mittebantur, Statuto A. C. 1302. c. 17. cui consona habet de Friderico I. Imperat. Guntherus Ligurini, l. 8.

--- --- --- Cunctasque per urhes
Electos in iure viros, verique scquaces
Imposuit medio qui cuncta negotia iuris
Limite discuterent, nec eos ex urbibus risdem,
Ne savor aut odium sensus corrumpat eorum,
Sed magis ex aliis ad munera pulchra vocatos
Elegit, sacra vel delegavit ab aula.

Porro Ballivi finito [orig: finitô] officio [orig: officiô], in sua Ballivia remanere renebantur per dies 40. vel saltem Procuratorem sufficientem dimittere, ut

de se conquerentibus coram illis respondeent, quibus id fuisset commissum, ex Statuto dicto Ludovic. IX. A. C. 1256. vel 50. et ex Statuto Philippt Pulchri A. C. 1303. Quod etiam in Scotia factitatum docent LL. Scoticae: utrique autem hauserunt id ex l. 1. Cod. Ut omnes Iudices tam civiles, quam milit. etc. et ex Novella Theodosii ac Valentiniani de Tributsi Fiscal. Nec vero tantum in Balliviis suis morari per id temporis, sed etiam in Patlamentis sistere se tenebantur, ut de iudicatis in assisiis suis responderent. Hinc, uti Senescalli, ita et Ballivi ex Magistris Requestarum, aut ex Parlamento esse non porernat, ex Statuto pro Reform. Regni A. C. 1302. c. 8. Vide infra Inquisitor Galliarum etc. De Ballivis Anglorum, vide in voce Ballivus. De Ballivorum iurisdictione ac cognitione in Regno Siciliae, agunt Constitutiones eiusdem Regni l. 1. tit. 56. Inter Equites Melitenses et S. Stephani Florentinos, Balivorum etiam magna dignitas est, vide supra, ubi de Baiulis. At quia in Italia, praesertim in Neapolitano Regno, pro Cursore et Mandatario vox usurpatur, ideo in dicto Regno obtinuerunt a Concilio Conventus ipsi Melitenses Equites, ut Priores, non Balivi, vocentur. S. Stephani vero Equites, ultimam literam vocis Italicae Balio dementes, Bali cum accentu pronuntiant, sicque eum a Balio, Cursorem denotante, distinguunt, etc. Vide Car. du Fresne Glossar. et Macros Fratres in suo Hierolex. ut et infra in voce Ballivus.

BALLIUM apud Matthaeum Westmonaster. A. C. 1265. Eam (vicitantem) cum exteriori ballio castri bellatorum suorum insultibus occupavit: item in Charta Galcheri Ducis de Natolio A. C. 1218. in Tabular. Campan. ut et in Charta Henrici I. Regis Angliae apud Car. du Fresne, propugnaculi species est. In Actis Episcoporum Eboracens. locus Eboraci, reorum custodiae distinatus, Vetus Ballium nuncupatur, quod esset, ubi olim vetus ballium, seu propugnaculum. Vide eundem Car. du Fresne Glossar.

BALLIVUS [1] aliter Balivus, Bailus; Baiulus et Balius: Gallis Baillif, a ba/llein committere, quasi Commissarius: dicitur, qui rebus bys curandis deputatur, sive in provincia, sive in urbibus, sive in castellis, villis, dominiis, re familiari etc. Nisi quod Bailus frequentius occurrit pro Venetorum Legato, in re Mercatoria, apud Imperat. Constantinop. et alibi. Vide Platinam in Greg. XI. Phranz. Chron. l. 3. c. 1. apud Meurs. In Scotorum Regia Mai. occurrit plerumque vox Ballivi, pro Iudice: apud Anglos aliquando, pro quocumque Ministro Regis de latrocinio cognoscente. Gallis Iustitiam turelarem significat, idemque est, quod Praepositus: splendidus apud illos Magistratus. Apud Anglos honestioris saepe notae, sed plerumque minister infimus. Ballivus Provincialis Gallis est, qui in Provincia Satrapia aut Comitatu, iudicia exercet, de arduis cognoscit, pacem curat, populi partes, velut Tribunus, tuetur. Militem etiam evocat, lustrat, educit etc. Instituti tales a Ducibus et Comitibus, cum olim ipsas provincias et dignitates, hereditarie possidendas adepti essent, sub exordio Capetorum regni. Unde iidem forre, cum Aldermannis Comitatuum apud Saxones, qui Grevi, seu Gravii, postea Vice Comites appellati sunt. Et quoniam quatuor istae provinciae, de Vermendoys, de Sens, de Mascon, et de S. Pierre le Moustier, antiquissime coaluerunt in regnum Franciae, ipsorum Praepositi, Baillivi Franciae appellati; ad quos in causis regiis provocare licet, a Magnatum Ballivis: dicunturque ideo Gardiens des drioicts du Roy et de la couronne. Imo et Ballivi Regit nuncupantur, earum provinciarum praepositi, quas Reges posteri fisco adscripserunt: Coeteri omnes Ballivi minoris sunt notae. A Normannis ad Anglos vox haec pervenit: et in genere Vicencomitis vel Praepositi similiter functionem designat, Iurisdictionemque Aldermannorum comprehendit, vide supra. In specie, Ballivus Franchesiae, apud illos dicitur, qui in loco immuni seu portione Comitatus, a potestare Vice Comitis subducta, partes Vicecomitis exsequiturk His similes apud Gallos Baronum et Castellanorum Ballivi. Ballivi Burgorum, sunt in Burgis suis, Praetoris instar: hi interdum bini, interdum quaterni singulis burgis aut civitatibus praeficiebantur; cum Aldermanni et Grevi tantum singuli suis civitatibus praeessent. Ballivi Manerii, Domestici, Portuum, Itiner antes etc. de quibus vide Spelmann. Glossar. Archaeol.

BALLIVUS [2] Imperii, apud Henricum Flancrensem in Epistola ad Innocentium III. Pontif. Rom. in Gestis eiusdem p. 116. Principes, Barones ac Milites exercitus me Imperii Ballivum elegerunt: Regni vel Imperii Gubernator est. Hinc ipse se in eadem Epistola, Imperii moder atorem inscribit etc. Vide supra ubi de Baiulis et Ballivis.

BALLODIUM alias BALODIUM, vulgo BALLIEU EN MATOIX, locus Galliae in pago Vabrensi, Hadr. Vales. Notit. Gall.

BALLOMER apud Gregorium Turonens. Histor. l. 7. c. 14. et 31. l. 9. c. 28. et Aimoinum l. 3. c. 61. falsum dominum seu Pseudoprincipem denotat. Ita enim Aimonius hic imprimis vocat Gundibaldum quendam e Graecia profectum, Chlotarii Regis filium se mentientem, sicque a Gunthranno Rege per indignationem appellatum, refert. Certe bal, veterib. Francis, falsus dicitur: unde balmond, falsus tutor: mundus enim tutor est. Crebrae quoque occurrunt Francorum appellationes in mir desinentes, ut Marcomir, Chlodomir, Ingomir, in quibus Princeps et vir eximiae dignitatis denotatur. Alludit ad vim vocis Auctor Vitae Baldomeri Subdiaconi, quem venerantur Lugdunenses die 27. Febr. cum exclamant: O vie tum beatum Baldomirum, in quo numquam dolus apparuit. Car. du Fresne Glossar. Vide infra ubi de Pseudoprincipibus.

BALLONOTI Scythiae Europaeae populi. Val. Flacc. Argonauticon [orig: Argonauticôn] l. 6. v. 160.