CAMENA Early Modern Latin Texts

JOH. JACOBI HOFMANNI SS. Th. Doct. Profess. Histor. et Graec. Ling. in Academ Basil. LEXICON VNIVERSALE, HISTORIAM SACRAM ET PROFANAM Omnis aevi, omniumque Gentium; CHRONOLOGIAM AD HAEC VSQVE TEMPORA; GEOGRAPHIAM ET VETERIS ET NOVI ORBIS; PRINCIPVM PER OMNES TERRAS FAMILIARVM Ab omni memoria repetitam GENEALOGIAM; Tum MYTHOLOGIAM, RITVS, CAERIMONIAS, Omnemque Veterum Antiquitatem, ex Philologiae fontibus haustam; VIRORVM, INGENIO ATQVE ERVDITIONE CELEBRIVM Enarrationem copiosissimam; Praeterea ANIMALIVM, PLANTARVM, METALLORVM, LAPIDVM, GEMMARVM, Nomina, Naturas, Vires, Explanans. EDITION ABSOLVTISSIMA, Praeter Supplementa, et Additiones, antea seorsum editas, nunc suis locis ac ordini insertas, VBERRIMIS ACCESSIONIBVS, IPSIVS AVCTORIS MANV novissime lucubratis, tertia parte, quam antehac, AVCTIOR, LOCVPLETIOR: INDICIBVS ATQVE CATALOGIS REGVM, PRINCIPVM, POPVLORVM, TEMPORVM, VIRORVM ET FEMINARVM ILLVSTRIVM, ANIMALIVM, PLANTARVM; Tum praecipue NOMINVM, QVIBVS REGIONES, VRBES, MONTES, FLVMINA, etc in omnibus terris, vernacula et vigenti hodie ubique lingua appellantur; Caeterarum denique rerum memorabilium, ACCVRATISSIMIS INSTRVCTA. TOMVS PRIMVS Literas A, B, C, continens. [gap: illustration] LVGDVNI BATAVORVM, Apud JACOB. HACKIVM, CORNEL. BOVTESTEYN, PETR. VANDER AA, et JORD. LVCHTMANS. MDC XCVIII. Cum peculiari Praepott. D. D. Ordinum Hollandiae et West-Frisiae Privilegio.

BATENI populi ad Caucasi montis iuga, non protul a Bactris. Plin. l. 6. c. 16.

BATENIS arx BATTENBOURG, oppid. Germaniae inferioris in Geldria. de Battenbourg. Barones fratres duo, inter alios Belgii Proceres, iussu Albani, unites salmonis capat plus valere, quam innu. meror pisciculos, dicentis, capiteplexi sunt, A. C. 1568. Vide Arx Batavorum.

BATHA insula cum oppidulo eiusdem nominis, non multum abest a continente Britannia minore, vulgo Baaz, aut l'Isse de Baz. Mentio eius fit in Vita S. Pauli, ut et Agnensis Leonensisque pagorum: i. e. d'Ack et de Leon. Ibi est, Monasteriam Bathense, ab insula cognominatum in Dioecesi Leonensi, quod originem suam S. Paulo debet. Quippe in insula Batha minori britanniae adiacente, et a continente atque ab oppido Leonensi parvo [orig: parvô] freto [orig: fretô] divisa, magna [orig: magnâ] et vicis insessa, cum plurimo grege Monachorum sibi subiectorum diu vixisse dicitur Paulus: quam insulam multo post eius mortem Normanni crebris irruptionibus vastavere [orig: vastavêre], ditipuere [orig: ditipuêre], et omnia eius aedificia ad solum usque incendio [orig: incendiô] pessurndedere [orig: pessurndedêre]. Cambdenus Barsam ab Aethito dici existimat; a Nostris Isse de Bas; ab Anglis suis Basepole: cuius de Barsa coniecturae vix possum accedere. Vales. Notit. Gall.

BATHANATII tractus Pannoniae inferior. ad Sarvitiae amnis confluentiam cum danubio, non longe ab ostio Dravi fluv. Bathmonster seu Bathasech Lazio.

BATHANEA et BATANAEA regio est Thraconitidi confinis, sita trans Iordanem, in tribu Manasse, cuius incolae a Iosepho Batanaei dicuntur.

BATHIS Ptol. Iati, Fazello fluv. Siciliae, apud Elymam, urbem excisam, ad 3. mill. pass. non longe a Priniso fluens. Dicitur ab Ieta oppid. iuxta quod oriens decurrit.

BATHONIA ex vita S. Elphegi, Akeniancestre, locus Angliae, ubi hic occisus. Matthaeus Westmonasteriens. Item, urbs Episcopalis Britanniae, sub Archiepiscopo Cantuariensi, vide Aquae Solis.

BATHORIA Familia Transylvaniae inclita, unde plurimi regni huius Principes. Stephanus Bathorius, post Ioh. Sigismundi morzem, Princeps electus est A. C. 1571. Maximiliano pariter Imperatori et Selimo probatus. Dein decedente Henrico [orig: Henricô] III. Poloniae Rex, bello [orig: bellô] contra Moscos praeclare gesto [orig: gestô], inclitus, obiic A. C. 1586. Tria dixerat Deum sibi reservasse [orig: reservâsse], Aliquid ex nihilo producere, imperare conscientiis, et nosse futura. Interea in Transylvaniae regno ei successerat Christophorus frater, cui quia domus Austriaca non savebat, ob fratrem in Poloniae regno praelatum, Constantinopoli opem quaerere coactus est. Obiit A. C. 1581. Successit ei Sigismundus fil. qui Austriacae domni reconcilintus, Balthasarum patruum occidit, Stephanum vero et Andream cognaros reos Maiestatis pronuntiavit, ob turbas. Postea regno [orig: regnô] cessit Andreae Cardin. cognato, quod cum hic tueri non posset, in Rodolphum II. Imperator. illo [orig: illô] translato [orig: translatô], obin Pragae, A. C. 1603. Dein Gabriel Bathorius, Princeps electus, A. C. 1608. postquam Botzkay et Rakozius praefuissent: Sed ob luxum et saevitiam suis erosus, interemptus est. A. C. 1613. Isthuanffi, Hist. Hung. l. 24. et seqq. Vide et Christophorus. It. Gabriel.

BATHRACUS Ptol. *ba/tratos2, manuscr. Seldeni, oppid. Marmaricae litorale, Trabuco, Mercat. inter Chersonesum magnam, et Antipyrgum ad Ortum.

BATHSHEBA Uxor Uriae, postea Davidis et mater Solomonis, Sulp. Severus, l. 1. c. 66. Qua tempestate Bersaben quandam, mirae feminam pulehritudinis, stupro [orig: stuprô] compertam habun. Haec viri cuiusdam uxor, qui tum in castris erat, fuisse traditur. Ubi secutus errorem Graecorum vocat Bersaben, quae in Ebraeis et Latinis codicibus Bathsheba, vel Bethsabe dicitur: quem tamen errorem scribis libentins tribuit Drusius, quam interpretibus; et videtur natus ex affinitate literarum q et r. Fuitautem Batheheba filia Eliam, quem Hebraei apud Hieronymum tradunt fuisse filium Achitophel, qui ob earn causam postea coniuravit cum Absalomo. Id etiam probabile esse censet ex Hugone Salianus. Potuir enim Achitophel avus esse 60. annorum: Eliam pater 40. Bathsheba filia 18. Idem censet Abulensis et alii. *kalli/sthn to\ ei)=dos2 kai\ pasw=n diafe/rousan vocat Iosephus. Nic. Lloydius.

BATHUEI i. e. siliatio Dei, aut menfura, vel desertum Dei, fil. Nachor ex Melcha, pater Labanis et Rebeccae, Gen. c. 22. v. 22. Item civitas in tribu Simeon. 1. Paral. c. 4. v. 30.

BATHYCLES vir quidam dives ac fordidus, unde Proverb, Bathyclis calix, in eos, qui divites cum sint, sitn ramen vivunt.

BATHYCOLPUS fluv. ad Thraciun Bosporum. Turcis Biuterre, quod magnum nemus, vel magnum ftumen significar, teste Petra Gyllio [orig: Gylliô].

BATHYLLUS adolescens [orig: adolescens] Samius ab Anacreonte dilectus. Horat. Epod. Od. 14. v. 9.

Non aliter Samio [orig: Samiô] dicunt arsisse Bathyllo [orig: Bathyllô]
Anacreonta Teium. --- ---

Item Pantominus. Patria [orig: Patriâ] Alexandrinus, Maecenatis delitium. Iuvenal. Sat. 6. v. 63.

--- - Ut video, nullum discrimen habendum est,
Effigies inter vestras, statuamque Bathylli.

Tacit. l. 1. Annal. c. 54. Indulserat, ei ludicro Augustus; dum Maecenati obtemperat, effuso in amorem Bathylli. Vide Scaligerum, Animadversion. Euseb. p. 155. Et quidem is Bathyllus Pantominus, tum Pylade inventor fuit saltationis, qualis Augusti temporibus in scena vetsabatur, et quae post illa tempora viguit passim, quaeque nihil amplius commune, aut coniunctum habebat, uti prius, cum Comoedia et Tragoedia, sed seorsim veniebat in Orchestram, tit ditemus pluribus infra, ubi de Pantomimis. Neque vero solum hi duo o(mo/texnoi, sed et a)nti/texnoi fuere [orig: fuêre]. Primas enim in Tragoedia et tragicis argumentis saltandis cum Pylades obtineret, Bathyllus in Comoedia et comicorum argumentorum desaltatione principatum sibi vindicabat. Namque licet Italica saltatio, cuids auctores hi memorantur, ex Tragica, Comica et Satyrica saltationibus esset composita, haud ita tamen ex omnibus mixta erat, ut confunderentur, et ex tribus una fieret saltationis species: sed quum omnia Tragaediatum Comoediatumque et Satyrorum argdmenta primi saltare instituissent, Tragoedias secundum tragicae saltationis leges; Comoedias vero, iuxta comicae saltationis instituta, desaltabant. Hinc et inter ipsos Auctores ac inventores Artis facta dividia est, et in diverso saltationis genere contraria quoque factio instituta, quam ad discipulos suos et artificii per longam seriem successores uterque trausmiserunt. Etat autem Pyladea saltatio, gravis, seria, fastuosa, superciliosa, affectuum plena et tragica tota; cuius argumenta, antiquorum Poetatum tragoediae, Deorum Heroumque facta; personae, Divi, Duces, Heroes et Reges: Bathyllea contra hilaris, iocosa, pedestris, quaeque tota in rebus laetis versabatur, per omnia Comicae saltationi affinis; inducebat aut Satyrum saltantem et cum Amore comessatum cuntem, aut Panem, aut Echo, aut Ledam a cycno compressam et coetera eiusdem argumenti. Iuvenal. loc. cit.

Eiusdem salcationis u(poxh/mata propria facere videtur Plutarchus et Athenent: quo [orig: quô] nomine dicebantur cantica, quae in Comoediis Latinis antiquis ad manum ab histrionibus cantabantur. Unde saltatio Bathyllea revera fuit u(porxhstikh\: uniformis enim erat, et simplex et nihil aliud quam saltabat. Nullam enim moram, nutllam pa/qos2 admittebat, sed concitatissimo [orig: concitatissimô] ferebatur motu; eviusmodi foreumatika\ xh/mata Baccho et Veneti adsignat Lucian. in l. peri\ o)r|xh/tews2, i. e. concitatas et celeres gesticulationes. Atque proin eiusmodi ferme tantum hypotheses et personas eligebat, quas saltare semper et moveri deceret, ut Panes, Satyros cum Amore comessabundos et lascivientes, aliasque similes iocis et salibus adsuetas, quales ex Comoedia et Satyrica notae sunt multae. Porro in Bathyllea una tantum fere persona saltabat, ut Pan, aut Echo, aut Satyrus: unde u(po/rxhma/ ti Bathyllum saltare consuevisse tradit Athenaeus, Panis aut Satyri nimitum. Pyladeae vero saltationis histriones, non nudum aliquod aut simplex siccumque hyporchema desultarunt [orig: desultâtunt], sed plura aliquando in uno argumento, etc. Uti vero Pyladeae ac Bathylleae Artis factiones per longam seriem ad posteros propagatae funt, ita plurimi utriusque successorum nominibus Auctorum suorum insigniti leguntur, Pyladaeque aut Bathylli dicti, licet non pauci aliter nominati fuerine. Sic aetate Galeni, h. e. Marci Philosophi Imperatoris cum tres nobihssimi Pantomimi orchestram calefacerent, qui urcibus saltabant et in orbem, duo illorum Pylades et Mirphus nominantur Galeno peri\ tou= progignw/skein: tertius, quem quidem non nominat, proculdubio Bathyllus fuit, etc. Nec omittendum, quamvis Pylades in Tragoedia, in Comoedia Bathyllus, excellerent, tragicas tamen u(poqe/seis2 etiam Bathyllum aliquando saltasse [orig: saltâsse], et comicas Pyladem. Sed in sabulis Tragici argumenti multum sibi dispar Bathyllus et in Comicis Pylades mventus est. Seneca Controvers. l. 3. Et ut ad morbum meum te vocem Pylades in Comoedia. Bathyllus in Tragadia, multum a se aberrant. Vide Salmas. ad Vopisc. in Carino imper. c. 19.

BATIACA Graece *batia/kh, item *batia/kion, inter pocula memoratur Diphilo et Philem oni apud Athen. l. 11. Ex aere Persico vel Indico fuit, de quo sic in Mirabilibus Philosophus: *fasi\ de\ kai\ e)n *)indoi=s2 to\n xalko\n ou(/tws2 ei)=nai lamtro\n kai\ kaqaro\n kai\ a)ni/wton, w(s2 mh\ diaginw/skesqai th=| xroa=| pro\s2 to\n xruso\n a)ll' e)n toi=s2 *darei/ou pothri/ois2 batiaka\s2 ei)=nai/ tinas2 kai\ plei/ous2, a(\s2 ei' mh\ th=| o)smh=| a)/llws2 ouk hn)= diagnw=nai, po/tero/n ei)si xalkai= h)\ xrusai=, Aium aes esse in Indis tam lucidum, et purum et rubiginis expers, ut colore ab auro non dignoseatur. Sed et inter Darli pocula aliquos esse batiacas, de quibus aliter, quam ex olfactu diiudicari non possit, utrum aereae vel aureae sint. Ita ergo Batiacae proprie fuerunt Persica pocula ex istiusmodi aere facta. Nomen a cucurbitae forma et amplitudine sumptum videtur, quae Chaldaice [gap: Hebrew word(s)] batiach dicitur, ut Arabice batich. Ampla autem haec pocula fuisse etiam inde discas, quod labrw/nion, poculi genus latissimum, a)po\ th=s2 e)n tw=n pi/nein labro/thtos2 appellatum, Didymus apud eundem Athenaeum simile esse ait bombuliw=| h)\ batia/kw|, etc. Bothart. Hieroz. Parte poster. l. 6. c. ultumo [orig: ultumô]. De aere vero hoc aurei coloris, diximus supra aliquid in voce Aes.

BATIANA oppid. Galliae Narbonensis in Segalaunis, ubi nunc forte Lauriol, in Delphinatu, 1. leuca a Rhodano.

BATICALA [1] urbs Asiae, in India et insul. Ceylani, in ditione Holland. a paucis annis. Urbs est regnis cognominis mora Orientali Insul. 40. circiter leucis a Columbo urbe.

BATICALA [2] urbs Asiae, in peninsul. Indiae cis Gangem, in ora littorali maris Malabarici, caput regni cognominis sub Rege

Onor, sed in seudum Bisnagarae Regis. Portu gaudec sat capaci, inter urbes Onorum et Barcelorum, in Canara regione.

BATIENI Ptol. oppid. Liguriae, Bacienni Paterculo, in agro Ticinensi, quorum oppid. Augusta Badienorum. Pado imposita. Vide ibi.

BATILDE vulgo BAUDOUR, a Piratis redempta, per Erchinoaldum, Magistrum Palatii, sub Clodovaeo II. qui illam, form a [orig: â] illectus, uxorem duxit, circa A. C. 548. ex Saxonum, qui in Anglia regnabant, familia creditam, atque ex ea Clotarium III. suscepit, quo [orig: quô] minorenni, illa cum Erchinoaldo, regnum administravit, Childericum et Theodoricum. Mezeray in Clodov. II. Aliquot monastetiorum fundatrix.

BATILLUM seu US apud Trebellium Pollion. in Claudio, c. 14. coctilium quottidiana batilla quatuor: hama est quae igni admovetur. Gallice une palc a seu, Graece pura/mh. Scribit enim Suidas, non uno [orig: unô] loco [orig: locô], pura/mhn vulgo sua [orig: suâ] aetate dictam, quae antiquitus fuerit appellata a(/mh. Hamas autem, inter instrumenta, quibus voteres in restinguendis incendiis utebantur, fuisse discimus ex l. 3. de Officio Praesecti Vigil. et alibi in Pandeclis, item ex Iuvenali Sat. 14. v. 305. Sed istae sparteolorum hamae magnitudine et fortasse etiam forma [orig: formâ] nonnihil differebat a batillis focorum. Meminit horum Plin. quoque l. 33. c. 8. Argenti duae differentiae: batillis ferreis candentibus [orig: candêntibus] ramento [orig: ramentô] imposito [orig: impositô], quod candidum permaneat, probatur. Et l. 34. c. 11. Aeruginis experimentum in batillo ferreo. Marcellus item Empir. c. 27. Spongtam supra batillum torrebis et diligenter teres. Et Apicius l. 7. c. 9. Petaso cum elixatus fuerit, decarnabis et armillam in illius candenti batillo inures, etc. Sed et Batillum appellarunt [orig: appellârunt] foculi gestatilis ac ansati genus, quod pruna [orig: prunâ] plenum Principibus viris praeferebant, ad odores incendendos. Quomodo accipiendus, Horatin locus, de Fundano scriba, qui immeritos honores sibi arrogabat, l. 1. Serm. Sat. 5. v. 34.

Fundos Ausidio Lusco Praetore libenter
Linquimus, insani ridentes praemia Scribae,
Praetextam et latum clavum prunaeque batillum.

Atque ab hac voce ea [orig: eâ] notione accepta [orig: acceptâ] Vereres, ob similitudinem, vocaverunt laminas argenteas, utrinque ad laterum margines curvatas, quibus pugionum et ensium vaginas operiebant, ut hodie a Germanis sit. Plin. l. 33. c. 12. ubi de argenti in luxum abusu: Et quid haec attinet colligere, cum capuli militum ebore etiam fastidito [orig: fastiditô], caelentur argento [orig: argentô] vaginae batillis, balthei laminis crepitent. Alii tamen Catillos segunt, clavosque exponunt argenteos, quorum capita catillorum figura [orig: figurâ] extuberant. Dalechampius ad loc. Apud Abdiam Histor. Apostol. l. 9. Erant autem virgines cum lyris cantantes, alii cum tibiis: alii cum tympanis, alii cum batillis et thuribulis: vox Musicum instrumentum notat, ex metallo, ad baculi formam, annulis undique refertum, qui percussi concinne sonuerint, Dominico Macro, qui in Templis Armeniorum istiusmodi harmoniam saepius, inter sacra, se audivisse refert; in Hierolexico. Atque bi omnes Batilli ferei erant: e ligno illi, quorum meminit Varro de R. R. l. 1. c. 50. Vide Salmas. Not. ad Poliionem loc. cit. et infra quoque Vatillum.

BATIS Eunuchus, Praesidiariorum militum Gazae Dux, quem capta [orig: captâ] urbe, egregia [orig: egregiâ] edita [orig: editâ] pugna [orig: pugnâ], multis vulneribus confectum, quia supplex Alexandro fieri noluerat, per talos spirantis loris traiectis relignandum ad currum ac circa urbem equis trahendum Macedo curavit. Curt. l. 4. c. 6.

BATNAE [2] oppid. Mesopotamiae, apud Nisibim, amoenitate Tempe Thessalicis comparandum. Ammian, Steph. Zosim.

BATO Dux Pannoniorum, qui conquesti, quod Romani ad greges custodiendos non canes vel Pastores, sed lupos mitterent, arma sumpserunt, A. C. 8. Dio Cass. l. 55.

BATOCHINA insul. Mauricam appellant, magnam partem eorum, quaead victum necessaria sunt et cultum, Moluccis insulis suppeditat.

BATON [1] Sinopensis, verum Persicarum commentarios condidit: cuius rei auctor nobis Strabo l. 12. ubi de Sinope, *)/andras2 e)ch/negken a)gaqou/s2. *tw=n me\n filoso/fwn *dioge/nh to\n *kuniko\n, kai\ *timo/qeon to\n *patri/wna. *tw=n de\ poihtw=n *di/filon to\n *kwmiko/n. *ta=n de\ suggrafe/wn *bk/qwna to\n pragmateuqe/nta ta\ *persika/. Plut. in Agide et Clemene. Idem de Thessalia et Aemonia commentatus est. Athen. l. 14. *ba/twn o( *sinwpeu\s2 o( r(h/twr e)n tw=| peri\ *qessali/as2 kai\ *(aimoni\as2 safw=s2 e)mfani\zei th\n tw=n *satournali/wn e(orth\n *(ellhnikwta/thn. Item librum edolavit, peri\ *)/iwnos2 poihtou=, de quo vide Ionsium p. 181. Item, Poeta Graecus, Suidas.

BATRACHOMYOMACHIA nomen carminis, ranarum muriumque pugnam continentis, quod Homeri nomen prae se fert. Et pro Homerico scripto agnoscit illam Statius Praesat. Silvarum ad Stellam: Sed et culicem leginus et Batrachomyomachiam etiam agnoscimus. Nec quisquam est illustrium Poetarum, qui non aliquid operibus suic stylo [orig: stylô] remissiore praeluserit. Dubitarunt [orig: Dubitârunt] tamen olim non pauci, neque iniuria [orig: iniuriâ], ut multis argumentis demonstrari posset. Inter quos Henricus Stephanus Schediasmatum l. 6. c. 22. laudato [orig: laudatô] exemplari, cui Tigretis Cari titulus fuerit inscriptus: Et Petrus Nunnesius Commentar. ad Phrynichi Dictione Atticas. Vide Casparum Barthium Animadversion. in Statium l. 1. p. 5.