CAMENA Early Modern Latin Texts

JOH. JACOBI HOFMANNI SS. Th. Doct. Profess. Histor. et Graec. Ling. in Academ Basil. LEXICON VNIVERSALE, HISTORIAM SACRAM ET PROFANAM Omnis aevi, omniumque Gentium; CHRONOLOGIAM AD HAEC VSQVE TEMPORA; GEOGRAPHIAM ET VETERIS ET NOVI ORBIS; PRINCIPVM PER OMNES TERRAS FAMILIARVM Ab omni memoria repetitam GENEALOGIAM; Tum MYTHOLOGIAM, RITVS, CAERIMONIAS, Omnemque Veterum Antiquitatem, ex Philologiae fontibus haustam; VIRORVM, INGENIO ATQVE ERVDITIONE CELEBRIVM Enarrationem copiosissimam; Praeterea ANIMALIVM, PLANTARVM, METALLORVM, LAPIDVM, GEMMARVM, Nomina, Naturas, Vires, Explanans. EDITION ABSOLVTISSIMA, Praeter Supplementa, et Additiones, antea seorsum editas, nunc suis locis ac ordini insertas, VBERRIMIS ACCESSIONIBVS, IPSIVS AVCTORIS MANV novissime lucubratis, tertia parte, quam antehac, AVCTIOR, LOCVPLETIOR: INDICIBVS ATQVE CATALOGIS REGVM, PRINCIPVM, POPVLORVM, TEMPORVM, VIRORVM ET FEMINARVM ILLVSTRIVM, ANIMALIVM, PLANTARVM; Tum praecipue NOMINVM, QVIBVS REGIONES, VRBES, MONTES, FLVMINA, etc in omnibus terris, vernacula et vigenti hodie ubique lingua appellantur; Caeterarum denique rerum memorabilium, ACCVRATISSIMIS INSTRVCTA. TOMVS PRIMVS Literas A, B, C, continens. [gap: illustration] LVGDVNI BATAVORVM, Apud JACOB. HACKIVM, CORNEL. BOVTESTEYN, PETR. VANDER AA, et JORD. LVCHTMANS. MDC XCVIII. Cum peculiari Praepott. D. D. Ordinum Hollandiae et West-Frisiae Privilegio.

BERODACH Rex Babylon. 2 Reg. c. 20. v. 12. qui Esai. c. 39. v. 1. dicitur Merodach.

BEROE anus Epidauria, et nutrix Semeles, cui se Iuni assimulavit, cum pellici persuadere vellet, ut muneris loco [orig: locô] a Iove peteret, ut talis tantusque secum rem haberet, qualis quantusque solebat cum uxore. Ovid. Met. l. 3. v. 278.

Item Nympha Peni, filia Oceani, soror Clius [orig: Cliûs]. Virg. l. 4. Georg. v. 341.

Clioque et Beroe soror Oceanitides ambae,
Ambae auro, pictis incinctae pellibus ambae.

BEROEA urbs Macedoniae prope Ludiam fluv. a Pherone conditore dicta, mutato ph. in h. vel e Beroea filia Beretis, qui Macedonis filius fuit. Huius meminit B. Lucas Actor. c. 17. v. 10. Veria hodie, teste Sophiano [orig: Sophianô]. Sic enim Graeculi hodierni pronuntiant. Boor Turcis, uti auctor est Leunclavius. Lucian. in Asino, *)erxo/meqa e)s2 po/lin *makedoni/as2 *beroi/an mega/lhn kai\ polua/nqrwpon. Item Syriae urbs a Seleuco Nicanore Rege Syriae et Babyloniae condita. Alias Beroe, et Berrhaea. Steph. Gyllius et Choniates Aleppo, vel Chalopolim vocant. Ad Marsyam fluv. Emporium celebre, cum innumeris incolis, maxime Europaeis, qui eo ob mercimonia conveniunt. Habet in circuitu 8 milliar. Castrum munitum et 3. suburbia. Aliis autem Alep est Hierapolis. Populi. Beroeenses. Idem.

BEROLASIS apud Car. du Fresne in Epistola Iohannis VIII. cuius hic titulus; Omnibus Episcopis Caietam, Neapolim, Capuam, Berolasim, et Amalfim, Beneventum et Salernum incolentibus: locus est in veter Capua ad S. Stephanum, vulgari nuncupatione hodieque dictus li Vorlasci, Anonymo Casinensi Berealis, Heremperto Berelasis, Latine loquentibus Amphitheatrum. Neque mirum, si Episcopus in veter. Capua constitutus Suricorum vel Berelasis nuncupabatur, cum illis in vicis insigniores Ecclesiae essent. Vide eundem Iohannem Ep. 265. et Ughellum in Episcopis Capuanis.

BEROMI civitas. 2. Sam. c. 23. v. 31. quae 1. Paral. c. 11. v. 33. dicitur Bauramites, Latine filius caloris, vel indignationis, aut puritas, sive frumentum indignationis, vel fugiens aquam.

BERONES populi sub Celtiberis, inter Autrigones, Caristos et Pelendones, iuxta Iberum fluv. ubi nunc pars Rigoviae provinc. Eorum primaria erat Tritium, nunc Treio quibusdam et eorum vestigium in oppid. Briones, ad Iberum fluv. ubi recipit Tironem amnem. 6. leuc. a Dominicopoli in Boream.

BERONICES Portus, Tab. Peutingeriana: A Copto Bernicide portum Phoenice XXII. Affrodites, XXIIII. Didymos, XX. Compasin XXV. Dios XXII. Xeron XXIIII. Philacon XXIIII. Apollonos XXIIII. Cabau XXVII. Cenon nidroma XXIIII. Pernicide portum XXII. Lege, Beronice portum. Sed ita forte tum appellarunt [orig: appellârunt]. Beronice dicitur in aliis Tabulis: prope quam mansio, ubi aquabantur, novum Hydreum Plinio, Graece kaino\n u(/dreuma, quod Cenon Nidroma corrupte in Tab. praefata. In Itiner. Antonii Augusti, Caenon Hydreuma M. P. XXVII. Beronicen M. P. XVIII etc. Vide Salmas. ad Solin. p. 1184. ut et in voce Berenice.

BEROSUS [1] Graece *bhrwsso\s2, Chaldaeus, Beli Sacerdos, Historicus. De aetate eius non convenit inter omnes. Mosi aequalem statui a nonullis ait Caspar Barthius Adv. l. 51. c. 7. quam sententiam iure, ut ineptissimam, damnat. Claudius Verderius sua [orig: suâ] in Annianum Berosum censura [orig: censurâ], vixisse ait paulo ante principatum alex. Magni. Hoc unde astrui possit, non video, sed tamen Alexandri aetate vixisse, lego apud Tatianum, oratione adversus Gentes. Verum addit idem Tatianus, eum Historiam suam dicasse [orig: dicâsse] Antiocho Soteri, qui tertius fuit ab Alexandro. Meminere [orig: Meminêre] eius plurimi veterum, eosque inter Vitruvius l. 9. c. 9. Tertul. in Apol. c. 19. et Scriptor Chronici Alexandrini, p. 48. Vide Euseb. de Praeparat. Euang. l. 10. p. 289. edit. R. Stephani. Hieron. Esai. l. 37. Genebr. l. 2. Chron. Condidit Babylonica, sive Chaldaica tribus libris, promiscue enim his nominibus utuntur veteres. Nec res solum Assyrias, seu Chaldaeas, sed etiam Medias libris istis complexus fuit. Agathias l. 2. ubi numeratur cum Athenocle et Simacho toi=s2 ta\ ar)xaio/rata tw=n *)assuri/wn te kai\ *mh/dwn a)nagrayame/nois2. Ex eo opere, praeclara quaedam fragmenta conservavit nobis Flavius Iosephus l. 1. contra Apionem, quorum aliqua luculentis notis illustrat Ios. Scal. in Append. operis de Emend. Temp. Habemus et aliud fragmentum apud eundem Iosephum l. 1. Antiquit. c. 5. Sed Annii Berosus eiusdem est farinae, ac sunt eius Megasthenes et Archilochus; ut insanum sit, velle ex quisquiliis istis ac nugis mendacibus metiri magnum illum Berosum, cui ob divinas praedictiones, Athenienses publice in gymmasio statuam inaurata [orig: inauratâ] lingua [orig: linguâ] posuere [orig: posuêre], ut auctor est Plin. l. 7. c. 37. Et tamen, quod mirere [orig: mirêre], Vir. Cl. Dionys. Gothofredus praefatione sua [orig: suâ] in Antiquae Hist. auctores, Historiarum studiosos cognitionem earum haurire iubet, non ex decima, ut ait, lacuna, sed ex illo Annii Beroso, Manethone et Metasthene. Vide Voss. Hist. Graec. l. 1. c. 13. Ut et Ioh. Marshamum Canone Chron. Sec. XVII. Ubi in vetustatem Artis Astrologicae inquirens, Epigenis Berosi ac Critodemi meminit, ex Plinio l. 7. c. 56. ac Berosum anno [orig: annô] Nabonassari 480. anno [orig: annô] 56. post mortem Alexandri M. floruisse, docet. Addo, quod Horologium idem invenisse, traditur Vitruvio; nempe tale, cuiusmodi Astrologi veteres in suis ratiociniis putandis utebantur; quae diebus tantum aequinoctialibus duodecim partes ostendebant. Ipse enim *geneqlialogi/an Graecos docuisse primus fertur. Alii tamen Horologium intelligunt, qualia, post horarum nomen et usum vulgatum, in notitiam venere [orig: venêre]. Sed hac de re plura dicemus infra, ubi de Veterum Gnomonice, Horologiis, alibique passim.

Uti autem Berosus Sacerdos fuit Beli et Propheta seu vates; ita filiam quoque habuit fatidicam, Sabbam nomine, quam in Sibyllarum numerum a quibuldam relatam esse, meminit Pausan. in Phoccis, para\ *(ebrai/sis2 toi=s2 u(pe\r th=s2 *palaisti/nhs2 gunh\ xrhsmolo/gos, o)/noma de\ au)th=| *sa/bbh, *bhrw/sou de\ ei)+nai patro\s2 kai\ *)eruma/nqhs2 mhtro/s2 fasi *sa/bbhn oi( de\ au/th\n *babulwni/an, e(/teroi de\ *sibu/llan kalou=sin *ai)gupri/an, Apud Hebraeos supra Palaestinam mulier divinatrix memoratur, nomine Sabba, Berosi et Erymanthes filia. Quam alit Babyloniam, alii Aegyptiam vocant Sibyllam. Vide infra in voce Sabba et plura hanc in rem, apud Salmas. ad Solin. p. 647. et seqq.

BEROSUS [2] collis Taurorum tres habens fontes sine remedio, et sine dolore mortiferos. Plin. l. 2. c. 103.

BEROTH una mansionum filiroum Israel, in deserto. Item civitas Heveorum, Ios. c. 9. v. 17. non longe ab Hai. Item nomen urbis. 2 Sam. c. 8. v. 8. Latine putei, sive explanationes, aut in luminibus.

BEROTHI civitas Galilaeae superioris, in tribu Nephthalim sita inter Cedes, Nepht halim, et Aquas Meron.

BERROERII Italis Berrovieri, occurrunt non semel apud Rollandinum l. 8. c. 1. 2. 3. et l. 10. c. 6. Vulgo Birri seu Sbirri. Vide Ioh. quoque Villaneum l. 7. c. 79. laudatum praefato Glossarii Auctori.

BERSA [2] in Charta Spelmanno laudata, Intra bersas forestae; crates vimineae sunt, seu sepes ex palis vel ramis grandioribus contextae, quibus silvae vel pali undique incinguntur, ut nullus cervis coeterisque feris ad egressum pateat aditus. A cuiusmodi cratibus mansisse infantium cunis nomen apud Gallos, diximus supra, in voce Berciolum. Hinc bersare seu birsare, pro venari seu intra bersas forestae venationem exercere: quod Watsius a German. birsen h. e. telo [orig: telô] configere, deducit. Venatores enim in silvis istiusmodi sepibus cinctis damas cervosque telis configere ac perimere solent. Neque certe aliunde accersenda vocis Italicae Bersaglio origo, quae album seu scopum, ad quem sagittatores suas emittunt sagittas, significat, apud Danrem in Parad. Cant. 26. et Matthaeum Villaneum l. 6. c. 72. metaphora [orig: metaphorâ] nempe a Venatoribus deducta [orig: deductâ], qui bersando spicula sua in feras contorquent ac dirigunt. Indidem Bersarit. de qiobis suo [orig: suô] loco [orig: locô] diximus. Latini Formidinem dixere [orig: dixêre], de qua voce vide suo [orig: suô] loco [orig: locô].

BERSABE alias BERSABEE et BERSABE civitas quae terminus est superioris Galilaeae, et initium inferioris Galilaeae, in tribu Zabulon.

BERSABEE [1] vide Beersheba. Hesych. *bhrsabee\, mh/thr *solomw=ntos, kai\ to/pos2 weri\ th\n o)reinh\n th=s2 *palaisti/nhs2.

BERSABEE [2] i. e. puteus iuramenti, sive puteus saturitatis, aut puteus septem aquarum, urbs tribus Iudae, sita tamen intra limites Simeonis, contigua deserto magno, terminus regni Iudaici versus Meridiem viginti milliaribus ab Hebron, vergens ad Austrum, in regione Geraritica, a Gaza quatuor milliaribus distans. Hieronymi tempore fuit grandis vicus, eratque inea positum Romanorum militum praesidium. Gen. c. 21. v. 14. Ios. c. 19. v. 2. Amos. c. 5. v. 5. Vide Ioseph. Iud. Ant. l. 8. c. 13.

BERSABORA urbs populosa, ampla, et munitissima. Zosimus. Pyrisaborum vocat eam Amm. Marcellin. circa Naarmalcham amnem sita est.

BERSARII et BEVERARII Ministeriales inferiores, in Aula Caroli M. de quibus vide Hincmarum Archiepiscop. Ep. 3. c. 17. Quidam Bersarios pro Bestiariis accipiunt, qui in Amphitheatris cum bestiis colluctari soliti. Spelmannus vero sub Venatoribus illos reponit, et quidem proprieiis, qui lupos insequuntur: per Beverarios autem illos intelligit, qui Castorem, ubique gentium Bever nuncupatum, insequuntur. Sic et Scholiastes Iuvenalis Sat. 12. Castorem Bebrum vocat.

BERSINUM vel BELSINUM Gall. urbs, 12. mill. pass. a Lugduno distans. Antonin.

BERSIUS Marcus, Roschachiensis de lacu Acronio, Pastor ad D. Leonhardi, Basileae, renascenti ibi Euangelio interfuit, adolescentique annis 43. continuis praefuit, in aetate quoque decrepita, ob singulare docendi donum, omnibus gratus. Obiit A. C. 1566. aetat. 83. Vide Urstis. Epit. Hist. Basil. c. 12.

Suggessi cupidis divini pabula verbi,
Eloquio [orig: Eloquiô] extremam gratus adusque nivem.

BERTA [2] seu BERTACCIOLA nomen carrocii, quod Cremonenses instituerunt, quodque sic appallarunt [orig: appallârunt] in honorem Berthae Augustae, Henrici Imperatoris uxoris, cuius intercessione usum eius una cum libertate, sunt adepti, A. C. 1087. Quid autem Carrocium sit, vide apud Anton. Campum descr. Cremonae et infra suo [orig: suô] loco [orig: locô].

BERTARIDUS vel PERTARIDUS Langobardorum in Italia Rex X. Aripertum patrem excepit: quia vero ipsi cum fratribus non convenire poterat, Grimoaldus ipsum regno [orig: regnô] expulit, biennio [orig: bienniô] post, et in regno mortuus est successore fil. Garibaldo [orig: Garibaldô]. Iam vero reversus ab exilio Bertaridus, hoc [orig: hôc] summoto [orig: summotô] pristinum culmen recuperavit, mortuus A. C. 691. regni ante Grimoladum 2. post Garibaldum 18. Fuit autem in fide orthodoxus. Eum excepit fil. Cunibertus.

BERTHA [1] cognomine magnipes, filia Cariberti, Comitis Laudeunensis. Uxor Pipini brevis, Galliae Regis, ex eo mater Carlomanni, Carli M. Pipini, Aegidii, triumque filiarum, Mezeray, in Pipino grevi.

BERTHA [2] filia Pipini, uxor Milonis, Comitis Andegavensis, qui pater Rolandi erat. Item filia CaroliM. uxor Comitis Angilberti. Item, filia Dieterici, Longobard. Regis uxor Carlomanni. Item soror Rodolphi ignavi, Burgundiae Regis uxor Odonis I. Comitis Carnutensis primo, dein Roberti Galliae Regis A. C. 1003. quam a Gregorio V. coactus est dimittere, ob nimis propinquum cognationis gradum. Item, mater Hugonis III. Regis Arelati Lucae sepulta, ubi eius monumentum hodieque visitur.

BERTHA [3] uxor Adelberti Marchionis Lucae, post mortem mariti turbas movens, a Berengatio Italiae Rege in ordinem redacta est, A. C. 917. Sigon. l. 6.

BERTHA [4] Baldwini Comitis Hollandiae uxor, quam Philippus Rex Francorum duxit, etc.

BERTHIERUS Magister Palatii, in Neustria, sub Theodorico I. ob saevitiam a suis caesus. Mezeray.

BERTHOLDUS [1] Princeps Hennebergicus: patet Magaretae, quae Iohanni Comiti Hollerano, avo Friderici I. Electoris Brandeburgici, nupta, Heldburgum, Hilperhusam et Eisfeldam, dotis loco [orig: locô], ei attulit. Idem nomen Iohannis quoque fratri fuit, Episcopo Aichstattensi et Cancellario Ludovici Bavari Imperator. etc. Vide et Bercholdus.

BERTHOLDUS [2] vel BERNOLDUS presbyter Constantiensis, continuavit Chronicon Hermanni Contracti, ab A. C. 1054. usque ad 64. addiditque Historiam sui temporis, usque ad A. C. 1100. Baron. in hoc anno. Bellarmin. de Scriptor. Eccl. Gretserus, toma 2.

BERTHOLDUS [3] Livoniae Episcopus, Menardi successor, Barbaros non verbo [orig: verbô] et exemplis, sed vi ac armis ad fidem compellere conatus, ab iis trucidatus est. Ei successit Albertus, qui Templatios ad propagationem fidei ad vocavit, circa A. C. 1200.

BERTHOLDUS [4] de Rorbach Beguardorum deliria secutus, exustus est, A. C. 1359. Spirae.

BERTHOLDUS [5] Schwartz, Franciscanus, Friburgo [orig: Friburgô] Brisgoiae oriundus, pulveris pyrii et tuborum ignivomorum auctor. Vide Ancklitzen.

BERTIUS Petrus, Flander, divulgavit A. C. 1601. tabulas Georgraphiacas contractas, atque auctiores et emendatiores, A. C. 1616. cum Germanicarum rerum libris. A. C. 1625. emisit Parisiis breviarium orbis terrarum. A. C. 1630. Ptolemaei Geographiam Graece Latineque edidit emendatius, variosque adiunxit Geographos veteres: a Ludovico XIII. regius Geographiae Professor factus. Vide et Petrus.

BERTOALDUS Magister palatii, sub Clotario II. fraude Brunehildis in Neustriam misssus, ut sibi dilectum Protadem in eus locum surrogaret, ibi tributa exacturus occiditur. Hist. Gall. in Clot. 2.

BERTOLGADA oppid. Bavariae inferioris in ditione Salisburgensi, ad amnem Aham, 3. leuc. a Salisburgo.

BERTRADA filia Comitis Simonis Montfortii, Fulconis uxor, quam illo [orig: illô] adhuc vivente toro sibi copulavit postea Philippus Francorum Rex: Mater 2. filiorum et filiae. Mezeray.

BERTRAMUS Bonaventura Cornelius Picto Thoarsensis, nobilissimo [orig: nobilissimô] Tremolliorum oppido [orig: oppidô] natus, Hebriaicae Linguae, et Iuris peritissimus, Angeli Caninii et Hadr. Turnebi discipulus, turbis intestinis pulsus Genevam venit, ibique S. Linguam publice docuit; Auctor versionis Bibliorum, quae Genevae prodiit A. C. 1588. Bezae, Faii, Iacquemotii et Goulardi opera [orig: operâ] adiutus. Inde Francothalium delatus: ibi edidit Lucubrationes Francothalenses. Tandam Lausannam vocatus, docuit ibidem, defunctus A. C. 1594. aetat. climacterico [orig: climactericô]. Eodem [orig: Eôdem] auctore prodiit Gramm. Hebraico-Arabica. Vide Elogia Anton. Teissier vol. 2. Fuit, ut hoc addam, Vir Iudaicarum antiquitatum callentissimus, Riveto: Limatissimus scriptor Dilherro: Eius exstant Lucubrationes in varios V. T. libros, quas cum Francktalensibus eius Lucubrationibus, spirae editis A. C. 1610. easdem quidem volunt: et Commentaria de Politica Iudaica, Genevae A. C. 1577. Qui filus libevus, Auctoris dotes satis superque exaggerat, L'Empereur de Republ. Iudaica in Praef.

BERTRANDUS [1] de Guesclm Brito, Connestabilis Gall. sub Iohanne et Carolo V. Ducem Lancastriae obsidionem Rhedonum solvere coegit, Anglos plurimis locis exuit, hinc Ducatu Longavillano [orig: Longavillanô] donatus. Dein suppetias profectus Comiti Blesensi contra Comitem Montfortium, in praelio Auraicensi captus est. Inde liber, in Hispania Henrico praesto fuit, contra Petrum Crudelem, qui Blancam Borboniam, uxorem suam, neci dederat. Iterum captus in pugna Navarretana, A. C. 1367. Liberatus, eundem Petrum 4. praeliis vicit, redux in Galliam Conestabilis factus, rebus contra Anglos praeclare gestis, in Arvernia, obiit, A. C. 1380. aetat. 66. In fano Dionysii sepultus, ubi lampas eius inextinguibilis. Histor. Gall. in Carolo V. Castelet. in vita eius.