CAMENA Early Modern Latin Texts

JOH. JACOBI HOFMANNI SS. Th. Doct. Profess. Histor. et Graec. Ling. in Academ Basil. LEXICON VNIVERSALE, HISTORIAM SACRAM ET PROFANAM Omnis aevi, omniumque Gentium; CHRONOLOGIAM AD HAEC VSQVE TEMPORA; GEOGRAPHIAM ET VETERIS ET NOVI ORBIS; PRINCIPVM PER OMNES TERRAS FAMILIARVM Ab omni memoria repetitam GENEALOGIAM; Tum MYTHOLOGIAM, RITVS, CAERIMONIAS, Omnemque Veterum Antiquitatem, ex Philologiae fontibus haustam; VIRORVM, INGENIO ATQVE ERVDITIONE CELEBRIVM Enarrationem copiosissimam; Praeterea ANIMALIVM, PLANTARVM, METALLORVM, LAPIDVM, GEMMARVM, Nomina, Naturas, Vires, Explanans. EDITION ABSOLVTISSIMA, Praeter Supplementa, et Additiones, antea seorsum editas, nunc suis locis ac ordini insertas, VBERRIMIS ACCESSIONIBVS, IPSIVS AVCTORIS MANV novissime lucubratis, tertia parte, quam antehac, AVCTIOR, LOCVPLETIOR: INDICIBVS ATQVE CATALOGIS REGVM, PRINCIPVM, POPVLORVM, TEMPORVM, VIRORVM ET FEMINARVM ILLVSTRIVM, ANIMALIVM, PLANTARVM; Tum praecipue NOMINVM, QVIBVS REGIONES, VRBES, MONTES, FLVMINA, etc in omnibus terris, vernacula et vigenti hodie ubique lingua appellantur; Caeterarum denique rerum memorabilium, ACCVRATISSIMIS INSTRVCTA. TOMVS PRIMVS Literas A, B, C, continens. [gap: illustration] LVGDVNI BATAVORVM, Apud JACOB. HACKIVM, CORNEL. BOVTESTEYN, PETR. VANDER AA, et JORD. LVCHTMANS. MDC XCVIII. Cum peculiari Praepott. D. D. Ordinum Hollandiae et West-Frisiae Privilegio.

Trahere eam fingebantur equi, tauri, muli vel cervi, quorum alter albus, alter ater: sicur Solis quadrigam equi quatuor, de quibus suo [orig: suô] loco [orig: locô]. Vide Farnab. ad senec. d. l. Utriusque generis certamen in ludis Circensibus apud Roman. usitatum, cuius formam et schema videas apud Philandrum Annotat. in Vitruvium. Certe [orig: Certè] apud Homerum Bigae sunt, quibus Heroes curule certamen peragunt, ut ex istis liquet de Menelai curru, Il. y. v. 294.

--- *(upo\ de\ zugo\n h)/gagen w)ke/as2 i(/ppous2,
*ai)/qhn th\n *)agamemnone/hn to\n e(o/nte *po/dargon.
--- Sub iugum autem egit celeres equos,
Aethamque Agmemnoniam, suumque Podargum.

Ibique Poeta duorum tantum meminit equorum, dextri scil. et sinistri iugalis. Et verisimile est, in Nemea quoque ludos Archemoro ab Argivis Heroibus primum factos, Bigu, non quadrigis fuisse celebratos etc. Postmodum Trigae adhibitae et duobus subiugis equis alius extra currum adnectebatur, quem parh/oron dixere [orig: dixêre]. Tandem Quadrigae in usum receptae sunt, ut infra dicemus etc. Biga [orig: Bigâ], signati olim Romae nummi, qui inde Bigati dicti, ut mox dicemus. Plura hanc in rem vide infra in voce currus. Hoc unum addo, quod Plinius habet, de primo Bigae inventore, l. 7. c. 56. cui tit. Quid quisque invenerit in vita: Equo [orig: Equô] vehi Bellerophontem. Froenos et strata equorum Pelethronium. Pugnare ex equo Thessalos --- Bigas primum iunxit Phrygum natio, quadrigas Erichthonius etc.

BIGANI seu DIGAMI qui eodem [orig: eôdem] tempore plures habent uxores, in Statutis Guilielmi Scotiae Regis, c. 11. §. 6. inter infames recensentur. Sed et apud veteres Romanos adeo turpe habitum, pluribus una [orig: unâ] iungi, ut infamia [orig: infamiâ] Praetor notaverit, qui binas nuptias, imo vel Sponsalia bina eodem [orig: eôdem] tempore constituta haberent, l. 1. in fin.. 13. §. 1. ff. de his qui not. infam. l. 18. C. ad. L. Iul. de adult. Etiam, Neminem, Diocletianus et Maximianus Imperatores Sebastianae rescribunt, qui sub ditione sit Romani nominis, binas uxores habere posse, vulgo patet. Unde scripsit quidem, ut Sueton. testatur in Iulio c. 52. Helvius Cinna, Iussu C. Iulii Caesaris, paratamque habuit Legem, quam absente isto [orig: istô] ferret, et uxores, quss et quot quisque vellet, ducere liceret: Sed ne promulgata [orig: promulgatâ] quidem, nedum perlata [orig: perlatâ], ex pristino more nihil est immutatum; quem primum Antonius perrumpere ausus, duas in matrimonio mulieres habuit, ut Plut. refert de collat. Demetr. et Anton. Vide Brissonium de Iure Connub. et ad L. Iul. de Adult. An hunc, inter Christianos Im peratores Valentinianus Aug. imitatus sit, non convenit inter eruditos. Certe hunc legem tulisse, circa A. C. 373. w(/ste e)cei=nai tw=| boulome/nw| du/o nomi/mous2 e)/xein gunai=kas2, Ut cuilibet pro lubitu duas uxores habere fas esset, tradit Socr. Histor. Eccles. l. 4. c. 26. Ipse nempe Iustinam Severae superinduxerat: quod ne contra legem facere videretur, eam ita novari voluit, tum Christianisimi de nuptiis scita, tum mores Maiorum nimium impugnans. Socratemque sequuntur Cassiodor. in Histor. Tripart. l. 8. c. 11. Paulus Diaconus Histor. 12. Nicephorus Callistus l. 11. c. 33. Recentiorumque alii, Zonaras item aliique, qui tamen binarum tantum eius uxorum, nou vero legis, meminere [orig: meminêre]. Sed vero ob egregiam rei insolentiam, et quoniam non omnino reperitur, in Auctoribus aetatis illius reliquis, Ammiano, Zozimo, Orosio, Patribus item Christianis, qui de re matrimoniali toties disputant; ut fabulam seu figmentum plane id reiciendum esse, pluribus contendit Baronius Annal. Tom. IV. A. C. 370. §. 125. Hodie vero apud Europaeos Iudaeos, veluti qui in Italia ac Germania degunt, infecundae uxoti aliam, prolis grati, idque non sine Pontificis Romani indultu, interdum superinduci, Rabbi Leo Mutinensis, Venetiis Archisynagogus, docet in lib. Ital. scripto, Historia de gli Riti Hebraici, et ex eo Ms. Seldenus, quem vide Uxor. Ebraic. l. 1. c. 9. Praeter hos vero, Bigami dicuntur, qui priori uxore mortua [orig: mortuâ] ad secunda vota transietunt: quos in Communione Romana ad Sacros Ordines Ius Canonicum promoveri vetat, vide Gratianum et Gregorium IX. Pontif. Rom. in Decreto et Decretal. Olim vero inter Christianos id factum esse, discimus ex Tertulliano, qui in errorem lapsus id sui temporis Catholicis obicit: Quod enim, inquit, et bigami praesident apud vos, de Monogam. c. 12. Et Hieronymo, qui Carterium Hispaniae Emiscopum, quod quidam existimarent eum contra regulam Apostolicam ordinatum fuisse, quia duas uxores successive, unam ante, alteram post Baptismum habuerat, multis et graviter defendit, Ep. ad Oceanum etc. Vide infra Secundae Nuptiae, ist. voce Digami. Graeci Bigamos Episcopos vocant, qui de una Ecclesia ad aliam transeunt: cuiusmodi Episcopi, secundum Canones eorum, ad Patriarchatum aspirare non possunt Constantinopoli. Imo in Concilio Alexandrino Adulter dictus est Eusebius, quod ab Ecclesia Berytiensi, ad Nicomediensem, sine causa, transiisset. Baronius ad A. C. 382. apud Macros in Hieroles.

BIGASTRUM urbs Hispaniae Tarraconensis in eo tractu, qui la Mancha nominatur, Bagastra Marianae, qui illam Oriolae urbi proximam facit, quod una illius urbis porta adhuc Magastra, quasi Bagastrensis nominatur. Quod etiam Morali probatur. longitud. 21. 15. latitud. 42. 40.

BIGATI Nummi apud Romanos olim, memorantur Plinio l. 33. c. 3. Nata argenti fuere [orig: fuêre] bigae atque quadrigae: et inde bigati quadrigatique dicti. Mox Lege papyria [orig: papyriâ] etc. Fuit autem in ea gente argentum primum signatum anno [orig: annô] Urb. Cond. DLXXXV. Q. Fabio [orig: Fabiô] Cons. quinque annis ante primum Bellum Punicum, cum prius aereis tantum nummis usi essent, quorum nota fuit ex altera parte Ianus geminus, ex altera rostrum navis, ut idem docet in praecedentibus. Bigatos quingentos et equum eximium, honoris ergo strenuo

iuveni Nolano L. Bantio muneri datos, a Marcello Romanorum Duce, legimus apud Livium l. 23. c. 15. Vide Hottomannum de Re Nummar.

BIGENUM oppid. in ea parte Iaponiae Insul. quae Niphon dicitur, aliquot milliaribus ab ora distans, et 60. mill. pass. circiter ab urbe Meaco in Occasum hibernum. Brietius.

BIGERRA [1] Hispaniae civitas in Valentiae regno. Ptol. Plin. Beiar nonnullis: aliis est Villena urbs, et marchionatus in regno Castellae. Aliis Pesquera, vicus Castellae Novae in confinio Valentiae regni, prope Cauriel fluv. qui post in Sucronem cadit, inter Concham et Villenam.

BIGERRA [2] urbs prisca, in Hispania Tarraconensi de qua hodie haud satis constat. Spelmannus Glossar. Archaeol.

BIGERRA [3] vestis Gallica: an a Bigetronibus, quorum in Aquitania Caesar de bell. Gall. l. 3. c. 27. meminit? An a Gallico bigarrer, quod est, variegare, diversisque coloribus interstinguere, quasi bis variare. Isidoro in Glossis, vestis gufa, vel villata; ubi gufam appellat, quae optimo Glossario cufa: pallium nempe, et vestimentum spissum ac villosum, quod soloci filo [orig: filô] et pingui Minerva [orig: Minervâ] factum est. Vide infra in voce Cufa. Pro gufa Car. du Fresne legi vult rufa, aitque Bigerram fuisse vestem rufam, villosam ac vilem: Es Papia MS. Bigera, vestis rufa, i. e. valva, (villosa) qua et bilis dicitur, h. e. vilis Gloss. Latin, Graecae Bilis, eu)telh\s2. Vilioris enim Bigerricam pretii fuisse, innuit Paulinus de Vita S. Martini l. 3.

Tum vestem octava [orig: octavâ] solidi vix parte coemptam
Nodosis textam fetosb vellere filis
Ante pedes Sancti stomachatus proicit ille etc.

Nomen quod atrinet, corruptum id esse contendit Salmas. ex bicirra, i. e. di/mallos2, aitque Bigerras vestes fuisse, quae ab utraque parte cirros, h. e. villos, haberent. Unde hispidam eam vocat Sulpitius Severus de Vita S. Martini l. 3. Dial. 2. et Fortunatus vestem huiusmodi hirsutam, de eodem Martino l. 3. c. 1.

Roccum vocat Monachus Sangall. in Carolo M. l. 2. c. 27. palliolum videl. brevius, quo [orig: quô] hameri conteguntur. Verum a Bigerris seu Bigerronibus, Galliae gente, potius etymon vocis arcessit Car. du Fresne: cum et ii etiamnum eiusmodi capas breves, villosas et hispidas, ex crassiori lana confectas, adversus aeris intemperiem, deferant. Indigenae Marlotas, qusi melotas, interdum Capas Beneharnenses, appellant. Sed et Paulinus ad Auson. Carm. 12. Bigerros pellibus seu villosis vestibus amiciri consuevisse, annotat:

Nec desunt, qui pallia Aquitanica dici, apud Gregorium M. ceutsent l. 6. Ep. 6. Nonnulli quoque ex eadem voce deducunt Gallicum Haire, cilicium, quasi ex Biherre, in quibus est Isaac. Poutanus et Aegidius Menagius. Vide Salmas. ad Capitolin. in Pertinace c. 8. ac Vopisc. in Aureliano, c. 45. ad Solin. item p. 939. Car. du Fresne Glossar. et Macrum in Hierolex. plura vero de Bigerrica S. Martini, infra voce Capella.

BIGERRIONES vel BIGERRONESBegerri Plinio, l. 4. c. 19. Begeritani, Ausonio, populi Galliae Aquitanicae ad montem Pyrenaeum, in Hispaniae confinio, quorum regio Bigorre, testibus Orontio [orig: Orontiô], Vineto [orig: Vinetô], et Scaligero [orig: Scaligerô] nominatur. Comiti de Fluxo subditi, uti Comitatus est in Vasconia [orig: Vasconiâ] consistens. Hinc profectus vir fortis Evequus nomine, regnum Navarrae constituit, pulsisque inde Mauris, successoribus suis regnum per manus reliquit. Nic. Lloydius. Pelliti Bigerri, dicuntur Paulino ep. 1. ad Auson. pellibus enim ob inclementiam caeli utuntur, et ob Bigerricum turbinem, Sidonio Ep. 12. l. 8. memoratum. Hinc Bigerrica, vestis hispida Sulpicio Severo, in vita S. Martini, et Fortunato hirsuta Bigerrica palla, qualis Bigerris et Benearnensibus in usu est hodieque, marlota dicta. Vide supra. Urbs gentis caput primum vocata est Turba, deinde Travia, Tarvia ac Tarbia: Nunc Tarba dicitur. In Notit. provinciarum ac civitatum Galliae veterrima nominatur, 10. inter Novempopulanae civitates locum obtinens. Vulgo Tarbe: vetus castrum aut arcem Bigerram Bigorramve habuit, ubi semper fuit sedes Episcopatus: unde et nunc la Sede appellatur. Pagus Bigerricus quondam sub Comitibus fuit: Vice-Comitatus duos veteres continens, Levitanensem et Asteriensem: e quibus Levitania, vulgo Lavedan, equis generosis olim nomen suum dedit, etiam inter currendum in gyrum verti solitis: caput habet Lordam, Lourdes, veteri arce munitissima [orig: munitissimâ] insignem. In Bigerris sunt etiam Vicus Bigerrorum, Vic de Bigorre: et Vicus Aquensis, nunc Bagneres, a balneis aquisque suis salubribus: a quo Vicani Aquenses nomen habuere [orig: habuêre], ut vetus marmor docet. Gregor. de glor. Confess. agrum Bigerricum vocat terminum Beorretanae urbis, ibique Vicum Sextiacensem ponit. Lingua Bigerritana dicitur le Vigordan. Hadr. Vales. Notit. Gall. Huius regionis Comes ultimus Esquibarus, filiam Martham reliquit, Gastonis ultimi Comitis Benearnensis uxorem. Marca, Histor. Benear.

BIGLAE Drungarius, officium in Civitate Constantinopol. idem cum Praefecto Vigilum, e qua voce Graeci bi/gla fecerunt, i. e. excubitor, vigil. Vide Macrum Hierolex. et infra Vigil.

BIGOTHI dicti Normanni sunt, qui Neustriam in Gallia incolendam accepere [orig: accepêre]. Vetus Chronic. Historiae Franc. Tom. III. de Rollone primo Normannorum Duce, Hic non est dignatus pedem Carali osculari, nisi ad os suum levaret. Cumque sui Comites illum ammonerent, ut pedem Regis in acceptione tanti muneris (Neustriae provinc.) oscularetur, lingua [orig: linguâ] Anglica [orig: Anglicâ] respondit, Ne se bigot, quod interpretatur, Ne per Deum. Rex vero et sui illum deridentes et sermonem eius corrupte referentes, illum vocaverunt Bigoth, unde Normanni adhuc Bigothi vocantur. Vide Stephan. Paschasium Disquisit. Francic. l. 8. c. 2 et infra, voce Nortmanni.